intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Chiếc Lexus và cây Ô liu - phần 8

Chia sẻ: Sam Sara | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:16

Thêm vào BST
Báo xấu
85
lượt xem 18
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Câu chuyện thứ nhật: Mùa đông năm 1998 tôi đến phỏng vấn Thủ tướng Thái Lan, ông Chuan Leekpai,. Nửa đùa nửa thật tôi bắt đầu cuộc phỏng vấn bằng cách nhìn ông ta ở đầu bàn bên kia và nói

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chiếc Lexus và cây Ô liu - phần 8

  1. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 tr ng hơn so v i vai trò siêu cư ng c a nư c M trong vi c thúc ñ y các c i cách chính tr . Th t lý tư ng n u m i m t phong trào dân ch ñ u ñư c m t ngư i hùng như Andrei Sakharov ch ñ o. Cũng th t lý tư ng n u m i m t ñ t nư c ñ u ñư c m t ngư i như James Madison d n d t t i m t ch ñ pháp quy n. Nhưng trong th c t hi n nay, ñ ng cơ d n d t công cu c c i t có th n m trong tay các t ch c tài chính như Merril Lynch. Chương ti p theo s gi i thích v ñi u này. Chương 9 CÁCH M NG TOÀN C U Câu chuy n th nh t: Mùa ñông 1998 tôi ñ n ph ng v n Th tư ng Thái Lan, ông Chuan Leekpai. N a ñùa n a th t tôi b t ñ u cu c ph ng v n b ng cách nhìn ông ta ñ u bàn bên kia và nói: "Thưa ông Th tư ng, tôi xin thú th t m t ñi u. Tôi là ngư i ñã giúp vào vi c l t ñ ngư i ti n nhi m c a ông - nhưng th m chí tôi cũng không bi t tên ông ta là gì. Lúc ñó tôi ng i trong t ng h m nhà tôi, theo dõi trên màn hình th y giá tr ñ ng baht Thái Lan ñang t t xu ng (và cũng theo dõi ngư i ti n nhi m c a ông m t d n kh năng qu n lý kinh t Thái Lan). V y là tôi g i ñi n cho hãng môi gi i tài chính, nói h rút ti n ñ u tư c a tôi ra kh i các th trư ng m i n i Á châu. Gi ñây tôi cũng có th bán b n thân ông, thông qua Internet, nhưng tôi ñã tham v n công ty môi gi i tài chính. Dư ng như tình th gi ñây cho th y m t ñô-la m t lá phi u, thưa Th tư ng. Ông nghĩ th nào v vi c b n thân Tom Friedman là m t c tri c a mình?" V Th tư ng cư i, nhưng ông y bi t ý tôi mu n nói gì: tham gia n n kinh t toàn c u và k t n i v i B y Thú ði n T tương t như chuy n niêm y t ñ t nư c b n lên th trư ng ch ng khoán. Tương t như vi c chuy n ñ t nư c c a b n thành công ty c ph n ch có ñi u c ñông bây gi không ch là công dân nư c b n. H là thành viên c a B y Thú ði n T , cho dù h ñang s ng ñâu. Và như tôi ñã nói trư c ñây, h không ch b n năm m i ñi b phi u m t l n. H b phi u hàng ngày hàng gi qua qu tương h , qu hưu trí, qua ngư i môi gi i và ngày càng tr c ti p hơn, qua m ng Internet. Câu chuy n th hai: Mùa thu 1997, tôi sang Moskva cùng m t ñoàn doanh nhân và h c gi ngư i M . Trong nhóm c a chúng tôi có Donald Rice, c u Giám ñ c s n xu t c a Teledyne, m t t p ñoàn k thu t cao c a M , nay ñ ng ñ u m t hãng công ngh sinh h c. Trong chuy n ñi có l n Rice k v i tôi r ng ông ta ñã bàn b c v các cơ h i làm ăn v i m t thương nhân ngư i Nga, ngư i có mong mu n tìm m t ñ i tác công ty M . Rice là m t thương gia dày d n kinh nghi m, trư c khi bàn ti p, ông ta h i v thương nhân ngư i Nga m t câu ñơn gi n: " Anh ñã n p thu chưa?" Ngư i Nga này lúng túng, tr l i r ng cũng không h n. Xin l i, Rice ñã nói v i anh ta, vì n u anh không n p thu thì không có cách nào có th h p tác, vì công ty c a Rice là công ty hùn v n t dân chúng, n u m t trong nh ng ñ i tác chi nhánh c a công ty tr n thu , thì ñi u ñó s b ghi l i trong s sách c a công ty trong mùa ki m toàn hàng năm. V y thì thương nhân ngư i Nga gi ñây ch có duy nh t m t l a ch n. Anh ta có th là m t công dân t i nư c Nga, ti p t c tr n thu và làm ăn m t mình, ho c anh ta s tr thành m t công dân t t n p thu và tr thành ñ i tác c a m t t p ñoàn hùng m nh, k thu t cao, c a Hoa Kỳ. Ngày k t n i v i B y Thú ði n T , thì các qu c gia càng có thêm cơ h i ñ l a ch n, như ñ i v i thương nhân ngư i Nga n - h p tác v i b ythú, tuân th các ñi u ki n c a chúng, ho c c t nhiên làm ăn ñơn l và ch p nh n tình th là các ngu n v n c a h s c n d n, h t d n kh năng ti p c n k thu t và khi n m c s ng c a dân chúng ñó ñi xu ng. Hai câu chuy n trên minh h a rõ ràng nh ng nh hư ng ch ng chéo mà toàn c u hóa gây ra ñ i v i quá trình dân ch hóa. Nói chung, B y Thú ði n T s bu c các nư c k t n i ph i l p ñ t các ph n m m và h ñi u hành m i, d ng lên n n móng c a các ch ñ dân ch . ð ng th i, b y thú và nh ng siêu th tài chính nhanh chóng tr thành hai trong s các th l c l n nh t trên th gi i có kh Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 104
  2. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 năng can thi p và ñe d a m nh m các qu c gia. Chúng t o cho dân chúng m t c m giác r ng b t c n n dân ch nào h có ñư c trong nư c, b t c l a ch n nào h th c hi n trong các cu c tuy n c ñ a phương hay toàn qu c, b t c th l c nào ñư c cho r ng ñang ki m soát xã h i c a h - t t c (nh ng y u t ñó) ch là o tư ng - l c lư ng t i h u quy t ñ nh ñ i s ng chính tr c a h chính là B y Thú ði n T cùng các siêu th tài chính r ng l n, vô hình và ñư c ñi u khi n t xa. Ngh ch lý c a toàn c u hóa cho th y vi n c nh m t ngày nào ñó b y thú s ti n vào t nh l c a b n, súng trong tay, ñò cho ñư c m t n n pháp quy n, r i ñ n hôm sau ch ng l ng l ng ra ñi, gi ng như trong phim King Kong, ñè b p nh ng ai vư ng m c trên ñư ng di chuy n. M t ngaỳ nào ñó chúng cư x như th i năm 1776, r i sang hôm sau, chúng thay ñ i thái ñ như th i 1984. Xin gi i thích cho b n vì sao chúng có th ñ ng th i làm ñư c c hai vi c cùng m t lúc. *** Tôi xin g i quá trình trong ñó b y thú giúp xây d ng nh ng n n móng c a dân ch v i cái tên "cu c cách m ng t phía trên", hay "cách m ng toàn c u". L n ñ u tiên tôi phát hi n ra cách m ng toàn c u là trong m t chuy n sang Indonesia năm 1997 khi th i ñ i Suharto ñang d n l i tàn. Dùng cơm t i v i Wimar Witoelar, ngư i d n m t chương trình truy n hình Jakarta ñư c ñông ñ o ưa thích, anh ta k cho tôi v th h tr trong gi i trung lưu c a Indonesia. Anh nh n xét r ng ph n ñông nh ng thanh niên t 20-30 tu i ñư c giáo d c chu ñáo trong gi i thư ng lưu ñ u chia s ư c mơ làm giàu, nhưng tránh không b tham nhũng; h mu n có dân ch , nhưng không mu n xu ng ñư ng tranh ñ u vì dân ch . Th h ñó hi u r ng trong th i Suharto s không th có m t cu c cách m ng dân ch ñư c trên ban xu ng, nhưng h ho ng s trư c kh năng m t cu c cách m ng dân ch t dư i lên, vì n u dân nghèo thành th ñ ng d y thì ñ i s ng s b phá v , trê nên nguy hi m. V y thì chi n lư c th i nay là c n có m t cu c các m ng t trên cao, m t th cách m ng toàn c u. Chi n lư c ñó ch phép h làm t t c nh ng gì c n thi t, vô tình hay h u ý, ñ h i nh p Indonesia vào h th ng toàn c u. H hy v ng n u trói bu c Indonesia vào nh ng ñ nh ch và th trư ng toàn c u - như T ch c Thương m i Th gi i WTO, Pizza Hut, APEC, ASEAN, Merrill Lynch, PricewaterhouseCooper hay nh ng t ch c phi chính ph [NGO] - h có th nh p kh u t nh ng t m cao ñó nh ng tiêu chí và nh ng h th ng trên n n pháp lý mà c chính ph l n dân chúng Indonesia ñ u không tài nào sáng l p ra. Ch ng h n, báo chí Indonesia ñã không th tr c ti p ch trích ch ñ Suharto v n n con ông cháu cha thay vào ñó, h hăm h ñăng t i tin nói r ng Hoa Kỳ và Nh t B n ñã ñưa Indonesia ra tòa án WTO ñ phê phán nhà máy qu c doanh s n xu t xe hơi c a nư c này - nhà máy lúc ñó n m dư i quy n c a ông con trai c a T ng th ng và ñư c b o h thu quan, vi ph m các ñi u ki n c a WTO. Chi n lư c c a các nhà cách m ng toàn c u, nói tóm l i, là thu nh ch ñ Suharto b ng cách phóng ñ i, toàn c u hóa toàn th xã h i Indonesia. Nhà phân tích quân s ngư i Indonesia Juwono Sudarsono miêu t cách m ng toàn c u trong ñó "th trư ng toàn c u s áp ñ t lên chúng tôi nh ng tiêu chí và k lu t kinh doanh mà không ñ i nào chúng tôi có th t thi t l p". M t nhà c i t ngư i Indonesia khác nói ñi u ñó m t cách ñơn gi n hơn. Ông ta nói ông ta cùng con trai ông tr thù Suharto m i tu n m t l n "b ng cách ñ n ăn ti m McDonald's". Thông thư ng thì cơ quan ho ch ñ nh chính sách ñ i ngo i theo l i truy n th ng, thu cphái c c t hay c c h u, thư ng coi nh s c m nh c a B y Thú ði n T và c a toàn c u hóa trong vi c thúc ñ y dân ch hóa. Michael Mandelbaum, m t chuyên viên v chính sách ñ i ngo i thu c ð i h c John Hopkins cho bi t: "Chúng ta v n còn s ng v i hình nh c a các cu c cách m ng năm 1776, 1789, 1917, và 1989, m i ngư i v n cho r ng dân ch ch có th có ñư c khi dân chúng n i d y ñ p ñ m t chính ph tham nhũng nào ñó. Ch ng h n nh ng ngư i Minutemen n i lên Lexington, Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 105
