Có thể xem bài thơ Lai Tân là bức tranh thu nhỏ của cái chế độ xã hội Tưởng Giới Thạch được không? Phân tích bài thơ để làm sáng tỏ luận điểm trên?

Đề  bài: Có thể  xem bài thơ  Lai Tân là bức tranh thu nhỏ  của cái chế  độ  xã hội <br /> Tưởng Giới Thạch được không? phân tích bài thơ để làm sáng tỏ luận điểm trên<br /> Bài làm<br /> Nhật kí trong tù của Hồ Chí Minh được kết hợp từ  hai yếu tố "trữ tình" và "hiện thực". <br /> Lai Tân là một trong những bài thơ  thể  hiện rõ những yếu tố  đó. Nó là một thành công  <br /> của Bác trong việc kết hợp bút pháp tả  thực và trào phúng vẽ  nên bức tranh thời sự  về <br /> chế độ xã hội Tưởng Giới Thạch.<br /> Với tư cách là người thư kí trung thành của thời đại, Bác đã ghi lại một cách khách quan <br /> những cảnh:<br /> Giam phòng ban trưởng thiên thiên đố<br /> Cảnh trưởng tham thôn giải phạm tiền<br /> Huyện trưởng thiêu đăng biện công sự<br /> Khác với Tú Xương trong hoàn cảnh tự do nên có thể thẳng tay độp vào mặt bọn thống trị <br /> những cái tát giáng trời:<br /> Ở phố Hàng Song thật lắm quan<br /> Thành thì đen kịt, Đốc thì lang<br /> Chồng chung vợ chạ kìa cô Bố<br /> Dậu lạy quan xin nọ chú Hàn<br /> (Lắm quan)<br /> Hồ  Chí Minh chỉ  có thể  mỉa mai, châm biếm sâu cay bọn thống trị  bằng ngòi bút trong  <br /> hoàn cảnh tù đày, gông xiềng. Từ cái mặt bên ngoài đến tận cùng những ngóc ngách bên  <br /> trong của bộ máy thống trị Trung Hoa quốc dân đảng đã chứa đầy những mâu thuẫn. Tác <br /> giả Lai Tân đưa ra ba gương mặt điển hình của bộ máy chính quyền Tưởng Giới Thạch <br /> đó là: "Ban trưởng", "cảnh trưởng", "huyện trưởng". Cái chức "trưởng" của họ  khá oai <br /> vệ, đầy uy lực, nhưng việc làm của họ  đầy khuất tất, bất chính. Khuôn khổ  bài thơ  rất  <br /> ngắn gọn nhưng lại được đặt liên tiếp ba chữ  "trưởng" trong ba câu thơ  đầu là sự  "cố <br /> tình" dùng phép lặp của Bác trong việc dựng lên những chân dung tiêu biểu của giai cấp  <br /> thống trị. Ba câu thơ  ­ mỗi câu là một bức tranh sống động mang tính thời sự  nóng hổi,  <br /> chân thật đến từng chi tiết được vẽ bằng nét bút bình thản, lạnh lùng. Bức thứ  nhất bày  <br /> ra trước mắt mọi người là hình ảnh một "ban trưởng nhà lao chuyên đánh bạc". Bức thứ <br /> hai là hình ảnh "cảnh trưởng tham lam ăn tiền phạm nhân bị giải". Cả ban trưởng và cảnh <br /> trưởng đều là những công cụ thi hành pháp luật rất đắc lực của cái xã hội đầy rẫy những <br /> bỉ lậu, xấu xa. Chúng khoác trên mình chiếc áo "công lí" để làm những việc "bất công lí"  <br /> một cách thường xuyên hết ngày này đến ngày khác. Chức "trưởng" của chúng đã to, sự <br /> phạm pháp của chúng còn lớn hơn ngàn vạn lần. Tiếng cười trào lộng bật lên từ  nghịch  <br /> cảnh đó. Thoạt tiên, mới nhắc đến "ban trưởng", "cảnh trưởng" thiết tưởng đó là những <br /> người cầm cân nẩy mực chắc hẳn phải công minh, trong sạch nhưng ta thực sự bất ngờ <br /> khi biết chúng chẳng qua là những con mọt dân, gây rối, bắt bớ dân để mà tham nhũng, cờ <br /> bạc. Chúng mượn cái danh để tự đặt ra