intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Báo cáo "Những nguyên tắc căn bản về thanh toán di sản trong Bộ luật dân sự "

Chia sẻ: Phung Han | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

58
lượt xem
5
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Những nguyên tắc căn bản về thanh toán di sản trong Bộ luật dân sự Bổ sung quyền được sống trong hoà bình của công dân, theo đó mọi công dân đều có quyền được sống trong hoà bình, quyền này được Nhà nước đảm bảo trừ trường hợp lãnh thổ của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam bị nước ngoài xâm chiếm.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Báo cáo "Những nguyên tắc căn bản về thanh toán di sản trong Bộ luật dân sự "

  1. nghiªn cøu - trao ®æi ThS. TrÇn ThÞ HuÖ * V i c xác nh chính xác di s n là ti n cho vi c thanh toán và phân chia di s n ư c h p lý và h p pháp nh m h n ch các do hành vi gây thi t h i do ngư i ch t th c hi n khi còn s ng thì ư c coi là nghĩa v v tài s n c a ngư i ch t l i cho nên s ph i tranh ch p, b o v chính áng quy n l i c a l y di s n c a ngư i ch t l i thanh toán ngư i th a k , c a ngư i l i di s n, c a các nghĩa v ó. ngư i th a hư ng di s n, c a các ch n c a Th hai, xác nh ngư i th c hi n nghĩa v ngư i l i di s n th a k . t ư cm c thanh toán. ích y, vi c thanh toán di s n mà ngư i ch t i u 639 BLDS quy nh rõ nh ng ngư i l i ph i n m trong nh hư ng căn b n th a k có quy n và nghĩa v tài s n do ngư i mang tính nguyên t c v i nh ng yêu c u ch t l i t th i i m m th a k . Theo quy chung sau ây: nh này thì ngư i u tiên ph i th c hi n Th nh t, xác nh cơ s c a vi c thanh toán. nghĩa v thanh toán di s n là nh ng ngư i th a Thanh toán di s n th a k th c ch t là th c k . Kho n 4 i u 640 kh ng nh l i “Ngư i hi n nghĩa v v tài s n c a ngư i ch t l i hư ng th a k có trách nhi m th c hi n nghĩa và tr ph n tài s n phát sinh t vi c ph c v v tài s n do ngư i ch t l i”. Nghĩa v này cho chính ngư i ch t (chi phí mai táng). Vi c là b t bu c mà b t c ngư i hư ng th a k nào thanh toán di s n th a k d a trên cơ s ch th là cá nhân, pháp nhân hay Nhà nư c cũng ph i có nghĩa v thì bu c ph i th c hi n nghĩa v . th c hi n. Ngoài ra, nh ng ngư i ư c giao Quy n và l i ích h p pháp c a ch th mang qu n lý di s n dùng vào vi c th cúng, ngư i quy n ư c m b o b ng vi c th c hi n nghĩa ư c di t ng cũng có nghĩa v ph i thanh toán v c a ch th mang nghĩa v trong giao lưu nghĩa v tài s n do ngư i ch t l i trong dân s theo quy nh c a lu t dân s . trư ng h p toàn b kh i di s n th a k không Như v y, ch ư c coi là thanh toán di s n thanh toán nghĩa v c a ngư i này (kho n 2 khi nh ng nghĩa v v tài s n l ra ph i do i u 673 và kho n 2 i u 674 BLDS). chính b n thân ngư i ch t th c hi n nhưng Trong trư ng h p không có ngư i th a k ngư i này chưa th c hi n ho c ang th c hi n theo pháp lu t (do h t ch i, do b tư c quy n, thì ch t cùng v i vi c chi phí mai táng cho do ch t h t v.v.) mà ngư i l i di s n không ngư i này. Nghĩa v v tài s n phát sinh t vi c l i di chúc ho c di chúc b t h p pháp ho c ph c v cho chính ngư i ch t, các l i ích t b th t hi u thì ph n di s n không có ngư i giao d ch dân s mà ch th mang quy n ư c * Gi ng viên chính Khoa lu t dân s hư ng, các l i ích mà các ch th b vi ph m Trư ng i h c Lu t Hà N i 12 T¹p chÝ luËt häc sè 2/2005