  3. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 nh ng ñám ñông Paris ñ p c a ng c Bastille, Công ñoàn ðoàn k t Ba Lan, hay S c m nh c a dân chúng Philippines. Như v y, khi nói ñ n dân ch hóa, chưa ai tư ng tư ng ra cái c nh m t thương gia nư c ngoài ñ n và nói v i chính ph c a chúng ta r ng ông ta không ki m ra ñ ti n ñ t o công ăn vi c làm cho các công dân c a ñ t nư c n u chính ph không thi t l p các ñi u kho n b o h cho lu t pháp, tuân th các tiêu chu n k toán qu c t và th c hi n minh b ch hóa." Vi c Hoa Kỳ không thư ng xuyên thúc ép Trung Qu c ph i dân ch hóa, hay dân chúng Trung Qu c không n i d y hàng ngày ñ ñòi ph i ñư c tham gia vi t bài cho t p chí Ph Wall châu Á không có nghĩa là m m m ng c a m t quá trình dân ch hóa chưa ñư c thai nghén Trung Qu c. Chúng ta quen nhìn dân ch hóa như m t s ki n - gi ng như hình nh b c tư ng Berlin s p ñ - nhưng th c ra dân ch hóa là c m t quá trình. T t nhiên ñ quá trình ñó thành công v i s ra ñ i c a m t n n dân ch t do, ngoài s c m nh t th trư ng nó c n ñư c nhi u th l c khác ti p s c, Larry diamond, ñ ng T ng biên t p c a t p chí Dân ch , m t trong nh ng h c gi nghiên c u sâu các khuynh hư ng dân ch hóa trên th gi i, nói như v y. B y Thú ði n T là m t l c lư ng c n, như chưa ñ . "ði u quan tr ng là Chính ph Hoa Kỳ ph i lên ti ng, thư ng xuyên và thúc bách, bênh v c dân ch hóa", ông nói ti p. "ði u quan tr ng là Li n Hi p châu Âu và Chương trình phát tri n c a Liên Hi p Qu c [UNDP], và nh ng m ng lư i ngày càng r ng m c a các t ch c phi chính ph theo dõi và xúc ti n nhân quy n và các sáng ki n dân ch hóa trong các khu v c kinh t m i tr i d y. ði u quan tr ng là quá trình toàn c u hóa v thông tin s cho ngư i ta hi u bi t nhi u hơn v c nh s ng c a ñ ng lo i c a h . ði u quan tr ng là phát tri n kinh t các nư c ñang t o ra nh ng t ng l p trung lưu, nh ng ngư i ti p t c ñòi h i ñ ñư c ñóng góp vào vi c ho ch ñ nh chính sách và ña nguyên v chính tr . Không ph i ng u nhiên mà m i m t qu c gia có m c thu nh p bình quân ñ u ngư i trên 15.000 ñô-la ñ u là m t nư c dân ch t do, tr Singapore, hi n ñang là m t ch ñ h n h p trong m t thành ph , nhưng chính nó, h u như ch c ch n s tr thành dân ch m t khi có s thay ñ i v th h . ði u quan tr ng là sau khi Chi n tranh L nh k t thúc không còn m t mô hình nào khác, ngoài mô hình dân ch t do". B n c n ph i làm cho nh ng y u t k trên cùng k t h p. Lu n ñi m ñơn gi n c a tôi là trong s các ñ ng l c do Diamond li t kê trên, b y thú và các siêu th tài chính có th là nh ng ñ ng l c quan tr ng nh t trong th i toàn c u hóa, ñ thúc ñ y dân ch hóa. Lý do là b y thú có kh năng vư t rào, vào sâu bên trong h th ng chính ph và ñi u hành c a ñ t nư c, nh ng nơi mà các chính ph nư c ngoài và các t ch c nhân qu n không th ti p c n. B y thú có th tăng áp l c và khó có chínhph nào ch ng l i chúng ñư c. B y thú làm như th cũng vì l i ích c a b n thân chúng và khi n cho các chính ph và các bên h u quan nh n rõ r ng làm như v y cũng là vì l i ích c a chính h . B y thú vư t rào vào các qu c gia không ch ñ tuyên truy n dân ch . Không ph i v y. Chúng coi tr ng tính n ñ nh, kh năng xét ñoán tương lai, s minh b ch và kh năng di chuy n và b o v tài s n cá nhân kh i b t ch biên hay rơi vào tay t i ph m. Và ñ ñ m b o nh ng ñi u ki n trên, b y thú c n các nư c ñang phát tri n cài ñ t các ph n m m và h ñi u hành - nh ng thành ph n c u t o nên dân ch . Trong th gi i ngày nay b n không th ñi t Mao sang Merrill Lynch mà thi u nh ng con ngư i như Madison. Hãy xem xét m t cách chi ti t v cách th c làm th nào mà b y thú có th áp ñ t nh ng thành ph n c a m t n n dân ch . TÍNH MINH B CH T p chí Ph Wall cho bi t khi các quan ch c tài chính c a Hoa Kỳ, Nh t B n, Trung Qu c và 11 qu c gia Á châu g p nhau Malaysia h i tháng 11 năm 1997, h th y Ngân hàng Trung ương Malaysia ñã cho d ng m t t m b ng thông tin, cái lo i mà b n có th th y các sân bóng ñá gi i Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 106
  4. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 NBA. Trên t m b ng ñó, ngư i Malaysia cho các v khách quan sát s ho t ñ ng c a d tr ti n t c a nư c này, ch ng minh là kinh t c a h làm ăn không ñ n n i t i. Không ph i nư c nào cũng ñã làm như v y - d ng nh ng t m b ng ch s kinh t c a kh u sân bay - hay có l h s làm ñư c ñi u ñó trong tương lai. B y thú trong nh ng năm g n ñây, ñã bi t cách ñòi h i cho ñư c, thư ng làm theo cách làm d , tính minh b ch trong báo cáo tài chính c a các nư c. Nh ng nư c có móc n i v i b y thú d n d n cũng nh n th c, cũng theo cách tr giá ñ t r ng n u h càng chu n b chu ñáo, cung c p ñ y ñ thông tin v giao d ch tài chính, thì s gi m ñi kh năng khi n cho b y thú ph t lòng, ph n ng ñ t ng t và kéo nhau rút ra. B n hãy coi B y Thú ði n T như m t ñàn linh dương ñang tìm ăn m t ñ ng c châu Phi v y. Khi còn ñ u ñàn phát hi n m t v t di chuy n trong b i cây g n ñó thì nó s không th m thì v i con linh dương bên c nh, "Này, tao th yhình như có con sư t ñang l n qu t trong b i cây." Không có chuy n như v y. Con linh dương ñó s l ng lên ch y, khi n c ñàn lao theo, và nó cũng s không ch y m t ño n ng n r i d ng l i. Chúng s ch y th ng qua biên gi i, sang m t nư c bên c nh và s ñè b p t t c nh ng sinh v t nh nhoi trên ñư ng di chuy n. V y thì làm th nào ñ b n có th ñ phòng ñ t nư c c a b n kho nh ng tai h a như v y? Tr l i: B t c t b t b i r m ñi, làm cho l i ñi quang qu , ñ l n sau, khi b y linh dương nhìn th y nh ng v t gì lay ñ ng chúng s nghĩ: "Không sao ñâu. Ta th y nó r i. Ch ng qua là m t con th thôi". Hay n y th c s có sư t ñ n thì b y thú có th th y nó t xa, và di chuy n sang m t nơi khác trong ñ i ngũ và không giày xéo lung tung c m t vùng r ng l n. Ho c, n u có cơ h i, b y thú s t t ch c thành m t ñ i hình thi n chi n, khi n cho sư t ph i ho ng s mà b ch y. Tính minh b ch ñây cho phép b y thú có ñư c thông tin s m hơn, ñ có làm ñi u gì t v , chúng s làm m t cách có k lu t. Trong th gi i tài chính, ñi u này hàm ý s khác bi t gi a xu ng giá chút ít và b s t giá ñ n m c ph i m t hàng tháng hay hàng năm m i h i ph c ñư c. Khi kinh t c a Hàn Qu c g p khó khăn vào tháng 12 năm 1997, nư c này công b là d tr ti n t là m c 30 t ñô-la, nhưng trong th c t h ch có 10 t ñô-la. Và khi b y thú phát hi n ra ñi u ñó, thì chúng b ch y. Cũng trong th i gian ñó Chính ph Seoul nói v i IMF r ng toàn b v n vay ng n h n t nư c ngoài là 50 t ñô-la. Nhưng m t tu n sau ñó h nói l i, con s th c t là 100 t ñô-la. i gi i! S thi u minh b ch ki u ñó, như l i Richard Medley, m t chuyên viên phân tích m c m o hi m chính tr cho các công ty tài chính, ñã t o ra nh ng cơn h n lo n t i t nh t. Thi u minh b ch, ông ta nói, "chính là y u t t o ra nhan nh n nh ng ngư i mang o tư ng cũng như ñ u óc bi quan". Hãy nhìn Thái Lan, Hàn Qu c hay Nga trong ñ u th p niên 90. Khi còn vàng son, s thi u minh b ch trong các n n kinh t ñó ñã t o ra m t h ng ngư i o tư ng, th i lên nh ng bong bóng, khi n ngư i ta d n ti n vào nh ng nơi này, tin r ng h có thê 3thu lãi năm sau cao như năm trư c. M c dù nh ng kho n ti n ñ u tiên ñư c s d ng ñúng ñ n vào các nhà máy có lãi, nh ng kho n ti n sau ñó ñã ñư c d n vào nh ng khu du l ch hoang phí và nh ng cơ s không thu c nhu c u. "B n không th có nh ng phân tích ñúng ñ n khi ph i làm vi c trong nh ng h th ng thi u minh b ch", Medley nói. "Khi [b y thú] b nhi m nh ng o tư ng l c quan ñ t nư c c a b n, chúng s thi nhau ñ u giá, kích giá lên cao chót vót. Nh ng ngư i có o tư ng l c quan s khuyên, "nh m m t vào mà mua, và ch c ch n, nh y xu ng cái b ñó b n s ñư c an toàn vì trong b có nư c". Tai h a là ch ñó. S thi u minh b ch khi n cho nh ng ngư i o tư ng ti p t c kích giá, phóng ñ i ti m năng. R i ñ n khi chúc ñ u nh y xu ng thì t t c nh ng cơn m ng mơ v d tr ngo i t và m c lãi d phóng, h t th y ñ u s p ñ ". B n ñi t ch tin t t c ñ n ch không còn tin gì. Nh ng k v m ng tr nên ho ng lo n - anh ta ng r ng gi ñây kh p m i nơi, ñâu ñâu cũng ti n n nh ng kho n n x u, nh ng kho n n không có trên s sách. Trong m i ñàn thú ñ u có nh ng lo i c tin và lo i ña nghi, và n u tai h a x y ra thì Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 107