cho mình cái quyền thích làm gì thì làm. Đất Lai  <br /> Tân có ban trưởng, cảnh trưởng tưởng chừng cuộc sống bình yên nhưng trớ trêu thay trật  <br /> tự an ninh không được đảm bảo, những vi phạm pháp luật vẫn diễn ra đầy rẫy mà những  <br /> kẻ đứng đầu bộ máy thống trị ở Lai Tân cũng chính là những kẻ cầm đầu những chuyện <br /> phạm pháp đó. Nực cười thay, nhà tù là nơi giam giữ những kẻ phạm tội vậy mà lại chính <br /> là nơi để tội phạm có thể thịnh hành rộng rãi nhất, tiêu biểu hơn cả, nhiều hơn cả vẫn là  <br /> tội phạm cờ bạc mà chính giai cấp thống trị nhà lao cũng là những "đỗ phạm". Cái nghịch <br /> cảnh "đánh bạc ở ngoài quan bắt tội, trong tù được đánh bạc công khai" là hiện thực thối  <br /> nát của nhà tù Tưởng Giới Thạch không thể phủ nhận được.<br /> Cấp dưới sống và hành động bê tha, tàn ác như thế, vậy mà cấp trên ­ huyện trưởng ­ vẫn <br /> đêm đêm "chong đèn lo công việc". Mức độ  mỉa mai, châm biếm của tác giả  tăng dần. <br /> Kích thước của những bức tranh về sau to hơn, rộng hơn bức trước. Từ chân dung một  <br /> ban trưởng trông coi một phạm vi nhà tù nhỏ hẹp tới một cảnh trưởng cai quản một địa <br /> phận lớn hơn đến một huyện trưởng cai trị một vùng rộng lớn và bao quát cả quyền của  <br /> ban trưởng cảnh trưởng. Bức tranh thứ ba mở ra hình ảnh "Huyện trưởng thiêu đăng biện <br /> công sự' vẻ  ngoài tưởng mẫu cách, sát sao với "công việc" nhưng thực ra lại là một kẻ <br /> quan liêu, vô trách nhiệm, không biết tay chân, cấp dưới làm những gì, phạm pháp những  <br /> gì. Câu thơ phạm luật "nhị tứ lục phân minh" ở một chữ "công". Bao mỉa mai, đả kích sâu  <br /> cay dồn nén vào một chữ  "công" đó. Huyện trưởng "lo công việc" hay là mượn "việc <br /> công" để  tạo một tấm bình phong che cho mình "lo việc riêng", "chong đèn" hút thuốc <br /> phiện? Tác giả  đặt chữ  "đăng" chính giữa câu thơ  không nhằm mục đích tỏa sáng chân <br /> dung huyện trưởng mà nhằm đối lập, phản chiếu cái tối tăm của bộ  máy thống trị  Lai <br /> Tân (nói riêng), hệ thống chính quyền Tưởng Giới Thạch (nói chung).<br /> Giữa thực trạng ấy, thử hỏi bình yên ở đâu? Câu trả lời là: Bình yên vẫn ở chốn Lai Tân <br /> này!<br /> Trời đất Lai Tân vẫn thái bình<br /> Câu trả lời bất ngờ đến mức khiến người đọc ngã ngửa người. Thì ra là thế! Lời bình giá  <br /> đã đi ngược lại với tất cả những mục ruỗng, thối nát của chính quyền Tưởng Giới Thạch  <br /> được phơi bày ở trên. Từ lời bình giá đó đã vút lên một lời đã kích mạnh mẽ. Tác giả Lai <br /> Tân đã kết luận đầy châm biếm, mỉa mai sắc sảo và rất hùng hồn về cái xã hội ấy. Thủ <br /> pháp nói ngược của Bác đã làm bật ra tiếng cười trào phúng. "Trời đất Lai Tân vẫn thái <br /> bình". Đúng vậy! Nhưng chỉ một chữ "vẫn" ("y") cũng đủ "điếng người". Một cái bĩu môi <br /> dài, một cái cười khẩy, một giọng mỉa kéo dài bắt đầu từ chữ "vẫn" ấy. Nghệ thuật nâng <br /> cao ­ quật mạnh, nâng càng cao ­ quật càng mạnh được Bác sử dụng rất công hiệu ở câu  <br /> thơ cuối bài này đã lay tỉnh người đọc nhìn sâu vào xã hội