zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Kinh Tế - Quản Lý

» Luật học

Cơ chế bảo vệ và thúc đẩy quyền con người và một số kiến nghị

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Báo xấu

110
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Việc bảo vệ và thúc đẩy quyền con người (QCN) không chỉ cần được quy định trong các văn bản pháp luật mà còn được thể hiện qua tổ chức và hoạt động của các cơ quan bảo vệ các QCN. Các văn bản pháp luật và các cơ quan này tạo thành cơ chế bảo vệ và thúc đẩy QCN. Cơ chế này bao gồm cả ở cấp độ quốc tế, khu vực và quốc gia. Bài viết giới thiệu về cơ chế bảo vệ và thúc đẩy QCN ở các cấp độ và nêu các kiến nghị xây dựng cơ chế bảo vệ và thúc đẩy QCN ở Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Cơ chế bảo vệ và thúc đẩy quyền con người và một số kiến nghị

NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT CÚ CHÏË BAÃO VÏå VAÂ THUÁC ÀÊÍY QUYÏÌN CON NGÛÚÂI VAÂ MÖÅT SÖË KIÏËN NGHÕ nguyễn Võ Linh giang* Việc bảo vệ và thúc đẩy quyền con người (QCN) không chỉ cần được quy định trong các văn bản pháp luật mà còn được thể hiện qua tổ chức và hoạt động của các cơ quan bảo vệ các QCN. Các văn bản pháp luật và các cơ quan này tạo thành cơ chế bảo vệ và thúc đẩy QCN. Cơ chế này bao gồm cả ở cấp độ quốc tế, khu vực và quốc gia. Bài viết giới thiệu về cơ chế bảo vệ và thúc đẩy QCN ở các cấp độ và nêu các kiến nghị xây dựng cơ chế bảo vệ và thúc đẩy QCN ở Việt Nam. 1. Cơ chế bảo vệ và thúc đẩy quyền con định “Người ta sinh ra đều tự do và bình người ở các cấp độ đẳng về quyền lợi, và phải luôn được tự do Quyền con người, từ lâu đã được pháp và bình đẳng về quyền lợi”. luật nhiều quốc gia ghi nhận. Văn bản đầu Các văn bản trên dù mới chỉ ghi nhận tiên về QCN là Luật về các Quyền, ra đời một cách khái quát về QCN và chưa có năm 1689, như một thành quả của cuộc cách những đề cập về quyền của những người dễ mạng tư sản Anh. Gần một thế kỷ sau, ngày bị tổn thương, nhưng có thể thấy, vấn đề 04/7/1776, Đại hội các đại biểu 13 bang của QCN đã được ghi nhận từ rất lâu trong các Hợp chúng quốc Hoa Kỳ đã thông qua bản văn bản quan trọng nhất của lịch sử phát Tuyên ngôn Độc lập mà sau này được xem triển của loài người. là văn kiện lịch sử đầu tiên ghi nhận về Trên nền tảng đó, khi Liên hợp quốc QCN. Tuyên ngôn Độc lập khẳng định một (LHQ) ra đời, hệ thống các QCN được ghi chân lý hiển nhiên rằng, “mọi người sinh ra nhận trong cả luật quốc tế và luật quốc gia. đều bình đẳng, tạo hóa đã ban cho họ những Đầu tiên và quan trong nhất là Tuyên ngôn quyền tất yếu và bất khả xâm phạm, trong toàn thế giới về Nhân quyền năm 1948 đó có quyền được sống, quyền được tự do (UDHR). Tuyên ngôn này tuy không phải là và mưu cầu hạnh phúc”. Ngày 14/7/1789, nguồn bắt buộc của LHQ nhưng lại được cách mạng tư sản Pháp thành công, Tuyên các quốc gia ngầm công nhận như là một ngôn về Nhân quyền và Dân quyền ra đời, nguồn chính thức cùng với các điều ước trong đó có ghi nhận các quyền cá nhân và quốc tế về QCN. Đến năm 1966, LHQ đã quyền tập thể của tất cả giai cấp bình đẳng. thông qua Công ước về các Quyền dân sự Tuyên ngôn theo học thuyết về quyền tự và chính trị (ICCPR) và Công ước về các nhiên, theo đó, Điều 1 Tuyên ngôn khẳng Quyền kinh tế, xã hội và văn hóa (ICESCR) * ThS, Khoa Luật - Đại học Cần Thơ. NGHIÏN CÛÁU 10 LÊÅP PHAÁP Söë 24 (328) T12/2016
NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT quy định gần như hoàn chỉnh các QCN. Hai ủy ban giám sát được thành lập để giám sát công ước này đã được phê chuẩn bởi hầu hết việc thực hiện các công ước cơ bản về QCN. các quốc gia thành viên. Hiện nay, có chín công ước được xem là cơ QCN được ghi nhận trong nhiều văn bản về QCN, theo đó, có các Ủy ban giám bản và được thực thi bởi nhiều chủ thể thông sát như sau: Ủy ban về Xóa bỏ sự phân biệt qua nhiều biện pháp thúc đẩy. Do đó, các chủng tộc (thành lập theo Công ước về Xóa quyền và nghĩa vụ của các chủ thể đó cũng bỏ tất cả các hình thức phân biệt chủng tộc, được quy định bên cạnh các quy định về 1965); Ủy ban về Quyền con người (thành QCN để đảm bảo tính hiệu quả trong hoạt lập theo Công ước về các Quyền dân sự, động bảo vệ QCN. Theo đó, cơ chế bảo vệ chính trị, 1966); Ủy ban về Xóa bỏ sự phân và thúc đẩy QCN cần hoạt động hiệu quả cả biệt đối xử với phụ nữ (thành lập theo Công ở cấp độ quốc tế, khu vực và quốc gia để ước quốc tế về Xóa bỏ tất cả các hình thức QCN được bảo vệ toàn vẹn. phân biệt đối xử với phụ nữ, 1979); Ủy ban Ở cấp độ quốc tế, cơ chế bảo vệ và thúc Chống tra tấn (thành lập theo Công ước về đẩy QCN thể hiện ở bộ máy các cơ quan và Chống tra tấn và các hình thức đối xử tàn các quy tắc, thủ tục về thúc đẩy, bảo vệ QCN bạo, vô nhân đạo hoặc hạ nhục khác, 1987); trong hệ thống LHQ1. Cơ chế này được chia Ủy ban về các Quyền kinh tế, xã hội, văn hóa (thành lập theo một nghị quyết của thành hai dạng: thứ nhất là cơ quan được ECOSOC); Ủy ban về Quyền trẻ em (thành thành lập theo hoặc dựa trên Hiến chương lập theo Công ước về Quyền trẻ em, 1989); hay còn được gọi là cơ chế dựa trên Hiến Ủy ban về Bảo vệ quyền của tất cả những chương; thứ hai là cơ quan được thành lập người lao động nhập cư và các thành viên hoặc dựa trên một số điều ước quan trọng về trong gia đình họ (thành lập theo Công ước QCN hay còn được gọi là cơ chế dựa trên về Bảo vệ quyền của tất cả những người lao điều ước. động nhập cư và các thành viên trong gia Theo cơ chế dựa trên Hiến chương thì đình họ, 1990); Ủy ban về Quyền của người bảo vệ và thúc đẩy QCN do cả sáu cơ quan khuyết tật (thành lập theo Công ước về chính của LHQ thực hiện2. Các cơ quan Quyền của người khuyết tật, 2007); Ủy ban chính này sẽ lập ra các cơ quan chuyên môn về Các vụ mất tích cưỡng bức (thành lập và cơ quan giúp việc để tiến hành bảo vệ và theo Công ước quốc tế về Bảo vệ tất cả mọi thúc đẩy QCN. Trong số các cơ quan này, người khỏi bị cưỡng bức đưa đi mất tích, quan trọng nhất là Hội đồng Quyền con 2006)3. người của LHQ (thay thế Ủy ban Quyền con Các Ủy ban được thành lập để xem xét người, do Ủy ban này hoạt động không hiệu báo cáo của các quốc gia thành viên, xem quả), Ủy ban về Vị thế của phụ nữ, Cơ chế xét khiếu nại của các cá nhân, đưa ra các Đánh giá Định kỳ toàn thể, Ủy ban Tư vấn. bình luận hoặc kiến nghị chung để giải thích Bên cạnh đó, LHQ còn ban hành các cơ chế nội dung và các biện pháp thực hiện công giải quyết khiếu nại vi phạm QCN và cơ chế ước. Thủ tục xem xét báo cáo của các quốc giải quyết những tình huống vi phạm QCN. gia thành viên được bắt đầu bằng việc đệ Theo cơ chế dựa trên điều ước, thì các trình báo cáo đầu tiên của các quốc gia thành 1 Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, Giáo trình lý luận và pháp luật về QCN, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, tr. 328. 