  5. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 cơn l ng l n c a b y thú s b nh ng con thú ñó làm cho t i t hơn. B y Thú ði n T ñã d y bài h c ñó cho nhi u qu c gia trong nh ng năm g n ñây. Ngày nay, B Tài Chính c a Hàn Qu c g i m t email m t ngày ñ n cho các nhà ñ u tư có ho t ñ ng liên quan t i d tr ti n t c a nư c này, trong ñó nêu th t rõ m c dao ñ ng v n tư nhân. "Ngư i Hàn Qu c, t ch coi tính minh b ch không là gì c , quay sang cho r ng tính minh b ch là t t c , "giám ñ c qu n tr m t qu ñ u tư ph Wall nói v i tôi, "n u chúng tôi c n, thì h cũng có th chuy n cho c m t d báo th i ti t." Rich Johnson, ngư i ñ ng ñ u phòng ñ u tư c a Offitbank, m t ngân hàng New York nói: "Khi sang Brazil, tôi nói v i h : "tôi c n th y m i th ". Tôi gi i thích th ng th n, "Không ph i cho riêng tôi. Tôi là b n c a quý v . Tôi tin quý v . Nhưng làm th nào ñ quý v ha giúp tôi thuy t ph c nh ng k hoài nghi?" Và nh ng k hoài nghi gi ñây ñang nói v i chúng ta: "N u không c i b h t trang ph c cho chúng tôi xem xét m i nơi trên thân th c a b n, thì tôi s không ñ i nào giao ti n vào tay b n ñâu, vì quá kh c a b n là c m t l ch s thi u minh b ch và gây nhi u th t v ng. Nêu không có tính minh b ch thì s không có ti n. Tôi mu n ñư c xem k s sách c a b n. Xem ngư c xem xuôi, xem ban ngày r i ñ n ñêm cũng xem". Ngày nào tôi cũng t p h p thông tin c a t t c các lĩnh v c trong kinh t Brazil. Cu i ngày bao gi tôi cũng nh n m t báo cáo v nh ng kho n lưu ñ ng v n c a Brazil trong ngày hôm ñó. Tôi bi t nh ng gì x y ra trong tài kho n thương m i c a h , trong tài chính, ñi u gì ñã ñư c ch ng minh và nh hư ng t i m c lãi su t chính th c c a ngân hàng trung ương và nh ng gì x y ra trong th trư ng giao d ch c a ngành du l ch Brazil. Báo cáo ñó do m t công ty tư nhân ñ a phương g i ñ n, bao g m nh ng thông s chính th c t ngân hàng nhà nư c. Tôi có th ñ u tư thêm n u hi u rõ ho t ñ ng trong các nhà băng nư c này - m c dù v n có nh ng m c m o hi m nh . Vì n u có ñ y ñ thông s tôi s tính ñư c các chi phí ñ ñ n bù r i ro, và tôi có th ñ i ý n u th y không thu n l i; n u không tính toán có cơ s thì tôi ch vi c ñoán mò, như th ch c ch n s phá s n." Và m t khi cam k t cho phép b y thú ñư c soi xét b n thân, b n không còn ñư ng thoát ra n a, vì n u làm như v y, b n s ph i tr giá ñ t. CÁC CHU N M C "N u vi t v l ch s các th trư ng v n c a Hoa Kỳ," B trư ng Tài chính M Larry Summers có l n nh n xét, "tôi xin g i ý r ng ñi u gi n ñơn nhưng quan tr ng b c nh t, khi n hình thành nh ng th trư ng v n, ñó là t p h p các nguyên t c k toán ñư c ch p nh n chung. Chúng ta c n th c hi n chúng trên môi trư ng qu c t . M t rong nh ng thành công nh nhưng ñ y ý nghĩa c a IMF th hi n qua vi c m t th y giáo Hàn Qu c d y môn k toán k v i tôi là trư c kia l p h c c a ông trong kỳ mùa ñông ch có 22 h c trò, nhưng năm nay [1998] s lư ng h c trò là 385. Chúng ta c n ñi u ñó quy mô doanh nghi p. Chúng ta c n ñi u ñó quy mô qu c gia". M t lý do khi n cho s bùng n s lư ng các khóa k toán Hàn Qu c có l là do B y Thú ði n T . Sau cơn kh ng ho ng 1997-1998, chúng ñã ñòi h i ph i có s ñào t o các tiêu chu n k toán ñ ng b m i nơi. Khi nhìn sâu vào các công ty Hàn Qu c, Thái Lan hay Indonesia, chúng không th hi u ñư c các d li u k toán, vì không có các b ng cân ñ i k toán t ng h p, t p h p s li u ph n ánh ho t ñ ng c a các ñơn v và chi nhánh, khi n không th th y h t ñư c t ng tài s n cũng như t ng s n , chưa nói s li u các tài s n và n ngoài s sách. Càng di chuy n ñ u tư vào nhà máy ho c các th trư ng các nư c, càng có thêm các nư c mu n móc ñ u tư t b y thú, càng có thêm các công ty n i ñ a mu n phát hành c ph n trên th gi i, thì chúng càng ph i ch u áp l c, bu c ph i ñào t o ñ thích nghi v i nh ng tiêu chu n c a th gi i v nghi p v báo cáo tài chính. Hãy tham kh o m t ví d tôi tìm th y trong t p chí Hemispheres c a hàng không United Airline, s Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 108
  6. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 tháng 12 năm 1997. T p chí ñăng t i v m t trong nh ng công ty ph n m m máy tính phát tri n nhanh nh t th gi i, Infosys, c a n ð . T p chí vi t: "Chìa khóa d n ñ n thành công c a công ty là vi c h xóa b nh ng chính sách và truy n th ng ho t ñ ng c a Th gi i th ba v n dĩ ñã khi n các công ty khác c a n ð ho t ñ ng kh p khi ng và xúc ti n móc n i v i Th gi i th Nh t, ñi u ñó t o thu n l i r t nhi u cho khách hàng. "T ñ u, chúng tôi ñã quy t ñ nh s không có s nh p nh ng gi a tài s n công ty và c a cá nhân", Narayana Murthy, ngư i sáng l p và ch ñ o c a công ty cho bi t. Có nghĩa là không ai ñư c phép dùng xe công ty vào nhu c u cá nhân - ñây là m t bư c tách kh i truy n th ng kinh doanh c a n ð . n ð xưa nay các nhà qu n lý công ty thư ng l m d ng tài s n c a công ty cho nhu c u cá nhân. Các k sư ñi n c a công ty thư ng ñ n làm cho tư gia c a các x p l n hơn. Nhân viên ñi làm v thư ng k t h p ñón con cái c a các x p l n và th m chí trông coi các cháu ñó luôn. Các phòng tài chính giúp các nhân viên mua ñ a c cho nhân viên công ty. Nhân viên công ty thư ng ph i ch u làm nh ng chuy n như v y vì không có l a ch n nào khác. Hoàn c nh ñó ñã khi n cho môi trư ng sáng ki n và c i ti n tr nên b cô l p, xa lánh. Nh ng v ñó khôngx y ra Infosys. Infosys là công ty n ð ñ u tiên cho công b k t qu ki m toán hàng năm ch m t tu n sau khi k t thúc năm tài chính; là công ty ñ u tiên cho công b các báo cáo tài chính hàng quý sau khi ki m toán; và là công ty ñ u tiên tuân th các Nguyên t c k toán ñư c ch p nh n chung c a Hoa Kỳ và các ñòi h i v s sách c a y ban Giao d ch Ch ng khoán Hoa Kỳ. "Nh ng báo cáo v tài chính và k toán c a Infosys ñã t o ra nh ng chu n m c ñ các công ty khác noi gương và tuân th ", m t nhà phân tích ñã ñánh giá như v y v Infosys". Khuynh hư ng trên ñang ñư c gi i môi gi i Internet thúc ñ y. Buôn bán trên m ng, theo l i John T. Wall, Ch t ch NASDAQ International, "ch c ch n khi n tăng hơn n a ho t ñ ng soát xét trình ñ qu n lý c a các chính ph và công ty. M t khi con ngư i ta có th ñ u tư ra nư c ngoài và th c hi n giao d ch trên m ng, h s ñòi h i nhi u hơn thông tin v các công ty, và sau ñó mu n bi t li u h có tin ñư c nh ng s li u ñó hay không. Li u nh ng thông s tài chính có ñư c l p nên theo ñúng tiêu chu n k toán qu c t hay không? Ch t lư ng qu n lý công ty ñó ñ n ñâu? Nh ng y u t ñó góp ph n cân ñ i m c thu v và các h th ng pháp lu t h u quan." Theo m t nghiên c u c a H i ngh Thương m i và Phát tri n c a Liên Hi p Qu c, m t phát hi n trong cu c kh ng ho ng 1997-98 Á châu cho th y ph n ñông trong s năm hãng k toán l n c a Hoa Kỳ, khi tham gia ki m toán các hãng tài chính làm ăn thua thi t vùng này, ñã không công b nh ng khó khăn, tr c tr c mà thân ch c a h g p ph i. Lý do chính c a v này, theo bài ñăng trên The New York Times ngaỳ 17/11/1998, là các hãng k toán ñó ñã không áp d ng vào châu Á nh ng nguyên t c k toán ch t ch và chi ti t gi ng như h th c hi n Hoa Kỳ. Và nguyên nhân chính cho th y các hãng k toán l n - như Pricewaterhouse Cooper hay Ernest & Young - ñã vào làm ăn châu Á b ng cách mua sáp nh p các hãng k toán v n có vùng này, nh ng cơ s mà khách hàng c a h ch mu n th c hi n nh ng quy t c tài chính l ng l o. Th c t gi ñây không còn như v y. Ngân hàng Th gi i ñã ñ ngh nh ng hãng k toán c a M không ñư c phê duy t các ho t ñ ng ki m toán mà không tuân th nh ng tiêu chu n qu c t hi n hành. N u ki m toán do các chi nhánh và ñ i tác ñ a phương c a h th c hi n thì ch nh ng ñ i tác ñó ñư c ký vào - và gi i ñ u tư nư c ngoài hãy c nh giác. Nghiên c u c a Liên Hi p Qu c cho bi t ki m toán t i không ph i là nguyên nhân d n ñ n kh ng ho ng, nhưng ki m toán ñúng ñ n s giúp phát hi n các l i l m s m và có th giúp gi m h u qu tai h i mà cu c kh ng ho ng gây ra. Khi chúng ta ñi d n vào m t th gi i nơi Internet ñ nh hình cho thương m i, thì nh ng tiêu chu n qu c t ngày càng tr thành ñòi h i l n lao hơn, vì m t lý do ch y u: vào lúc b n quy t ñ nh dùng Internet ñ bán hàng hay cung c p d ch v , t lúc m trang m ng ñ u tiên, b n ñã tr thành m t công ty toàn c u - dù b n có n ð , Ý hay Indianapolis. Làm ăn trên Internet t c là làm ăn trên toàn c u. Vì th b n ph i có t m suy nghĩ toàn c u và làm sao ñ có th thu hút nh ng ngư i mua Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 109
