Báo cáo khoa học: Xác định dung lượng mẫu ở một số chỉ tiêu nghiên cứu với cây đậu tương

Chia sẻ: Nguyễn Phi Nhung Nhung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

143
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cây họ đậu ngắn ng/y nói chung v/ cây đậu t-ơng nói riêng có ý nghĩa lớn trong đời sống của con ng-ời v/ có vai trò đặc biệt trong cải tạo đất. Đậu t-ơng đ-ợc trồng ở hầu hết các quốc gia trên thế giới v/ đH có nhiều công trình nghiên cứu về đậu t-ơng, tuy nhiên những nghiên cứu chuyên sâu về cơ sở ph-ơng pháp thí nghiệm v/ xác định dung l-ợng mẫu cho các chỉ tiêu nghiên cứu ở các loại cây họ đậu ngắn ng/y cũng nh- cây đậu t-ơng hầu nh- còn ch-a đ-ợc đề cập. Vì vậy, để giúp các nh/ nông học...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: Xác định dung lượng mẫu ở một số chỉ tiêu nghiên cứu với cây đậu tương

Báo cáo khoa học: Xác định dung lượng mẫu ở một số chỉ tiêu nghiên cứu với cây đậu tương
T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp, TËp 1, sè 4/2003 X¸c ®Þnh dung l−îng mÉu ë mét sè chØ tiªu nghiªn cøu víi c©y ®Ëu t−¬ng Determination of sample size for study of some characters in soybeans NguyÔn ThÞ Lan1 Summary Agronomic scientists accept standard error for almost characters at 1 percent, 5 percent or 10 percent. In the present experiment with soybean it was found that the standard error depended on stability of the characters and sample size. The sample size was suggested at 30 and 70 for plant height and pod number per plant, respectively. For determining 1000 seed weight with the standard error below 1 percent three replicates of 500 seed sample size have been suggested. Keywords: Soybean, standard error, sample size. 1. §Æt vÊn ®Ò C©y hä ®Ëu ng¾n ng y nãi chung v c©y trªn nÒn ph©n: (5 tÊn ph©n chuång+ 30N + ®Ëu t−¬ng nãi riªng cã ý nghÜa lín trong ®êi 60P205 + 45K20)/ha. sèng cña con ng−êi v cã vai trß ®Æc biÖt trong C¸c chØ tiªu nghiªn cøu: c¶i t¹o ®Êt. §Ëu t−¬ng ®−îc trång ë hÇu hÕt ChiÒu cao c©y (®¹i diÖn cho nhãm chØ tiªu c¸c quèc gia trªn thÕ giíi v ® cã nhiÒu c«ng sinh tr−ëng cã biÕn ®éng trung b×nh). tr×nh nghiªn cøu vÒ ®Ëu t−¬ng, tuy nhiªn Sè qu¶/c©y (®¹i diÖn cho nhãm chØ tiªu nh÷ng nghiªn cøu chuyªn s©u vÒ c¬ së n¨ng suÊt, song l¹i cã biÕn ®éng lín). ph−¬ng ph¸p thÝ nghiÖm v x¸c ®Þnh dung Khèi l−îng 1000 h¹t (®¹i diÖn cho nhãm l−îng mÉu cho c¸c chØ tiªu nghiªn cøu ë c¸c chØ tiªu Ýt bÞ biÕn ®éng). lo¹i c©y hä ®Ëu ng¾n ng y còng nh− c©y ®Ëu §èi víi chØ tiªu chiÒu cao c©y (®o chiÒu cao t−¬ng hÇu nh− cßn ch−a ®−îc ®Ò cËp. V× vËy, cuèi cïng) v sè qu¶ trªn c©y, mÉu ®−îc lÊy ®Ó gióp c¸c nh n«ng häc nghiªn cøu thùc ph©n bè ®Òu theo ®−êng chÐo 5 ®iÓm víi c¸c nghiÖm víi nhãm c©y trång n y ®−îc thuËn dung l−îng kh¸c nhau l : 10; 20; 30; 40; 50; tiÖn nh−ng vÉn ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c v 60; 70; 80; 90; 100 c©y. kh¸ch quan, chóng t«i ® tiÕn h nh nghiªn cøu §èi víi chØ tiªu khèi l−îng 1000 h¹t, mÉu nªu trªn. ®−îc c©n víi ®é lín cña mçi mÉu l : 200; 250; 500; 1000 h¹t/ lÇn c©n. 2. Néi dung v ph−¬ng ph¸p Theo dâi gi¸ trÞ b×nh qu©n v ®¸nh gi¸ hÖ sè nghiªn cøu 1 biÕn ®éng (cv%) cña c¸c chØ tiªu nªu trªn víi Nghiªn cøu ®−îc thùc hiÖn trªn gièng ®Ëu c¸c dung l−îng mÉu ® ®Æt ra. Trªn c¬ së cña t−¬ng D 140 ë mËt ®é 35 c©y /m2, t¹i khu thÝ sai sè cho phÐp l 1% v 5% (biÓu thÞ sù nghiÖm Khoa N«ng häc trong vô xu©n 2002, chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ trung b×nh thùc cña quÇn thÓ víi gi¸ trÞ trung b×nh mÉu) ®Ó t×m ra 1 Khoa N«ng häc 269
NguyÔn ThÞ Lan B¶ng 1. Gi¸ trÞ trung b×nh, hÖ sè biÕn ®éng v sai sè ë c¸c dung l−îng mÉu kh¸c nhau ChØ ChiÒu cao c©y Sè qu¶/c©y tiªu TB (cm) CV (%) ∆ (%) TB (qu¶) CV (%) ∆(%) n 10 36,7 17,4 1,61 47 29,1 17,5 20 37,5 12,9 0,54 44 30,7 10,0 30 37,3 12,6 0 44 29,2 10,0 40 37,6 12,0 0,80 43 26,5 7,5 50 37,5 11,9 0,54 42 27,0 5,0 60 37,5 11,1 0,54 43 25,5 7,5 70 37,7 11,0 1,07 42 23,8 5,0 80 37,3 11,8 0 42 23,4 5,0 90 37,3 11,7 0 40 25,5 0 100 37,3 11,8 0 40 26,0 0 dung l−îng mÉu phï hîp víi chØ tiªu nghiªn ng−êi ta chÊp nhËn mét sai sè cho phÐp phï cøu trong ph¹m vi sai sè cho phÐp. hîp ®Ó tõ ®ã quyÕt ®Þnh dung l−îng mÉu theo Sai sè tuyÖt ®èi v sai sè t−¬ng ®èi ®−îc dâi ®ñ ®¶m b¶o sai sè ® chän (Ph¹m ChÝ tÝnh theo c«ng thøc (Kwanchai &cs, 1984): Th nh b; 1986). ∆ = X- xi (sai sè tuyÖt ®èi) 3.1. ChiÒu cao c©y v sè qu¶ trªn c©y ∆% = (X - xi)/ x (sai sè t−¬ng ®èi) KÕt qu¶ vÒ gi¸ trÞ b×nh qu©n, hÖ sè biÕn Trong ®ã ®éng v sai sè ®−îc tr×nh b y trong b¶ng 1 X: l gi¸ trÞ thùc; Qua sè liÖu trong b¶ng cho thÊy: khi dung xi: l gi¸ trÞ trung b×nh ë c¸c dung l−îng kh¸c l−îng mÉu t¨ng th× c¸c gi¸ trÞ ®Òu thay ®æi; nhau trong ®ã, chiÒu cao c©y thay ®æi Ýt h¬n so víi 3. KÕt qu¶ nghiªn cøu v th¶o sè qu¶/c©y. Khi dung l−îng mÉu t¨ng th× gi¸ luËn trÞ b×nh qu©n c ng gÇn víi gi¸ trÞ thùc cña §é chÝnh x¸c cña kÕt qu¶ quan s¸t l sù quÇn thÓ. Nh−ng trong thùc tÕ ®o ®Õm khi ®é chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ quan s¸t víi gi¸ trÞ thùc lín cña mÉu cßn bÐ, hÖ sè biÕn ®éng lín; ®é cña quÇn thÓ. NÕu sai kh¸c nhá th× gi¸ trÞ ®¸ng lín cña mÉu t¨ng dÇn, hÖ sè biÕn ®éng gi¶m. tin, cßn nÕu sai kh¸c lín th× chøng tá gi¸ trÞ Khi n = 10, chiÒu cao c©y trung b×nh l 36,7 quan s¸t kÐm chÝnh x¸c. Th«ng th−êng khi ®é cm v cv% = 17,4%; sè qu¶/c©y l 47 v hÖ sè lín mÉu t¨ng lªn, th× gi¸ trÞ quan s¸t tiÕn gÇn biÕn ®éng l 29,1%. Khi n = 70, chiÒu cao c©y tíi gi¸ trÞ thùc cña quÇn thÓ. Nh−ng trong thùc trung b×nh ®¹t 37,7cm v gi¸ trÞ biÕn ®éng l tÕ, viÖc tiÕp cËn víi gi¸ trÞ thùc l rÊt khã v nhá nhÊt (cv= 11%). Khi n = 80, sè qu¶/c©y cã thÓ nãi l kh«ng l m ®−îc. V× vËy, t theo trung b×nh ®¹t 42 qu¶/c©y v biÕn ®éng cã gi¸ yªu cÇu vÒ ®é chÝnh x¸c cao hay thÊp m trÞ thÊp nhÊt (cv = 23,4%). Song khi tiÕp tôc 270
x¸c ®Þnh dung l−îng mÉu ë mét sè chØ tiªu nghiªn cøu... 20 18 ChiÒu cao 16 14 Sè qu¶ Sai sè (%) 12 10 8 6 4 2 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Dung l−îng mÉu (n) §å thÞ. Mèi quan hÖ gi÷a dung l−îng mÉu v sai sè ë 2 chØ tiªu chiÒu cao c©y v sè qu¶ trªn c©y 272
NguyÔn ThÞ Lan t¨ng ®é lín mÉu th× hÖ sè biÕn ®éng l¹i cã Nghiªn cøu vÒ hÖ sè biÕn ®éng ë c¸c dung chiÒu h−íng t¨ng: khi n= 100, hÖ sè biÕn ®éng l−îng h¹t ®−îc c©n víi sè lÇn c©n kh¸c nhau, cña chiÒu cao c©y cv% = 11,8% v hÖ sè biÕn kÕt qu¶ cô thÓ ®−îc ghi l¹i trong b¶ng 2. ®éng cña sè qu¶/c©y cv = 26%. Nh− vËy, Nh×n chung, khèi l−îng 1000 h¹t trung kh«ng ph¶i l c ng t¨ng dung l−îng mÉu l b×nh ë c¸c mÉu cã ®é lín kh¸c nhau, víi sè c ng t¨ng ®é chÝnh x¸c. lÇn c©n kh¸c nhau cã gi¸ xÊp xØ 157 gam (lo¹i Do kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®o ®Õm tÊt c¶ c¸c trõ mÉu cã ®é lín 100 h¹t th× trung b×nh cã c©y trong quÇn thÓ thùc nghiÖm víi nhiÒu lý thÊp h¬n), cã hÖ sè biÕn ®éng ë tÊt c¶ c¸c mÉu do kh¸c nhau, nªn chóng t«i chän gi¸ trÞ ®o ®Òu nhá, cao nhÊt l 3,1% víi mÉu 100 h¹t c©n ®−îc víi sè mÉu n = 100 l gi¸ trÞ thùc ®¹i 15 lÇn v nhá nhÊt l 0,20% ë mÉu 500 h¹t víi diÖn cho quÇn thÓ (chiÒu cao c©y b×nh qu©n l 5 lÇn c©n. Cßn khi mÉu 1000 h¹t ®−îc c©n 5 37,3 cm; sè qu¶ trung b×nh l 40 qu¶/c©y). lÇn th× cv% = 0,45%. Nh− vËy, khi ®é lín mÉu Theo dâi sai sè tuyÖt ®èi (chªnh lÖch gi÷a gi¸ t¨ng ®Õn møc võa ph¶i th× biÕn ®éng gi¶m v trÞ thùc cña quÇn thÓ víi trung b×nh ë c¸c dung nÕu tiÕp tôc t¨ng sè l−îng h¹t/mÉu th× biÕn l−îng kh¸c nhau) v sai sè t−¬ng ®èi, chóng ®éng kh«ng nh÷ng kh«ng gi¶m m l¹i cã biÓu t«i thu ®−îc kÕt qu¶ ghi trong b¶ng 1 v c¸c hiÖn t¨ng. nhËn xÐt t−¬ng tù nh− víi hÖ sè biÕn ®éng. §å §Ó cã c¬ së x¸c ®Þnh dung l−îng h¹t/mÉu thÞ 1 minh ho¹ vÒ quan hÖ gi÷a dung l−îng phï hîp, chóng t«i chän gi¸ trÞ trung b×nh thùc mÉu víi sai sè ë hai chØ tiªu nªu trªn. NÕu lÊy cña khèi l−îng 1000 h¹t l mÉu 1000 h¹t, gi¸ trÞ sai sè cho phÐp l 5%, víi chØ tiªu chiÒu ®−îc c©n 5 lÇn (t−¬ng øng 157,1 gam) v xem cao c©y chØ cÇn mÉu cã dung l−îng 30 c©y. xÐt sai kh¸c (tuyÖt ®èi v t−¬ng ®èi) gi÷a gi¸ §iÒu n y cho phÐp thõa nhËn viÖc c¸c nh trÞ trung b×nh khèi l−îng 1000 h¹t ë sè thùc nghiÖm lÊy mÉu n=30 ë chØ tiªu n y l h¹t/mÉu kh¸c nhau víi sè lÇn c©n kh¸c nhau phï hîp v cã c¬ së. Song víi sè qu¶ trªn c©y so víi gi¸ trÞ thùc. KÕt qu¶ ghi trong b¶ng 3. th× mÉu ph¶i ®¹t 70-80 c©y míi ®ñ ®¶m b¶o KÕt qu¶ còng cho thÊy: sù chªnh lÖch gi÷a sai sè l 5%. (NguyÔn ThÞ Lan, 1996; Ph¹m trung b×nh quÇn thÓ víi c¸c trung b×nh ë c¸c ChÝ Th nh, 1986) mÉu lÊy víi sè l−îng h¹t kh¸c nhau, ®−îc c©n 3.2. Khèi l−îng 1000 h¹t ë sè lÇn kh¸c nhau l rÊt nhá (lo¹i trõ mÉu cã B¶ng 3. Sai sè ë c¸c dung l−îng kh¸c nhau víi sè lÇn c©n kh¸c nhau(%) Dung l−îng mÉu (n) Gi¸ trÞ K 100 200 250 500 3 0.32 5 3,36 0,64 0,19 0,64 10 3,36 0,64 0,64 ∆ (%) 15 2.02 20 1.40 272
x¸c ®Þnh dung l−îng mÉu ë mét sè chØ tiªu nghiªn cøu... sè h¹t l 100). §©y l chØ tiªu rÊt Ýt biÕn ®éng ®éng nhiÒu, v× vËy nªn lÊy mÉu cã dung l−îng nªn nÕu chÊp nhËn gi¸ trÞ sai sè cho phÐp < n= 70- 80 c©y. 1% th× víi sè l−îng mÉu 500 h¹t cÇn c©n 3 Khèi l−îng 1000 h¹t do cã biÕn ®éng rÊt lÇn l ®¶m b¶o. Cßn ®èi víi sè l−îng mÉu 200 Ýt, chØ cÇn c©n mÉu 500 h¹t, nh¾c l¹i 3 lÇn l h¹t v 250 h¹t cã thÓ c©n 5 lÇn. Kh«ng nªn c©n ®¶m b¶o chÝnh x¸c. mÉu cã sè h¹t l 100. V× víi mÉu n y mÆc dï T i liÖu tham kh¶o ® c©n 20 lÇn, song sai sè vÉn cßn lín so víi NguyÔn ThÞ Lan, 1996. X¸c ®Þnh dung l−îng mÉu c¸c mÉu cã dung l−îng lín h¬n. Nh− vËy, nghiªn cøu trong thÝ nghiÖm ®ång ruéng víi tr−íc ®©y c¸c nh thùc nghiÖm khi theo dâi c©y trång c¹n. .KÕt qu¶ NCKH n«ng nghiÖp khèi l−îng 1000 h¹t ® lÊy 500 h¹t/mÉu v 1995- 1996 Khoa Trång trät. Nxb N«ng nghiÖp. H Néi . c©n 3 lÇn l cã c¬ së v ®¶m b¶o sai sè cho Ph¹m ChÝ Th nh (a), 1986. Ph−¬ng ph¸p thÝ phÐp (Ph¹m ChÝ Th nh a, 1986) nghiÖm ®ång ruéng. Nxb N«ng nghiÖp. H 4. KÕt luËn Néi. Qua kÕt qu¶ nghiªn cøu nÕu øng víi sai sè Ph¹m ChÝ Th nh (b), 1986. Nghiªn cøu mét sè biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao ®é chÝnh x¸c cña thÝ cho phÐp l 5%, cã thÓ rót ra nh÷ng kÕt luËn nghiÖm ®ång ruéng ViÖt nam. TuyÓn tËp c«ng sau: tr×nh NCKH kü thuËt n«ng nghiÖp (Kû niÖm ChØ tiªu chiÒu cao c©y (®¹i diÖn cho nhãm 30 n¨m th nh lËp tr−êng 1956- 1985). Nxb chØ tiªu sinh tr−ëng) l chØ tiªu biÕn ®éng trung N«ng nghiÖp. H Néi. b×nh, th× dung l−îng mÉu cÇn lÊy n= 30 c©y. Kwanchai A. Gomez; Arturo A. Gomez, 1984. ChØ tiªu sè qu¶ trªn c©y (®¹i diÖn cho Statistical procedures for Agricultural research.Copyrigh. nhãm chØ tiªu n¨ng suÊt) l chØ tiªu cã biÕn 272