zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Luận Văn - Báo Cáo

» Báo cáo khoa học

Báo cáo " Tài phán hành chính theo quan niệm của một số nước trên thế giới"

Chia sẻ: Phung Han | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Báo xấu

68
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài phán hành chính theo quan niệm của một số nước trên thế giới Đối với quy định tại Điều 8: “Các cơ quan nhà nước, cán bộ, viên chức nhà nước phải tôn trọng nhân dân, tận tụy phục vụ nhân dân, liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến và chịu sự giám sát của nhân dân; kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí và mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền”.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " Tài phán hành chính theo quan niệm của một số nước trên thế giới"

nhµ n−íc vµ ph¸p luËt n−íc ngoµi ThS. Ph¹m Hång Quang * T ài phán hành chính ư c xem là m t n i dung c a ho t ng tài phán nói chung bên c nh tài phán tư pháp. Thu t Thu t ng “tài phán hành chính” ư c dùng trong ti ng Nh t là “Gyoseikoi no shiho shinsa” và theo T i n pháp lý Nh t ng “tài phán” có g c ti ng Latinh là - Anh có nghĩa là quy n pháp lu t trao cho “jurisdictio”; thu t ng này trong ti ng tòa án ư c tuyên b v m t hành vi hay Anh là “jurisdiction”. Tài phán theo nghĩa quy t nh hành chính nào ó có hi u l c chung nh t có nghĩa là phán quy n, t c là hay không, có b o m tính h p hi n hay quy n xem xét tính úng sai c a m t s không.(2) Tòa án này có th là toà án tư vi c nào ó thu c th m quy n c a m t ch pháp, cũng có th là toà án hành chính c th xác nh. Xét dư i góc ch th th c l p. Như v y, tài phán hành chính hi u hi n quy n này, tài phán theo cách hi u theo nghĩa là quy n phán xét tính úng sai ph bi n có th là quy n l c c a chính ph c a m t quy t nh hành chính hay hành vi (bên c nh s d ng quy n i u hành hành hành chính nào ó không ch thu c th m chính) trong vi c phán xét tính úng sai, tính quy n c a cơ quan hành chính mà còn h p lý c a các ho t ng hành chính di n ra thu c th m quy n c a tòa án. trên ph m vi lãnh th nh t nh; cũng có th Quan ni m v tài phán hành chính trên là quy n c thù c a cơ quan tư pháp (toà th gi i là quan ni m h t s c phong phú án) trong vi c xem xét, ánh giá và ra các nhưng ôi khi chưa có s ng nh t. S phán quy t ư c th hi n trong các b n án không th ng nh t trong quan ni m v tài hay quy t nh c a toà i v i v vi c c th phán hành chính xu t phát t s khác nhau và v i các i tư ng xác nh.(1) c a nh ng h th ng lu t trên th gi i và V i cách hi u như trên, khái n êm tài cũng b i s khác nhau trong quan ni m phán không ch là ho t ng xét x c a toà này d n n s khác nhau gi a các qu c án mà còn bao hàm c ho t ng gi i quy t gia trong vi c tìm ki m mô hình th c các tranh ch p thu c th m quy n c a các hi n quy n phán xét i v i các quy t nh cơ quan hành chính. Khái ni m tài phán hành chính, hành vi hành chính c a cơ quan r ng hơn khái ni m xét x . Tuy nhiên, công quy n khi b khi u ki n. Theo ó, vi c không nên cho r ng “tài phán tư pháp” có nghiên c u v t t ng hành chính, xây d ng nghĩa là th m quy n phán xét m t v vi c lu t t t ng hành chính có là m t ngành lu t c a tòa án tư pháp còn “tài phán hành chính” ch là th m quy n gi i quy t c a cơ * Gi ng viên Khoa hành chính - nhà nư c quan hành chính. Trư ng i h c Lu t Hà N i T¹p chÝ luËt häc sè 1/2005 71