  7. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 trên th gi i mua món hàng c a b n. Và b n ph i ñ m b o cho khách hàng tin r ng b n s giao hàng ñúng h n và an toàn, s tài kho n tín d ng c a h ñư c b n giũ k lư ng, ti n ñư c chuy n ñúng nguyên t c qu c t , lu t l và quy t c hành x ñư c tuân th và nh ng th t c và v n ñ liên quan t i k toán và thương m i ñư c th c hi n theo thông l qu c t . "Càng có nhi u thương v ñư c th c hi n trên Internet t kh p nơi trên trái ñ t, thì cung cách làm ăn nhi u nơi càng ñư c hòa ñ ng và tiêu chu n hóa", Bob Hormats, Phó ch t ch hãng Goldman Sachs International l p lu n. Tôi ñã n m tr i ñi u này khi sang Sri Lanka h i cu i năm 1999. Khi ñ n nơi vào bu i sáng, tôi ñi xe ch ng hai ti ng ra ngoài Th ñô Colombo, ñ n thăm m t trong nh ng nhà máy d t l n nh t c a Sri Lanka. Con ñư ng ñ n nhà máy không ñ r ng, khi n chúng tôi ph i ch t v t tránh xe c và gia súc. Khung c nh tiêu bi u c a mi n nhi t ñ i. R t cu c, chúng tôi ñ n ñư c làng Pannla; nhà máy d t hi n ñ i này ñóng c nh làng, v i nh ng nhà xư ng khang trang tươi màu sơn, th m c c n xén ñ p ñ và h th ng ăng ten v tinh - khu nhà máy trông gi ng như v a rơi t sao H a. Nhà máy này là c a Slimline, m t hãng d t Sri Lanka, chuyên nh n h p ñ ng t các siêu th Victoria's Secret và c a Marks & Spencer. Toàn b nhà máy ñư c l p ñ t máy vi tính và ñư c n i m ng Internet v i chu i siêu th Victoria's Secret ñ th c hi n thương m i ñi n t . T ng c ng có 1.400 nhân viên, ph n nhi u là n , tu i t 18, h ng i làm vi c bên hàng hàng nh ng máy khâu. Ai cũng m c ñ ng ph c và nh ng ph n mang thai thì ñ i mũ ñ - h ñư c phép làm vi c ch m hơn ngư i khác. Nhà máy ñư c g n ñi u hòa không khí và r t s ch ñ n m c có th bày ñ ăn ra sàn. Ngày công dài tám ti ng nhưng cư ng ñ lao ñ ng khá cao - m i công nhân ph i hoàn thành ñ nh m c tính t ng phút. M i dây chuy n s n xu t ñư c m t máy tính theo dõi và ñ nh m c trung bình ph i ñư c th c hi n, n u công nhân mong có thư ng. Lương công nhân trung bình là 80-100 ñô-la m t tháng, bao g m c ăn sáng. Hi n có m t danh sách m i ngư i x p hàng vào xin vi c. V ñi u ki n s n xu t, ñây là m t nhà máy ñ t tiêu chu n qu c t . N u không nói ñ n lương b ng thì tôi s n sàng cho con gái tôi xin vào làm ñây. Tôi h Mahesh Amalean, ch nhà máy, vì sao ph i trang b ñ p ñ như v y? Vì sao không ph i ch là m t xư ng ñơn sơ? Ch ng ph i ông ta s thu lãi cao hơn n u gi m chi phí trang b cho xư ng? Không, ông ta tr l i, không ñư c - vì lý do toàn c u hóa. Bi n pháp duy nh t giúp cho Sri Lanka t n t i trong ngành d t, ñ i phó v i c nh tranh t nh ng nơi r m t hơn như Trung Qu c và Brazil, là bư c lên b c thang ch t lư ng, s n xu t hàng ch t lư ng cao cho các hãng bán l hàng hi u danh ti ng trên toàn c u. Ông ta gi i thích, ch y ñua ñ làm hàng r v i Bangladesh ch ng h n, không ph i là ñi u hay. Phương pháp duy nh t ñ gi quan h v i các hãng hàng hi u l n trên toàn c u là ph i s n xu t nh ng s n ph m có ch t lư ng ngày càng cao, c i thi n liên t c ñi u ki n lao ñ ng. "Nh ng hãng hàng hi u ngày nay ñòi h i không nh ng hàng ch t lư ng cao, giá r và ñi u ki n lao ñ ng cho công nhân cũng ph i t t hơn", Amalean gi i thích. ði u ñó không h n vì Victotia's Secret b ng ch c tr nên quan tâm ñ n phúc l i xã h i mà vì gi i tiêu dùng và sinh viên Hoa Kỳ ngày càng tr nên quan tâm ñ n các l i ích xã h i sau khi h ch ng ki n nh ng chi n d ch l n ph n ñ i nh ng cơ s hãng xư ng có ñi u ki n làm vi c t i, bóc l t công nhân. Nh ng ngư i tiêu cùng ñó gi ñây tuyên b v i các siêu th r ng h không dùng nh ng m t hàng s n xu t trong nh ng hãng xư ng bóc l t nhân công. Nói cách khác, m t trong nh ng lý do chính d n t i vi c Sri Lanka c i thi n ch t lư ng các nhà máy d t c a h không ph i là mu n d ng ch ng ng i ch ng toàn c u hóa, mà b i vì trong n n kinh t toàn c u ngày nay, ñ s ng sót, các nhà s n xu t Sri Lanka ñã ph i ràng bu c b n thân h v i các hãng bán l l n phương Tây. Càng làm như v y, nhà máy c a h càng ph i ñư c nâng c p ñ kh p v i nh ng tiêu chu n mà hi n nay gi i tiêu dùng phương Tây ñòi h i. "Khi nh ng nhân viên ph trách mua bán c a Victoria's Secret và các hãng khác ñ n thăm nhà máy, m t trong nh ng ñi u trư c tiên h h i chính là ñi u ki n làm vi c c a nhà máy", Amalean Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 110
  8. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 nói. "H ph i ch t v n, vì ñó là ñi u khách hàng c a h mu n bi t". Vài ngày sau khi thăm nhà máy d t, tôi ñ n ăn sáng v i m t nhóm các nhà doanh nhi p Internet tr . Nhi u ngư i trong b n h phàn nàn là m t lý do cho th y các công ty non tr c a h không sáng t o ñư c các ph n m m m i là vì hi n nay chưa có lu t l ñ a phương nào v v n ñ b n quy n ñ ch ng vi c ñánh c p các sáng t o. H cũng phàn nàn v vi c Microsoft chưa mu n vào th trư ng Sri Lanka vì hi n nay nư c này chưa có lu t b o v tác quy n. V ñi u này, Lalith B. Gamage, ñ ng ñ u Vi n Công ngh Thông tin c a Sri Lanka phát bi u th ng th n r ng ñ thu hút Microsoft và các hãng công ngh l n, chính ph ñang g p rút thông qua m t d lu t b o v tác quy n. Và ông ta h a v i nh ng ngư i ng i xung quanh là ñ o lu t ñó s ñư c thông qua trong vòng m t năm. Khi l ng nghe nh ng bàn cãi như v y, tôi nghĩ r ng không rõ Bill Gates có bi t v nh hư ng c a công ty c a ông ta ñ t này ra sao không. Gi i pháp toàn c u như trên không ch xu t hi n các nư c ñang phát tri n. Có l ví d l n nh t th gi i v cách m ng toàn c u, áp ñ t các tiêu chu n qu c t m i nơi, th hi n trong quy t ñ nh c a Liên Hi p châu Âu n ñ nh m t ñ ng ti n chung, m t ngân hàng chung và m t h th ng tiêu chu n tài chính chung - m t t m áo n t n m vàng chung - cho toàn b thành viên c a Liên hi p. ð i v i Ý, m t ñ t nư c mang ti ng có m t chính ph tham nhũng và thi u hi u l c, thì Liên hi p Ti n t châu Âu, ra ñ i năm 1999, là m t th c a tr i cho. Liên hi p này bu c nư c Ý ph i m c chi c áo n t b ng cách chuy n giao m t s ch c năng c a chính ph Ý sang cho Ngân hàng châu Âu, ñóng t i Frankfurt. ðài phát thanh c a nhà nư c ñã phát m t b n tin t nư c Ý năm 1997 v vi c ngư i dân Ý - sau m t th h ch u ñ ng vi c chính ph qu n lý ti n t y u kém - ñã h i thúc ñ Liên hi p châu Âu vào qu n lý ñ t nư c c a h , mario Abate, m t lu t sư thương m i ngư i Ý ñư c trích d n, " M t trong nh ng hi u qu trong th y c a vi c gia nh p ñ ng ti n chung châu Âu, ñ ng euro, là s xu t hi n c a nhi m v tôi g i là "vi c quét d n nhà c a" - chính ph ñã b bu c ph i ra tay gi i quy t thâm h t ngân sách, ki m soát l m phát và chi tiêu c a chính ph . H b bu c ph i làm ñi u ñó. Và hi n nhiên, khi làm ñi u ñó, n n kinh t s ñư c l i và ñó là ñi u tôi r t tán thành". Abate nói thêm r ng ña s dân chúng Ý có l s r t m ng khi các viên ch c châu Âu ñích thân sang qu n lý ñ t nư c c a h . Không th y có s ph n ng nào t nư c Ý nh m vào nh ng trung tâm quy n l c c a châu Âu ñóng Brussels, Frankfurt và Strasbourg. "Có nhi u hi m khích nh m vào Rome hơn", Ablate k t lu n, "vì ñ i v i chúng tôi, Rome là tư ng trưng c a m t trung tâm t i ph m. H ăn c p ti n c a chúng tôi. Chúng tôi coi ñó là hành ñ ng ăn c p, vì h thu ti n và không th y tr l i". B trư ng Tài chính Ý, ông Vincenzo Visco nói v i t báo La Republica vào ñ u năm 1999 khi ñ ng euro b t ñ u ñư c lưu hành, r ng t nay "s không còn nh ng trò l b ch x u b ng" trong gi i chính tr gia và doanh gia ngư i Ý, nh ng ngư i trư c ñó ñã th hi n "quá th a nh ng hành vi phi pháp". Liên hi p ti n t châu Âu, ông ta nói thêm, "có nghĩa là chúng tôi s không còn có th ch p nh n nh ng tiêu chu n th p kém ch vì chúng làm chúng tôi d s ng hơn". ðó chính là l i nói c a m t nhà cách m ng toàn c u. THAM NHŨNG N u mu n tìm hi u xem h th ng toàn c u hóa giúp làm gi m tham nhũng ra sao, thì xin ñ c nh ng b n tin nói v cu c ñ o chính quân s Pakistan ngày 12/10/1999. ði u gì ñã x y ra? Cu c ñ o chính là ví d ñi n hình v xung ñ t mang ñ ng cơ chính tr , trong hàng ngũ thư ng lưu nư c này. Tư ng Pervez Musharraf ñã li u lĩnh ñi u quân vào vùng Kasmir do n ð ki m soát, có l v i hy v ng r ng m t khi c Pakistan và n ð ñ u có vũ khí h t nhân thì làm như v y, th gi i s vào can thi p và giúp xây d ng m t gi i pháp cho Kashmir. Ông ta ñã tính sai. Th gi i không vào và l c lư ng c a ông ñã b quân n ð ñ y lui. Th tư ng Pakistan Nawaz Sharif ñã ph i trách Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 111