2 6 cơ quan chính của LHQ bao gồm: Đại hội đồng, Hội đồng Bảo an, Hội đồng Kinh tế - Xã hội, Hội đồng Quản thác, Tòa án Quốc tế và Ban Thư ký LHQ (Điều 7 Hiến chương LHQ). 3 Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, Giáo trình lý luận và pháp luật về QCN, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, tr. 360. NGHIÏN CÛÁU Söë 24 (328) T12/2016 LÊÅP PHAÁP 11
NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT viên, tiếp theo nhóm làm việc trước phiên nhưng ICC hoạt động độc lập với LHQ và họp được thành lập để xem xét báo cáo của vẫn hỗ trợ LHQ trong hoạt động bảo vệ quốc gia thành viên, sau đó sẽ tiến hành đối nhân chứng khi cung cấp nhà ở và các biện thoại xây dựng giữa Ủy ban và quốc gia pháp bảo vệ khẩn cấp mang tính lâm thời, thành viên và cuối cùng, Ủy ban sẽ đưa ra vì LHQ không có nhiệm vụ bảo vệ nhân những bình luận và nhận xét4. chứng. Mối liên hệ giữa LHQ và ICC còn Bên cạnh các cơ chế trên, LHQ còn thể hiện ở mối liên hệ về thành viên, các thành lập Tòa án Hình sự quốc tế (ICC). Tòa quốc gia thành viên của Quy chế Rome hầu án này có nhiệm vụ xem xét trách nhiệm hết đều là thành viên của LHQ11. Có thể nói, hình sự của những cá nhân phạm các tội ác tuy độc lập với LHQ nhưng ICC vẫn là một quốc tế nghiêm trọng nhất như tội diệt thiết chế hoạt động hiệu quả bên cạnh các chủng, tội chống nhân loại, tội ác chiến cơ chế của LHQ trong việc bảo vệ QCN. tranh và tội xâm lược5. ICC làm việc dựa Ở cấp độ khu vực, mỗi khu vực có một trên Quy chế Rome6. Theo đó, ICC sẽ tuân cơ chế bảo vệ và thúc đẩy QCN riêng, ngoại thủ các nguyên tắc quy định trong Quy chế trừ châu Á. Châu Âu, nơi được coi là có Rome. Các quy tắc này là cơ sở quan trọng những cơ sở nền tảng cho sự phát triển pháp cho việc bảo vệ QCN. Một số nguyên tắc lý về QCN, có nhiều văn kiện quan trọng quan trọng như nullum crimen sine lege - trong việc bảo vệ QCN. Trong các văn kiện không có tội khi không có luật7, nguyên tắc đó, nòng cốt là Công ước châu Âu về bảo vệ nulla poena sine lege - không có hình phạt QCN và tự do cơ bản năm 1950. Công ước khi không có luật8, nguyên tắc không hồi tố, quy định hai loại khiếu nại về những vi nguyên tắc loại trừ quyền tài phán đối với phạm QCN có thể được tiếp nhận và xem người dưới mười tám tuổi, nguyên tắc bình xét là khiếu nại của các cá nhân và của các đẳng trước pháp luật, nguyên tắc không áp quốc gia với nhau12. Tham gia Công ước này dụng thời hiệu9. Ngoài ra, ICC còn bảo vệ là điều kiện bắt buộc đối với mọi quốc gia QCN thông qua thẩm quyền tài phán cũng muốn trở thành thành viên của Hội đồng như thông qua các hoạt động tố tụng theo châu Âu. Cơ chế giải quyết các khiếu kiện Quy chế Rome - trong đó tiêu biểu là quy về tình trạng vi phạm QCN ở châu Âu được định trực tiếp quyền im lặng trong tố tụng thực hiện thông qua cơ chế giải quyết trực hình sự của tòa án10 - điều mà chưa được ghi tiếp theo thẩm quyền của Công ước, hoặc nhận trực tiếp trong các văn kiện quốc tế trực tiếp tại Tòa án Nhân quyền châu Âu khác về QCN. Tuy ICC do LHQ thành lập được thành lập theo Nghị định thư số 11 của 4 Về cụ thể các cơ chế bảo vệ và thúc đẩy QCN của LHQ, xem thêm: Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, Giáo trình lý luận và pháp luật về QCN, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, tr. 327-366. 