intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Chiếc Lexus và cây Ô liu - phần 6

Chia sẻ: Sam Sara | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:19

Thêm vào BST
Báo xấu
98
lượt xem 21
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giống như việc nói với người ta rằng không có Chúa vậy. Ai cũng như ai, đều tin, muốn tìm và buộc ai đó phải đứng ra chịu trách nhiệm. Nhưng trên thương trường tài chính ngày nay có một bầy thú bao gồm những tay buôn cổ phần và tiền tệ

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chiếc Lexus và cây Ô liu - phần 6

  1. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 ñư c - n u không mu n xã h i c a ông hay tôi ph i tr m t giá c c kỳ ñ t, và ch u ngưng tăng trư ng. Ông c c tìm ngư i ñ ñ l i, ñ giúp gi m áp l c các th trư ng n i ñ a. Nhưng thưa ông Mahathir, ông không tài nào tìm ñư c ai ñâu. Tôi bi t ñi u ñó khi n ông khó mà ch p nh n. Gi ng như vi c nói v i ngư i ta r ng không có Chúa v y. Ai cũng như ai, ñ u tin, mu n tìm và bu c ai ñó ph i ñ ng ra ch u trách nhi m. Nhưng trên thương trư ng tài chính ngày nay có m t b y thú bao g m nh ng tay buôn c ph n và ti n t cùng nh ng nhà ñ u tư tài chính xuyên qu c gia n danh - h móc n i v i nhau b ng các m ng ñi n toán và Internet. Và Mahathir, xin ông ñ ng có v l n th n v i tôi. Hai chúng ta ñ u bi t r ng ngân hàng nhà nư c c a ông ñã ñ m t ba t ñô-la trong v ñ u cơ ñ ng bàng Anh h i ñ u nh ng năm 90 - nên ông ñ ng nói thêm nh ng ñi u x ng b y, ra v thánh thi n n a. B y Thú ði n T không nương tay v i b t c ai. Chúng không ch p nh n chuy n ai ñó có hoàn c nh riêng và ñ c ñáo. Lu t chơi c a b y thú r t nh t quán - ñó là lu t chơi dùng chi c áo n t vàng. Thưa ông, b y thú này ki m ăn 180 qu c gia, nên chúng không có th i gian ñ tìm hi u t m nh ng ñ c ñi m c a Malaysia ñâu. Chúng nhanh chóng quy t ñ nh xem ai là ngư i tuân th lu t chơi, thư ng r t h u cho nh ng ñ t nư c có h th ng tài chính minh b ch. Chúng không mu n th y nh ng s ñ t bi n gây s ng s t. ðã nhi u năm, dư ng như Malaysia tuân th lu t chơi c a chúng và ñã thu hút r t nhi u kho n ñ u tư tr c ti p t nư c ngoài, giúp cho quý v nâng thu nh p bình quân trên ñ u ngư i t 350 ñô-la lên t i 5000 ñô-la trong vòng m t hai th p niên. Nhưng ñ n khi quý v b t ñ u phá lu t l b ng cách vay nhi u quá ñ xây d ng quá m c thì, e hèm, b y thú ñã b rơi quý v . Có th c s c n thi t ph i xây hai tòa tháp cao nh t th gi i Kuala Lumpur không? Khi xây xong ông ñã cho thuê ñư c phân n a di n tích c a chúng chưa? Hình như chưa. Chính vì th b y thú ñã gi n d và ñè b p ông trên ñư ng ki m ăn c a chúng. Năm 1997, ch s ch ng khoán KLCI (tương t Dow Jones) c a Malaysia ñã s t 48%, và tr giá ñ ng ti n Malaysia s t xu ng m c th p nh t trong vòng 26 năm. Khi ñi u ñó x y ra, ông ñ ng có mong b y thú giúp ñ , r lòng thương, ông ñ ng lên án "h i âm mưu c a nhóm ngư i Do Thái", ông hãy ñ ng d y, ph i qu n áo, khoác lên t m áo n t vàng, và ñi theo con ñư ng b y thú ñã ñi. T t nhiên th t là b t công. V m t khía c nh, hình như b y thú ñã d ông vào l i c t: chúng h a h n s cho ông vay ngo i t gi m giá, ông ñã l y c a chúng, r i dùng ñ xây d ng quá nhi u nh ng ñ p nư c, nhà máy và tháp thương m i. Nhưng ñó chính là ñi u ñáng lo s . Không ph i lúc nào b y thú cũng ñúng c . Thưa ông Mahathir, chúng cũng m c l i. Chúng ph n ng quá tay, tham v ng quá m c. Nhưng n u nh ng n n móng căn b n c a kinh t và tài chính c a Malaysia là v ng ch c, thì b y thú, cùng tài chính, r i s quay l i v i ông thôi. B y thú không ngu ng c quá lâu ñâu. Trư c sau chúng ñ u mu n tr giúp nh ng ai duy trì ñư c công tác qu n lý kinh t và ñ t nư c m t cách ñúng ñ n. Xin nói, khi còn là m t th trư ng m i tr i d y, v i nh ng "bong bóng" trong xây d ng ñư ng s t, Hoa Kỳ cũng ph i tr i qua nh ng tình hu ng b p bênh như Malaysia hi n nay". "Ông c n ph i ki m soát tình th và xây d ng nh ng bư c ñ m ñ tránh nh ng cú s c ñ u tư. Hàng ngày tôi theo dõi ñư ng ñi c a B y Thú ði n T qua màn hình c a hãng Bloomberg ñ bên bàn làm vi c. Thông thư ng nh ng nư c có n n dân ch , ngư i ta b u cho nh ng chính sách c a chính ph hai hay b n năm m t l n. Nhưng b y thú này bi u quy t tín nhi m thư ng xuyên t i t ng phút t ng gi . B t c lúc nào ông c n, b y thú ñ u có th báo cho ông chính xác v trí c a n n kinh t c a ông trong chi c áo n t ra sao, chi c áo v a hay r ng ñ i v i ñ t nư c c a ông. Tôi bi t ông nghĩ r ng tôi là m t nhân v t hùng m nh trong tư cách B trư ng Tài chính c a Hoa Kỳ. Nhưng th c ra, gi ng như ông v y thôi, Mahathir, tôi cũng r t lo và ph i ñ i phó thư ng xuyên v i B y Thú ði n T . Nh ng th ng ngu trong gi i truy n thông thư ng ñưa tôi lên trang nh t c a báo chí, c làm như tôi th t s là ngư i ñ ng mũi ch u sào. Nhưng tôi ng i ñây lo l ng không rõ Qu c h i M có duy t cho chính ph , cho T ng th ng ñư c phép m r ng ngo i thương hay không - hay chúng tôi b bu c ph i h n ch ngân sách ñ r i b y thú gi n d , ñ p nát ñ ng ñô-la cũng như ch s Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 73
  2. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 Dow Jones. Hãy cho tôi ñư c ti t l m t chút bí m t, Mahathir, ñ ng nói v i ai khác: trên bàn làm vi c c a tôi không có còn máy ñi n tho i ñâu vì tôi hi u hơn ai h t là: Không có ai ñ g i ñ n c u giúp". D u b n không ñ ng ý, thì theo tôi, nh ng ñi u tư ng tư ng nói trên là s th t. Các qu c gia ngày nay s không th tăng trư ng n u không nh c y ñ n B y Thú ði n T . Chúng cũng không th tăng trư ng m nh n u không t n d ng và khai thác tri t ñ th m nh c a b y thú, tránh ñư c nh ng cú s c mà b y thú gây ra. Cũng tương t như ñư ng dây ñi n cao th n i vào căn nhà c a b n v y. Thông thư ng ñư ng dây ñó giúp sư i m và mang năng lư ng vào nhà c a b n. Nhưng n u b n không có nh ng h th ng công t c và ñ m b o an toàn, và n u có nh ng ñ t bi n v ñi n th , thì b n có th b ñi n gi t, ñ t cháy thui. B y Thú ði n T ñư c chia làm hai nhóm. Nhóm th nh t tôi xin g i là "Nh ng con thú s ng ng n". Nhóm này g m nh ng tay buôn ch ng khóan, trái phi u và ti n t . H buôn trên kh p th gi i và chuy n ti n r t nhanh chóng t nơi này ñ n nơi khác. Nhóm s ng ng n g m các tay buôn ti n t , các qu hưu b ng, h tương, ñ u cơ, các công ty b o hi m, các phòng giao d ch c a nhà băng và các cá nhân ñ u tư. Chúng có quy mô c Merrill Lynch cho t i Credit Suisee, t i Fuji Bank hay trang web Charles Schwab nơi m i ngư i n u có m t máy vi tính cá nhân và m t modem thì ñ u có th giao d ch qua m ng t phòng khách. Nhóm th hai tôi g i là "Nh ng con thú s ng dài". Chúng là nh ng công ty xuyên qu c gia - nh ng lo i như General Electrics, General Motors, IBM, Intel hay Siemens - ñang tham gia vào các ho t ñ ng ñ u tư tr c ti p, xây d ng nhà máy trên th gi i ho c tìm ký nh ng h p ñ ng s n xu t dài h n nhi u nơi ñ h p tác s n xu t hay l p ráp s n ph m. Tôi g i chúng là lo i "S ng dài" vì chúng c n ph i cam k t dài h n hơn m i khi quy t ñ nh ñ u tư vào m t qu c gia. Nhưng th i bu i này chúng v n có th ra hay vào r t nhanh chóng. M c d u B y Thú ði n T ñư c sinh ra và l n lên dư i th i Chi n tranh L nh, chúng ñã không b tiêm nhi m nh ng trì tr và c n tr c a th i ñó. Th i ñó, ph n l n các qu c gia ñ u ki m soát ch t ch v n li ng c a mình (ít nh t cho t i nh ng năm 70), cho nên tư b n không th b chuy n d i xuyên biên gi i m t cách nhanh chóng và d dàng như trong toàn c u hóa th i nay. Chi n tranh L nh khi n các con thú khó có th ñư c t p h p trên toàn th gi i. Trong nh ng n n kinh t tương ñ i b ñóng c a thu c th i ñi m trư c nh ng năm 70, chính ph là cơ quan duy nh t th ng lĩnh chính sách ti n t c a ñ t nư c, t quy t m c lãi su t, chính sách tài chính c a chính ph , và chính sách tài chính là công c duy nh t quy t ñ nh và kích thích tăng trư ng. Trong Chi n tranh L nh, chính ph Hoa Kỳ và Liên Xô có th d dàng minh ñ nh ñư c m c tăng thu trong chính sách tài chính ñ ph c v chi n tranh: "Chúng tôi c n nh ng ñ ng ñô-la thu c a ñ ng bào ñ ch ng gi c, ñưa m t ngư i lên m t trăng cho nhanh và xây d ng m t h th ng ñư ng cao t c ñ chuy n quân cho nhanh". ð ng th i các nư c ñang phát tri n cũng t n d ng cơ h i ñ s ng nh vào nh ng siêu cư ng như Hoa Kỳ, Liên Xô hay Trung Qu c,ho c s ng nh nh ng ñ nh ch tài chính qu c t ñ xây ñ p, xây d ng quân ñ i và làm ñư ng xá. Và dân chúng các nư c ñang phát tri n lúc ñó cũng không th u hi u cho l m m c s ng c a nh ng ngư i khác trên th gi i, h cam ch u m c s ng th p trong m t n n kinh t ch m rãi và tương ñ i b khóa kín. S xóa b ki m soát d n d n ñ i v i tư b n trong nh ng năm 70, trào lưu dân ch hóa tài chính, công ngh và thông tin, Chi n tranh L nh k t thúc và nh ng rào c n s p ñ , t t c làm xu t hi n m t cánh ñ ng r ng l n, trên ñó các lo i thú tha h t t p và ch y nh y. Trên cánh ñ ng th ng cánh cò bay ñó, sau này ñư c m r gn vào không gian ñi n toán, B y Thú ði n T có th ki m ăn, l n lên, sinh sôi và l p b y ñàn trong nh ng Siêu th [tài chính]. Vào cu i th k 20, ñ u tàu c a h th ng tài chính toàn c u chính là khu v c tư nhân - B y Thú ði n T và các siêu th tài chính ñã tr thành, theo l i B trư ng Tài Chính M Larry Summers có l n nói, "là ngu n v n tư b n ch y u Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 74