nhµ n−íc vµ ph¸p luËt n−íc ngoµi c l p trong h th ng pháp lu t hay không, judicial court) quy n xét x các tranh ch p cũng có s khác nhau gi a các qu c gia hành chính. Do v y, th t c ư c áp d ng thu c các h th ng pháp lu t khác nhau. gi i quy t các v ki n hành chính t i 1. Quan ni m c a các nư c theo h các toà án tư pháp gi ng như th t c t th ng lu t chung (common law) t ng dân s . Tòa án có th m quy n gi i H th ng lu t chung (common law), quy t các v ki n này thư ng là tòa án c p ti n thân là lu t Anglo-Saxon - h th ng phúc th m (Courts of Appeals). lu t ư c sinh ra Anh, k t năm 1066 Tài phán hành chính, theo quan ni m sau khi nư c Anh b chinh ph c b i x c a các qu c gia này là vi c gi i quy t t t Normans. Các nư c theo h th ng lu t này c các tranh ch p hành chính phát sinh bao g m Anh, M , Canada, Úc, Na Uy, gi a công dân và công quy n thu c th m Ailen... Ngoài ra, còn có m t s nư c quy n c a r t nhi u cơ quan, t ch c khác ông Nam Á như Malaysia, Singapore (3)... nhau như: H th ng cơ quan toà án tư như là k t qu c a quá trình thu c a hoá. pháp, cơ quan hành chính, các t ch c H th ng lu t này phát tri n trên cơ s c a tr ng tài hành chính và c các t ch c lu t án l , nghĩa là các b n án, quy t nh ã sư tư cũng có th m quy n gi i quy t theo ư c ban hành trư c ó ư c xem như là th t c hoà gi i. Như th , các qu c gia này chu n m c các tòa án xem xét gi i quy t quan ni m tài phán hành chính là ho t các v vi c tương t . Trong h th ng lu t ng gi i quy t các tranh ch p hành chính này không có s phân bi t r ch ròi gi a lu t thu c th m quy n c a toà án tư pháp nh m công và lu t tư, do ó, các tranh ch p hành m b o ch c năng xét x chung c a m t chính cũng không ư c xác nh rõ là các lo i cơ quan tài phán. Như v y, xét dư i tranh ch p phát sinh trong lĩnh v c công góc tài phán, các qu c gia theo h th ng hay không và c n ph i phân bi t v tính lu t chung này h p thành nhóm “nh t h ch t và th m quy n gi i quy t i v i các tài phán” t c là ch công nh n duy nh t h tranh ch p dân s nh ng i m nào. th ng cơ quan xét x là toà án tư pháp Các tranh ch p hành chính các nư c phân bi t v i nhóm “lư ng h tài phán”, này ư c gi i quy t trư c h t b i các cơ t c là công nh n s t n t i c l p c a hai quan ã ban hành ra quy t nh hành chính h th ng cơ quan tài phán: Tài phán tư b khi u n i ho c b i các cơ quan c p trên pháp và tài phán hành chính. c a cơ quan ó. Trong trư ng h p không Tuy nhiên, trong xu hư ng qu c t tho mãn v i vi c gi i quy t khi u n i này, hoá, m r ng h p tác trong lĩnh v c nghiên ngư i dân ư c quy n ki n ra tòa án. Tuy c u pháp lu t, các nư c thu c các h th ng nhiên, các nư c này không thành l p h lu t khác nhau cũng ch u nhi u nh hư ng th ng toà hành chính chuyên trách mà trao c a nhau và có nh ng thay i nh t nh. cho h th ng toà án thư ng (ordinary Nh n rõ nh ng c thù c a vi c gi i quy t 72 T¹p chÝ luËt häc sè 1/2005
nhµ n−íc vµ ph¸p luËt n−íc ngoµi khi u ki n hành chính, các nư c theo h vi c cho phép các cơ quan công quy n th ng lu t chung này cũng b t u thành ư c “t xem xét” các quy t nh hay hành l p nh ng b ph n chuyên trách trong toà vi hành chính c a mình khi b khi u n i, án thư ng gi i quy t các v ki n hành m b o tính c l p khách quan trong chính trong các lĩnh v c c bi t quan vi c gi i quy t cũng như b o m s th ng tr ng như lĩnh v c t ai, thu , b o hi m nh t gi a hai n i dung hành chính qu n lý và tr c p xã h i… và hành chính tài phán t p trung trong tay 2. Quan ni m c a các nư c theo h chính ph , các qu c gia này ã thành l p th ng lu t châu Âu l c a (continental h th ng cơ quan tài phán hành chính c law hay civil law) l p (toà án hành chính) bên c nh h th ng H th ng lu t châu Âu l c a (ti n toà án tư pháp chuyên th c hi n ch c thân là lu t La Mã) xu t hi n l c a năng xét x các khi u ki n