5 Xem Điều 1 và Điều 5 Quy chế Rome 6 Quy chế Rome về Tòa án Hình sự quốc tế được thông qua ngày 17/7/1998, tại Hội nghị ngoại giao về việc thiết lập Tòa án Hình sự quốc tế do LHQ tổ chức. 7 Khoản 1 Điều 22 Quy chế Rome quy định: “Không ai phải chịu trách nhiệm hình sự theo Quy chế này, trừ khi hành vi của người đó cấu thành một tội phạm thuộc quyền tài phán của Tòa án vào thời điểm thực hiện hành vi đó”. 8 Điều 23 Quy chế Rome quy định: “Người bị kết án có thể bị xử phạt chỉ khi tương ứng với những quy định của Quy chế này”. 9 Xem Điều 24, 26, 27, 29 Quy chế Rome. 10 Xem điểm b, khoản 2 Điều 55 Quy chế Rome. 11 Việt Nam chưa là thành viên của Quy chế Rome. 12 Các cơ chế nhân quyền khu vực, http://uprvietnam.vn/&op/detailsnews/305/98/cac-co-che-nhan-quyen-khu-vuc.html, truy cập ngày 06/02/2016. NGHIÏN CÛÁU 12 LÊÅP PHAÁP Söë 24 (328) T12/2016
NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT Công ước13. Về cơ quan bảo vệ và thúc đẩy Mỹ sẽ gửi cho quốc gia liên quan một số nhân quyền14 tại châu Âu, tiêu biểu nhất là khuyến nghị. Chỉ khi quốc gia liên quan Tòa án QCN châu Âu được thành lập năm không tuân theo các khuyến nghị này, và 1959 - nơi tiếp nhận các khiếu kiện cá nhân nếu Ủy ban thấy rằng vụ việc này có ý nghĩa hoặc tổ chức chống lại tại quốc gia thành quan trọng, thì Ủy ban sẽ chuyển vụ việc lên viên. Bên cạnh đó, còn có Ủy ban QCN Tòa án châu Mỹ về QCN để giải quyết16. (thuộc Hội đồng châu Âu, nhưng đã kết thúc Ngoài chức năng xét xử, Tòa án QCN châu hoạt động từ năm 1990), Ủy ban các Bộ Mỹ còn có chức năng tư vấn cho Ủy ban trưởng của Hội đồng châu Âu và Ủy ban QCN và các quốc gia thành viên của Tổ Chống tra tấn. chức Các quốc gia châu Mỹ về các vấn đề Ở châu Mỹ, hệ thống các văn bản về liên quan đến áp dụng Công ước châu Mỹ QCN ra đời từ rất sớm. Đầu tiên nhất là về QCN và các văn kiện khác về QCN của Tuyên bố châu Mỹ về các Quyền và nghĩa khu vực; về tính phù hợp của các văn bản và vụ của con người, ra đời vào tháng 4 năm dự thảo văn bản pháp luật của các quốc gia 1948 (trước Tuyên ngôn toàn thế giới về với Công ước châu Mỹ về QCN17. Nhân quyền 6 tháng) mà sau này làm cơ sở Tại châu Phi, văn kiện cơ bản về các cho Tuyên ngôn toàn thế giới về Nhân QCN là Hiến chương châu Phi về QCN và quyền. Đến năm 1959, Ủy ban QCN châu Quyền các dân tộc năm 1981. Cơ quan bảo Mỹ được thành lập. Năm 1969, Công ước vệ và thúc đẩy QCN gồm Ủy ban QCN và châu Mỹ về QCN xác định các QCN mà các quốc gia thành viên có nghĩa vụ tuân thủ và Quyền các dân tộc châu Phi và Tòa án châu bảo đảm. Bên cạnh đó, Công ước còn thiết Phi về QCN. Khác với chức năng của tòa án lập Tòa án QCN châu Mỹ. Tòa án QCN nhân quyền ở khu vực châu Âu và châu Mỹ, châu Mỹ cùng với Ủy ban QCN châu Mỹ là chức năng của Tòa án châu Phi về QCN là hai bộ phận quan trọng và cốt lõi của cơ chế tham vấn. Tuy nhiên, cơ chế bảo vệ và thúc bảo vệ và thúc đẩy QCN ở khu vực này15. đẩy QCN tại châu Phi ghi nhận và cổ vũ Tuy nhiên, khác với Tòa án QCN châu Âu, quyền phát triển. Đồng thời, Hiến chương