  2. nghiªn cøu - trao ®æi nh n th a k thu c v Nhà nư c. Theo quy - Ngư i qu n lý di s n là cơ quan nhà nư c nh t i i u 647 BLDS thì Nhà nư c không có th m quy n qu n lý trong trư ng h p chưa có tư cách là ngư i th a k mà ch là “ngư i” xác nh ư c ngư i th a k và di s n chưa có nh n di s n khi không có ngư i nh n th a k , ngư i qu n lý. theo ó quy n s h u nhà nư c ư c xác l p. Ngư i qu n lý di s n là cơ quan nhà nư c Do v y, Nhà nư c không ph i th c hi n nghĩa có th m quy n qu n lý trong trư ng h p chưa v tài s n do ngư i ch t l i. Tuy nhiên, xác nh ư c ngư i th a k và di s n chưa có th c hi n quy n ki n òi tài s n, quy n s h u ngư i qu n lý. h p pháp cũng như quy n ư c yêu c u bên Ngư i qu n lý di s n dù là “ai” trong các ch th mang nghĩa v ph i th c hi n nghĩa v trư ng h p trên cũng có th ph i th c hi n em l i l i ích cho ngư i mang quy n thì h nghĩa v tài s n do ngư i ch t l i khi di s n v n có quy n yêu c u thanh toán t di s n c a c a ngư i ch t ang tr ng thái là m t kh i ngư i ch t l i. Th c hi n vi c thanh toán di th ng nh t t dư i s qu n lý c a ngư i qu n s n có th do ngư i qu n lý di s n th c hi n lý di s n. Nhưng khi th c hi n nghĩa v thanh theo quy nh t i i u 641 BLDS. Sau khi toán, ngư i qu n lý di s n không ư c t mình thanh toán các nghĩa v tài s n do ngư i ch t th hi n ý chí trong vi c ch n phương th c, l i, ph n tài s n còn l i m i thu c v Nhà trong vi c xác nh tr bao nhiêu; l y tài s n nư c theo quy nh t i i u 647 BLDS (kho n nào thanh toán mà hoàn toàn ph thu c vào 1 i u 1, kho n 1 i u 6 Quy ch qu n lý và ý chí c a nh ng ngư i th a k thông qua s x lý tài s n khi có quy t nh t ch thu sung tho thu n c a h . Kho n 2 i u 640 BLDS qu nhà nư c và ư c xác l p quy n s h u quy nh: “Trong trư ng h p di s n chưa ư c nhà nư c ban hành kèm theo Quy t nh s chia thì nghĩa v tài s n do ngư i ch t l i 100/TC - QLCS ngày 23/1/1997 c a B trư ng l i ư c ngư i qu n lý di s n th c hi n theo B tài chính). tho thu n c a nh ng ngư i th a k ”. Ngoài ra, theo quy nh t i kho n 2 i u Quy nh này ư c hi u là ngư i th a k 640 và i u 641 BLDS, ngư i qu n lý di s n không có quy n tr c ti p th c hi n nghĩa v và có th là ngư i th c hi n vi c thanh toán di cũng không ph i tr c ti p th c hi n nghĩa v s n. H là ngư i th a k nhưng cũng có th tài s n c a ngư i ch t và tr thành “con n ” có không ph i là ngư i th a k và ư c chia làm 4 nghĩa v tr c ti p thanh toán cho “ch n ” - trư ng h p sau ây: ngư i mang quy n. - Ngư i qu n lý di s n là ngư i ư c ch Th ba, xác nh ngư i ư c thanh toán di nh trong di chúc; s n, ngư i ư c thanh toán di s n là nh ng - Ngư i qu n lý di s n là ngư i do nh ng ngư i có quy n yêu c u thanh toán t kh i di ngư i th a k tho thu n c ra; s n c a ngư i ch t nh m t ư c nh ng l i - Ngư i th a k là ngư i ang chi m h u, ích h p pháp theo quy nh c a pháp lu t. s d ng, qu n lý di s n trong trư ng h p di Nh ng ngư i này ư c xác nh là ngư i chúc không ch nh và ngư i th a k chưa c có quy n trong quan h pháp lu t dân s mà ư c ngư i qu n lý di s n; trư c ó khi còn s ng ngư i ch t l i di s n T¹p chÝ luËt häc sè 2/2005 13