  3. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 ñ tăng trư ng", thay th cho khu v c công. ðó là th c t trong các nư c và quan h gi a các nư c phát tri n và kh i ñang phát tri n. Theo B Tài chính M , trong nh ng năm 90, g n 1.300 t ñô-la ti n v n tư nhân ñã tràn sang các n n kinh t m i tr i d y, so v i con s 170 t ñô-la trong nh ng năm 80 và m t con s nh gi t hơn trong nh ng năm 70. Không th tìm ñư c ch s nào rõ ràng hơn cho th y Siêu th nay ñang d n thay th các siêu cư ng trong lĩnh v c t p trung v n ñ tăng trư ng. Nh ng siêu th tài chính ñó n m Tokyo, Frankfurt, Sydney, Singapore, Thư ng H i, H ng Kông, Bombay, Sao Paulo, Paris, Zurich, Chicago, London và New York. Chúng là nơi nh ng thành viên l n nh t c a B y Thú ði n T t p h p ñ trao ñ i thông tin, th c hi n giao d ch và phát hành ch ng khoán và trái phi u c a công ty khác nhau. Theo Saskia Sassen, m t chuyên viên v toàn c u hóa thu c ð i h c Chicago thì tính ñ n cu i năm 1997, hai mươi lăm siêu th ñã ki m soát t i 83% v n c a th gi i do các t ch c qu n lý và chi m kho ng m t n a t ng s toàn c u - kho ng 20.900 t ñô-la (t p chí Foreign Affairs, 1/1999). B y Thú ði n T và nh ng siêu th nơi chúng t t p ki m ăn ñã tr thành nh ng nhân t quan tr ng trong h th ng toàn c u hóa. D u cho chúng không gây chi n và xâm lư c các qu c gia có ch quy n, thì chúng hoàn toàn có kh năng tác ñ ng ñ n hành vi c a các qu c gia ñó b ng nhi u cách. Chính vì th tôi nh n ñ nh r ng h th ng Chi n tranh L nh ñư c duy trì trên th cân b ng gi a l c lư ng c a các qu c gia, trong khi toàn c u hóa ñư c duy trì b ng s cân b ng cũng gi a các qu c gia v i nhau, c ng thêm cán cân quan h gi a các qu c gia cùng B u Thú ði n T và các chu i siêu th . T ngày h th ng vi n thông xuyên ð i Tây Dương ñư c hình thành trong b i c nh toàn c u hóa th i kỳ trư c Chi n tranh th gi i th nh t, m t th B y Thú ði n T ñã xu t hi n và ho t ñ ng, nhưng r i su t th i gian Chi n tranh L nh, chúng không có ñư c t m quan tr ng như ngày nay. ð c tính m i m c a b y thú ngày nay không ph i ch chúng khác trư c, mà ch t m ho t ñ ng và tính ch t c a chúng. Trong th i toàn c u hóa hi n t i, b y thú ngày nay, lo i s ng ng n cũng như s ng dài, ñã k t h p ñư c kích c , t c ñ và tính ña d ng c a chúng t i m t m c ñ chưa t ng có trong l ch s . Ta so sánh gi a ñuôi m t con chu t v i ñuôi m t con kh ng long Tyrannosaurus, c hai cùng ñư c g i là "ñuôi", nhưng m t cái, khi v y thì khi n c th gi i khi p ñ m. B y thú trong th i toàn c u hóa th nh t có th ñư c ví như cái ñuôi chu t v y; còn b y thú trong th i toàn c u hóa ngày nay gi ng như ñuôi kh ng long, mà m i l n v y, chúng tái t o n n móng và hình thù c a môi trư ng và th gi i xung quanh. Chương này s gi i thích làm th nào mà B y thú ñó có th tr thành m t ngu n tài l c h p d n ñ i v i tăng trư ng kinh t ngày nay và ñ ng th i cũng là m t th l c ñe d a t i m c có th l t ñ ñư c các chính ph . B Y THÚ S NG NG N ði u mà b y thú s ng ng n làm ngư i ta s ng s t ngày nay là th c ăn c a chúng - ñó là nh ng s n ph m tài chính ña d ng. H n h p các lo i c ph n và trái phi u, hàng hóa và h p ñ ng tương lai, h p ñ ng quy n l a ch n và h p ñ ng phái sinh ñ n t nhi u qu c gia và th trư ng trên th gi i khi n b n có th ñ t c c ñ u tư trên b t c m t hàng hay d ch v gì. Qu nhiên, khi tôi nhìn vào túi th c ăn c a b y thú tôi thư ng hình dung t i c nh trong phim Guys and Dolls, trong ñó Nathan Detroit mu n ñánh cu c v i Sky Masterson r ng Mindy's có bán ñư c nhi u bánh pho mát hơn là lo i bánh làm t trái cây. Nathan nói: "T mu n bi t, c u có th ñoán nhanh: Mindy's bán nhi u bánh pho-mat hơn hay bánh trái cây hơn?" Sky nói r ng theo l i nghĩ ch quan c a mình thì Mindy's bán nhi u bánh pho-mat hơn. ði u x y ra sau ñó là Sky s ñánh cu c, ñ t ti n vào bánh pho-mat, trong khi Nathan là ngư i ñã ki m tra trong Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 75
  4. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 b p, và bi t ch c ch n, là Mindy's bán nhi u bán trái cây hơn (Nathan mu n ñánh vào tính háu ăn c a Sky). Sky là ngư i r t thích ñánh b c. Thông thư ng, anh chàng s cư c vào bánh pho-mat như cái l i anh em nhà Salomon mu n ñ t ti n vào kh năng lãi su t thay ñ i. Nhưng Sky sau ñó nh n ra có th có m t cái b y khi th y Nathan r t háu, mu n ñ t ti n nhanh chóng, mà ñ t h n 1.000 ñô- la. Thành ra, thay vì ch p nh n ñánh cu c, Sky k cho Nathan m t câu chuy n ng ngôn. "Nathan, xin k cho b n m t câu chuy n", Sky nói. "Cái ngày tôi ra kh i nhà ñ ñi chu du trên th gian, b tôi g i tôi ñ n và nói, "Con , con thông c m vì ñ i b không ñ dành cho con ñư c chút v n li ng ñáng k nào. Không ñ l i cho con ñư c ti n nong, b mu n cho con m t l i khuyên. Khi chu du thiên h , s có m t th ng cha cho con xem m t b bài chưa khui. N u th ng ñó ñánh cu c là có th khi n con B i Bích trong b bài nh y lên và phun nư c vào tai con thì con ch có nh n l i ñánh cu c. Vì h u như ch c ch n r ng h n có th làm ñư c ñi u ñó". ñây tôi không mu n nó r ng b n ñã gài b y trong chuy n ñánh cu c và bánh pho-mat..." Nathan nói: "Không ñ i nào t làm chuy n ñó?" Sky: "Nhưng mà (nói ñ n ñây, l y tay che cà-vat c a Nathan) n u b n th c s mu n ñánh cu c thì tôi cu c v i b n r ng b n không th ñoán ñư c màu c a chi c cà-v t b n hi n ñang ñeo trên c là gì, 1.000 ñô-la?" Nathan: "Không ch u". Sau ñó, nhìn chi c cà-v t c a mình, Nathan th t lên: "ð m Ploka, không bao gi có chuy n Nathan ch p nh n thua c ngàn b c vào chuy n ñánh cá v ba cái mà cà-v t". N u Nathan và Sky s ng trong th i nay thì có l h có th mua lo i trái phi u phát hành d a vào doanh s bán bánh pho-mat hay bánh làm t trái cây trong b p c a Mindy. Và cũng có th có nh ng công c tài chính h có th mua s m ñ tránh r i ro cho vi c ñánh cư c y, d u cư c bánh ng t hay bánh pho-mat hay là màu c a cà-v t. Do trào lưu dân ch hóa tài chính, b t c m t hàng gì, b t c th gì th i nay ñ u có th chuy n hóa thành ch ng khoán. B n có th phát hành trái phi u trên b n thân b n ho c trên m t năng khi u mà b n t có, gi ng như ca sĩ David Bowie ñã làm. Ông ta thu ñư c 55 tri u ñô-la khi bán trái phi u Bowie h i năm 1997, d a trên b n quy n các ñĩa nh c c a ông. T The New York Times ñã t ng tung ra hàng tít: "B n thân b n cũng có th ñư c ñ nh m c kh tín (ñáng ñư c ñ u tư) AAA". Lesley Goldwasser, m t ngư i b n c a tôi là m t tay buôn trái phi u hàng ñ u ph Wall chuyên chuy nlo i phim ñang ñư c s n xu t thành m t th trái phi u. Cô y gi i thích các công ño n như sau: "Gi s b n s h u m t cơ s cho vay tín d ng ñ mua nhà tr góp vùng Minneapolis và ñang n m trong tay 100 h p ñ ng vay mua nhà ñ a phương, gi s có giá tr 100 tri u ñô-la, m i tháng thu v cho công ty m t tri u ñô-la ti n lãi và v . Công ty này có th k t h p, t p trung toàn b các kho n ti n tài s n, ti n cho vay thành m t m i, sau ñó phát hành m t lo i trái phi u bán cho dân chúng v i giá 1.000 ñô-la m t trái phi u. L i th c a chuy n ñó là nó cho phép công ty này có th thu h i ñư c 100 tri u ñô-la (ñang cho vay) ngay t c kh c, không ph i ñ i cho các khách hàng c a công ty tr d n d n trong vòng 30 năm. L i th ñ i v i dân mua trái phi u là hàng tháng, h có th nh n ñư c ti n t kho n ngân lưu c a ti n v n và lãi ch y v hàng tháng, lãi cao hơn m c ti t ki m thông thư ng nhà băng vài ñi m. ði u quan tr ng hơn là nh ng trái phi u ñư c h tr b ng ñ a c, hàng trăm căn nhà, cho nên m c an toàn là cao, d u cho có m t hai r i ro x y khi ngư i vay ti n không tr góp ñư c". "Như v y, ngư i ta nh n th y r ng n u có th quy t ñư c các kho n cho vay ñ a c, thì t i sao không quy t các phim truy n Hollywood - th m chí nh ng phim ñang ñư c s n xu t. Ví d n u b n là m t hãng làm phim hi n chưa có kh năng vay tín d ng. Ngân hàng ñ u tư c a tôi s xem xét 10 d án làm phim c a b n. Chúng cũng không c n ph i n m trong quá trình s n xu t mà ch m i Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 76
  5. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 giai ño n ý tư ng. Sau ñó chúng tôi s ñánh giá 10 k ch b n s có tri n v ng ra sao, d a trên nh ng thông s có trư c ñó: Ví d , m t phim s là d ng bán ch y nh t, n i nh t, m t phim bán r t ch y, hai phim thu c lo i tương ñ i, hai phim khác t i hơn, và b n phim khác thì v a ñ ti n hòa v n... Chúng tôi d a vào cơ s phân tích xác su t tính ra b n s ki m ñư c bao nhi u ti n trong 5 năm t i. Gi s b n ph i chi 500 tri u ñô-la nhưng s ñ t doanh thu là 600 tri u. Chúng tôi s cho b n vay 400 tri u ñô-la v i m c lãi su t tương t như m c lãi su t c a công trái trong vòng ba năm c ng thêm m t ho c hai ph n trăm. Công ty c a b n s ph i hùn thêm 100 tri u cho chi phí làm phim. Sau ñó, ngân hàng s chia kho n vay 400 tri u ñô-la thành trái phi u, m i trái phi u có giá 1.000 ñô-la, bán cho dân chúng. Lãi c a trái phi u s ñư c thanh toán khi các phim c a b n b t ñ u ñư c trình chi u (khi b n b t ñ u thu nh p). Như v y, công ty c a b n t ch không có danh ti ng, thi u tài chính, nay ñã vay ñư c ti n ñ làm ăn, m t kho n ti n mà b n không ñ i nào vay ñư c t các ngân hàng. ðó là nh ng công ño n trong ñ u tư hi n nay. Mi n r ng b n làm ăn chu ñáo, s n xu t hay bi u di n hăng hái và d tính ch c ch n ñư c các m c thu nh p n ñ nh trong m t th i gian nh t ñ nh, ngân hàng chúng tôi có th bi n chúng thành trái phi u và thu hút v n h u b n". Và cho dù m t hàng là bánh ng t, ti n vay mua nhà tr góp, ti n n th tín d ng, nh ng kho n n x u, ti n mua xe, tín d ng thương m i, d án làm l i phim Titanic, n doanh nghi p Brazil, trái phi u chính ph Lebanon, tài tr tín d ng ôtô cho General Motors và nh ng ngu n thu nh p c a siêu sao nh c rock David Bowie... t t c ñ u có th ñư c chuy n hóa thành trái phi u. Ki m soát tín d ng càng c i m gi a các qu c gia thì con ngư i ta s tung ra phát hành thư ng vàng h cám.. bi n chúng thành ch ng khoán, trái phi u, phái sinh. S phát tri n theo hư ng ch ng khoán hóa ñó qu ñã "làm thay ñ i b n ch t c a các th trư ng tín d ng", Henry Kaufman, chuyên viên kinh t ph Wall cho bi t. ðó cũng là ñi u d hi u. Th i trư c, nh ng kho n cha m c a b n vay mua nhà, mua xe, n th tín d ng, b o hi m nhân th và th m chí nh ng kho n chính ph Brazil vay t ngân hàng c a cha m c a b n, t t c ñ u không ñư c giao d ch t do trên các th trư ng m . Chúng ch n m trong các tài kho n c ñ nh trong các ngân hàng hay các công ty b o hi m, có giá tr không ñ i, ñư c c m gi cho t i lúc ñáo h n. Nhưng cho t i nh ng năm 80 t t c nh ng kho n vay ñó ñư c ch ng khoán hóa, quy t l i và ñư c bán ra trong hình th c trái phi u, ñư c bán cho b n và tôi và ngư i cô c a b n, cho b t c ai. Các trái phi u ñư