  9. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 nhi m trong v Kashmir và ñ l i cho l c lư ng vũ trang, và cách ch c Tư ng Musharraf. Tranh ch p quy n l c di n ra, trong ñó Musharraf và quân ñ i ñã l t ñ Th tư ng Sharif. M t câu chuy n r t xưa. Nhưng ñi u m i m ñã xu t hi n khi Musharraf lên c m quy n. Khi ñó ông ta b t ñ u hi u r ng ñ i v i dân chúng, ñi u gì là quan tr ng nh t - ñ i v i h Kashmir không quan tr ng, ch ng tham nhũng m i là ñi u h ñòi h i. Tham nhũng tràn lan ñã hoành hành dư i th i chính ph Sharif. V y thì Tư ng Musharraf, ñáng nh ñã ñăng quang và tr thành nguyên th qu c gia h p pháp, giương cao ng n c dân t c ch nghĩa H i giáo, ñòi ch quy n dân t c... ñã ch n con ñư ng khác. Ông thanh minh cho vi c ti m quy n b ng cách t gi i thi u b n thân là m t con ngư i trong s ch, h a ñào t n g c r n n tham nhũng Pakistan. Tư ng Musharraf th m chí cho công b b n khia thu c a ông ñ ch ng minh r ng ông trong s ch. Ông ta bi t s có hai lo i ngư i s l ng nghe - dân chúng trong nư c, nh ng ngư i ñã quá chán ngán chính ph cũ, và thành viên c a B y Thú ði n T , ñang ki m soát nh ng ngu n tài chính mà ông ta c n ñ giúp tăng trư ng tr l i. Trong l ch s , có bao gi m t v tư ng ñ o chính, ti m quy n r i ngay l p t c cho công b nh ng kho n ông ta n p thu ? Thay vì thanh tr ng các nhân v t cánh t hay cánh h u, ông ta ñã cam k t r ng chính ph s truy tìm t t c nh ng k thi u n , tr n thu và l a ñ o tài chính. T báo Washington Post (21/10/1999) ñăng t i r ng vài ngày sau ñ o chính, ngân hàng tư nhân l n nh t c a Pakistan ñã ñăng m t qu ng cáo trên trang nh t c a m t t báo: "NH NG K THI U N CHÚ Ý! CƠ H I CU I CÙNG - HÃY TR N ! N U KHÔNG S PH I CH U H U QU ." Tôi t nh : không hi u ñây là m t cu c ñ o chính c a quân nhân Pakistan hay là m t cu c ñ o chính c a gi i qu n tr tài chính c a nư c này? ðó không còn là m t ñi u d thư ng. Cách m ng toàn c u ñang t o ra cái giá r t cao mà nh ng ñ t nư c dung túng cho n n tham nhũng ph i tr . Vì t i sao b n ph i ñ u tư vào nư c X, nơi b n ph i ñút lót t t c m i ngư i k c bà con c a h , trong khi b n có th vào ñ u tư nư c Ý, nơi b n ch u chi phí lao ñ ng tương t , nhưng không b ph i ñút lót? B y Thú ði n T ñã nói v i m i qu c gia: "N u b n không t p h p ñư c m t ñám khách hàng n ñ nh và xây d ng ñư c m t t p h p các cơ h i b n v ng ñ ñ u tư, không sao, chúng tôi s ñi nơi khác, và trong m t th gi i không còn rào c n, chúng tôi ñi ñâu cũng ñư c". ð i v i b y thú, tham nhũng cũng là m t tr ng thái thi u kh năng tiên li u, vì b t c thương v nào cũng có th ñ b n u m t ai ñó ñút lót m t ai ñó, và ñó là ñi u b y thú căm ghét hơn h t. Derek Shearer, ñ i s Hoa Kỳ t i Ph n Lan trong nh ng năm 90 ñã t n m t ch ng ki n vi c cách m ng toàn c u ñ y nh ng ngư i Nga vao hai l a ch n: ho c ki m soát n n tham nhũng ho c ch u nghèo ñói và kém phát tri n mãi mãi. "Trong cương v ñ i s M Ph n Lan, nhi m v c a tôi là g p g các doanh nhân Ph n Lan và khuy n khích h ñ u tư vào nư c Nga - vì ñó là y u t quan tr ng góp ph n n ñ nh vùng biên gi i gi a hai nư c", ñ i s Shearer nói. "Nhưng nh ng ngư i Ph n Lan ñó ñáp l i: "Ch n ch c r i, chúng tôi s vào làm ăn v i ngư i Nga. H có th mang xe t i sang ñây mua b t c th gì cũng ñư c, mi n là h mang theo vài bao t i ti n m t ñ thanh toán. Nhưng chúng tôi s không sang làm ăn bên ñó. Quá tham nhũng và quá nguy hi m. T i sao chúng tôi l i ph i sang ñó nh ? Chúng tôi có th sang Hungary, C ng hòa Czech hay Estonia ñ ki m ti n và ñư c b o ñ m có th thu lãi. Vì sao chúng tôi l i ph i b n tâm v i ngư i Nga khi hoàn c nh c a h như v y?" Tôi l i gi i thích, "R i, r i, nhưng quý v nên ñ u tư ñó ñ gi n ñ nh khu v c". Và h nhìn tôi b ng con m t l nh l o. Gi ñây tôi không còn làm cho chính ph n a và ñang tư v n cho m t s công ty ñ u tư ph Wall. Hôm trư c h h i tôi v chuy n ñ u tư nư c Nga và tôi tr l i, "quên ñi". N u nhìn b ng con m t thương gia, không dính dáng gì ñ n chính sách ñ i ngo i thì ñúng là ch ng t i gì ph i ñ u tư nư c Nga. Ngư i Ph n Lan có cái quy n c a h ch ". ðôi lúc nh ng tiêu chu n cao do b y thú áp ñ t có th gây s c th m chí trong các n n kinh t tiên Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 112
  10. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 ti n. hãy xem bài báo trên t Washington Post (20/01/1998), vi t t Tokyo có t a ñ "Nhà l p pháp Nh t B n treo c t v n trong khách s n". Bài báo k chuy n Shokei Arai thành viên Qu c h i Nh t B n, tâm ñi m c a m t v bê b i tham nhũng ñã treo c t v n trong bu ng khách s n Tokyo, vài gi trư c khi s p b b t. Chi u sâu trong n i dung câu chuy n là hai ñi m ch y u: "Có nh ng lo l ng trong gi i chính tr gia r ng Arai có th ñ l i nh ng b ng ch ng t i ph m liên l y ñ n nh ng ngư i khác... Hi n không th y có d u hi u nào ch ng t ông ta ñ l i nh ng tư li u như v y, nhưng t i m t cu c h p báo t i th tư v a qua, ông ta ñã phàn nàn r ng nh ng y viên công t ch l c riêng b n thân ông ta ra ñ truy t . Arai nói v i báo chí r ng hãng môi gi i tài chính Nikko Securities b o ñ m v i ông r ng h chi ti n cho ông cũng như cho hàng trăm khách hàng khác. Thương gia Nh t b n trong ch riêng tư ñã nói r ng h b choáng khi th y nh ng gì xưa nay là thông l trong làm ăn thì nay ñã ñ t ng t thay ñ i. M t th i gi i quan ch c nhà nư c thư ng ñư c chiêu ñãi rư u chè th c a cùng các công ty. Trong nh ng bu i như v y ngư i ta gi i thích r ng quan ch c và thương gia có th trao ñ i, m t cách không chính th c, nh ng thông tin c n thi t. "Nh ng tài kho n VIP" và nh ng kho n l i qu là ñi u bí m t mà ai cũng bi t, gi i thương gia nói - và vi n công t cho ñ n nay ñã làm ngơ trư c nh ng chuy n ñó. [Bình lu n viên chính tr Minoru] g n nh ng hành ñ ng cương quy t g n ñây v i m t nhóm công t viên tr trung, m i m và hăng hái, nh ng ngư i ñư c du h c nư c ngoài. "H b t ñ u có l i nghĩ phương Tây, và coi thông l kho n ñãi các quan ch c chính ph như hi n tư ng không th ch pnh n ñư c trong thông l qu c t , Morita nói (ño n in nghiêng là c a tác gi )". Robert Shapiro, Ch t ch hãng Monsanto, có l n ñã nói v i tôi r ng công ty c a ông không ñi ñ u trong cu c chi n ch ng ho t ñ ng tham nhũng, nhưng ñã th c hi n nguyên t c không lót tay. Và ông ta cho r ng làm như v y công ty c a ông gieo nh ng h t gi ng trên th gi i, chia s cùng nh ng ngư i theo cùng m t giá tr . "Chúng tôi tuy n r t nhi u nhân viên nhi u nư c và tr thành trư ng ñào t o cho h ," Shapiro nói. "Nhi u nhân viên các nư c khác làm vi c cho chúng tôi th y khó có th tin r ng chúng tôi th c s nghiêm túc trong vi c ch ng tham nhũng, và ch c ch n chúng tôi s không bao gi ti p tay cho nh ng k gây chi n trên th gi i." Th c t ñã có và bao gi cũng có nh ng ngo i l , ñ c bi t m t khi c nh tranh tr nên quy t li t hơn. Nh ng ư c mơ làm giàu b ng nh ng doanh nghi p kh nghi cũng nhi u hơn. Theo m t nghiên c u c a Qu c h i M , Citibank ñã r t hăng hái b t tay làm ăn v i raul Salinas de Gortari em trai c u T ng th ng Mexico, ñ n m c ñã b qua thông l ki m tra, giúp ông ta kín ñáo chuy n m t ngân kho n 100 tri u ñô-la ra kh i Mexico. Hi n t i thì nh ng hi n tư ng như th m i ch m c ngo i l . Khuynh hư ng ch y u trên th gi i không ñi theo hư ng ñó. B lu t v hành vi tham nhũng nư c ngoài ra ñ i năm 1977 coi hành vi c a các công ty M ñút lót ñ làm ăn nư c ngoài là phi pháp. ngày 20/11/1997 29 qu c gia thu c T ch c H p tác và Phát tri n Kinh t (OECD), trong ñó có các qu c gia dân ch và phát tri n hàng ñ u, ñã ch p nh n nhi u ph n trong b lu t ch ng tham nhũng c a Hoa Kỳ. Theo các quy t c m i c a OECD, các hãng c a Nh t B n và châu Âu không ñư c phép lót tay các viên ch c nư c ngoài ñ th ng th u, và h cũng s th y khó khăn hơn trong vi c cân ñ i ti n ñút lót v i các kho n mi n thu , v n dĩ ñư c h p pháp hóa Pháp và ð c. M c dù v n còn nh ng k h trong nh ng quy t c m i m ñó, nhưng chúng ñánh d u m t th ng l i c a nh ng con bò ñ c c a nư c M trong B y Thú ði n T , nh ng k ñã cho r ng h m t r t nhi u h p ñ ng, tr giá hàng t ñô-la vào tay các công ty Nh t B n và châu Âu ch vì không ñút lót. T DO BÁO CHÍ Trung Qu c s có m t n n báo chí t do. Cách m ng toàn c u là ñ ng l c d n ñ n ñi u ñó. Vâng, lãnh ñ o Trung Qu c chưa bi t ñư c ñi u này, nhưng h ñang b xô ñ y theo hư ng ñó. Hãy nhìn Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 113