  3. nghiªn cøu - trao ®æi ã tham gia v i tư cách là ngư i có nghĩa v . g i ngư i ch t là ông bà n i, ngo i (không Vi c th c hi n nghĩa v thanh toán l ra ph i còn cha, m ...); do ngư i ch t l i di s n th c hi n trư c yêu - Ngư i lao ng chưa ư c tr công; c u c a ngư i có quy n nhưng ang th c hi n, - Ngư i b thi t do hành vi gây thi t h i c a chưa k p th c hi n ho c chưa n th i h n ph i ngư i ch t; th c hi n thì h ch t. Vì th , pháp lu t yêu c u - Nhà nư c v i quy n yêu c u ngư i ch t ngư i hư ng th a k ph i th c hi n nghĩa v n p thu trong kinh doanh, s n xu t, thu tài s n ó b ng chính tài s n c a ngư i ch t. nh p...; Tuy nhiên, c n ph i hi u r ng ngư i hư ng - Ngư i b vi ph m h p ng dân s , cơ th a k ch ph i th c hi n vi c thanh toán di quan nhà nư c yêu c u n p ph t do vi ph m s n (t c là th c hi n nghĩa v ) khi nh ng nghĩa hành chính...; v y phát sinh t vi c ph c v cho chính b n - Các ch n trong các giao d ch dân s thân ngư i ch t, các l i ích t giao d ch dân s (mua bán, cho vay, cho thuê, th ch p, c m h p pháp, t nh ng vi ph m pháp lu t do c ...); ngư i ch t th c hi n khi còn s ng v.v.. Ngư c - Ngư i b phí b o qu n di s n; l i, n u nghĩa v ó phát sinh t nh ng giao - Các ch th khác có quy n i v i nghĩa d ch dân s b t h p pháp, không phát sinh t v mà ngư i ch t ph i th c hi n khi còn s ng. vi c ph c v cho b n thân ngư i ch t thì ngư i Th tư, xác nh gi i h n c a vi c thanh hư ng th a k không ph i th c hi n. i u ó toán và th t ưu tiên thanh toán. cũng có nghĩa là nh ng quy n và l i ích mà Trư c năm 1945, Vi t Nam có câu dân không ư c pháp lu t th a nh n và b o v thì gian: “ i cha ăn m n, i con khát nư c” và phía bên kia không có quy n yêu c u ngư i t n t i t c l “Ph trái t hoàn” bu c con cháu hư ng th a k th c hi n nghĩa v . ph i tr t t c các kho n n c a ngư i cha i Theo quy nh t i i u 686 BLDS thì v i các ch n , b t lu n di s n mà ngư i ch t nh ng ngư i sau ây có quy n ư c thanh toán l i có thanh toán n hay không? Trách di s n: nhi m “Ph trái t hoàn” là trách nhi m vư t ra - Ngư i dùng tài s n riêng lo vi c mai ngoài ph m vi di s n mà ngư i ch t l i. táng cho ngư i l i di s n; Ngư i th a k n u là con thì ph i th c hi n - Ngư i ư c c p dư ng (con chưa thành toàn b nghĩa v tài s n mà ngư i ch t l i niên c a ngư i ch t mà ngư i ch t khi còn cho dù tài s n cha ho c m h l i sau khi s ng không tr c ti p nuôi dư ng, con ã ch t không th c hi n các nghĩa v tài s n thành niên mà không có kh năng lao ng ó. ây là quy l b t công c a ch cũ, hoàn t nuôi s ng mình, vi c ngư i b ngư i toàn trái v i nguyên t c chung c a lu t dân s ch t gây thi t h i theo quy nh t i kho n 2 “Nguyên t c t ch u trách nhi m”. i u 616 BLDS...); Sau năm 1945, t c l này b xoá b v i s - Ngư i s ng nương nh vào ngư i ã ra i c a S c l nh s 97/SL ngày 22/5/1950. ch t (ông bà n i ngo i c a ngư i ch t mà ng th i cũng xoá b ư c tính b t công, b t không còn con, cháu, ngư i chưa thành niên bình ng trong vi c l i và nh n di s n th a 14 T¹p chÝ luËt häc sè 2/2005