c phép trao ñ i, mang giá tr b ng ti n, và c a chúng lên xu ng tùy thu c vào m c ñ l i l c a chính trái phi u, vào s c kho c a các n n kinh t , vào m c lãi c a chúng trong tương quan v i các tài s n khác. Hi u ng dây chuy n, theo Kaufman, cho th y s ch ng khoán hóa ñó ñã m ra m t ngu n tài s n r t l n, hàng ngàn t ñô-la mà trư c ñó chưa bao gi ñư c giao d ch, chưa bao gi tr thành trái phi u - "ñưa vào th trư ng thanh sát trong b i c nh nhi u ñ i thay". Tình tr ng ñó ñã làm xu t hi n s ña d ng trên th trư ng tài chính - t o d ng thêm ngu n th c ăn phong phú cho B y Thú ði n T - và cũng tăng m c ñ dao ñ ng trong giá tr c a tài s n trư c ñây chưa t ng ñư c giao d ch. Nh ng con bào tót ñi ñ u trong b y thú chính là lo i có th ñưa ra nh ng gi i thích hay nh t. Chúng nh l i cái th i Chi n tranh L nh, chúng ñư c g m c trên nh ng m nh ru ng b hàng rào c t x ra sao. Leon Cooperman, c u Giám ñ c chuyên trách v nghiên c u c a Qu ð u tư Goldman Sachs, nay là Giám ñ c d ch v ñ u cơ c a Qomega Advisor, công ty riêng c a ông, ñã nói v i tôi vào năm 1998: "Trong su t th i gian ph c v Goldman Sachs - 1967 ñ n 1991, tôi không th s h u m t lo i c ph n nư c ngoài hay tham gia m t lo i th trư ng m i tr i d y nào. Gi ñây tôi s h u hàng trăm tri u ñô-la tài s n trên các th trư ng Nga, Brazil, Argentina và Chi Lê, và tôi thư ng r t lo v m c h i ñoái gi a ñô-la và ñ ng yên Nh t B n. ðêm nào cũng v y, trư c khi lên giư ng, t i g i ñi n ñ bi t t giá ñô-la và yên là bao nhiêu, tìm hi u th trư ng Nikkei hay Hang Seng ho t ñ ng ra sao. Chúng tôi ñ t khá nhi u ti n vào nh ng th trư ng ñó. Ngay bây gi , anh Paul ñ ng Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 77
  6. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 kia", - ông ch m t nhân viên c a mình, ngư i ñang theo dõi các d li u ch ng khoán và trái phi u trên m t màn hình nh - "ñang mua ñ ng ñô-la Canada. Chúng tôi ñ t ti n m i nơi. Hai mươi năm trư c, tôi không ph i lo l ng gì v chuy n này. Gi ñây, lúc nào cũng canh cánh lo âu". Sau ñó Copperman m m t n b n c a t t p chí Ph Wall và ñ c cho tôi v nh ng kho n ti n ñ u tư khác nhau: "Xin hãy nhìn vào dây... ñ ng euro, công trái Hoa Kỳ, kỳ h n S&P, b ng Anh, ñ u tương, d u rán, d u thô, công trái Singapore, công trái Venezuela, NASDAQ 100, ch s Nh t B n, ch s Dow Jones, qu h tương, trái phi u công ty d ch v ti n ích, trái phi u lãi nhi u, trái phi u công ty, trái phi u trung gian..." cho ñ n khi tôi ñ ng d y b ñi mà v n th y ông ta ñ c ti p. Tính ña d ng c a các lo i công c tài chính và các th i cơ ñã tr thành cơ h i ngàn vàng ñ i v i các nư c phát tri n cũng như ñang phát tri n và các doanh nghi p - khi n cho m t vài trong s h tăng trư ng nhanh chưa t ng th y. Có l n t báo The Ecomonist nh n ñ nh: "Nh ng nư c nghèo, ñang c n nh ng kho n ñ u tư l n nay không còn b trói bu c b i thi u v n. Nh ng ngư i g i ti n ti t ki m không còn ph i th y ti n c a h b giam hãm trong các th trư ng n i ñ a - h có th tìm cơ h i ñ u tư nư c ngoài ñ tăng m c lãi trong s dư ti t ki m c a h ". (25/10/1997). Ngày nay, m i m t qu ti t ki m l n Hoa Kỳ ñ u tung ra m t d ch v ñ u tư vào ít nh t m t "th trư ng m i" nư c ngoài. Khi b n th y có r t nhi u các s n ph m, nhan nh n các lo i thông tin c p nh t nhanh chóng, thì kh năng c nh tranh, ch p l y cơ h i c a b n tr nên nh bé ñi. Chính vì th các nhà ñ u tư ph i tìm ra m i cách ñ t n d ng nh ng l i th c nh tranh nh bé ñ nhanh chân hơn c th trư ng còn l i. "Khi gia nh p Goldman Sachs năm 1967", Cooperman h i tư ng, "tôi ñ ng ñ u phòng nghiên c u và ñã tuy n d ng các nhà phân tích. Th i ñó, m t nhà phân tích thư ng ph trách theo dõi 75 công ty ho t ñ ng trong kho ng sáu ngành công nghi p. G n ñây, nói chuy n v i m t chuyên viên tôi t ng tuy n d ng, anh ta nói anh làm vi c quá s c khi ch ph i theo dõi có 12 công ty mà thôi. Tôi cư i. Ch có 12 công ty? Nhưng ñúng là b n ph i theo dõi, nhìn sâu hơn nhi u, vào ho t ñ ng c a 12 công ty này ñ hi u cung cách làm ăn c a chúng. ð i v i các d ki n kinh t cũng v y. Th i xưa, m i ngư i theo dõi m c th t nghi p ch d a vào nh ng con s mà chính ph chính th c công b . Nay ngư i ta nhìn sâu hơn vào di n bi n trong b ng lương - lên hay xu ng - vì chúng có th là nh ng y u tô ñ b n suy ñoán và ñ t c c. Sau ñó h nhìn vào thành ph n c a b ng lương - ai ñư c tăng lương, ai b cúp b t ñi? M c ñ công vi c ñòi h i ñ ñư c tăng lương nay l n hơn nhi u". Tôi bi t có m t tay ñ u cơ tài chính ñã m t hàng gi ñ ng h nghiên c u các d báo th i ti t. D báo th i ti t! Anh ta gi i thích, "ñó là ñ phán ñoán nh ng khuynh hư ng ñ t bi n và m c ñ chúng nh hư ng ra sao ñ i v i các thông s kinh t . Ví d , năm 1998, chúng ta không có mùa ñông, như th có v như n n kinh t s khá hơn, và tôi ñã d a vào phán ñoán như v y ñ có th ñ t ti n ph ng theo phán ñoán m c thay ñ i trong lãi su t. Hay trong m t tình hu ng khác: hi n tư ng bùn trư t xu t hi n nhi u b bi n phía Tây, trùng h p v i th i ñi m chính ph thu th p các thông tin kinh t ñ t ng h p các th ng kê chính th c, như ch s giá tiêu dùng. Hi n tư ng thiên tai ñó nh ng bang l n như California ch ng h n, có tác ñ ng ñáng k t i các th ng kê chính th c. Tôi có th nh n ñ nh, "hãy theo dõi c phi u c a hãng Home Depot, chuyên cung c p các lo i d ng c và nguyên li u ñ s a sang nhà c a. C phi u c a hãng có th lên giá n u bùn trư t hay l c xoáy x y ra". Ho c tôi ñ ý ñ n nh ng cơn bão tuy t xu t hi n vào th i ñi m chính ph so n theo các con s th t nghi p. Làm như v y tôi có th xác ñ nh ñư c m c ñ cính xác trong tính toán. Có th m i ngư i lúc ñó ñang ch ñ i 250.000 vi c làm m i trong khu v c phi nông nghi p, nhưng vì bão tuy t, nên s lư ng vi c làm ñư c t o ra ch còn m c 150.000 cho th y n n kinh t ñang ñi ch m rãi và y u t hơn là m i ngư i nghĩ - nhưng th c ra ñi u ñó không ñúng, vì nh ng con s vào th i ñi m ñó b chính y u t th i ti t tác ñ ng và làm thay ñ i. Khi th ng kê xu t hi n như v y, m i ngư i tin r ng kinh t ñang ti n ch m l i, lãi su t s ñư c h xu ng và ñó là th i ñi m thu n ti n ñ Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 78
  7. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 phát hành trái phi u. V y b n tích tr trái phi u, ñ dành chúng, tăng giá cho chúng khi xu t hi n thông s v th t nghi p (th p hơn d ki n) r i l p t c bán ngay, trư c th i ñi m các th ng kê ti p theo ñư c công b vào tháng sau (khi ñó th ng kê s cho th y nh ng con s c a tháng trư c là không chính xác vì b nh hư ng b i y u t i th i ti t). Tóm l i ñó là cơ h i ñ t n d ng th i ti t ñ ki m thêm chút ñ nh. B nh có th dùng y u t th i ti t ñ tiên ñoán giá h p ñ ng d u m tương lai, d u ăn hay lãi su t, ñi n, khí t nhiên, b ng ch s giá tiêu dùng, giá d u thô, khí ñ t, l n, ñ ng, vàng hay b c..." R t nhi u th trư ng, nhi u thông tin và r t ít cơ h i. V y khi m i vi c ñ b thì ñ ng có g i cho ngư i môi gi i c a b n, mà hãy trách móc nhân viên d báo th i ti t. ð ki m ti n trên nh ng th trư ng như v y, lo i thú s ng ng n không nh ng c n m t chút ít cơ h i - chúng c n thêm nh ng kho n ñ u tư l n, ngày càng l n. Hãy tư ng tư ng m t t ñô-la ñư c treo trên ñ u cây kim. Các tay buôn ñã phát minh ra m t lo t các lo i s n ph m giao d ch nghe r t kêu - swaps (hoán ñ i), furtures (tương lai), forwards (tri n kỳ), option (quy n ch n), derivatives (phái sinh), và indexations (t ng h p) - r i h vay thêm th t nhi u ti n, nhi u hơn nh ng kho n ñ u tư c a các thân ch , ñ có ñ s c ñ m r ng và trang tr i cho các kho n ñ t c c. ði u ñó khi n quy mô và m c ñ giao d ch tăng lên r t nhi u l n và có vòng quay nhanh chóng hàng ngày trên kh p th gi i. Là ngư i qu n lý qu b n có th "trúng mánh" r t l n, nhưng b n cũng có th ph i ch u táng gia b i s n. ðó là lý do trong nh ng năm g n ñây chúng ta th y có nh ng ñ i gia môi gi i ñ u tư l n (ñi n hình là hãng Baring) b m t tay buôn ñơn l , dùng k thu t ñòn b y, làm xi ng li ng. Hãy nh l i cái ñuôi c a con kh ng long. M t ngư i b n c a tôi làm vi c cho m t ngân hàng ñ u tư k l i là m t khách hàng c a h , m t qu ñ u cơ có t ng s v n ban ñ u là 200 tri u ñô-la. Nhưng sau khi dùng k thu t ñòn b y, qu này s h u 900 tri u ñô-la trái phi u c a nư c Nga và 5 t ñô-la trái phi u Sallie Mae (ñây là lo i trái phi u bao g m các kho n vay c a các sinh viên M ). Khi nư c Nga x y ra kh ng ho ng vào năm 1998, qu này m t h u như toàn b giá tr trái phi u c a h Nga. H ph n ng ra sao? H bán ngay m t ph n trái phi u t các kho n vay dành cho sinh viên M ñ trang tr i cho ph n thua thi t Nga - làm th trư ng trái phi u sinh viên M s t giá b t ng , làm ngân hàng ñ u tư c a b n tôi thua thi t ñáng k trên th trư ng ñó, m c d u h không dính dáng gì ñ n nư c Nga c . Không nh ng th c ăn c a B y Thú ði n T ña d ng hơn, mà chính b n thân chúng cũng thay hình ñ i d ng theo r t nhi u ki u, ñ c bi t là lo i s ng ng n. Kaufman cho bi t: "Kích c tương ñ i c a các ngân hàng thương m i, các cơ s ti t ki m và các công ty b o hi m nay tr nên nh bé hơn. M t l p các cơ s môi gi i th h m i ñã xu t hi n và ñi tiên phong. Nh ng cơ s này có ñ c ñi m là h chú tr ng vào các hình th c ñ u tư ng n h n, dùng ñòn b y tài chính và kh năng nhanh chóng thâm nh p và rút lui kh i th trư ng, dù là các th trư ng v n, trái phi u hay hàng hóa, h mu n ñ m b o m c l i nhu n t i ña cho m i cu c ñ t b c". ð ng ñ u trong nh ng tay chơi th h m i là nh ng qu ñ u cơ, h t p trung nh ng kho n ti n c a nh ng cá nhân và t ch c giàu có, vay thêm ti n t các ngân hàng ñ ñ t ñánh cu c m i m c m o hi m cao - lãi cao trên s chuy n ñ ng c a giá h i ñoái, c ph n và trái phi u trên kh p th gi i. Nhưng, theo Kaufman, trong nh ng năm g n ñây các ngân hàng l n, các hãng môi gi i, ngân hàng ñ u tư, các công ty b o hi m, các phòng tài chính c a các t p ñoàn xuyên qu c gia và th m chí các phòng giao d ch c a các ngân hàng trung ương l n trên toàn c u, t t c ñ u c m nh n nhu c u c n thi t ph i t l p ra nh ng d ch v ñ u cơ gi ng như cơ ch c a các qu ñ u cơ nói trên. Cũng không l y làm l khi ta th y m t ngân hàng ñ u tư l n tr thành m t khâu môi gi i cho m t qu ñ u cơ và cũng b t chư c cung cách làm ăn c a qu này. Hi n nhiên là m t khi nh ng hàng rào ñư c phá b thì ngư i ta càng d n thân vào nh ng nơi mà trư c ñây h chưa t ng ñ t chân. B n hãy tư ng tư ng b i c nh như sau: Ngân hàng Thai Farmers' Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 79