  11. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 nh ng gì x y ra trong hai tu n cu i cùng c a năm 1996. Trong năm 1996, hai th trư ng ch ng khoán sôi ñ ng nh t c a Á châu n m Trung Qu c - Thư ng H i và Th m Quy n. T ngày 1/4 ñ n ngày 9/12 ch s chung c a Thư ng H i tăng 120 ph n trăm và c a Th m Quy n tăng 315 ph n trăm. M t lý do khi n hai th trư ng này tăng t c là vì chúng h u như ñư c th n i, và m t lý do khi n chúng ñư c th n i là vì Trung Qu c ch có m t h th ng ki m soát giao d ch ch ng khoán thô sơ, và h h u như không có l y m t t báo tài chính ñ c l p, trong s ch và có trách nhi m ñ có th ñánh giá cao nh ng c ph n lành m nh và v ch tr n nh ng công ty làm ăn b t chính - nh ng công ty không công b k p th i, chính xác và công khai nh ng thông s tài chính c a h . Nh ng t báo như Barron's Fortune, Business Week, the Far Eastern Economic Reviem, The NewYork times và The Wall Street Journal chính là nh ng t báo có trách nhi m theo dõi ch t ch nh ng v như v y. Vào tháng 12 năm 1996 chính ph Trung Qu c nh n th y hai th trư ng Thư ng H i và Th m Quy n lung lay - vì hàng lo t các ho t ñ ng ñ u cơ và giao d ch kh nghi - nhưng h ch có m t th công c ñ ñ i phó: báo chí nhà nư c. V y là vào ngày 16/12/1996, t Nhân dân nh t báo ñăng m t xã lu n c nh báo r ng m t s c ph n trên hai th trư ng ñã b kích lên t i m c "vô lý" và "b t thư ng". Hãy ñoán xem ñi u gì ñã x y ra? Ai ai cũng thi nhau bán l p t c, giá trên hai th trư ng s t và r t nhi u ngư i trong gi i ñ u tư nh ch u m t mát - nhi u ñ n m c c nh sát ñư c phái ñ n ñ gi tr t t khi gi i ñ u tư t p h p ñ ch ng ñ i trư c c a các hãng môi gi i nhi u thành ph Trung Qu c. T p chí Wall Street Journal c a Á châu ñăng tin "bên ngoài m t hãng môi gi i B c Kinh, m t công nhân ca thán r ng anh ta b m t 20.000 t (kho ng 2.400 ñô-la) trong tu n ñó. "Trư c ngày Nhân dân nh t báo ñăng bài, thì v n có s cân ñ i gi a mua và bán", m t ngư i ñàn ông m c áo da tuyên b trư c m t ñám ñông vài ch c nhà ñ u tư ñang t v ñ ng tình. "Sau ñ y không còn ai dám mua n a. Th trư ng ñang chìm xu ng". Ngư i c m th y t c t i nh t trên th gi i không ph i là ngư i v a b m t vi c. Ngư i c m th y t c t i và ñau ñ n nh t th gi i là ngư i có c m giác h b l a h t toàn b s ti n dành d m mà anh ta ñi làm ki m ñư c. Qua th i gian, lãnh ñ o Trung Qu c s không th ki m soát và theo dõi nh ng th trư ng ñang nóng lên trên ñ t Trung Hoa; h cũng không th phòng v cho dân chúng kh i n n l a ñ o ñ ñ n m c ph i n i d y ch ng chính ph , n u h không thi t l p nh ng ñ nh ch thích h p v i th trư ng t do - ch ng h n m t cơ quan giám sát ñ u tư và m t n n báo chí t do và có trách nhi m do m t cơ ch pháp quy n b o v . Tóm l i, h c n cách m ng toàn c u. Không ph i ng u nhiên mà ðài Loan m t nơi có n n báo chí t do nh t Á châu chính là nơi ch u ñ ng t t nh t và phòng ñ hi u qu nh t trong cơn kh ng ho ng 1997-98. Hi n t i có 30 tri u dân Trung Hoa s h u ch ng khoán. Nhi u ñ n như v y nên ñã xu t hi n hàng lo t các t báo và t p chí chui, theo dõi th trư ng ch ng khoán, vì nh ng nhà ñ u tư gi ñây ñòi h i ph i có nh ng thông tin kinh t trung th c. "Chúng b t ñ u như nh ng b n tin mách nư c do các phòng nghiên c u trong các nhà môi gi i ñ u tư so n th o, ñư c chuy n b ng fax ñi m i nơi," Seth Faison, Trư ng phân xã c a The New York Times t i Thư ng H i gi i thích. "Tin t c kinh t và th trư ng và thông tin c a m t s công ty và c ph n, ho c m t vài tin v m t k ho ch m i c a m t b nào ñó B c Kinh. Nhi u ph n là ñ n ñ i, nhưng m t s l i ñ n l i hóa chính xác. Nh ng lo i báo này ph c v ñông ñ o dân chúng tham gia mua bán ch ng khoán nhưng không trông c y gì vào tin t c trên báo chí nhà nư c". ði u s x y ra n u Chính Ph Trung Qu c chính th c cho phép báo chí t do ñưa tin kinh doanh thì nh ng t báo như t Siuthern Weekend s l i d ng khe h ñó l ng vào các trang báo tin t c mang tính chính tr , ch trích tham nhũng và n n l ng quy n chính tr . ðó chính là cách m t n n báo chí t do s ra ñ i Trung Qu c TH TRƯ NG TRÁI PHI U VÀ C PHI U Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 114
  12. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 V cơ b n có ba phương pháp cho phép các doanh nghi p có th huy ñ ng v n: vay ti n ngân hàng, bán c ph n và phát hành trái phi u. ði u quan tr ng là m t ñ t nư c có ñ ba kh năng này ñ n u ngân hàng tr c tr c, b n s tìm ñ n th trư ng c phi u và trái phi u. N u th trư ng trái phi u ñ ng thì b n tìm ñ n ngân hàng ho c th trư ng ch ng khoán. Gi i pháp tay ba này giúp phân tán m c r i ro tài chính và tăng năng l c cho h th ng tài chính ng phó v i nh ng cơn s c. Nhưng thư ng ta ch th y các nư c ñang phát tri n ch có m t, nhi u l m là hai trong s ba y u t , khi n cho n n tài chính c a h không l y gì làm n ñ nh. Hãy nhìn các con h Á châu. Có m t ñ c ñi m chung khi m t nư c lâm vào các cơn kh ng ho ng, ñó là: t l ti n ti t ki m n i ñ a cao và m c chính ph n nư c ngoài th p. Dân chúng không mu n tiêu ti n và chính ph không mu n vay ti n. Như th hay quá? Không h n. nh ng nư c mà dân chúng ham thích ti t ki m thì ti n c a h ch n m trong các ngân hàng ñ a phương, vì các d ng qu ñ u tư, qu hưu b ng và th trư ng trái phi u h u như không t n t i d ng thô sơ. Các ngân hàng ñ a phương ch u t n ñ ng nh ng lư ng ti n l n, và ñi u duy nh t h có th làm là ñem ti n ñó cho các công ty ñ a phương vay mư n. D n ñ n s c nh tranh quy t li t gi a các ngân hàng, h ném ti n t i t p, th m chí vào nh ng ngư i mư n ti n cho nh ng d án chưa ñ t tiêu chu n. Hơn n a khi ngân hàng g p khó khăn, th m chí b c i t như trư ng h p Thái Lan thì r t khó cho các công ty vay tín d ng m i, vì không có th trư ng trái phi u, trong khi c phi u c a h l i chưa k p phát hành. Chính vì th H ng Kông và Singapore ñã quy t ñ nh m th trư ng trái phi u - m c dù ti n ti t ki m trong ngân hàng r t nhi u - vì h mu n th trư ng trái phi u ñó cung c p cái g i là "v n kiên nh n", - tín d ng dài h n cho các công ty, tránh nh ng ñi u ki n ng t nghèo ng n h n do ngân hàng n ñ nh. Thêm n a, th trư ng trái phi u cũng giúp cho nh ng ngư i g i t t ki m H ng Kông và Singapore ñ u tư vào nh ng qu ñ u tư và hưu b ng có kh năng tr l i t c cao hơn lãi su t ti t ki m trong ngân hàng. B y Thú ði n T lâu nay ñã khuy n khích vi c thi t l p th trư ng trái phi u, ñ chúng ki m ăn và cũng vì nh ng nguyên t c tài chính c a lo i th trư ng này cho phép tăng cư ng m c ñ minh b ch và dân ch hóa trong n n tài chính. Th trư ng ch ng khoán và trái phi u giúp cho các công ty tránh ñư c vi c ph i qu l y trư c m t nhóm nh các viên ch c ngân hàng, ñ hùn v n. M t khi các công ty l thu c n ng n vào vi c vay mư n ngân hàng - ñ c bi t nh ng nơi có nh ng h th ng tư b n làm ăn l i móc ngo c, trong ñó ch ngân hàng c u k t v i doanh nhân và quan ch c chính ph - h có th tránh nh ng dòm ngó và căn v n, ñi u h thư ng g p ph i trong th trư ng ch ng khoán và trái phi u. Ho t ñ ng c a các công ty cho phát hành c phi u và trái phi u ph i ch u s giám sát và ñánh giá hàng ngày: trái phi u c a h n m trong tay m t ñám ñông dân chúng ña d ng, và ñư c các công ty x p h ng ñ c l p ñánh giá, trong khi c ph n c a h ñư c các nhà ñ u tư n c danh mua bán trên m t th trư ng t do. Kh năng duy nh t ñ trái phi u và c phi u c a b n ñư c x p h ng trong m t th trư ng ñư c giám sát, ñó là b n ph i th c hi n chính sách kê khai ho t ñ ng và tài s n ñúng ñ n. Và n u b n mu n cu n hút các nhà ñ u tư qu c t l n và mu n ñư c các hãng ki m toán l n như Moody's, Duff & Phelps Credit Rating Co. hay Standard & Poor's x p h ng thì nh ng báo cáo tài chính c a b n ph i ñư c xây d ng trên cơ s các thông l qu c t . S tr ng ph t s ñ n r t nhanh n u vi ph m x y ra. Hãy xem bài báo sau ñây trên t Washington Post ngày 15/11/1998, vi t t Paris: Câu chuy n b t ñ u v i Serge Tchuruk, m t thương gia danh ti ng Pháp thông báo trong cu c h p gi a bu i ăn sáng v i các nhà ñ u tư qu c t là m c l i t c c a t p ñoàn vi n thông Alcatel c a ông th c ra th p hơn m c d ñoán vài tu n trư c ñó. B y Thú ði n T không thích cái s ng c nhiên như v y. Trong kho ng th i gian t b a ăn sáng ñ n khi k t thúc giao d ch ch ng khoán ngày hôm ñó, c ph n Alcatel gi m 38 ph n trăm giá tr - m c s t gi m cao nh t trong ngày - các qu ñ u tư và hưu Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 115