hành chính. châu Âu vào th k XIII. Các nư c theo h Hình th c này ư c g i là hình th c th ng lu t này bao g m Pháp, c, Th y “lư ng h tài phán”, i l p v i hình th c i n, B , Hà Lan... Ngoài ra, v i k t qu “nh t h tài phán”. c a quá trình chinh ph c và thu c a hoá Các qu c gia th a nh n hình th c trư c ây, nhi u qu c gia không ph i “lư ng h tài phán” xu t phát t nh ng châu Âu cũng ch u nh hư ng c a h th ng i u ki n và th c ti n khác nhau c a mình, lu t này như toàn b các nư c châu M La trong quá trình xây d ng, t ch c mô hình tinh, m t ph n l n châu Phi, các nư c xét x khi u ki n hành chính ã có s khác Trung C n ông và Indonexia (thu c bi t nh t nh. Ch ng h n, m t s nư c ã ông Nam Á, ch u nhi u nh hư ng c a thành l p h th ng cơ quan tài phán hành lu t pháp Hà Lan). chính hoàn ch nh (toà án hành chính) Các nư c theo h th ng lu t này có s chuyên th c hi n ch c năng xét x hành phân bi t r ch ròi gi a lu t công và lu t tư. chính như: c,Th y i n, Hà Lan, Các tranh ch p pháp lý x y ra cũng ư c Indonexia… M t s nư c thành l p h phân nh rõ ràng v tính ch t cũng như th ng toà án hành chính c l p nhưng th m quy n xem xét, gi i quy t các tranh xu t phát t quan i m tài phán hành chính ch p phát sinh trong các lĩnh v c khác g n li n v i ho t ng qu n lý hành chính, nhau c a i s ng xã h i như tranh ch p do ó c p trung ương thành l p ra h i dân s , hình s , kinh t , hành chính… ng nhà nư c có thêm ch c năng tư v n Tranh ch p hành chính ư c xem là tranh pháp lý cho chính ph như: Pháp, B , ch p trong lĩnh v c lu t công phát sinh Italia, Ai C p… Thái Lan là m t qu c gia gi a các t ch c, cá nhân v i các cơ quan, ngo i l chưa t ng b thu c a hoá b i t ch c công quy n. Xu t phát t c thù châu Âu nhưng s phát tri n c a h th ng c a các tranh ch p hành chính, bên c nh pháp lý ch u nhi u nh hư ng c a Pháp, vì T¹p chÝ luËt häc sè 1/2005 73
nhµ n−íc vµ ph¸p luËt n−íc ngoµi th cho n nay v n ang còn tranh lu n có Trong h th ng pháp lu t, không có s nên phát tri n h i ng nhà nư c Thái phân chia gi a lu t công và lu t tư. Khái Lan theo hư ng tr thành h i ng nhà ni m tài phán hành chính theo nghĩa hi n nư c (Conseil d’Etat) như Pháp, t c là i chưa ư c s d ng. Các thu t ng như v a v i tư cách là tòa án hành chính t i “ki n nhà nư c", "ki n cơ quan, t ch c cao v a là cơ quan có ch c năng tư v n công quy n”, “toà án hành chính”, “xung cho chính ph hành pháp hay không. t” gi a t ch c cá nhân công quy n v i Như v y, tài phán hành chính, theo t ch c cá nhân công dân r t xa l thay vào quan ni m c a các qu c gia theo h th ng ó là các thu t ng như “quy n khi u n i, lu t châu Âu l c a là ho t ng xét x t cáo c a công dân”, “quy n gi i quy t các tranh ch p hành chính gi a công dân khi u n i, t cáo c a công dân” i v i các và t ch c c a h v i các t ch c, cá nhân quy t nh hay hành vi hành chính c a cơ công quy n và ho t ng tư v n pháp lu t quan nhà nư c ư c s d ng ph n ánh cho chính ph . Th m quy n gi i quy t các cơ ch cơ quan hành chính t xem xét tranh ch p hành chính ư c trao cho h gi i quy t khi u n i c a ngư i dân. th ng cơ quan tài phán hành chính c l p T nh ng năm 50 tr i, m t s nư c trong n n hành chính qu c gia (h th ng XHCN ã nh n th y s c n thi t ph i ti n toà án hành chính) bên c nh th m quy n hành c i cách th c hi n quá trình dân “t xem xét” gi i quy t theo th t c khi u ch XHCN nên ã thành l p các tòa án n i c a cơ quan hành chính. hành chính và ban hành lu t v th t c gi i 3. Quan ni m c a các nư c theo h quy t ki n t ng hành chính như Hungary th ng lu t XHCN trư c ây (1957), Bungary (1970), Rumani (1967), So sánh v i s