  8. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 Savings & Loans m t hôm nh n ñư c cú ñi n tho i t văn phòng Bangkok c a Ngân hàng First Global Investment (tr s chính ñ o Cayman): "Này, quý v nên mua công trái Nga, h tr lãi 20 ph n trăm, và n u ñ ng rup có xu ng giá chút ít thì quý v v n th ng to". Và b ng nhiên, Ngân hàng Thai Farmers' Savings & Loans s h u 20 tri u ñô-la công trái Nga. Và khi nh ng trái phi u ñó m t giá thì ngân hàng này, thư ng ngày v n h tr nông dân tr ng lúa, ñi ñ n khánh ki t. Th gi i b s c và kinh ng c khi phát hi n s lư ng các ngân hàng Hàn Qu c tích tr bao nhiêu công trái c a nư c Nga khi kinh t Nga suy s p trong năm 1998. Khi tín d ng ñư c cung ng d dàng hơn thì ñi u thư ng x y ra là "nh ng k kh kh o", - nh ng cơ s thông thư ng không có m y may m n trong chuy n vay ti n, - nay ñư c phép mư c ti n, ñ t b c, cùng c nh tranh v i nh ng tay sành s i. Chính nh ng k kh kh o ñó th c s làm tr m tr ng thêm nh ng bi n ñ ng tài chính, m t khi tai h a x y ra. S k t h p gi a các siêu th tài chính và Internet ñã giúp cho ñ u tư toàn c u nhanh chóng và d dàng hơn không nh ng ñ i v i nh ng chuyên gia và còn ñ i v i dân thư ng. H có th buôn bán tài chính t phòng ng c a h , thông qua k môi gi i trên m ng. C nh tranh gi a các cơ s môi gi i tài chính trên m ng hi n nay căng th ng t i m c h không dám l y nhi u, th m chí b h n l phí giao d ch. ð u tư toàn c u gi ñây d ñ n m c khi n cho ngư i dân ai cũng nghĩ th trư ng ñâu cũng th c hành l i làm ăn tương t như ph Wall v y. B trư ng Tài chính M Larry Summers r t thích nh n xét: "Cũng gi ng như m t khi có ñư ng cao t c, dân chúng phóng xe nhanh hơn. R i tai n n, ch t ngư i, ñương nhiên x y ra nhi u hơn trên ñư ng cao t c, vì ngư i ta thư ng ñánh giá sai kh năng c a b n thân, phóng nhanh hơn t c ñ ñư c phép." Ti p t c câu chuy n Thái Lan, Ngân hàng First Global Investment g i cho Ngân hàng Thai Farmens' Savings & Loans và nói, "Quý v nên d c ti n mua công trái Th Nhĩ Kỳ, ñây là th i ñi m ngon lành nh t". Ngân hàng Thái tr l i, "Công trái c a Th tr lãi 25 ph n trăm? , chúng tôi không bi t là ngư i Th có m t th trư ng trái phi u. OK, nghe l i khuyên c a b n, chúng tôi s mua vài tri u ñô-la trái phi u". Kh n kh là khâu này. Khi m i ngư i nghe "th trư ng trái phi u Th Nhĩ K ", h nghĩ, " , ph Wall có m t th trư ng trái phi u, Franfurt cũng có m t cái, Tokyo cũng th , v y thì Th Nhĩ Kỳ ch c cũng có ñ y. Hay th t". Nhưng trên th t t , qu là Th Nhĩ Kỳ cũng có th trư ng nhưng nó không tài nào gi ng như Ph Wall. B n s nh n th y ñi u này m t khi công trái c a Th xu ng giá và b n mu n bán v i chúng ñi. Khi ñó b n s th y cái "ch " ñ t nư c này bé l m, toàn ngư i bán mà không th y ngư i mua, không th y ai chuy n ñ i giúp b , và không th y l i thoát. Kaufman nói toàn c u hóa các th trư ng t o m t o tư ng là t t c các th trư ng "ñ u làm ăn hi u qu , s n k mua ngư i bán và ñư c tiêu chu n hóa thích h p" và thêm n a thông tin cùng m c ñ minh b ch ñư c ñ m b o trên t t c các th trư ng. Còn lâu m i th . Hãy suy lu n: T ng giá tr c a các c ph n c a hãng Microsoft vào th i ñi m cu i 1999 là 600 t ñô-la. Lúc y, m c ñó l n hơn r t nhi u so v i t t c tài s n và c ph n trên kh p các th trư ng m i n i c a th gi i c ng l i. Và ai ai cũng ñang ráo ri t làm ăn. Năm 1980, 4,6 tri u h dân ngư i M s h u c phi u trong các qu tín d ng. Năm 2000 hơn m t n a dân s nư c M ñ u tư trong các th trư ng c phi u, ho c do tr c ti p mua ho c gián ti p (do qu tín d ng ho c qu hưu b ng c a h ñ u tư vào). M t hôm, tôi th c hi n cu c ph ng v n ng n trên truy n hình CNBC h i gi a năm 1999. Hôm ñó, trong ñài truy n hình, trư c tôi là m t tay chuyên gia c phi u ñang gi i ñáp th c m c t khán gi t kh p nư c M g i ñi n vào. Ngư i phát thanh viên thông báo ngư i g i ñi n k ti p là "Adam t Michigan". Adam có gi ng nói như m t c u bé - nên ngư i ñi u ph i chương trình h i Adam bao nhiêu tu i. C u này nói là m i 12! Adam h i ngư i chuyên viên, "G n ñây cháu có mua CVS (m t lo i c phi u hãng dư c)không rõ c phi u ñó s lên xu ng ra sao?" (tôi th y hi n tư ng tr con mua c phi u này th t l lùng nhưng cũng r t ñáng lo). Nh ng kho n ti n hưu b ng thu c nh ng Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 80
  9. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 qu ti t ki m như IRA tăng t m c 412 t ñô-la năm 1992 lên t i 1.600 t ñô-la vào năm 1997. 10 ph n trăm trong s ñó ñư c ñ y\u tư vào các c phi u trên toàn c u. Và l n ñ u tiên trong l ch s nư c M , ta th y m t ông Joe dân thư ng và m t ông Bob tri u phú, c hai cùng xem truy n hình CNBC ñ theo dõi m c c phi u lên xu ng. Năm 1998, hãng môi gi i Charles Schwab tung ra m t qu ng cáo trong ñó có m t c p v ch ng trung lưu, Marion và Rick, ng i xa lông, bàn v chuy n ñi ngh hè c a h . Marion: "Th i gian v a r i du l ch quanh ñ t nư c, mình d ng l i ch ñó, xem trên truy n hình thương m i th y có cái th trư ng ñang xu ng giá - có cái c ph n anh v i em mu n mua. Mình ra xe r i g i ñi n..." Rick: "ðúng ph i g i ñi n Schwab, vì lúc ñó anh không mang theo modem, nên không th nào lên m ng ñ mua ñư c. Lúc ñó mình ñâu nh ? Marion: " bang Utah". Rick: "Utah?" Marion: "Chúng mình lúc ñó ñang bang Utah?" Rick: "G i ñi n tho i công c ng cho (hãng) Schwab?" Marion: "ñ ..." Rick: "Mua cho ñư c cái c ph n ñó. Th t sư ng. Chúng mình ñã mua ñư c r i. Sau ñó ñi v nhà". Marion: "(Schwab) giúp chúng ta mua ñư c c ph n ñó, trúng to r i, th t tuy t". Marion và Rick, xin ñóng m ng hai b n ñ n v i B y Thú ði n T . Tôi m ng là hai b n này ăn ra làm nên. Nhưng trong môi trư ng m i v i nh ng công c ñ u tư m i ñã cám d r t nhi u nh ng Marion và Rick vào nh ng th trư ng mà ñáng nh h không nên bén m ng vào. Chưa bao gi trong l ch s , ta th y nhi u ngư i ñ u tư vào nhi u nơi ñ n th trên kh p qu ñ t. Leon Cooperman ch ra r ng: "Trong năm năm v a qua, ngư i dân thư ng v n ch ñem ti n mua công trái chính ph c a h cho ch c ch n, nay ñã trút h t v n vào các trái phi u. Và nh ng ngư i v n ch mua trái phi u, ch u m t chút m o hi m cao hơn, nay quay sang mua trái phi u t các th trư ng tài chính m i m như Nga và Brazil. Và nh ng tay mua trái phi u th trư ng m i thì ñâm ñ u vào mua c phi u c a các th trư ng ñó. ði u t tph i x y ra là m t s trong b n h ñã trèo cao và s có ngày ngã r t ñau". S h i nh p toàn c u ñã vư t xa m c hi u bi t c a ngư i ta. Nh có toàn c u hóa, chúng ta bi t v nhau hơn trư c, nhưng chúng ta v n không bi t rõ nhau. D8i u ñáng lo ng i là s ña d ng trong l p thành viên m i c a b y thú ñã ñư c nhân r ng ñ n m c không nh ng l p lính m i mà th m chí nh ng tay t trong môi gi i tài chính nay cũng không th nh n bi t và ñánh giá ñ y ñ ñư c toàn di n tình hình. Tôi xin trích d n l i m t giám ñ c qu ñ u cơ, khi phát bi u v i Moises Naim, biên t p c a t p chí Chính sách ð i Ngo i sau cơn kh ng ho ng v n nư c ngoài Mexico: "Chúng tôi ti n vào châu M La tinh mà không bi t chút gì v vùng này. Gi ñây, chúng tôi rút kh i ñó mà v n không hi u gì v nó c ". Trong khi bàn v tính ña d ng c a B y Thú ði n T , có m t ñi m quan tr ng chúng ta không ñư c quên - b y thú này không ñơn thu n là l c lư ng ngo i sinh. Chúng không ch là nh ng qu ti n t t do không b chính ph ràng bu c, không ch là nh ng tay ñ u tư hay nh ng siêu th tài chính t xa ñ n. Trong ñàn thú có nh ng thành viên b n x . S c m nh c a B y Thú ði n T không ch ch các nhà ñ u tư bên ngoài ào t vào mua bán c phi u và ti n t trong nư c khi các rào c n b lo i b . Nó cũng n m ch các nhà tài chính trong nư c ñư c phép bư c ra kh i biên gi i! ði u bí m t v b y thú chính là ch nh ng cơn gi n d , nh ng kh ng ho ng do chúng gây ra không b t ñ u t nh ng qu ñ u cơ ph Wall hay t m t ngân hàng l n Frankfurt. Tai h a b t ñ u t m t nhà băng ñ a phương, m t cơ s tín d ng ñ a phương hay khi m t ngư i qu n tr ti n t ñ a phương ñ i ngo i t như ñô-la ch ng h n, r i ñ t c c vào m c ñ tr giá c a chính ñ ng n i t trong th Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 81