  4. nghiªn cøu - trao ®æi k c a dân lu t th i Pháp thu c. C th : tr trư ng h p ngo i l áp d ng i v i ngư i - Các con ã thành niên có quy n xin chia di chưa thành niên, ngư i ư c giám h v.v.. M t s n c a ngư i m ho c c a ngư i cha ã ch t; khác, nghĩa v tài s n không ph i là di s n th a - Trư c khi chia di s n c a ngư i m ho c k , ngư i hư ng di s n th c hi n nghĩa v này ngư i cha ã ch t cho các con, ph i thanh toán ư c hi u là “nhân danh”, “thay m t” k quy n ch tài s n chung c a v ch ng. Trên cơ s và nghĩa v mà ngư i ch t l i trong gi i h n th a nh n quy n bình ng gi a v và ch ng c a s k quy n và nghĩa v ó mà thôi. Có trong gia ình thì ngư i v goá có quy n như nghĩa là ngư i th a k th c hi n nghĩa v tài ngư i ch ng goá trong vi c thanh toán kh i tài s n trong gi i h n tài s n và b ng các tài s n s n chung c a v ch ng. Nh m xác nh tài s n trong di s n c a ngư i ch t l i nhưng nh ng thu c quy n s h u c a ngư i ch ng goá ho c ngư i hư ng th a k hoàn toàn có quy n th c v goá tr cho ngư i này và xác nh tài s n hi n nghĩa v tài s n vư t quá gi i h n di s n c a ngư i ã ch t là di s n th a k ; mà ngư i ch t l i. H l y thêm tài s n - Xoá b quy l b t công b t con cháu riêng c a mình thanh toán nghĩa v b i ho c v hay ch ng c a ngư i ch t ph i nh n pháp lu t không c m nh ng ngư i th a k t th a k và ph i l y tài s n riêng c a mình nguy n thanh toán vư t quá s tài s n có trong tr n thay cho ngư i ch t. ph m vi di s n. ây là vi c làm áng khuy n T ó n nay, các văn b n pháp lu t liên khích v i s tho thu n h p pháp. quan n quy nh v di s n và thanh toán di Th năm, xác nh th t ưu tiên thanh toán. s n u quy nh v vi c ngư i hư ng th a V nguyên t c, t t c các nghĩa v v tài k ch th c hi n nghĩa v tài s n do ngư i s n c a ngư i ch t u ph i ư c thanh toán ch t trong ph m vi sau ư c hư ng. N i n u ch th có quy n yêu c u và nghĩa v ó dung này ư c nh rõ và c th t i i u 32 phát sinh t các căn c h p pháp. Nh ng nghĩa Pháp l nh th a k năm 1990 và kho n 3 i u v v tài s n do ngư i ch t l i ph i ư c 640 BLDS năm 1995. thanh toán toàn b theo quy nh c a pháp lu t Nghĩa v v tài s n c a ngư i ch t là ho c theo tho thu n c a các ch th mà phù nh ng món n th c s c a ngư i ch t lúc còn h p v i quy nh c a pháp lu t. Tuy nhiên, s ng, nó ư c phát sinh do chính hành vi c a cũng có nh ng trư ng h p toàn b di s n c a ngư i ch t l i di s n trong các giao d ch dân ngư i ch t l i nh hơn t ng s các nghĩa v s , t nh ng hành vi trái pháp lu t gây thi t h i v tài s n mà ngư i ch t có nghĩa v thanh khi còn s ng. H ã t nhân danh mình xác toán n u còn s ng. T th c tr ng này t ra l p, th c hi n. Vì th , ph i coi là nghĩa v v bi n pháp kh c ph c d a vào m c c n thi t tài s n c a chính b n thân ngư i ch t và s ph i c a tài s n i v i ngư i ư c thanh toán dùng di s n c a ngư i ch t thanh toán nghĩa (ngư i yêu c u) ng th i cân b ng l i ích v ó. Không th l y tài s n c a ngư i này gi a các ch th b ng cách quy nh th t ưu th c hi n nghĩa v cho m t ngư i khác, tiên thanh toán t i i u 686 BLDS. nguyên t c t ch u trách nhi m c n ph i ư c Theo th t s p x p n mư i kho n ư c áp d ng cho m i x s trong giao lưu dân s , thanh toán c a i u lu t này thì khi thanh toán T¹p chÝ luËt häc sè 2/2005 15