Tòa án QCN châu Mỹ chỉ nhận các vụ việc châu Phi về QCN và Quyền các dân tộc thông qua Ủy ban QCN hoặc bởi một quốc châu Phi cũng quy định một số quyền tập thể gia thành viên của Tổ chức Các quốc gia khác như quyền được sống trong hòa bình châu Mỹ. Khi một cá nhân thấy rằng, quyền (Điều 23), quyền được sống trong môi của mình bị chính phủ vi phạm thì có thể gửi trường trong sạch (Điều 24) - điều mà chưa khiếu nại đến Ủy ban QCN châu Mỹ. Để tìm thấy ở các văn kiện QCN của các khu xem xét khả năng thụ lý, Ủy ban QCN châu vực khác18. 13 Cơ chế nhân quyền khu vực: Thúc đẩy cơ chế nhân quyền chung của LHQ, http://www.npa.org.vn/Home/chuyen-de-ly- luan/1029/Co-che-nhan-quyen-khu-vuc-Thuc-day-co-che-nhan-quyen-chung-cua-Lien-hop-quoc, truy cập ngày 06/02/2016. 14 Human rights có thể được dịch là QCN theo nghĩa thuần Việt hoặc nhân quyền theo nghĩa Hán - Việt. Vì vậy, nhân quyền và QCN được sử dụng như từ đồng nghĩa trong bài viết này. 15 Cơ chế nhân quyền khu vực: Thúc đẩy cơ chế nhân quyền chung của LHQ, http://www.npa.org.vn/Home/chuyen-de-ly- luan/1029/Co-che-nhan-quyen-khu-vuc-Thuc-day-co-che-nhan-quyen-chung-cua-Lien-hop-quoc, [truy cập ngày 06/02/2016]. 16 Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, Giáo trình lý luận và pháp luật về QCN, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, tr.371. 17 Các cơ chế nhân quyền khu vực, http://uprvietnam.vn/&op/detailsnews/305/98/cac-co-che-nhan-quyen-khu-vuc.html, [truy cập ngày 06/02/2016]. 18 Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, Giáo trình lý luận và pháp luật về QCN, Sđd, tr. 374. NGHIÏN CÛÁU Söë 24 (328) T12/2016 LÊÅP PHAÁP 13
NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT Ở cấp độ quốc gia, các cơ quan quốc gia được suy đoán vô tội được quy định tại về bảo vệ và thúc đẩy nhân quyền có thể khoản 1 Điều 31; quyền được bào chữa và được tổ chức và hoạt động khác nhau. Các được sự trợ giúp của luật sư ngay khi bị bắt cơ quan này thường là các cơ quan hành và giam giữ được quy định tại khoản 4 Điều chính bên cạnh hệ thống tòa án, phối hợp 31; quyền được xét xử công bằng và công cùng nhau để hoạt động bảo vệ và thúc đẩy khai bởi một tòa án có thẩm quyền, độc lập QCN. Các cơ quan này có thể phân thành hai và không thiên vị được quy định tại khoản nhóm chính là Ủy ban Nhân quyền - gồm đại 2 Điều 31; quyền được xét xử trong thời diện thành viên của nhiều nhóm xã hội khác gian hợp lý và không bị trì hoãn cũng được nhau và Thanh tra Quốc hội - làm việc với quy định tại khoản 2 Điều 31; quyền bình tư cách cá nhân. Mô hình Ủy ban Nhân đẳng trước pháp luật và được pháp luật bảo quyền được tổ chức phổ biến ở các quốc gia vệ một cách bình đẳng được quy định tại như Úc, Ấn Độ, Indonesia, Hàn Quốc, Điều 16; quyền không bị bắt làm nô lệ, nô Malaysia, Thái Lan. Mô hình Thanh tra dịch hay bị cưỡng bức lao động được quy Quốc hội phổ biến ở các quốc gia như Thụy định tại Điều 20; quyền tự do đi lại được quy Điển, Đan Mạch, Phần Lan, Canada. Ngoài định tại Điều 22 và Điều 23; quyền tự do tư hai cơ chế phổ biến trên, tại Liên bang Nga, tưởng, tín ngưỡng và tôn giáo được quy định cơ chế giám sát Hiến pháp là cơ chế pháp lý tại Điều 24; quyền tự do ngôn luận, báo chí để bảo vệ QCN một cách hiệu quả, đề cao và thông tin và quyền tự do hội họp, lập hội vai trò của Tòa án Hiến pháp. Cơ chế bảo vệ cùng được quy định tại Điều 25; quyền được và thúc đẩy QCN ở cấp độ quốc gia có thể bầu cử, ứng cử và tham gia quản lý nhà nước khác nhau ở các quốc gia khác nhau. được quy định tại Điều 27. 