phát tri n c a h th ng Ba lan (1980). Liên Xô, sau vi c ban lu t chung và lu t l c a, h th ng lu t hành Hi n pháp năm 1977 và v i các cu c XHCN ư c hình thành mu n hơn, ư c c i t m nh m k t năm 1986, Lu t s 26 ánh d u k t thành công c a Cách m ng ban hành ngày 30/06/1987 ã cho phép Tháng Mư i Nga và s ra i c a Nhà ngư i dân ư c ki n ra toà các quy t nh nư c Xô Vi t năm 1917. Các nư c thu c và hành vi hành chính c a cơ quan công h th ng lu t này bao g m Liên Xô và các quy n mà h cho là b t h p pháp. nư c XHCN trư c ây. Sau khi các nhà nư c XHCN ông V i quan ni m, nhà nư c XHCN là nhà Âu s p , cùng v i các cu c c i cách nư c c a i di n t t c các t ng l p nhân m nh m di n ra các nư c này vào cu i dân lao ng, các quy n và l i ích chính nh ng năm 1980 và quá trình h i nh p áng c a h u ư c nhà nư c tôn tr ng qu c t , các nư c thu c h th ng lu t và b o v , do ó khó có th t n t i các XHCN trư c ây ã phát tri n h th ng tranh ch p gi a nhà nư c v i công dân. pháp lu t c a mình theo nh ng chi u 74 T¹p chÝ luËt häc sè 1/2005
nhµ n−íc vµ ph¸p luËt n−íc ngoµi hư ng khác nhau. C n nh n m nh r ng các trong s phát tri n c a h th ng ki n t ng nư c thu c h th ng lu t XHCN trư c ây hành chính Trung Qu c,(4) trong ó cho ph n l n u có ngu n g c t h th ng lu t phép ngư i dân ư c quy n kh i ki n v châu Âu l c a, do ó sau khi tan rã, các án hành chính t i toà án nhân dân có th m nư c này u phát tri n truy n th ng pháp quy n ki m tra tính h p pháp c a các lu t châu Âu l c a, công nh n s t n t i quy t nh, hành vi hành chính c a các t c a hai h th ng tài phán: Tài phán hành ch c, cơ quan công quy n. Trung Qu c chính và tài phán tư pháp và quan ni m v thu c nhóm các nư c ch n gi i pháp trung tài phán hành chính gi ng như các nư c gian, không theo hình th c “nh t h tài thu c h th ng lu t châu Âu l c a. phán” cũng như “lư ng h tài phán”, b i vì 4. Quan ni m c a Nh t B n, Trung Trung Qu c không ch n mô hình toà án Qu c và các nư c theo gi i pháp trung gian hành chính c l p bên c nh h th ng toà H th ng lu t pháp c a Trung Qu c án thư ng mà thành l p nh ng toà chuyên giai o n u, k t khi Nhà nư c c ng trách xét x các tranh ch p hành chính bên hoà dân ch nhân dân Trung Hoa ư c c nh các toà dân s , hình s , lao ng, thành l p ngày 01/10/1949, ch u nhi u nh kinh t n m trong cơ c u tòa án nhân dân. hư ng c a h th ng lu t Liên Xô cũ. Tuy Các nư c ch n gi i pháp trung gian này nhiên, k t năm 1960 sau m t lo t nh ng còn có Conggo, Madagxca, Senegan... có c i cách l n, Trung Qu c chính th c quy t th coi Vi t Nam cũng l a ch n gi i pháp nh theo u i con ư ng riêng ti n lên trung gian này trong vi c xây d ng mô CNXH khác v i Liên Xô trư c ây. Hi n hình toà hành chính n m trong h th ng pháp năm 1978 ư c ban hành ánh d u s TAND chuyên th c hi n ch c năng xét x phát tri n c a quá trình l p pháp Trung các khi u ki n hành chính. Qu c, r t nhi u văn b n lu t m i ư c ban H th ng lu t pháp c a Nh t B n, do hành sau ó liên quan n b u c , t ch c y u t l ch s l i, là s pha tr n c a hai c a toà án, chính quy n a phương, u h th ng lu t châu Âu l c a (ch u nh tư, môi trư ng, ch ng t i ph m... ã ít hư ng c a c và Pháp trư c Chi n tranh nhi u ch u nh hư ng c a lý lu n l p pháp th gi i l n th I) và h th ng lu t chung phương Tây. Tuy nhiên, i v i lĩnh v c (ch u nh hư ng c a M t sau Chi n tranh tài phán hành chính, s nh hư ng không th gi i l n th II). Theo Hi n pháp Vua th hi n rõ nét, các tranh ch p hành chính Minh Tr năm 1889, toà án hành chính c v n ch y u ư c gi i quy t b ng con l p ư c thành l p Tokyo chuyên gi i ư ng hành chính, t c là ư c gi i quy t quy t các v ki n hành chính bên c nh h b i cơ quan hành chính có th m quy n. S th ng toà án tư pháp. Sau th t b i trong ra i c a Lu t ki n t ng hành chính vào i chi n th gi i l n th II, Hi n pháp tháng 10/1990 ánh d u m t bư c ngo t năm 1947 c a Nh t B n ã thay i h T¹p chÝ luËt häc sè 1/2005 75