  13. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 b ng quy t ñ nh rút v n và b rơi Alcatel. Ký gi c a bài báo Anne Swardson ti p theo ñã mô t vi c B y thú s p x p l i nh ng t p t c thương m i châu Âu: "Trong vài năm qua, ngư i nư c ngoài ñã bu c nhi u công ty ph i thay ñ i cung cách qu n lý, c i cách h th ng k toán, hòa nh p v i quy mô th gi i, s d ng ti ng Anh - ngôn ng thương m i qu c t - vào các cu c h p h i ñ ng qu n tr . Nói chung qu n lý châu Âu, v n dĩ th ơ v i ngư i ngoài, nay tr nên năng ñ ng, chú ý và quan tâm ñ n c ñông hơn". ði u tôi khoái nh t là sau khi bi t Alcatel b b y thú tr ng ph t, Tchuruk ñã lên máy bay, bay sang London r i t ñó nh y lên m t chuy n máy bay khác bay sang New York ñ g p các c ñông c a các qu ñ u tư, thanh minh v i h ñ khôi ph c lòng tin. "Ông ta r t l y làm h i l i, nhưng ñi u ñó không còn quan tr ng n a", m t trong nh ng nhà ñ u tư có m t trong b a ăn sáng Paris nói v i t báo, "vì vào lúc ñó, chúng tôi ñã bán h t các c phi u [Alcatel] chúng tôi có". DÂN CH HÓA Nhìn chung B y Thú ði n T s tăng áp l c ñòi dân ch hóa do ba lý do ch y u - tính uy n chuy n, tính h p pháp và kh năng phát tri n b n v ng. Xin gi i thích: b y thú càng l n lên thì n n kinh t toàn c u càng ho t ñ ng trơn tru và c i m hơn, khi n b n càng ph i tr nên uy n chuy n hơn trong vi c t n d ng quan h v i b y thú ñ ng th i b o toàn b n thân b n trư c nh ng cơn l ng l n c a b y thú. M c dù lúc nào cũng có th tìm th y ngo i l , nhưng tôi tin m t ñi u r ng quy lu t chung cho th y h th ng qu n lý càng ñư c dân ch hóa, ch u trách nhi m và c i m , thì h th ng tài chính c a b n càng n ñ nh, tránh ñư c nh ng di n bi n ñư ng ñ t. Khi xu t hi n nh ng cú s c hay nh ng di n bi n ñư ng ñ t, h th ng qu n lý và n n tài chính c a b n s uy n chuy n và t thích nghi v i tình hình và ñòi h i m i nhanh hơn. Xã h i c a b n càng c i m và dân ch thì b n s ti p nh n góp ý và ý ki n nhanh hơn, và thêm cơ h i ñ b n s a ñ i các ho t ñ ng trong trung h n, tránh ñư c vi c b d n vào chân tư ng. M t khác n u có tr c tr c trong công ty c a b n, thì kh năng uy n chuy n linh ñ ng s giúp cho b n tuy n nh ng giám ñ c m i và ñu i th ng cánh nh ng giám ñ c cũ vô tác d ng. Hơn n a, khi ñ t nư c c a b n ph i c i t gi a ñư ng thì càng dân ch s càng t o kh năng cho chính ph chia s cùng dân chúng nh ng khó khăn trong c i t . "Hãy nghĩ t i nh ng ñi u các nhà lãnh ñ o ðông Nam Á tuyên b v i dân chúng c a h trong th i h u Chi n tranh L nh th gi i th hai", Larry Diamond, m t h c gi v ch ñ dân ch cho bi t. "H nói v i dân chúng: "Các ngư i hãy giao quy n t do c a các ngư i cho chúng tôi và câm h ng l i, và tôi s cho các ngư i các cơ h i ñ làm giàu". Th t d dàng khi th y dân chúng không quan tâm t i chính tr khi con thuy n ñang n i, và dân chúng c m th y h có th giao phó nhi m v chính tr cho ngư i khác, mi n là không nh hư ng ñ n mi ng cơm manh áo c a h . Vâng, ñi u ñó có th c, trong 30 năm, nhưng m t khi s tăng trư ng tr nên lung lay thì kh năng phân ph i phúc l i xã h i và c a c i v t ch t cũng không còn nguyên v n. Và dân chúng nh n th y r ng h không th giao phó vi c qu n lý chính tr cho ai khác - lúc ñó, nh ng dàn x p như trên s ñ v . H u qu là nh ng gì dân chúng ñã nói v i các chính ph Thái Lan, Indonesia, Hàn Qu c, và s p t i s là Trung Qu c, r ng n u chính ph không ñ m b o kh năng tăng trư ng n u nhà nư c không làm ñúng theo th a thu n trư c kia, thì dân chúng s ñòi h i ph i có m t th a thu n m i, trong ñó, dân chúng s có vai trò quan tr ng hơn trong cung cách ñi u hành ñ t nư c. Nhưng, m t khi có vai trò l n hơn, nên dân chúng s ch u ñ ng ñư c nh ng hy sinh l n lao hơn khi h th ng chính ph ñư c c i t và nâng c p. Và chính vì th dân chúng s n sàng t ra kiên nh n hơn trong vi c ch u ñ ng các khó khăn kinh t , hơn là ngư i ta d ñoán. Do n n chính tr ñư c c i m và dân ch hóa, ít nh t thì dân chúng có c m giác r ng h Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 116
  14. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 tr c ti p và ñư c bình ñ ng, tham gia kh c ph c khó khăn. H tr thành ngư i tham gia chính trong cu c chơi". Trong s nh ng qu c gia Á châu ñã chính th c móc n i v i B y Thú ði n T (Trung Qu c, hi n thi u m t ñ ng ti n có kh năng chuy n ñ i và m t th trư ng v n c i m , là qu c gia chưa th c s móc n i vào v i b y thú), nh ng nơi có nh ng h th ng dân ch và ít tham nhũng nh t - ðài Loan, H ng Kôg, Singapore, Australia - ñã thua thi t ít nh t trong cu c kh ng ho ng 1997-98. Nh ng qu c gia có h th ng dân ch nhưng tham nhũng - Thái Lan và Hàn Qu c - ch u thua thi t m c cao hơn, nhưng do có nh ng n n dân ch , h có kh năng ph n ng nhanh trong cu c kh ng ho ng mà không ph i tr i qua nh ng cu c n i d y c a dân chúng. H ñã dùng lá phi u ñ b u m t h th ng qu n lý và nh ng ph n m m t t hơn. Sau khi ch u ñ ng cơn l ng l n c a b y thú h i mùa thu năm 1997, Thái Lan ñã b u cho m t chính ñ ng trong s ch và dân ch nh t ñ t nư c này và ñã thông qua m t hi n pháp m i, c p ti n và ch ng tham nhũng. Hi n pháp m i c a Thái Lan l n ñ u tiên quy ñ nh r ng các chính tr gia nư c này ph i công khai hóa tài s n cá nhân c a h trư c và sau khi c m quy n và m i ngư i trong s h s ph i ch u lu n t i n u hơn 50.000 c tri ký vào m t yêu sách ñòi h i ñi u tra v tham nhũng nh m vào ngư i ñó. Thái Lan cũng ñã thông qua ñ o lu t T do Thông tin ñ u tiên Á châu, cho phép báo chí Thái Lan hăng hái s d ng lu t này ñ theo dõi các b trư ng - m t ñi u trư c ñó chưa t ng có nư c này. M t viên ch c c a Ngân hàng Th gi i Bangkok quan sát và nói v i tôi: "Hi n pháp m i c a Thái Lan s không ñ i nào ñư c Qu c h i phê chu n n u không có cu c kh ng ho ng ngành ngân hàng ñây. Không ñ i nào. Cu c kh ng ho ng ngân hàng ñã khi n c nhà vua l n quân ñ i thúc ñ y ñ có Hi n pháp m i, ñi u xưa nay h v n r t rè". Hàn Qu c ñã ph n ng ra sao? H b u lên Kim Dea jung, m t nhân v t dân ch và t do nh t, ngư i mà trư c cu c kh ng ho ng chưa ch c ñư c ch n ñ làm nhân viên b t chó. Qu c gia ðông Nam Á mang tính toàn tr và tham nhũng cao nh t, Indonesia dư i th i Suharto, là m t ñ t nư c thi u uy n chuy n nh t, thi u kh năng nh t trong vi c cài ñ t các ph n m m, và là qu c gia r t cu c ñã r u rã - chính vì nh ng ñám ñông dân chúng không mu n ch u ñ ng nh ng ñau ñ n trong c i t , h không còn c m th y chính ph là ngư i c a h n a. Khi ñ ng n i t c a Indonesia b m t giá vào năm 1998, và IMF nói h ch c u giúp n u nư c này c t chi tiêu c a chính ph , T ng th ng Suharto ñã nói nh ng l i sau ñây v i dân chúng: "Các b n , chúng ta ph i th t lưng bu c b ng. Chúng ta cùng h i cùng thuy n". Và dân chúng ñã gi n d ñáp l i: "Ông T ng th ng, chúng ta không cùng h i cùng thuy n trong chuy n chia nhau nh ng l phí ñư ng b , vi c xây các khách s n, d ng hãng hàng không và các công ty taxi mà ông và con cái c a ông ñang n m gi . Ông hãy ráng ch u nhé". Sau cùng, tìm ki m và hi u bi t các h ñi u hành và ph n m m m i trên gi y t thì chưa ñ , ñi u khi n chúng tr nên b n v ng chính là ñ t chúng vào m t h th ng dân ch hay ñang ñư c dân ch hóa. Diamond l p lu n: "Các qu c gia ñang c g ng tìm cách, móc n i vào B y Thú ði n T v i nh ng ph n m m t t, h th ng pháp quy n và tính trách nhi m - nhưng l i không th c hi n thư ng xuyên quy ch b u c t do - s không theo k p b y thú trong giao ño n dài hơi. B i vì b n không th duy trì m t ph n m m t t trong m t ch ñ toàn tr , m t ch ñ mà b n thân nó không t ch u trách nhi m, không giao phép t do lưu thông thông tin, không cho phép m t n n tư pháp ñ c l p ho t ñ ng ñ thanh tr ng tham nhũng và không cho phép t ch c tuy n c t do ñ ng có th thay ñ i b máy qu n lý v chính tr ". Ch b u c không thôi cũng không ñ ñ ñ m b o qu n lý ñúng ñ n; Nga và Pakistan là hai minh ch ng cho ñi u ñó. Ngư c l i n u ch cài ñ t các h ñi u hành và ph n m m hi n ñ i trong m t ñ t nư c nhưng không t ch c b u c thư ng xuyên và t do ñ có th xóa b các v lãnh ñ o tham nhũng, thì cũng h ng vi c. Chính vì th các v lãnh ñ o thông thái trong các nư c ñang phát tri n s là nh ng ngư i hi u nhanh nh t r ng n u không ñư c b y thú giúp ñ thì s không có tăng trư ng, Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 117