2. Cơ chế bảo vệ và thúc đẩy quyền con Tương ứng với những quy định trên của người tại Việt nam Hiến pháp là các quy định trong các luật Chúng ta đã thay đổi nhận thức về tầm chuyên ngành nhằm cụ thể hóa Hiến pháp. quan trọng của QCN khi đưa các quyền con Cụ thể, quyền sống được quy định tại khoản người vào một chương riêng của Hiến pháp 1 Điều 33 BLDS năm 2015, Chương XIV năm 2013 và đặt ở Chương 2, ngay sau BLHS năm 2015; quyền không bị tra tấn, chương về chế độ chính trị. Cùng với những đối xử hay trừng phạt tàn ác, vô nhân đạo thay đổi về nhận thức đó, thì các quy định hay bị hạ nhục được quy định tại Điều 10 về bảo vệ và thúc đẩy QCN được cụ thể hóa BLTTHS năm 2015, quyền được suy đoán trong Bộ luật Dân sự (BLDS), Bộ luật Hình vô tội được quy định tại Điều 13 BLTTHS sự (BLHS), Bộ luật Tố tụng hình sự (BLT- năm 2015, quyền được thông báo lời buộc THS), Bộ luật Lao động (BLLĐ)… Tuy tội không chậm trễ, được sử dụng và hỗ trợ nhiên, cho đến nay, chúng ta vẫn chưa có sử dụng ngôn ngữ thích hợp trong tố tụng một cơ quan chuyên trách nào thực hiện được quy định tại Điều 29 BLTTHS năm chức năng bảo vệ QCN. 2015, quyền được bào chữa và được sự trợ Hiến pháp năm 2013 đã quy định tương giúp của luật sư ngay khi bị bắt hoặc bị giam đối đầy đủ các QCN tương ứng với quy định giữ được quy định tại Điều 16 BLTTHS năm tại các công ước quốc tế về QCN. Về các 2015, quyền không bị buộc phải chứng minh quyền dân sự và chính trị, Hiến pháp đã chống lại chính mình được quy định tại Điều dành chín điều quy định về các quyền này. 58, Điều 61 BLTTHS năm 2015, quyền Theo đó, quyền sống được quy định tại Điều được xét xử công bằng và công khai bởi một 19; quyền không bị tra tấn, đối xử hay trừng tòa án có thẩm quyền, độc lập và không phạt tàn ác, vô nhân đạo hay bị hạ nhục thiên vị, được lập ra theo pháp luật được quy được quy định tại khoản 1 Điều 20; quyền định tại Điều 25 BLTTHS năm 2015, quyền NGHIÏN CÛÁU 14 LÊÅP PHAÁP Söë 24 (328) T12/2016
NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT được xét xử trong thời gian hợp lý và không quan bảo vệ và thực thi các quyền. Ở Việt bị trì hoãn được quy định tại Điều 25 BLT- Nam hiện nay, các cơ quan bảo vệ và thúc THS năm 2015, quyền bình đẳng trước pháp đẩy nhân quyền chưa tập trung vào một cơ luật được quy định tại khoản 1 Điều 3 BLDS quan cụ thể mà nhiệm vụ này được quy định năm 2015, điểm b khoản 1 Điều 3 BLHS cho nhiều cơ quan khác nhau thuộc bộ máy năm 2015, Điều 9 BLTTHS năm 2015, nhà nước, bao gồm Quốc hội, Chính phủ, quyền không bị bắt làm nô lệ, nô dịch hay Tòa án nhân dân và Viện Kiểm sát nhân dân. cưỡng bức lao động được quy định tại Điều Việc giao chức năng bảo vệ QCN cho nhiều 8 BLLĐ năm 2012, quyền tự do tư tưởng, tín cơ quan nhà nước có ưu điểm là giúp bảo vệ ngưỡng và tôn giáo được quy định tại Điều toàn diện QCN, nhưng lại gây ra hạn chế 164 BLHS năm 2015, quyền tự do ngôn cho việc xác định đầu mối có nhiệm vụ luận, tự do báo chí và thông tin được quy chính trong các cơ quan này và cũng gây định tại Điều 167 BLHS năm 2015, quyền tự khó khăn khi một cá nhân muốn khiếu nại do hội họp, lập hội được quy định tại Điều về các vi phạm nhân quyền. 