  10. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 trư ng ñ u cơ ti n t . Nghiên c u năm 1998 c a IMF "Nh ng qu ñ u cơ và tính năng ñ ng c a th trư ng tài chính" ñã ghi nh n r ng: nh ng ñánh giá ñúng ñ n v cu c kh ng ho ng ñ ng peso c a Mexico năm 1994-1995 cho th y "nh ng cư dân trong nư c, c không ph i là nh ng nhà ñ u tư ngo i bang" ñã ñ u têu gây ra cu c kh ng ho ng ñó. Trong th gi i các th trư ng tài chính toàn c u hóa, IMF k t lu n: Các nhà ñ u tư nư c ngoài qu n lý nh ng d án ñ u tư ña d ng có th g p nhi u khó khăn, thi u thông tin, khi h theo dõi các ñi u ki n c th trong các nư c h ñ u tư. ð i v i các th trư ng tài chính m i, nh nhoi, thì các nhà ñ u tư l n ít khi ñ ý và theo dõi chúng. H u qu là nh ng cư dân b n x v i nh ng hi u bi t c n k tình hình ñ a phương c a h , thư ng là nh ng ngư i ñ u tiên ñ u cơ d a trên chính ñ ng n i t ít kh năng chuy n ñ i chính nơi ñó. Và khi h th ng th trư ng tài chính m i ñ a và nh ng giao d ch tài chính qu c t ñư c th n i, thì chính nh ng cư dân ñ a phương n ñư c l i, hoán chuy n và mua ngo i t vào ñ gi giá. Nói cách khác, chính nh ng nhà tài chính Mexico, nhà ñ ucơ Indonesia, các ngân hàng Thái Lan ñã kh i ñ u nh ng cu c kh ng ho ng làm suy y u và phá giá ñ ng n i t , phá tr giá các lo i trái phi u và c ph n trong nh ng nư c này - khi n nh ng con thú khác trong b y thú ph n ng gi n d . ði u ñó có lý, vì dân ñ a phương, thông qua bè b n, cha m và các quan h làm ăn, bao gi cũng bi t c n k chi ti t v hoàn c nh kinh t c a ñ t nư c mình - chính h là nh ng ngư i ñi ñ u trong vi c b ñi tìm ki m nh ng vùng ñ t m i t t tươi hơn. Ngày nay, h làm ñư c ñi u ñó m t cách d dàng hơn - thay vì như trư c kia khi h ph i lén lút chuy n ti n, ph i m tài kho n nư c ngoài v i ñi u ki n h dùng tên ngư i khác. Richard Medlay, chuyên trách v phân tích ñ m o hi m v chính tr và kinh t cho nhi u ngân hàng qu c t và các qu ñ u cơ, ñã k v i tôi r ng anh ñã ñưa ra nh ng c nh báo cho nhi u khách hàng v m t kh năng các th trư ng và ti n t Á châu s suy y u kho ng 5 tháng trư c khi cơn kh ng ho ng x y ra t i vùng này, năm 1997. Làm ñư c th không ph i anh ta có tài cán gì, mà ch do anh bi t l ng nghe t nh ng thành viên Á châu c a b y thú. "D u hi u ñ u tiên tôi tìm th y", Medley gi i thích, "là khi nh ng ñ nh ch tài chính ñ a phương ch mu n mư n ngo i t , thay vì n i t . N u m t nhà băng Thái Lan khăng khăng không cho m t thương gia nư c này mư n ti n b ng ñ ng baht, mà ch cho mư n ngo i t , ñô-la ho c yên, có nghĩa là nhà băng lo l ng cho tr giá c a ñ ng n i t . B n ph i tinh ý ñ i v i nh ng c ch nh , lác ñác như v y, vì nh ng thông s kinh t chính th c các nư c như th r t kém chính xác và thi u c p nh t. Trong nh ng n n kinh t theo l i gia ñình tr như Á châu, thì bao gi tôi cũng cho r ng, ngư i ñ a phương bi t nhi u hơn tôi". Chính ph Trung Qu c ñã và ñang mi n cư ng làm cho ñ ng ti n nư c này có kh năng chuy n ñ i hoàn toàn thành ngo i t , không như các nư c láng gi ng. Không h n vì h lo s s không ki m soát n i m c ñ u tư nư c ngoài, h cũng s không kém v cái kh năng cho th y dân chúng c a h có th d n d n chuy n ñ i và phân tán tài s n t Trung Qu c ra nư c ngoài. Chính ph Trung Qu c có lý do chính ñáng ñ lo nhu v y: Có m t ch ñen ti n t ñã ñư c hình thành trong lòng nư c này, trong ñó ngư i ta ñ i n i t ñ u cơ l y ngo i t . M t phóng viên thông t n v tài chính ngư i M ñóng t i Thư ng H i ñã k cho tôi v m t cu c ñ i tho i gi a anh ta và m t ngư i b n ngư i Hoa. Ngư i b n Trung Qu c này phàn nàn v i anh phóng viên v nh ng "âm mưu" trong ñó các nhà băng ñ u tư và các qu ñ u cơ hùa nhau bán phá giá các ñ ng n i t c a Thái Lan, Malaysia, Hàn Qu c và Indonesia trong cu c kh ng ho ng 1997-1998. "Vì sao h làm th ñ i v i chúng tôi?" Thương nhân Trung Qu c h i anh b n ngư i M . "Anh nói cho tôi hay", phóng viên ngư i M h i l i, "g n ñây anh có bán ñ ng t nào không ñ mua ñô-la?" "Có, tôi có bán", thương nhân ngư i Hoa thú nh n. "Tôi hơi lo khi th y tình hình như v y". Xin nh cho, rtong B y Thú ði n T , nh ng con thú t ñ a phương bao gi cũng nh y lên ñ u tiên, m i khi có m t ch n ñ ng ñe d a. Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 82
  11. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 Không nh ng l n hơn và nhi u ch ng lo i hơn bao gi h t, B y Thú ði n T ngày nay di chuy n nhanh hơn và liên h v i nhau ch t ch hơn trư c nhi u. Joseph Sassoon, m t ngư i ñ ng ñ u hãng Goldman Sachs trong văn phòng London tham gia vào b y thú t năm 1982. " London năm 1982, do chúng tôi ñi trư c New York năm hay sáu ti ng ñ ng h , chúng tôi thư ng không bi t k t qu giao d ch th trư ng Dow Jones ra sao mãi t i khi ñ n s vào bu i sáng hôm sau", anh ta nói. "M t s các v ñây có máy Quotron (ñ theo dõi) và phương ti n ch có th . Th i ñó Goldman Sachs cho r ng có máy móc như th là hay l m r i. R i m t ngày kia, có m t tay văn phòng Goldman Sachs New York ñã thuê m t c u bé ñ n văn phòng lúc 3 gi sáng, gi New York, photocopy hai c t c a t t p chí Ph Wall mang tên "ð n ñ i trên ñư ng ph " và "Ti p c n th trư ng" - nói v nh ng th thu t và m o m c giao d ch - r i chuy n sang London. Làm như th , chúng tôi London ñã ñi trư c các hãng môi gi i tài chính khác ñư c vài gi ñ ng h , khi n chúng tôi có th gi i thi u bán và mua cho các khách hàng v các c ph n New York trư c khi các ñ i th c a chúng tôi n m ñư c thông tin. H ph i ñ i cho ñ n khi th trư ng New York m c a m i ti p c n ñư c thông tin t bên ñó. Ph i m t m t th i gian thì các ñ i th m i bi t ñư c th thu t c a chúng tôi. ðây là nó ñ n năm 1982. Khi k l i câu chuy n này cho ñ ng nghi p c a tôi ngày nay, h nhìn tôi như th tôi k chuy n x y ra t th i c k c a h v y". Qu có th . ði d o quanh m t văn phòng qu ñ u cơ New York ngày nay, b n th y các nhân viên c m nh ng màn hình cá nhân xách tay, theo dõi th trư ng t ng phút, theo dõi s lên xu ng c a tr giá các trái phi u, th m chí h có th th c hi n giao d ch ngay khi ñi vào phòng v sinh n a là v nhà riêng. Bánh xe giao d ch th i nay ñư c bôi trơn th y ñáo khi n cho nh ng kho n tư b n, ñư c nhà kinh t David Hale g i là "tư b n du m c" có th di chuy n trên th gi i, chen vào các cơ h i mua bán m i nơi v i chi phí di chuy n và giao d ch xu ng t i m c s không, v i th i gian h u như trong ch p m t. Cu c chơi ngày nay có th ñư c tóm lư c b ng n i dung m t qu ng cáo c a hãng Credit Suisse/First Boston h i năm 1998, khi h cho ra ñ i m t d ch v m i mang tên Prime Trade, cho phép trao ñ i d ch v phái sinh ñư c phát hành b t c nơi nào trên th gi i. Qu ng cáo kêu g i: "Prime Trade: b t c th trư ng nào, b t c lúc nào, b t c ñâu". Th c t cho th y khi có thêm nhi u ngư i có th ñư c n i m ng ñ ng lo t, thu th p thông tin và giao d ch b t c ñâu, ñã khi n cho B y Thú ði n T ngày nay càng tr nên l n m nh hơn và ña năng hơn. Xưa nay ngư i ta hi u r ng, càng có nhi u thông tin cho các tay buôn thì th trư ng c a h càng tr nên n ñ nh hơn. Nhưng dư ng như trên th c t , thì ngư c l i. Tôi ñã tr c ti p h c ñư c ñi u ñó. Ngày nay nư c M , hành khách ñi máy bay thư ng ñư c phát m t lo i ñi n tho i di ñ ng, g n v i gh gi a trong băng gh c a h , g i là ñi n ñàm GTE. H i năm 1999, GTE n i ñi n tho i v i s giao d ch Dow Jones Industrial Average, American Stock Exchange và NASDAQ. Giúp cho b n ng i trên máy bay, bay trong gi giao d ch, có th theo dõi, trên màn hình và tai nghe, các ho t ñ ng, tr giá lên xu ng các th trư ng ñó, tr c ti p. N u b n ng i gh gi a, b n không tránh kh i ph i nhìn vào màn hình. Trong m t chuy n bay sang Colorado, tôi ñã dùng màn hình ñ ki m tra m c lên xu ng c a m t lo i c ph n tôi s h u. Dùng m t thi t b n i v i ñi n tho i GTE, sau khi b m tên c a c ph n vào màn hình, tôi ki m tra giá c a chúng t h thông báo giá Bloomberg. trong chuy n bay ñó t Washington sang denver, tôi ki m tra năm l n giá c a c ph n n và ñã bán c ph n khi h cánh. Tôi ñã dùng ñi n tho i công c ng t sân bay Denver, g i cho nhân viên môi gi i h l nh bán - m t ñi u mà cách ñó m t ch c năm, tôi không tài nào có th th c hi n ñư c. Nhưng nhi u thông tin s n sàng như v y không có nghĩa là th trư ng ngày nay n ñ nh hơn. Edward Chancellor trong cu n sách c a anh v l ch s ñ u cơ tài chính, Devil tak the Hindmost, gi i thích v s ng nh n thông thư ng trong gi i quan sát, r ng càng nhi u thông tin thì ho t ñ ng c a B y Thú ði n T càng n ñ nh hơn. Ph n l n các nhà phân tích, anh to nói, "cho r ng ti n b trong công ngh thông tin s d n ñ n s n ñ nh và th nh vư ng. Trong th c t , n u các Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 83
  12. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 th trư ng v n dĩ ñã có m c hi u qu cao thì khi có thêm thông tin, chúng càng ho t ñ ng hi u qu hơn. Th m chí chúng s ho t ñ ng m t cách máy móc như m t lo i xe hơi ch t lư ng cao". "Th t ra thì không th y m t d n ch ng trong l ch s nào cho th y s c i thi n v thông tin liên l c s s n sinh ra các lo i th trư ng tài chính d sai khi n hơn, hay ho t ñ ng ñ u tư thông minh hơn. Th c t cho th y nh ng ñi u ngư c l i. Trong quá kh thông tin tài chính càng s n có và s c i thi n ñi u ki n liên l c có khuynh hư ng càng h p d n thêm các tay mơ vào cu c chơi ñ u cơ: th h các t báo ñ u tiên ñã kích thích d n t i nh ng d ng bong bóng South Sea, nh ng c t báo phân tích "th trư ng ti n t " trên các báo nư c Anh, ñã d n t i cơn s t khoáng s n năm 1825, các h th ng ñư ng s t t o ra cơn ñ u cơ các c phi u ñư ng s t nh ng năm 40 c a th k này, cũng như vi c xu t hi n băng gi y ñi n báo ñã kích ñ ng nh ng cu c cá cư c và vào nh ng năm 20, khi ñài phát thanh ñư c phát minh ñã gây kích ñ ng trong gi i các nhà ñ u cơ th i ñó. G n ñây nh t là Internet. D ch v này ñã ñưa c phi u vào t n nhà ngư i ta... nhưng cũng ñã xu t hi n t ng ñám nh ng "tay môi gi i ban ngày", nh ng tay ñ u cơ tài t t i gia, móc n i mua bán nh ng lo i c phi u r m t do các công ty cung c p trên m ng. Tính ñ n mùa hè năm 1998, năm tri u ngư i M ñã m tài kho n v i các hãng môi gi i tài chính trên m ng, trong s ñó có m t tri u ngư i b n thân tr thành các môi gi i viên làm vi c t i gia. Con s trung bình các tài kho n, và s lư t giao d ch h th c hi n trên m ng cao hơn con s tài kho n trong các hãng ñ u cơ truy n th ng kho ng 12 l n. Có tin nói m t s các nhà ñ u cơ ki u ñó th c hi n kho ng m t ngàn giao d ch m i ngày". Qu có th , th trư ng NASDAQ là nơi b n có th th y không ph i là nh ng qu tín d ng hay hưu b ng ñã xô ñ y các c ph n Internet lên xu ng d p dìu. Th ph m chính là nh ng tay môi gi i tài t , trao qua ñ i l i quãng 200-300 c phi u m i b n, không theo tính toán ñ nh hư ng nào c . Ph n ñông nh ng ngư i tham gia giao d ch như v y không bi t h mua c a ai và bán cho ai, h ch bi t m t vài ký hi u nào ñó, c a ai ñó, mà thôi. N u B y Thú ði n T ñ n thăm b n thì trong m t th i gian ng n, chúng s trút hàng t ñô-la và vào c ph n và trái phi u c a công ty c a b n, ñ u tư ào t vào nhà máy công xư ng b n có. Chính vì th mà ngày càng có nhi u qu c gia ñang b ng m i giá móc n i cho ñư c v i nh ng con thú trong B y Thú ði n T . Tuy nhiên khi các lý do chính tr , kinh t hay xã h i khi n th trư ng trong các nư c này suy y u và b t n, thì cũng chính b y thú s chuy n hóa s b t n ñ nh lên t i m c cao hơn, làm cho h u qu tr nên t i t hơn. Ngư c l i, trong b i c nh thu n l i thì chúng có th nhanh chóng c i thi n tình hình và bi n th trư ng t ch bé b ng nh nhoi ñ n ch th nh vư ng và n ñ nh hơn. Alan Greenspan ñã nêu rõ trong các phát bi u c a ông, r ng cũng m t h th ng toàn c u hóa "ñã kích thích tăng nhanh m c ñ di chuy n v n c a tư nhân, ñ ng th i cũng cho th y s gia tăng và lan tràn các hình th c ñ u tư thi u suy nghĩ". V th ng ñ c này nó thêm r ng "khó có th tư ng tư ng m c ñ m t mát (1 t ñô-la) c a ch duy m t tay buôn, s d ng công ngh cao, ñã khi n cho ngân hàng Baring s p ñ năm 1995. ði u này khó có th x y ra trong th p niên trư c ñó, khi ngư i ta ch ñơn thu n buôn bán trên gi y t . Rõ ràng là kh năng gây l c a chúng ta ñã tăng nhanh trong nh ng năm g n ñây". B trư ng Kinh t Ai C p Yousef Boutros-Ghali ñã t ng nói: "Ngày trư c b n ng i trong phòng, lo l ng cùng vài trăm ñ ng nghi p nhà băng, gi ñây ñi ñâu b n cũng c m th y lo l ng. N i lo l ng qu ñã ñư c dân ch hóa". Tuy v y cũng có m t ñi u an i trong hoàn c nh hi n nay. Tai h a có th x y ñ n c c nhanh, nhưng cũng ra ñi c c nhanh, nhưng r i l i ñ n... Nhi u v n n n m i s x y ra, nhưng cũng n y sinh nhi u gi i pháp - mi n là ñ t nư c c a b n làm ăn cho ñúng ñ n. Khi cu c s ng trôi ñi g p gáp thì cũng ít ai kéo dài thêm n i nh . Năm 1995, Mexico làm ph t lòng các nhà cung c p tín d ng, thì ch ñ n năm 1998, ñ t nư c này l i tr thành ñi m thu hút c a các nhà ñ u tư qu c t , trong ñó không m y Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 84