  5. nghiªn cøu - trao ®æi nghĩa v tài s n, ph i thanh toán t ng nghĩa v B i vì v nguyên t c, t t c các ch n u ph i m t b ng tài s n c a ngư i ch t. Nghĩa v ti p ư c thanh toán toàn b . Nh ng ngư i hàng theo sau ch ư c thanh toán khi nh ng nghĩa v ưu tiên sau ã ph i “như ng” quy n ư c trư c nó ã ư c thanh toán xong ho c thanh thanh toán trư c cho ngư i hàng ưu tiên toán theo úng yêu c u c a ngư i có quy n. trư c khi toàn b tài s n c a ngư i ch t l i N u thanh toán n m t nghĩa v theo th nh hơn t ng các nghĩa v v tài s n mà ngư i t ưu tiên mà b h t tài s n thì vi c thanh toán ch t l i. Khi ã n lư t mà không th c ư c d ng l i ó. Vì th , nh ng ngư i có hi n quy n ưu tiên yêu c u thanh toán thì quy n c a nh ng nghĩa v ti p theo ngay sau ó ngư i có quy n yêu c u thanh toán ti p theo s không ư c quy n yêu c u thanh toán n a. ph i ư c th c hi n quy n ó. Trong th c t ít khi x y ra các trư ng h p Nh ng nguyên t c xác nh di s n th a k nghĩa v trong các kho n n c a ngư i ch t n m trong các nguyên t c chung c a quy n n h n thanh toán cùng m t lúc ho c ư c th a k . Các nguyên t c cơ b n c a quy n th a yêu c u cùng m t th i i m. B i v y, có th k l i ch u s chi ph i chung nh t, căn b n nh t x y ra vi c sau khi thanh toán nh ng nghĩa v t các nguyên t c cơ b n c a lu t dân s ư c thu c kho n ưu tiên sau thì ngư i có quy n i quy nh t i Chương I Ph n th nh t c a v i nghĩa v thu c kho n ưu tiên trư c m i có BLDS. Nh ng nh hư ng ch o c a các yêu c u. V n này hi n nay chưa có văn b n nguyên t c trong lu t dân s ư c nh ra d a pháp lu t nào quy nh. Vì th , có 2 cách hi u trên cơ s nguyên t c chung c a pháp lu t ng và cách gi i quy t khác nhau: th i căn c vào c i m, c trưng, i tư ng Cách th nh t, bu c ch th có quy n ưu tiên sau ph i tr l i tài s n cho ch th ư c và phương pháp i u ch nh c a pháp lu t dân quy n ưu tiên thanh toán trư c. Nh ng ngư i s . N m trong “chu i” nh hư ng y, các có cách hi u này cho r ng thanh toán ph i th c nguyên t c chung trong vi c xác nh di s n hi n theo hàng th t ưu tiên, b t k h th c th a k cũng th hi n tính nh hư ng và ch hi n quy n yêu c u lúc nào, mi n là v n còn o th c s có tác d ng tích c c trong vi c th i h n yêu c u th c hi n nghĩa v . xác nh chính xác di s n th a k , b o m Cách th hai, các món n ã ư c thanh quy n ư c thanh toán c a nh ng ngư i có toán trư c c a ngư i hàng ưu tiên sau không quy n trong các quan h dân s mà khi còn th b òi l i thanh toán cho ngư i có quy n s ng ngư i l i di s n ã tham gia; b o m hàng ưu tiên trư c vì n th i h n nghĩa v cho nh ng ngư i hư ng th a k ư c hư ng ph i ư c thanh toán và “trong tay” ngư i th a tr n ph n di s n theo ý nguy n cu i cùng c a k v n còn di s n c a ngư i ch t l i thì h ngư i quá c thông qua di chúc ho c tr n ph n ph i ư c quy n thanh toán. theo s phân nh c a pháp lu t ng th i tôn Cách nào cũng có lý l riêng nhưng vi c tr ng và b o v quy n s h u kh i tài s n c a s p x p th t ưu tiên thanh toán theo i u 686 ngư i ã ch t và th c hi n ư c tâm nguy n BLDS mang tính tương i gi a các ch th cu i cùng v nh o t tài s n cho nh ng ngư i trong vi c b o v quy n l i c a các “ch n ”. th a k c a h ./. 16 T¹p chÝ luËt häc sè 2/2005
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2