163 BLHS năm 2015, quyền được bầu cử, Bên cạnh đó, quá trình bảo vệ và thúc ứng cử và tham gia quản lý nhà nước được đẩy nhân quyền còn có sự tham gia của quy định tại Điều 160 BLHS năm 2015. Đảng Cộng sản Việt Nam và các tổ chức Các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa chính trị - xã hội, tổ chức xã hội - nghề cũng được quy định khá hoàn chỉnh. Quyền nghiệp. Có thể nêu một số tổ chức cơ bản làm việc và được bảo đảm các điều kiện lao như Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Tổng Liên động thích đáng được quy định tại Điều 35 đoàn Lao động Việt Nam, Hội Liên hiệp Phụ Hiến pháp năm 2013; quyền học tập được nữ Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Hội quy định tại Điều 39; quyền được chăm sóc Bảo trợ người tàn tật, Liên minh các Hợp tác sức khỏe được quy định tại Điều 38. Các xã Việt Nam v.v.. quyền này cũng được cụ thể hóa tại các luật 3. Các kiến nghị về cơ chế bảo vệ và thúc chuyên ngành như BLLĐ năm 2012, Luật đẩy nhân quyền của Việt nam Giáo dục năm 2005. Như vậy, cơ chế bảo vệ và thúc đẩy Bên cạnh việc ghi nhận các QCN nói nhân quyền tại Việt Nam là khá đầy đủ về chung, pháp luật Việt Nam còn quy định về văn bản pháp lý quy định các quyền. Về quyền của những nhóm dễ bị tổn thương bao tổng thể thì hệ thống các cơ quan bảo vệ và gồm phụ nữ19, trẻ em20, quyền của người thực thi quyền cũng khá toàn diện và việc sống chung với HIV/AIDS21, người khuyết bảo vệ QCN thuộc trách nhiệm của tất cả tật22. Việc ghi nhận các quyền của các nhóm các cơ quan nhà nước. Tuy nhiên, nếu xét về người dễ bị tổn thương tạo điều kiện cho họ chi tiết thì Việt Nam lại thiếu hẳn một cơ thực hiện quyền và không bị xâm phạm quan chuyên trách trong việc bảo vệ và thúc quyền bởi các chủ thể khác. đẩy QCN. Tuy nhiên, nếu chỉ dừng lại ở việc ghi Đặt cơ chế này trong tương quan với cơ nhận các quyền trong các văn bản luật thì cơ chế quốc tế và cơ chế ở các quốc gia khác, chế thực thi quyền chưa thật sự đầy đủ. Để có thể thấy cơ chế của chúng ta còn chưa các quyền được bảo vệ toàn vẹn, cần có cơ toàn diện trong bảo vệ nhân quyền. Trong 19 Được quy định tại Luật Bình đẳng giới năm 2006, Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014, Luật Phòng chống bạo lực gia đình năm 2007. 20 Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em năm 2004. 21 Luật Phòng chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS) năm 2006. 22 Luật Người khuyết tật năm 2010. NGHIÏN CÛÁU Söë 24 (328) T12/2016 LÊÅP PHAÁP 15
NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT khi nhận thức về tầm quan trọng của QCN án Hiến pháp đã từng được đưa vào Dự thảo đã được nâng lên một mức đáng kể thì việc Hiến pháp năm 2013, nhưng chưa được thực thi hay cụ thể là việc hình thành nên Quốc hội thông qua. một cơ quan chuyên trách về bảo vệ và thúc Từ những phân tích và đánh giá trên, đẩy nhân quyền chưa thật sự được quan tâm chúng tôi cho rằng, mô hình Ủy ban QCN đầy đủ. là mô hình phù hợp nhất cho Việt Nam. Vì vậy, để xây dựng một cơ quan Theo đó, Ủy ban này sẽ là cơ quan đầu mối chuyên trách bảo vệ và thúc đẩy nhân tiếp nhận các khiếu nại hoặc yêu cầu về