  13. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 ai còn nh ñ n n i ñau năm 1995. Năm 1997, Hàn Qu c g n như khánh t n, thì ñ n năm 2000, thương gia ph Wall l i th y n i ñuôi nhau mua công trái c a nư c này. B Y THÚ S NG DÀI Ngày nay, m c dù trên báo chí thư ng ch th y ñăng v nh ng con thú s ng ng n như George Soros ch ng h n, nh ng con thú s ng dài ngày càng có thêm vai trò quan tr ng hơn. B y thú s ng dài là nh ng công ty xuyên qu c gia, tham gia vào "ñ u tư nư c ngoài tr c ti p". - có nghĩa là ngoài vi c mua vào các công trái và trái phi u các nư c ñang phát tri n, chúng rót ti n tr c ti p vào các nhà máy, cơ s công nghi p, h th ng năng lư ng và m t lo t các d án khác - ñ u tư dài h n, ñ ng v n và không th rút v n nhanh chóng ñư c. Trong bày thú s ng dài có các công ty như Ford, Intel, Enron hay Toyota. Nh có toàn c u hóa, chúng ñ u tư m c ñ cao hơn, dài h n hơn và nhi u qu c gia hơn bao gi h t. Trong th i Chi n tranh L nh, khi các qu c gia thư ng b o h th trư ng n i ñ a b ng hàng rào thu quan, các công ty xuyên qu c gia thư ng chú tr ng ñ u tư vào nh ng nơi có th trư ng l n, nh m vư t th hàng rào ñó. Nói các khác, Toyota s sang Hoa Kỳ, xây m t nhà máy s n xu t linh ki n, ch bán t i th trư ng Hoa Kỳ, như v y h tránh h n ng ch nh p kh u vào nư c này. Ngư c l i hãng Ford, cũng sang Nh t B n, th c hi n m t ñi u tương t . ð vư t nh ng hàng rào b o h , các t p ñoàn xuyên qu c gia vào n m ngay trong các th trư ng l n, tr thành nhà s n xu t ñ a phương và c nh tranh, bán hàng r hơn và t t hơn các hãng ñ a phương. Khi trào lưu dân ch hóa công ngh , tài chính và thông tin th i bay nh ng b c tư ng Chi n tranh L nh thì b y thú s ng dài t p trung ñư c s c l c l n hơn và mong mu n xây d ng nhà máy nhi u hơn. Ngày m i ngày, m t th trư ng toàn c u ñơn chi c và m ng ñi n toán xu t hi n, trên ñó các công ty xuyên qu c gia có th s n xu t và bán hàng b t c ñâu. ði u ñó mài s c thêm s c c nh tranh và thu nh múc l i nhu n trong r t nhi u ngành công nghi p. M i công ty xuyên qu c gia ñ u mu n bán hàng trên toàn c u, bán th t r ng ñ bù ñ p m c l i nhu n bình quân trên m i s n ph m ngày càng nh . H c g ng dàn tr i s c s n xu t trên toàn c u, chia nh các dây chuy n s n xu t, chuy n chúng sang ñóng t i nhi u qu c gia, nơi có giá tài nguyên và nhân công r nh t và năng l c ho t ñ ng hi u qu nh t - làm như th năng su t s tăng, chi phí s n xu t gi m và s c c nh tranh ñư c duy trì. ði u này gi i thích cho vi c có nhi u thêm các công ty xuyên qu c gia ñ u tư vào nh ng cơ s s n xu t, hay nh ng hãng th u nư c ngoài s n có. H làm th không ph i ñ t n t i trong m t th gi i có nhi u b c tư ng, mà th c ra là ñ t n t i trong m t th gi i m . Trong toàn c u hóa, các công ty xuyên qu c gia ngày càng c n ph i m r ng ra nư c ngoài, không ch ñ tr thành nh ng nhà s n xu t hi u qu các qu c gia ñó, mà còn ñ tr thành nh ng nhà s n xu t gi i trên toàn c u. Nhà báo Kevin Maney c a t USA Today có bài trên s báo ngày 24/4/1997 nói v vi c hãng máy tính IBM ñã s d ng thêm nhi u ñ i tác làm ăn và chi nhánh h i ngo i ñ tr thành m t nhà s n xu t toàn c u thông minh hơn, hi u qu hơn trong m t th gi i m . Maney vi t: "M t nhóm chuyên viên l p trình c a ð i h c Tshinghua B c Kinh ñang vi t ph n m m m i b ng công ngh Java. H làm vi c cho IBM. Sau m i ngày làm vi c h g i báo cáo qua Internet sang m t cơ s c a IBM ñóng Seattle. T i ñó các nhà l p trình c a IBM s ti p t c c i ti n ph n m m trên nh ng k t qu ñó r i chuy n ti p, b ng Internet, qua ch ng ñư ng 5.222 d m sang Vi n Khoa h c Máy tính Belarus và T p ñoàn Ph n m m C ng hòa Latvia. T ñó, k t qu ñư c chuy n sang T p ñoàn Tata n ð , t ñây k t qu ñư c g i tr l i ð i h c Tsinghua B c Kinh vào sáng hôm sau,... r i l i Seattle... cho ñ n khi hoàn thành s n ph m. "Chúng tôi g i ñó là Java su t ngày ñêm", John Patrick, Phó ch t ch v k thu t c a IBM nh n xét, "t a như là chúng tôi t o ra m i ngày có 48 Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 85
  14. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 ti ng ñ ng h trên Internet v y". Trong nh ng năm 70, hãng giày Bata c a Canada có kho ng m t ch c nhà máy t i các th trư ng ch ch t trên th gi i, nhưng nh ng chi nhánh ñó ch s n xu t ph c v cho th trư ng ñ a phương nơi chúng ñóng ch t, làm theo ñúng th hi u ñ a phương và h u như bán 100 ph n trăm s n ph m t i ñ y. Ngày nay, hãng giày Nike có th thi t k m y giày Oregon và g i, b ng email hay fax qua ñêm, nh ng chi ti t m u s a ñ i sang các nhà máy và nhà th u châu Á ñ h t ch c s n xu t theo m u mã m i ngày hôm sau. Qu là nh ng con thú s ng dài như Ford, Cisco, Nike hay Toyota không chuy n d i v n li ng nhanh như loài s ng ng n, nhưng chúng cũng có th di chuy n t nư c này sang nư c khác nhanh chóng hơn là ngư i ta tư ng. Ph n nhi u nh ng ñ u tư c a chúng ngày nay không b bó g n vào vi c xây d ng nhà máy hay cơ s s n xu t. Chúng l p liên minh v i các ñơn v ñ a phương c a các nư c, nh ng nơi v n có s n cơ s s n xu t - chúng s tr thành chi nhánh, ñ i tác và nhà th u cho các công ty xuyên qu c gia - nh ng quan h ñ i tác như v y có th di chuy n t nư c n sang nư c kia, t ñ i tác này sang ñ i tác khác, quay vòng nhanh, tìm ra gi i pháp gi m thu h u hi u nh t, s d ng phương ti n và s c lao ñ ng có chi phí th p nh t. Cisco có 34 nhà máy trên th gi i s n xu t linh ki n cho h , nhưng ch có hai trong s ñó thu c s h u tr c ti p c a Cisco. Nh ng nhà máy khác là nh ng ñ i tác, g n bó v i b n quy n c a Cisco trong chuy n m u mã thi t k , linh ki n v t li u và chia s th trưòng trên m ng Internet. Cisco g i h là nh ng "cơ s s n xu t o". Nh có m ng ñi n toán mà các cơ s ñó liên l c ch t ch t a như ñư c t p trung vào m t ñi m v y, và ho t ñ ng s n xu t ñư c di chuy n nhanh chóng trong s nh ng cơ s ñó. B y thú s ng dài có th và thư ng khi n cho m t s qu c gia ñang phát tri n tr thành ñ i th c a nhau. M i qu c gia ñang phát tri n ñ u c c kỳ mu n có ñ u tư t các t p ñoàn xuyên qu c gia, vì ñó là cơ h i nhanh nh t ñ h ñ i nh y v t trong công ngh . Nike ban ñ u ñã m các cơ s s n xu t Nh t B n, nhưng m t khi nh n th y ñó ñ t ñ hơn, h nh y sang Hàn Qu c r i sau ñó là Thái Lan, Trung Qu c, Philippines, Indonesia và Vi t Nam. "H là nh ng gì chúng tôi c n", Joel Korn, chuyên viên tư v n ngư i Brazil xét v nh ng công ty xuyên qu c gia. "Châu M La tinh v n l thu c nhi u vào ngu n v n t bên ngoài, vì d tr n i ñ a hoàn toàn không ñ duy trì tăng trư ng kinh t m c cao. Nên chúng tôi c n ñ u tư tr c ti p t nư c ngoài. H [nh ng con thú s ng dài] cũng mang ñ n nh ng h tiêu chu n qu c t và các d ng công ngh m i, h giúp chúng tôi thích nghi v i nhu c u c a các th trư ng khác, h mang ñ n các quan h ñ i tác, chuy n giao công ngh và chuy n giao th trư ng. N u không cho h vào thì cũng như b n s ng cô ñơn trên m t hành tinh l v y", ông k t lu n. D u r ng sinh ra trong th i Chi n tranh L nh, n n s n xu t toàn c u lan tràn m nh m hơn, sinh sôi n y n không ng ng, trong th i bu i ngày nay. Theo Ngân hàng Th gi i, t ng s n ph m t nh ng cơ c nư c ngoài c a các hãng xuyên qu c gia trên th gi i tăng t 4,5 ph n trăm t ng s n ph m qu c n i toàn th gi i trong năm 1970 lên t i m c cao g p ñôi, ngày nay. Con s ph n trăm có v nh bé, nhưng con s ñô-la mà chúng ñ i di n thì th t kh ng l . Năm 1987, ñ u tư tr c ti p vào các nư c ñang phát tri n chi m 0,4 ph n trăm t ng s GDP c a h . Ngày nay, con s này là hai ph n trăm và ti p t c gia tăng, không ch 10 th trư ng m i tr i d y, mà ph m vi toàn th gi i. N u nhìn vào nh ng chi nhánh nư c ngoài do ngư i M s h u - như cơ s Ford Motor Mexico ch ng h n - thì th y năm 1966, h bán 80 ph n trăm s n ph m trong n i ñ a và xu t 20 ph n trăm. Ngày nay, h xu t 40 ph n trăm s n ph m và 60 ph n trăm trong ñư c tiêu dùng trong n i ñ a. Craig Barrett, Ch t ch hãng Intel nói v i tôi r ng hàng lo t các ñ i s và chính khách nhi u qu c gia tháng nào cũng g i ñi n ñ n Thung lũng Silicon cho ông. H nh n: "Hãy mang nhà máy c a ông ñ n ch chúng tôi". George St Laurent là Ch t ch hãng Vitech, m t nhà máy s n xu t máy vi tính do ông sáng l p, Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 86
