Các yếu tố ảnh hưởng và biểu hiện lâm sàng của bệnh cảnh đàm thấp trên bệnh nhân rối loạn lipid máu có thừa cân béo phì

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 4 * 2019<br /> <br /> <br /> CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG VÀ BIỂU HIỆN LÂM SÀNG<br /> CỦA BỆNH CẢNH ĐÀM THẤP TRÊN BỆNH NHÂN<br /> RỐI LOẠN LIPID MÁU CÓ THỪA CÂN BÉO PHÌ<br /> Nguyễn Trần Thanh Thủy*, Nguyễn Thị Sơn**, Trần Thu Nga**, Lê Thị Tường Vân*<br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Rối loạn lipid máu (RLLM) là yếu tố nguy cơ chính nhưng có thể thay đổi được của nhóm bệnh<br /> mạch vành. Nguy cơ bị bệnh mạch vành và các bệnh tim mạch càng cao hơn nếu RLLM đi kèm với một trong các<br /> yếu tố như thừa cân béo phì, tăng huyết áp, đái tháo đường, hút thuốc lá, bia rượu. Thừa cân béo phì cùng hội<br /> chứng chuyển hóa, tình trạng tăng đường huyết, huyết áp cao được chứng minh có mối liên quan ý nghĩa với<br /> bệnh cảnh đàm thấp của Y học cổ truyền (YHCT).<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện nhằm hỗ trợ việc chẩn đoán RLLM kết hợp YHCT và Y<br /> học hiện đại (YHHĐ) với mục tiêu xác định triệu chứng và các yếu tố ảnh hưởng đến biểu hiện của bệnh cảnh<br /> đàm thấp trên lâm sàng bệnh nhân RLLM có thừa cân béo phì.<br /> Đối tượng – Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang mô tả và phân tích. 405 bệnh nhân từ 20<br /> đến 80 tuổi được chẩn đoán RLLM có thừa cân, béo phì được khảo sát các triệu chứng và các yếu tố ảnh hưởng<br /> đến biểu hiện của bệnh cảnh đàm thấp trên lâm sàng qua bảng phỏng vấn. Thống kê mô tả biến nhị gía và danh<br /> định bằng tần số và tỉ lệ. Phân tích tương quan: dùng phương pháp BMA (Bayesian Model Average) để tìm mô<br /> hình liên quan khả dĩ và phân tích đa biến bằng phương trình hồi qui tuyến tính với phép kiểm Poisson để xác<br /> định p, PR và KTC95%.<br /> Kết quả: Tỉ lệ các triệu chứng của bệnh cảnh đàm thấp trên lâm sàng bệnh nhân RLLM có thừa cân béo phì:<br /> hình dạng mập bệu (53,6%), tác phong chậm chạp (44,9%), nét mặt mệt mỏi (44,4%). Lưỡi to bè ướt (60,7%),<br /> rêu trắng nhờn dày (23%). Mạch hoạt (73,3%), mạch hoãn (90,4%), mạch trầm (65,9%). Cảm giác người nặng<br /> nề (72,1%), ăn ngon miệng (71,1%), cảm giác người mệt mỏi (62,8%), mồ hôi dầu (57%), tê chi (46,7%), khó<br /> tiêu sau ăn (37,8%), nặng đầu (37,3%) và đầy tức ngực (10,9%). Các yếu tố có ảnh hưởng lên tỉ lệ xuất hiện<br /> triệu chứng bệnh cảnh đàm thấp được khảo sát trên bệnh nhân RLLM có thừa cân béo phì: Nhóm BMI có ảnh<br /> hưởng đến biểu hiện của hình dạng mập bệu, nét mặt mệt mỏi, tác phong chậm chạp, lưỡi to bè ướt, rêu lưỡi<br /> nhờn trắng dày.<br /> Kết luận: Tập thể dục đều có ảnh hưởng đến biểu hiện nét mặt mệt mỏi, tác phong chậm chạp, cảm giác<br /> người nặng nề và cảm giác người mệt mỏi. Bệnh cơ xương khớp đi kèm có ảnh hưởng đến nét mặt mệt mỏi, tác<br /> phong chậm chạp, tê chi. Bệnh tim mạch đi kèm có ảnh hưởng đến triệu chứng tê chi, khó tiêu sau ăn và mạch<br /> trầm. Giới tính có liên quan đến triệu chứng mồ hôi dầu.<br /> Từ khóa: rối loạn lipid máu, đàm thấp, thừa cân, béo phì<br /> ABSTRACT<br /> THE INFLUENCE FACTORS AND CLINICAL PERFORMANCE OF PHLEGM – DAMPNESS ON<br /> OBESITY/OVERWEIGHT DYSLIPIDEMIA PATIENTS<br /> Nguyen Tran Thanh Thuy, Nguyen Thi Son, Tran Thu Nga, Le Thi Tuong Van<br /> <br /> <br /> <br /> Bộ môn Y học cổ truyền - Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch<br /> <br /> Khoa Y học cổ truyền – Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: ThS.BS. Nguyễn TrầnThanh Thủy ĐT: 0903744992 Email: bsthuy88dr@gmail.com<br /> <br /> <br /> 240 Chuyên Đề Y Học Cổ Truyền<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 4 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 – No. 4- 2019: 240-256<br /> Background: Dyslipidemia is a main risk factor of cardiovascular disease (CVD), however it can be<br /> changed by an intervention. The risk of CVD increases when dyslipidemia combines with the factors such as<br /> overweight, obesity, diabetes, smoking or alcohol consumption. Overweight, obesity, metabolic syndrome,<br /> hyperglycemia, high blood pressure have been proven to have a significant correlation with phlegm dampness<br /> disease in traditional medicine.<br /> Objectives: This research was carried out to support the diagnosis of dyslipidemia by using traditional<br /> medicine and modern medicine with the aim of identifying symptoms and factors which affect the expression of<br /> phlegm – dampness on overweight/obesity dyslipidemia patients.