nhµ n−íc vµ ph¸p luËt n−íc ngoµi th ng tài phán c a Nh t t h th ng lu t th ng lu t chung t c là vi c xét x hành châu Âu l c a ( c trưng b i s t n t i chính s do toà án thư ng gi i quy t c a tòa án hành chính c l p) sang h m b o ch c năng xét x chung c a m t th ng lu t Anh - M , trong ó các v ki n lo i cơ quan tài phán nhưng l i áp d ng hành chính ư c gi i quy t toà án m t th t c c bi t gi i quy t theo thư ng. Như v y, tài phán hành chính Lu t ki n t ng hành chính (lu t này gi ng Nh t B n không ph i là lĩnh v c pháp lý v i Lu t ki n t ng hành chính trong giai m i m , b i vì ã tr i qua hơn 110 năm o n Vua Minh Tr khi tòa án hành chính kinh nghi m k t khi toà án hành chính ư c thành l p). i u này ư c ánh giá là u tiên ư c thành l p Tokyo. Tuy s th t b i c a quá trình M hoá lu t lành nhiên, thu t ng “tài phán hành chính” chính Nh t B n xem xét lĩnh v c t trong ti ng Nh t chưa ư c phát tri n tr t ng.(5) Hàn Qu c là qu c gia ch u nhi u thành m t khái ni m pháp lý và v n còn có nh hư ng c a Nh t B n và M , trong h nh ng tranh cãi nh t nh xu t phát t c th ng pháp lu t nói chung và quan ni m v i m h n h p c a hai h th ng tài phán tài phán hành chính nói riêng cũng mang cùng t n t i qu c gia này. Gi ng v i các nh ng c trưng gi ng Nh t B n, các tranh nư c thu c h th ng lu t Anh - M , Nh t ch p hành chính bên c nh vi c ư c gi i B n công nh n tranh ch p hành chính là quy t b i h th ng cơ quan hành chính theo m t d ng tranh ch p pháp lý ư c gi i lu t khi u n i hành chính còn ư c gi i quy t t i toà án thư ng và th t c t t ng quy t b i h th ng tòa án tư pháp theo lu t dân s ư c áp d ng gi i quy t. Nhưng t t ng dân s và lu t ki n t ng hành chính./. i m khác là Nh t B n xác nh rõ ràng ây là m t d ng tranh ch p c bi t phát (1).Xem: Bryan A.Garner, T i n Lu t Black c a M (Black’Law Dictionary), 85 (1999). sinh gi a công quy n và công dân nên có (2).Xem: Samuel Jarman, T i n pháp lí Nh t - Anh các quy nh r t rõ v i tư ng, th m (English - Japanese Legal Dictionary), 284 (1995). quy n, m t s trình t áp d ng gi i quy t Thu t ng “tài phán hành chính” trong ti ng Nh t là ư c quy nh trong m t văn b n lu t có “Gyoseikoi no shiho shinsa “ và ư c d ch sang ti ng giá tr pháp lý cao ó là Lu t ki n t ng Anh là “Administrative review of administrative discretion”. hành chính (ban hành ngày 16/05/1962). (3).Xem: Rene David và John. E.CBrirley, “Các h Như v y, tòa án tư pháp s v a ph i d a th ng pháp lu t cơ b n trên th gi i” (Major legal vào lu t t t ng dân s (v m t th t c) và systems in the World today), 307- 311 (1995). lu t ki n t ng hành chính (c v th t c và (4).Xem: Yong Zhang, “Ki n t ng hành chính n i dung) gi i quy t các tranh ch p Trung Qu c” (so sánh h th ng tài phán các nư c ông và Nam Á) (Administrative litigation systems hành chính phát sinh t i toà. Vì v y, quan in China), 45 (1997). ni m v tài phán hành chính Nh t B n (5).Xem: Shuichi Sugai và Itsuo Sonobe, “Lu t hành hi n nay cũng gi ng v i các nư c thu c h chính Nh t B n” (Nihon Gyoseiho), 58 (1999). 76 T¹p chÝ luËt häc sè 1/2005

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.09: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Quản Trị Kinh Doanh

81 tài liệu

1643 lượt tải

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.