  15. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 ñóng t i bang Bashia, phía b c Brazil. Ông ta là m t thành viên ñi n hình trong b y thú s ng dài. Ông ta bi t là trong cương v c a mình, ông có r t nhi u quy n l c. M t bu i chi u, St Laurent gi i thích cho tôi r ng ông không n hà gì khi ñ t ñòi h i cho chính ph Brazil v nh ng gì ông c n, n u h còn mu n ông ñóng nhà máy ñó, duy trì công vi c làm ñ a phương và kh năng chuy n giao k thu t nư c này. Ông nói: "Tôi c n th y nư c này m t ñ ng ti n n ñ nh ñ thu hút v n t nư c ngoài, vì th h (chính ph ) ph i cân ñ i ngân sách, ki m soát, l m phát và c t gi m b máy chính ph . M t trong các m c tiêu c a chúng tôi là thu hút v n ñ u tư vào nư c này. Nhưng v n ñ u tư s không vào n u ch c a chúng không bi t giá tr c a nh ng ñ ng v n ñó khi h rút chúng ra. [Hơn n a] chính ph c n ph i thuy t ph c ñư c tôi r ng các chính tr gia ñ i v i dân chúng ph i duy trì thái ñ như gi a khách hàng và ngư i bán hàng, như b n thân tôi th c hi n. N u b n là khách hàng c a tôi, ñ khi n cho b n mua máy tính c a tôi, tôi thư ng ph i quỳ xu ng ñ thuy t ph c b n. Các chính tr gia nư c này không nghĩ như v y vì h không quen v i cương v ngư i bán hàng. H quen v i vi c ai cũng ph i ñ n quy ph c dư i ngai vàng c a h , và h ch cho phép ngư i khác ñư c hư ng nh ng quy n l i nh nhoi mà h ban phát". Qu như nh n xét c a St Laurent, quy n l c gia tăng c a B y Thú ði n T chính là ñi u mà các nhà lãnh ñ o truy n th ng m i ch b t ñ u hi u và tuân th . Tôi b t ñ u th y ñi u này khi sang Mexico và th i ñi m t i t nh t trong cu c kh ng ho ng ñ ng peso. ði u ñó b t ñ u khi ng i trên chuy n bay vào ñ t này. Khi cu ng quít ñi n vào t khai nh p c nh, t i dòng th 3 thì tôi ch ng l i. Dòng này h i b n làm ngh gì và quy ñ nh b n khoanh vòng tròn vào m t trong chín l a ch n - không th y có m c "bình lu n viên báo chí" mà ch th y "nông dân", "lái xe", "ngư i nuôi gia súc", và m t l a ch n khác là "ngư i s h u trái phi u" - cho th y nh ng b t c c a ñ t nư c Mexico vào th i ñó. Nư c này ñã tr nên l thu c vào nh ng nhà ñ u tư nư c ngoài, nh ng ngư i mua công trái và trái phi u thương m i c a h , ñ c u giúp kinh t . Chính vì th mà có m c "ngư i s h u trái phi u" trên t khai h i quan. Không may cho Mexico là nh ng ngư i có th khoanh tròn m c ñó thì l i ñang bay tr ra, mang theo ti n c a h , và s không quay l i. Khi ñ n ph ng v n m t viên ch c Ngân hàng Trung ương Mexico, ñang trong cơ ho ng lo n, anh ta h i tôi v nh ng ngư i s h u trái phi u trên toàn c u hi n ñang v t b các lo i trái phi u c a Mexico. "Vì sao h gi n d ñ n v y? H báo thù cho ñi u gì v y?" anh ta h i. Tôi không tài nào gi i thích cho anh này cái c nh gi n d và ph n ng c a m t ngư i M có ti n g i ti t ki m khi th y tài s n ñ u tư c a anh ta b m t giá. Sau ñó, khi ñ n g p Enrique Del Val Blanco, viên ch c c a B ph trách v nhân d ng c a Mexico, tôi th y ông nói năng như m t nhân v t trong phim Invasion of the Body Snatchers. Ông nói: "Dân ñây ai cũng c m th y s ph n c a h n m trong tay ngư i nư c ngoài. Và ai cũng mu n bi t nh ng ngư i nư c ngoài ñó là ai? Ai n m gi m t th l c như v y? Chúng tôi v n nghĩ chúng tôi ñang trên ñư ng gia nh p th gi i th nh t (các nư c phát tri n). B ng nhiên m i s ñ u ñ b . M t phút trư c ngư i ta th y Ngân hàng Th gi i và IMF nói Mexico là m t ñi n hình t t nh t. Gi ñây chúng tôi l i tr thành m t hình m u c a s x u xa? Chúng tôi ñang m t d n ki m soát. N u không tìm ñư c ñư ng ra, chúng tôi s b di t vong. Chúng tôi ñ u hàng". Cùng ngày hôm ñó, tôi ñi xuyên thành ph ñ tìm ñ n ph t ng th ng Los Pinos ñ g p T ng th ng Ernesto Zedillo, con ngư i cũng ñang bàng hoàng v vi c ñ ng peso b m t giá. Tôi không nh rõ ông ta nói gì nhưng không bao gi quên cái khung c nh khi g p ông. Tôi và ñ ng nghi p ñư c m t ngư i lính ñưa vào, nói lên c u thang r i ñi sâu vào bên trong ñ ñ n văn phòng t ng th ng. Dư ng như ch ng có ai qua l i trong dinh th này c . Chúng tôi ñi qua m t c a, m t c a n a r i m t c a n a, cho t i khi g p bàn c a m t cô thư ký. Cô này ch cho chúng tôi vào m t văn phòng nh bé tăm t i. Bư c vào phòng, chúng tôi th y ng i cô ñơn bên bàn làm vi c, v T ng th ng Mexico ñang thư ng th c b n giao hư ng "Overture 1812" c a Tchaikovsky t m t dàn stereo. Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 87
  16. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 Ông ta có dáng v c a Napoleon sau khi thua tr n Waterloo. trong th p niên 90, c m t th h các lãnh t th i h u thu c ñ a như Zedillo, Mahathir, Suharto, th m chí Borris Yeltsin - ñã n m mùi cơn gi n d c a B y Thú ði n T . Không l y gì làm v vang l m. B y thú ñó không cư x như nh ng k thù trong nư c c a các v này. H không th b t gi , ki m duy t, c m ñoán, mua chu c, th m chí thư ng cũng không nhìn th y chúng. M t s v lãnh ñ o như Zedillo th m chí quy ph c trư c chúng. Mahathir và Suharto thì dùng m t chi n thu t khác. H ch i r a b y thú, t cáo chúng là nh ng h i âm mưu, cam k t s tr thù và trong trư ng h p c a Mahathir, ông ñã d a s dùng t i nh ng bi n pháp ki m soát tài chính. Mahathir và Suharto l n lên trong th i Chi n tranh L nh, th i mà ít có d p các siêu cư ng th c s răn d y và trách móc tr c ti p lãnh t c a th gi i th ba, vì h c n th gi i này trong cu c chi n tranh. Nhưng m t khi Chi n tranh L nh qua ñi thì nh ng h n ch trên cũng không còn n a. Và ngày nay, nh ng con v t tiên phong trong b y thú không cư x v i các qu c gia ñang phát tri n như cái l i cư x c a B Ngo i giao (Hoa Kỳ), Liên Hi p qu c hay Phong trào Không liên k t trư c kia. B y Thú ði n T không nói chúng thông c m v i n i ñau c a b n, hay thông c m v i nh ng ñau thương c a b n tr i qua trong th i thu c ñ a. Chúng không nói r ng b n là ngư i ñ c ñáo, hay là y u t n ñ nh khu v c, hay h a s không ñ ng t i b n. Chúng có ñư ng hư ng riêng. B y Thú ði n T ñã bi n ñ i c th gi i thành m t h th ng qu c h i, trong ñó m i qu c gia t n t i trong lo l ng - h có th b b y thú bi u quy t b t tín nhi m. Tôi ñã nói chuy n v i Phó th tư ng Malaysia th i ñó là ông Anwar Ibrahim, t i Kuala Lumpur năm 1997, khi cu c kh ng ho ng Á châu lên t i ñ nh ñi m, trư c khi ông ta b Mahathir lo i b . Anwar nói v i tôi r ng khi mahathir t cáo ngư i Do Thái, Soros và nh ng k âm mưu khác v t i ñã phá giá ñ ng n i t c a Malaysia, thì ông ta và m t s ñ ng nghi p ñã mang m t t bi u ñ n g p Mahathir và nói, ñ i khái như sau: "Hãy nhìn vào ñây, hôm th hai, ông ch trích Soros thì ñ ng ringgit xu ng giá t ng này, ñ n th ba, ông k t i ngư i Do Thái, thì tr giá c a nó xu ng n a ñ n ñây. R i sang th tư, ông t cáo nh ng nhà ñ u tư toàn c u thì nó xu ng n a, ñ n ñây, HÃY CÂM MI NG L I!" Trong trư ng h p Suharto thì chính b y thú ñã giúp kích ñ ng m t cu c n i d y, l t ñ quy n l c c a ông vào ñ u năm 1998, b ng cách làm suy y u ñ ng n i t và th trư ng c a Indonesia khi n cho công chúng và gi i quân nhân m t lòng tin vào t ng th ng. Supachai Panitchpakidi, Phó th tư ng kiêm B trư ng Thương m i Thái Lan ngày nay ph i mang trên ngư i v t s o c a b y thú gây ra cho ngư i ti n nhi m c a ông, ngư i ñã ra s c ñ u v i b y thú và ñã ph i ch u thua. Ông nói: "Chúng tôi m c m t l i - ñã g n giá tr ñ ng baht Thái lan v i ñ ng ñô-la lâu hơn sáu tháng, mà không s m cho th n i nó", ông nói v cu c kh ng ho ng năm 1997. ðáng nh tai h a không ñ n, nhưng vì nh ng ph n ng dây chuy n, nên ai cũng nh y vào ñánh hôi ñ ng baht c a chúng tôi. Thành ra thay vì m t ñ 15 hay 20 ph n trăm giá tr , baht b m t t i 50 ph n trăm. Do th trư ng ñã ñư c toàn c u hóa nên [B y Thú ði n T ] bi t rõ là chúng tôi lúc ñó ñang thi u d tr ngo i t . L n ñ u tiên chúng t n công vào ñ ng ti n c a chúng tôi là vào tháng hai, sang tháng ba r i ti p theo vào tháng tư. M i ñ t như v y, Ngân hàng D tr c a Thái Lan tung ti n ra ñ b o v giá tr ñ ng baht, m i l n như v y, l i tuyên b : "Chúng ta ñã th ng". Nhưng trên th c t m i l n như v y Thái Lan ñ u ñã thua - vì d tr c a Thái Lan ñã m ng d n sau m i l n ng c u như v y. Chúng tôi nghĩ th gi i không th bi t ñư c lư ng d tr ngo i t c a chúng tôi, dân chúng Thái cũng không bi t ñi u ñó, ch có th trư ng là t tư ng. B n bè tôi Singapore và H ng Kông bi t ñư c ñi u ñó và h ñã tính toán xem d tr c a chính ph Thái còn ñư c bao nhiêu sau m i l n ng c u tài chính. Khi ông h i chuy n v c u Th tư ng thì ông ta s nói r ng không ai báo cho ông ta nh ng thông tin như v y. Nhưng th trư ng lúc ñó ñã phán ñoán ñư c th c tr ng c a Thái Lan, chúng cũng l n ra ñư c nh ng bư c ngo t - th i ñi m mà chính ph Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 88
  17. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 không tài nào c u ñư c ñ ng ti n baht n a. ðó chính là lúc chúng [Bâỳ Thú ði n T ] t n công ñè b p chúng tôi. ð thích ng v i ho t ñ ng c a các siêu th tài chính và b y thú, các nhà lãnh ñ o, ñ c bi t nh ng th trư ng m i n i lên c n xây d ng cho mình m t tư duy m i. Trong quá kh , thành viên c a b y thú thư ng tranh nhau làm duyên và cám d các chính ph t bên trong và bên ngoài nư c. Lúc ñó là th i ñi m các chính ph là ngư i c m cân n y m c. Gi ñây các chính ph thi ñua ñ t cho b y thú r ng h gi ñư c n ñ nh, m i m c và cu n hút b y thú. Vì th i nay là lúc chính b y thú ñ ng ra c m cân n y m c, phân ph i tài nguyên. Xin xây d ng m t câu ng n ng : Lãnh ñ o trên th g i c n ph i có l i suy nghĩ như nh ng th ng ñ c (bang M ). Th ng ñ c các bang c a Hoa Kỳ ngày nay ñư c phép quy t ñ nh, có quy n h n tương t quy n h n c a t ng th ng và th tư ng. H th nh tho ng còn có quy n ñi u ñ ng l c lư ng c nh v qu c gia. Nhưng nhi m v chính c a h ngày nay là thuy t ph c B y Thú ði n T và các siêu th tài chính ñ n ñ u tư vào bang c a h , b ng m i cách gi chúng l i ñó và su t ngày ti p t c lo l ng làm sao cho chúng l i cho lâu. Chính vì th , các v trư ng vùng (lãnh ñ o t i ñ a phương - th ng ñ c bang) ñang là nh ng v lãnh ñ o th c ch t trên th gi i ngày nay. Chính vì th ñã có m t v lãnh ñ o ñ ng bao trùm t t c các v lãnh ñ o khác trong k nguyên toàn c u hóa - v Th ng ñ c c a H p ch ng qu c Hoa Kỳ, ông Bill Clinton. Nh ng ông vua, các nhà ñ c tài, ti u vương, các v Sultan, nh ng t ng th ng và th tư ng - t t c ñ u ñã tr thành nh ng th ng ñ c. Mùa thu năm 1997, tôi sang Quatar, m t ti u vương qu c d u l a nh bé phía ñông Ar p