quyền, Việt Nam cần tham khảo pháp luật QCN, trực tiếp xem xét các khiếu nại hoặc và thực tiễn hoạt động về tổ chức cơ quan yêu cầu đó và đề nghị hướng giải quyết đến nhân quyền ở các quốc gia trên thế giới. Như cơ quan có thẩm quyền, và cơ quan có thẩm đã phân tích, các cơ quan chuyên trách bảo quyền này phải thông báo kết quả giải quyết vệ nhân quyền ở các nước thường bao gồm lại cho Ủy ban QCN. Nếu phát hiện có sai Ủy ban Nhân quyền, Thanh tra Quốc hội, cơ phạm thì Ủy ban tiếp tục khiếu nại đến cơ chế Giám sát Hiến pháp, do đó chúng ta nên quan có thẩm quyền cao hơn. Hoặc nếu xét cân nhắc lựa chọn để xây dựng một cơ quan thấy khiếu nại hoặc yêu cầu ngoài khả năng phù hợp với tình hình quốc gia. giải quyết của Ủy ban thì Ủy ban chuyển cho Thứ nhất, mô hình Ủy ban Nhân quyền. cơ quan có thẩm quyền xem xét và cơ quan Mô hình này gồm đại diện các tổ chức xã hội này cũng phải thông báo kết quả lại cho Ủy khác nhau, vì vậy sẽ rất thuận tiện cho việc ban. Trong trường hợp Ủy ban thấy các vi nắm bắt kịp thời nhu cầu được bảo vệ và thực phạm về nhân quyền nhưng không có khiếu thi quyền của các nhóm đối tượng trong xã nại hoặc yêu cầu thì tự Ủy ban cũng có hội. Mô hình này được sử dụng hiệu quả tại quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền xem Pháp và Ủy ban này có vai trò rất quan trọng xét. Bên cạnh đó, Ủy ban này nên có chức không chỉ trong việc thực thi mà còn trong năng tư vấn về sự ảnh hưởng đến QCN của việc xây dựng chính sách bảo vệ và thúc đẩy các dự luật hoặc các văn bản khác, đồng thời QCN. Hoạt động của Ủy ban Nhân quyền cũng có quyền đề xuất các dự thảo luật hoặc mang tính tập thể và hoạt động của mỗi cá văn bản dưới luật có liên quan đến QCN. nhân cũng mang tính đại diện cho quyết định Về tổ chức, cơ quan này nên tổ chức hoặc sự ủy quyền của tập thể. Xét về tổ chức thành một nhánh độc lập tương tự như hệ lẫn cách thức hoạt động, mô hình này khá thống Tòa án và Viện kiểm sát và được tổ phù hợp với thực tế Việt Nam hiện nay. chức tương ứng với các cấp hành chính. Thứ hai, mô hình Thanh tra Quốc hội. Đứng đầu là chủ tịch, dưới là các phó chủ Thanh tra Quốc hội hoạt động với tư cách cá tịch và ủy viên. Ủy ban nhân quyền có trách nhân nên khó có thể tạo ra cái nhìn toàn diện nhiệm báo cáo với Quốc hội về hoạt động về nhu cầu được bảo vệ của các nhóm đối của cơ quan này và hoạt động vi phạm hoặc tượng trong xã hội. Bên cạnh đó, xét về tổng không phối hợp của các cơ quan khác trong thể, nước ta hiện nay ít có các tổ chức hoạt việc bảo vệ và thúc đẩy QCN. động với tư cách cá nhân. Do đó, mô hình Cùng với việc xây dựng một cơ quan này khó có thể áp dụng đối với nước ta. chuyên trách bảo vệ QCN, Việt Nam cũng Thứ ba, mô hình Giám sát Hiến pháp. nên cân nhắc về việc gia nhập Quy chế Mô hình này hoạt động gần như Tòa án và Rome về Tòa án Hình sự quốc tế để đảm bảo có nhiệm vụ giám sát việc thực thi Hiến thực thi các QCN trong tố tụng hình sự cũng pháp cũng như việc chi tiết hóa các quy định như có những hình phạt đối với những tội ác của Hiến pháp. Các nhà lập pháp Việt Nam được quy định tại Quy chế Rome mà luật cũng đã nghĩ đến hướng này và mô hình Tòa hình sự quốc gia chưa điều chỉnh ■ NGHIÏN CÛÁU 16 LÊÅP PHAÁP Söë 24 (328) T12/2016

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.