  15. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 n u không có các ph n m m và h ñi u hành ñúng ñ n thì b y thú s không ñ n, và n u không có tuy n c t do thì s không xây d ng ñư c các cơ ch qu n lý ñúng ñ n. Trong khi cái lô-gic v cách m ng toàn c u khi n tôi l c quan tin r ng b y thú ngày càng ñóng góp nhi u hơn vào quá trình dân ch hóa, thì th c t v n khi n ngư i ta ph i th n tr ng. Không có chuy n c tr c ti p móc n i v i b y thú thì các ph n m m s t t hơn, h ñi u hành và dân ch s ñư c m c nhiên chuy n ñ n cho b n. B n ph i t hành ñ ng. Xây d ng ph n m m v cơ b n là m t quá trình mang tính chính tr , có con ngư i th c tham gia và ph i ch u nh ng kháng c mang tính chính tr , kinh t , l ch s và văn hóa. Không có ñư ng t t và dân chúng thư ng ph i ch t v t m i h c ñư c nh ng bài h c m i. Hoa Kỳ ñư c như ngày hôm nay là nh có 200 năm thăng tr m v i nh ng chu kỳ kh ng ho ng trong vi c ñ u tư vào ngành ñư ng s t, nh ng ñ b trong h th ng ngân hàng, nh ng cu c phá s n l n, ñ c quy n sinh ra và ñ c quy n b tiêu di t và v v th trư ng ch ng khoán năm 1929 và v kh ng ho ng tín d ng và các kho n vay trong nh ng năm 80. Không có chuy n nư c M b m sinh ñã tr nên giàu có. M t l n tôi h i Anatoly Chubais, ki n trúc sư c a cu c c i t kinh t n a v i nư c Nga, v nh ng khó khăn nư c này g p ph i khi chuy n sang kinh t th trư ng. "Chúng tôi ñã không có ñ ngư i có kinh nghi m qu n lý nhà nư c ki u m i, thi u công ngh và thi u th trư ng, vì chúng tôi v n dĩ không có th trư ng", ông ta tr l i. "Chính thu t ng "th trư ng" ñã b c m s d ng Liên Xô. Tôi không ph i là m t ngư i già, nhưng tôi v n nh m t ngư i b n, m t kinh t gia h i năm 1982 ñã m t vi c khi vi t m t bài báo trong m t t p chí khoa h c trong ñó ông ta dùng t "th trư ng"." ði u sau ñây m i th t ñáng s . Ngay c khi b n hi u th nào là th trư ng, ngay c khi b n ñã vi t ñư c ph n m m m i, b n ph i ti p t c nâng c p chúng, không ng ng. ði u gì s x y ra khi b n có ñư c h ñi u hành DOScapital 6.0? B n s ph i b t tay vào xây d ng DOScapital 7.0. Julia Preston, phóng viên The New York Times t i Mexico m t l n ñã k v i tôi v m t cu c g p m t c a các du kích quân Zapatista, nhóm nông dân ch ng ñ i nh ng nh hư ng c a thương m i t do và toàn c u hóa Mexico. Du kích Zapatista ñã m m t cu c h p vùng r ng mi n nam Mexico v i ch ñ "Di n ñàn liên l c ñ a h tr nhân văn và ch ng ch nghĩa t do ki u m i." Phiên h p cu i cùng di n tra trong m t sân v n ñ ng l m bùn ñ t và do th lĩnh Zapatista "Phó tư l nh Marcos" - m t nhân v t k t h p gi a Robin Hood và Ralph Nader - ch t a. Phiên h p k t thúc b ng nh ng h i tr ng - và ñ ng trư c ñám ñông hoan hô, nh ng du kích quân Zapatista tuyên b k thù l n nh t c a nhân lo i là T ch c Thương m i Th gi i (WTO) ñóng Geneva, k ñã xúc ti n t do thương m i và ñòi ch m d t b o h m u d ch. Câu chuy n này nh c nh tôi r ng trong khi là nhân t ñóng góp cho dân ch hóa, B y Thú ði n T và nh ng siêu th tài chính s ñ ng th i t o nh ng nh hư ng ngư c l i. Chúng gây ra m t c m giác ñang lan truy n, ñ c bi t nh ng môi trư ng dân ch , r ng ngay c khi có dân ch , thì dân chúng v n có kh năng m t quy n ki m soát v n m nh c a h , vì th m chí nh ng chính ph ñư c b u cũng ph i ch u bó tay trư c các th l c th trư ng mang ñ y tính áp ñ t. B y thú càng sinh sôi, trư ng thành, nhanh nh n và có nhi u nh hư ng hơn, Stephen J. Kobrin, chuyên gia c a Vi n toàn c u hóa Wharton l p lu n, "thì nh ng công dân càng c m th y tâm ñi m c a s ki m soát kinh t và ho ch ñ nh chính tr d n d n ñư c chuy n t m c ñ a phương, nơi nó ñư c ki m soát, lên t m toàn c u, nơi không m t ai ñ ng ra ki m soát và không m t ai trông coi. Khi chính tr mang tính ñ a phương, lá phi u c a b n còn có ý nghĩa. Nhưng khi quy n l c d i sang khu v c ña qu c gia, thì s không còn tuy n c n a và không còn ai ñ cho b n b u". Không còn nghi ng gì là trong h th ng toàn c u hóa, nơi quy n l c ñư c các nhà nư c và siêu th chia s , m t khía c nh nh t ñ nh c a vi c ho ch ñ nh chính tr s ñư c chuy n t trong nư c ra khu Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 118
  16. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 v c th trư ng toàn c u, nơi không m t ai, không m t nư c nào hay ñ nh ch nào có th n m toàn quy n - chí ít thì ñi u này chưa x y ra. Hãy nh l i bao nhiêu l n b n ñư c nghe c m t "Th trư ng nói... ", "Th trư ng ñang ñòi h i... , và "Th trư ng không c m th y yên tâm.." Yaron Ezrahi, m t nhà nghiên c u lý thuy t chính tr ngư i Israel nói: "Nh ng quy n l c mang tính quy t ñ nh nh t trong l ch s thư ng n gi u trong lô-gic không mang tính ngư i - ch ng h n Chúa tr i, quy lu t t nhiên, lu t c a th trư ng - và chúng bao gi cũng ph n kháng khi s b t tương x ng không th ch u ñ ng ñư c v tinh th n xu t hi n. K nguyên Khai Sáng chính là th i toàn c u khoa h c và tri t lý và s ph n kháng ñã xu t hi n khi nh ng tên tr m, nh ng k t i ph m, nh ng k l a ñ o và nh ng k bóc l t thanh minh r ng t t c nh ng ñi u chúng làm là nhân danh khoa h c và bi n ch ng. Toàn c u hóa ngày nay cũng có th như v y. Nhi u ngư i s coi ñó không hơn gì m t th m t n do nh ng k thư ng lưu nào ñó tron gkinh t s d ng ñ tư c ñi c a con ngư i ta quy n ñư c phát ngôn. Chính vì th mà m t s ngư i ñã l p lu n r ng gi i toàn c u hóa trong m i xã h i ñ u mu n r ng trư c tiên h s mua chu c gi i truy n thông, vì h mu n quy ph c nh ng ngư i dân có khuynh hư ng b t ph c toàn c u hóa, bi n h thành nh ng ngư i tiêu dùng. Bi n chính tr thành m t môn th thao mang tính thư ng ngo n chính là m t trong nh ng qua trình h tr cho toàn c u hóa. Toàn c u hóa bi n công dân t ch là nhân v t chính tr thành nh ng k ñ ng ngoài cu c nhưng l i có o tư ng là mình v n trong cu c". Càng ngày dân chúng trong m t nư c có c m giác r ng h th ng toàn c u hóa ñư c ch ñ o t xa, thì h càng có lý do ñ ch ng ñ i nh ng ngư i tuyên truy n cho toàn c u hóa. B trư ng Kinh t Yousef BoustrosGhali c a Ai C p có l n ñã phát bi u: "Toàn b quá trình toàn c u hóa r t d mang tính m dân. Nh ng ngư i ch ng l i c i cách s ch vào nh ng ngư i mu n m c a kinh t ñ ñón ñ u tư nư c ngoài r ng, "th ng cha này là ph n l i s nghi p c a chúng ta, vì h n mu n m c a h th ng ñ ñón ngư i ngoài". Và b n s nói, "Vâng, nhưng ñ cho các th trư ng t ñi u ch nh giá c thì s ñ t hi u qu cao hơn". Và nh ng ngư i ch ng ñ i l i quay ra nói, "ð ng có r d i? Th trư ng là do ngư i nư c ngoài ki m soát. Làm sao chúng ta có th ñ cho th trư ng n i ñ a c a chúng ta t ñ nh giá khi chúng b ngư i nư c ngoài ki m soát?" Qu th c m t trong nh ng thách th c l n nh t khi xây d ng lý thuy t chính tr trong k nguyên toàn c u hóa là làm th nào ñ ngư i dân hi u r ng h có th t quy t, không nh ng v ho t ñ ng c a chính ph c a h mà còn v m t s quy n l c toàn c u hi n ñang nhào n n cu c s ng c a h . "Các th l c th trư ng và các ñ nh ch nhà nư c thư ng khác nhau v tư cách hành x , v y thì c n ph i có m t n n dân trí mang tính quy t ñ nh ñ có th phòng ng a nh ng b t công x y ra", Ezrahi nói, "Vai trò quy t ñ nh ñó chính là c t lõi c a xã h i công dân và n n qu n lý dân ch - b o v và xây d ng sinh ho t công c ng và t p th . Tai h a s ñ n n u b n ñ cho cu c s ng c ng ñ ng và t p th b chi ph i b i nh ng th l c n m bên ngoài n n chính tr c a ñ t nư c c a b n". Môn h c xã h i công dân cho con cháu chúng ta s ph i vư t kh i khuôn kh các ch ñ v chính ph ñ a phương, bang và liên bang, sang nh ng ch ñ liên quan t i m i quan h gi a các nư c và các siêu th tài chính, quan h gi a nhà nư c và các cá nhân ñư c trang b nh ng công ngh tiên ti n, và quan h gi a nh ng cá nhân ñó v i các siêu th tài chính. làm sao chúng ta có th ñ i phó v i m t th gi i trong ñó B y Thú ði n T có kh năng hàng ngày b u ch n các chính ph , trong khi các chính ph ñó không th b phi u tr c ti p quy t ñ nh hành x c a b y thú? Ai s là ngư i qu n lý quan h gi a b n thân tôi và Internet, quan h gi a b n thân tôi và nh ng siêu th tài chính và quan h chính ph c a tôi v i các siêu th tài chính? Xin mô ph ng l i nói c a Larry Summers, ñây là tình th "b t c c ba m t mang tính toàn c u" Có m t l i th b n có th th y trong h th ng toàn c u hóa ñó là nó không phân bi t ñ i x - nó có th khi n c qu c gia y u kém cũng như qu c gia hùng m nhcó c m giá b t l c và ch u ch ñ o c a nh ng th l c không b ki m soát và cũng không ñư c l a ch n. Tôi ñã ñ n g p B trư ng Tài Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 119
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

CEO.24: Bộ 240+ Tài Liệu Quản Trị Rủi Ro Doanh Nghiệp
249 tài liệu
1532 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
11=>2