Xêut, và ñư c m i ăn trưa v i v ti u vương, Sheikh Hamad bin Khalifa al-Thani. Ông ta là m t ngư i nh nh n, thông minh như m t con cáo, nhưng là m t con ngư i ñ ra l nh ch không ph i ñ tuân l nh. Ông ta h i tôi v cu c kh ng ho ng kinh t Malaysia và ðông Nam Á và tôi ñã k cho ông v s tr ng ph t c a B y Thú ði n T và nh ng siêu th ñ i v i Malaysia do l i l m c a ông Mahathir, g m c vi c ông xây tòa tháp ñôi cao nh t th gi i. Sheikh Hamad l ng nghe r i sau ñó tuyên b theo l i m t v th ng ñ c, ch không ph i là c a m t ti u vương. Ông nói: "Có l tôi không nên xây các tòa cao c ñây. Vì có th các th trư ng s không ưng ý v ñi u ñó". Cung cách trong ñó các v lãnh ñ o, các cá nhân, các nhà ñ u tư và các công ty h c h i ñ thích ng v i h th ng toàn c u hóa ñánh d u m t c t m c m i vào cu i th k 20. Nhưng có m t ñi u tôi mu n nói: Quý v v n chưa tư ng ñư c b c tranh toàn c nh ñâu. Như tôi ñã c gi i thích, trào lưu dân ch hóa công ngh , tài chính và thông tin - làm thay ñ i cung cách chúng ta liên h v i nhau, ñ u tư và xây d ng t m nhìn ra th gi i - t t c ñã s n sinh ra nh ng ñ c ñi m ch ch t c a h th ng toàn c u hóa ngày nay. Chúng th i bay nh ng rào c n gi a các th trư ng. Chúng xây d ng nh ng h th ng ñ chúng ta có th vươn t i nhi u nơi trên th gi i và khi n chúng ta có thêm nhi u quy n l c, th m chí siêu quy n l c. Chúng t o nên nh ng m i liên h và môi trư ng cho B y Thú ði n T sinh sôi và m r ng các siêu th tài chính. Chúng th i bay nh ng h tư tư ng l i th i và gi l i h tư tư ng tư b n ch nghĩa trên n n th trư ng t do. Chúng t o nên nh ng tiêu chu n v hi u qu s n xu t và ho t ñ ng khi n cho m i doanh nghi p ho c ph i tuân theo ho c ch u di t vong. Chúng phá b nh ng rào c n, cho phép các cá nhân tham gia vào b t c thương v nào. Chúng khi n con ngư i ta phát tri n t ch suy nghĩ l i ñ a phương trư c r i hư ng ra toàn c u, ñ n l i suy nghĩ có t m toàn c u trư c khi nhìn vào ph m vi ñ a phương. Chính Internet là lý do khi n tôi nh n xét là quý v th c ra chưa nhìn th y ñư c toàn b b c tranh toàn c nh. S ra ñ i c a Internet trong giai ño n cu i c a trào lưu dân ch hóa tài chính, công ngh và thông tin, ñã ñóng góp m nh m cho toàn c u hóa ngày nay. Khi Internet ñư c dùng ñ i trà, nó tr thành ñ ng l c chính, m t th siêu turbin, thúc ñ y toàn c u hóa ñi t i. Internet s ñ m b o xây d ng cho chúng ta m t cách nhìn toàn c u, khi chúng ta duy trì thông tin liên l c, ñ u tư và hi u Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 89
  18. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 bi t v th gi i. B i vì m t khi vào ñư c m ng ñ truy c p, b n có th liên l c, trao ñ i v i b t c ai trên th gi im, b n có th b ti n ra ñ u tư vào b t c ñâu, l p m t doanh nghi p v i chi phí h u như r t nh . Và m t khi doanh nghi p c a b n ñư c thành l p v i m t trang m ng thì t m nhìn c a b n ph i là toàn c u - ñ tìm thêm khách hàng cũng như ñ phát hi n các ñ i th c nh tranh v i b n. ð unăm 1998 tôi ñ n Thung lũng Silicon ñ nói v m t s ñi m liên quan t i l p lu n trên v i John Chambers, Ch t ch Cisco Systems, t p ñoàn s n xu t các lo i thi t b dùng ñ n i m ng Internet trên toàn c u. Ông ta nói v i tôi lúc ñó: "Internet s làm thay ñ i m i th . Cách m ng công nghi p g n con ngư i v i máy móc trong nhà máy, và cu c Cách m ng Internet s g n con ngư i v i tri th c và thông tin trong các nhà máy o. Và nó s tác ñ ng vào xã h i gi ng như tác ñ ng c a Cách m ng Công nghi p trư c ñây. Nó s xúc ti n toàn c u hóa v i t c ñ chóng m t. Và thay vì ph i m t hơn m t trăm năm ñ hình thành như Cách m ng Công nghi p, cách m ng Internet ch phát tri n trong vòng b y năm". Khi Chambers nói như v y tôi ñã ghi l i, th m chí trích d n l i nói ñó trong m t c t báo nhưng v n chưa hoàn toàn hi u ñư c ñi u ông nói. Tôi nghĩ ông ta, trong tư cách là m t chuyên viên k thu t, có th hơi m t chút phóng ñ i. "Vâng, thì... ", tôi nghĩ, "Internet s làm m i th thay ñ i. Ai cũng nói như v y". Nhưng khi b t ñ u vi t cu n sách này, tôi ngày càng nh n th y l i c a ông Chambers nói không nh ng ñúng, mà còn ch ñúng m i m t ph n. Vài tháng sau khi thăm Chambers, văn phòng c a ông ta g i ñ n cho tôi m t h p gi y, trong ñó có nh ng c c tách, bút và áo phông, quà lưu ni m mang logo qu ng cáo m i c a hãng Cisco, mang thông ñi p mà có th b n ñã th y trên truy n hình. Thông ñi p r t ñơn gi n. Qu ng cáo c a Cisco trên TV cho th y dân chúng già tr trên kh p th gi i, nhìn th ng vào ng kính camera, và h i: "B n ñã s n sàng chưa?" Nh l i, khi nh n ñư c h p quà c a Cisco, th y thông ñi p ñó, tôi ñã nghĩ: "Th rác rư i gì v y? Qu ng cáo gì mà l v y. "B n s n sàng? " ð làm gì?" Nhưng năm 1999 là năm c a Internet, th i ñi m Internet thu hút ñư c s lư ng khách hàng l n ñáng k và làm thay ñ i khái ni m v thông tin liên l c và thương m i và lúc ñó tôi hi u chính xác ý nghĩa c a thông ñi p c a Cisco: "B n ñã s n sàng chưa?" - Internet s tr thành m t th ê-tô l n, k p ch t h th ng toàn c u hóa mà tôi ñã mô t trong chương ph n này c a cu n sách - th gi i ñi nhanh, B y Thú ði n T , siêu th tài chính và chi c áo n t b ng vàng - Internet s kìm gi chúng, trói bu c toàn c u hóa vào t t c các cá nhân, khi n cho th gi i ngày càng nh bé và v n ñ ng nhanh hơn. Ha suy nghĩ mà xem: nh Internet mà chúng ta có m t h th ng bưu ñi n ñ i chúng trên toàn c u, qua ñó ta g i thư cho nhau. Chúng ta cũng có m t siêu th toàn c u trên ñó ta mua và bán. Chúng ta cũng có m t thư vi n toàn c u trong ñó chúng ta nghiên c u và m t trư ng ñ i h c ph quát cho t t c m i ngư i cùng theo h c. Vào năm 1999, hơn m t n a dân s Hoa Kỳ, trên 100 tri u ngư i n i m ng Internet. M không hi m khi ta g p nh ng ngư i v a mua m t cu n sách qua m ng, mư n m t kho n ti n qua m ng. mua m t máy tính hay m t chi c xe hơi, cũng qua m ng. Và không ch Hoa Kỳ. Hãy xem n ð . nh ng vùng nghèo quanh Th ñô Delhi, m t công ty ñi n tho i di ñ ng mang tên Usha Group ñư c thành l p, ñã t ch c nh ng ñ i nhân viên n mang ñi n tho i di ñ ng c p phát cho t ng nhà nh ng khu v c nghèo khó, thi u th n ñi n tho i. Sau khi tr m t kho n ti n nh , nh ng ngư i dân có th dùng ñi n tho i di ñ ng ñó g i ñi cho ngư i thân. Nay Usha ñã l p ñ t các trung tâm ñi n tho i công c ng nhi u làng m c như v y - v i kh năng n i m ng chi phí th p. B trư ng Tài chính larry Summer thích k l i câu chuy n sau: "H i trư c tôi ñ n Mozambique - ñư c ñánh giá là ñ t nư c nghèo nh t th gi i - ñ bàn v vi c gi m n nư c ngoài. Trong b a ăn trưa v i ñ i di n c ng ñ ng doanh nhân ñ a phương, tôi h i m t thương nhân ng i bên c nh r ng Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 90
  19. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 anh ta ra sao r i. Anh ta ñáp: "Cũng kh m khá, nhưng tôi lo cho tương l i l m". Khi tôi h i vì sao thì anh tr l i là lúc ñó anh ñang là ñ c quy n cung c p d ch v Internet Mozambique, nhưng lo s là trong tương lai s xu t hi n thêm ñ ch th c nh tranh trong d ch v c a anh ta và làm gi m l i nhu n c a anh". Anh ta lo là ph i. Thích ng v i giai ño n ti p theo trong toàn c u hóa do Internet ñi u ti t trên m t th gi i thu nh , chuy n ñ ng nhanh hơn, chính là thách th c to l n ñ i v i m i chúng ta - nh ng cá nhân, ñ t nư c và công ty. Trong hai ph n ti p theo c a quy n sách này mang tên - "K t n i vào h th ng" và "Nh ng ph n ng nh m vào h th ng" tôi s gi i thích thêm v ñi u này. B n ñã s n sàng chưa? PH N II K T N I VÀO H TH NG Chương 8 H ñi u hành DOScapital 6.0 ------------------------------------------------ Moskva (AP) - Hôm nay, ch m t phòng tranh ngh thu t Moskva ñã b các công t viên tra h i, sau khi x y ra v các v khách và gi i phê bình ñ n phòng tranh ñó chia nhau ăn m t chi c bánh ng t l n theo hình tư ng Lênin b ng kem, kích c như ngư i th t. T p chí Times c a Moskva ñăng t i hôm th ba, r ng Sergei Tarabotov, ngư i ch phòng tranh, ñã b tra h i sau khi 20 v dân bi u trong Qu c h i Nga khi u n i là nh ng ngư i liên quan ñ n chi c bánh ng t ñó ñã vi ph m lu t c m xúc ph m ñ n các nhân v t l ch s c a ñ t nư c Nga. Tin c a hãng AP Moskva, ngày 8/9/1998 ------------------------------------------------ "Anh mang bao nhiêu ti n trong ngư i?" M t nhân viên h i quan Albania t i sân bay Tirana, quát h i tôi b ng gi ng c a m t anh c nh sát, khi tôi ñang trên ñư ng ra máy bay r i nư c này. V a nghe th y như v y tôi có c m giác r n ngư i - nhi u kh năng tôi s b t ch thu m t h t ti n. "Tôi có 3.500 ñô-la", tôi ñáp, ñ p nh tay vào ví ñeo trư c b ng. "3.500 ñô-la?", cô này th t lên, m t sáng r c. "Anh này có 3.500 ñô-la", cô nói v i m t nam ñ ng nghi p ñ ng bên c nh ñang theo dõi máy X-quang chi u hành lý. "Anh t ñâu ñ n?" anh này h i, dư ng như tính toán xem tôi có d b b t n t không và xác ñ nh rõ tôi không ph i là m t nhà ngo i giao. Tôi nói v i anh ta tôi là m t ký gi c a báo The New York Times. "New York Times?" nam nhân viên này l p l i, r i v y tay, "ñ cho anh ta ñi". Ai có th ng r ng t The New York Times l i có nh hư ng như v y Tirana! Tôi ch y v i t i máy bay. Tôi có lý do ñ lo l ng. Tôi ñã tr i qua nh ng chuy n tương t như th này Iran - m t qu c gia trong ñó pháp quy n không h n là kim ch nam. Ch có ñi u ñó m i vi c ñã không k t thúc t t ñ p như ñây. V ñó b t ñ u cũng tương t , t i sân bay qu c t Teheran, khi tôi ñi qua hàng rào ki m soát c a h i quan lúc b n gi sáng. M t nhân viên h i quan ra l nh cho tôi m va-li và trình t khai h i quan. Trên ñó có m t dòng h i s ti n mang theo ngư i là bao nhiêu và tôi ñã khai chính xác là 3.300 ñô-la. Do th tín d ng chưa ñư c ch p nh n Iran, nên tôi ph i mang theo nhi u ti n m t. Nhân viên h i quan Iran g y gò có ria mép này ki m tra t khai và nói v i tôi v i v Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 91
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

CEO.27: Bộ Tài Liệu Dành Cho StartUp - Quản Lý Doanh Nghiệp Thời Đại 4.0
272 tài liệu
1748 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2