<br /> Methods: Cross-sectional study. 405 patients from 20 to 80 years old who were diagnosed with<br /> overweight/obesity dyslipidemia were examined the symptoms and factors wich affect the clinical manifestations<br /> of phlegm - dampness disease by questionnaire. Binary and nominal variables were descriptived through<br /> frequency and ratio. Correlation analysis: Using the BMA (Bayesian Model Average) method to find possible<br /> related models and multivariate analysis by linear regression equation with Poisson test to determine p, PR and<br /> confidence interval 95%.<br /> Results: This research showed the rate of plegm dampness symptoms on overweight/ obesity dislipidemia<br /> patients are: Fat-shaped body (53.6%), slow behavior (44.9%), tired facial expressions (44.4%), big wet tongue<br /> (60.7%), greasy white thick moisture (23%), slippery pulse (73.3%), slowed-down pulse (90.4%), deep pulse<br /> (65.9%), feeling heavy (72.1%), appetite (71.1%), feeling tired (62.8%), oily sweating (57%), extremities<br /> numbness (46.7%), postprandial dyspepsia (37.8%), headaches (37.3%) and chest pain (10.9%). Factors<br /> influencing on the prevalence of phlegm dampness disease were investigated in overweight and obese patients: The<br /> BMI group had an effect on the appearance of fat-shaped body, fatigue, slow behavior, wet tongue, the moss is<br /> thick and white.<br /> Conclusion: Regular exercising also affects the expression of tired faces, slow behavior, feeling of heaviness<br /> and feeling of tiredness. Accompanied musculoskeletal diseases have also an impact on tired face, slow behavior,<br /> and numbness. Accompanied cardiovascular diseases affect on the symptoms of numbness extremity, postprandial<br /> dyspepsia and deep pulse. Gender is related to symptoms of oily sweat.<br /> Key words: dyslipidemia, phlegm – dampness, overweight, obesity<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ hiện nhằm hỗ trợ việc chẩn đoán RLLM kết hợp<br /> YHCT và Y học hiện đại (YHHĐ) với mục tiêu<br /> Rối loạn lipid máu (RLLM) là yếu tố nguy cơ<br /> xác định triệu chứng và các yếu tố ảnh hưởng đến<br /> chính nhưng có thể thay đổi được của nhóm<br /> biểu hiện của bệnh cảnh đàm thấp trên lâm sàng<br /> bệnh mạch vành. Nguy cơ bị bệnh mạch vành và<br /> bệnh nhân RLLM có thừa cân béo phì.<br /> các bệnh tim mạch càng cao hơn nếu RLLM đi<br /> kèm với một trong các yếu tố như thừa cân béo ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU<br /> phì, tăng huyết áp, đái tháo đường, hút thuốc lá, Thiết kế nghiên cứu<br /> bia rượu . Tại Việt Nam, RLLM cũng là vấn đề<br /> (6)<br /> Nghiên cứu cắt ngang mô tả có phân tích.<br /> được quan tâm do nhiều hệ quả bệnh lý tim mạch Đối tượng nghiên cứu<br /> đi kèm và tình trạng thừa cân béo phì tăng nhanh<br /> Tất cả bệnh nhân (BN) từ 20 đến 80 tuổi, đến<br /> trong dân số với 25% người trưởng thành bị thừa<br /> khám và điều trị tại Bệnh viện Y Học Cổ Truyền<br /> cân béo phì(1). Thừa cân béo phì được dẫn giải có<br /> TP. HCM, Bệnh viện An Bình, Bệnh viện Quận 6<br /> mối liên quan ý nghĩa với bệnh cảnh đàm thấp<br /> từ tháng 10 năm 2017 đến tháng 06 năm 2018.<br /> của Y học cổ truyền (YHCT). Đề tài được thực<br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Y Học Cổ Truyền 241<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 4 * 2019<br /> <br /> Bệnh nhân đã được chẩn đoán RLLM (dựa Chỉ số khối cơ thể, theo tiêu chuẩn IDI &<br /> trên kết quả xét nghiệm thành phần lipid máu WPRO năm 2000; gồm 03 giá trị:<br /> cùng thời điểm khảo sát) và có thừa cân béo phì Thừa cân (BMI từ 23 - 24,9).<br /> được xác định theo tiêu chuẩn của IDI & WPRO Béo phì độ 1 (BMI từ 25-29,9) và<br /> năm 2000 (BMI ≥ 23).<br /> Béo phì độ 2 (BMI ≥ 30).<br /> Tiêu chuẩn loại trừ Có RLLM<br /> Bệnh nhân không đồng ý tham gia vào Theo tiêu chuẩn EAS và thêm nhóm HDL-c<br /> nghiên cứu. thấp; gồm 04 giá trị:<br /> Bệnh nhân bị RLLM thứ phát do thiểu năng Tăng CT đơn thuần (CT ≥200mg% hoặc<br /> giáp, ĐTĐ, hội chứng thận hư, suy gan, suy thận LDL-c ≥100 mg%);<br /> hoặc đang sử dụng các nhóm thuốc có tác dụng<br /> Tăng TG đơn thuần (TG ≥150 mg%);<br /> phụ gây rối loạn chỉ số lipid máu như: Thuốc<br /> ngừa thai, các liệu pháp hormone thay thế, Tăng lipid hỗn hợp (CT ≥200 mg% hoặc<br /> corticoids, lợi tiểu nhóm thiazides, hạ áp nhóm LDL-c ≥ 100 mg% và TG ≥150 mg%);<br /> ức chế beta. Giảm HDL-c (HDL-c