ấy mà xem xét, đánh giá đúng  <br /> thực chất của nó. Như con đà điểu thấy nguy hiểm là húc đầu vào sâu trong cát, giai cấp <br /> thống trị ở Lai Tân thấy trời đất thái bình là tưởng thấy yên ổn chúng bằng lòng với cách  <br /> thái bình đó mà không ngờ  rằng đó chỉ  là cảnh thái bình giả  dối, trong đó chất chứa rất  <br /> nhiều sóng gió, hiểm nguy. Điều  ấy cũng thể  hiện sự  ngu dốt, vô trách nhiệm hết sức  <br /> của bọn chúng. Ba bức tranh ­ ba chân dung của ba kẻ đại diện cho giai cấp thống trị chế <br /> độ Tưởng Giới Thạch ghép lại với nhau thành một bức tranh lớn ­ một chân dung lớn đầy  <br /> đủ, trọn vẹn về xã hội Trung Hoa quốc dân đảng. Với "nghệ  thuật vẽ đường tròn đồng  <br /> tâm", tác giả Lai Tân đã vẽ được một bức tranh sinh động mỗi lúc một toàn diện hơn chế <br /> độ xã hội Tưởng Giới Thạch. Nhà "dột từ nóc dột xuống" chỉ qua một huyện Lai Tân mà <br /> cả bộ mặt thối nát, bỉ lậu của xã hội Tưởng được phơi bày. Tác giả đã phủ định triệt để <br /> tận gốc giai cấp thống trị  ấy. Cái "loạn" của mảnh đất Lai Tân được tô đậm bằng màu <br /> xám, màu tối của những bê tha, xấu xa, vô trách nhiệm, rất quan liêu của văn võ bá quan.  <br /> Và hơn thế, nó được "trang trí" bằng sự  "thái bình" nhưng ai cũng hiểu trời đất Lai Tân  <br /> "thái bình" như thế nào. Cách kết thúc bài thơ của Hồ Chí Minh giống lối thơ trào phúng  <br /> truyền thống của các nhà thơ trào phúng Việt Nam như Tú Xương, Nguyễn Công Trứ, Hồ <br /> Xuân Hương... đồng thời đậm chất humour (gây cười) của phương Tây. Hai chữ Lai Tân <br /> dường như  không chỉ  là một tên huyện đơn thuần mà tự  bản thân nó đã mang một lớp  <br /> nghĩa là mảnh đất mới, sáng sủa, bình yên. Và quả thật, huyện Lai Tân rất bình yên ­ bình  <br /> yên "như xưa". Nhưng "như xưa" ở đây nghĩa là sự trì trệ, là chậm chạp không phát triển <br /> đã thành truyền thống; "như xưa" là không hề đổi thay, là duy trì những cái xấu xa, bỉ lậu <br /> của ngày trước. Hồ Chí Minh đã đả kích trực tiếp và khách quan chế độ Tưởng, do đó sức <br /> tố  cáo, châm biếm của nó rất mạnh mẽ, quyết liệt. Bác đã giáng những đòn liên tiếp,  <br /> chính xác vào xã hội  ấy khiến nó phải "quăn lên"  ở  nhát đòn quyết định có tên là "thái <br /> bình".<br /> Không phải chỉ  ở Lai Tân mà ở rất nhiều bài thơ  khác của Nhật kí trong tù, Bác cũng đã  <br /> đả kích châm biếm sâu sắc xã hội Tưởng Giới Thạch như Trảng binh gia quyến, Đổ, Đổ <br /> phạm... Đó là "những ngón đòn trào phúng thâm thúy mà Bác đã đánh thẳng vào kẻ  thù, <br /> vạch trần cái vô lí, tàn tệ" của chế độ  ấy khiến "ta cười ra nước mắt". Tiếng cười trào <br /> lộng cất lên vừa trữ tình, vừa đậm chất trí tuệ khiến ta thoải mái, hả hê.<br /> Ta chợt nhớ tới Tú Xương ngày trước cũng từng có một tiếng cười trào lộng như thế:<br /> Tri phủ Xuân Trường được mấy niên<br /> Nhờ trời hạt ấy cũng bình yên<br /> (Đùa ông phủ)<br /> Tiếng cười dân tộc đã thấm nhuần trong thơ  hiện thực trào phúng của Hồ  Chí Minh mà  <br /> càng đọc ta càng thấy nó sâu cay. Lai Tân là một bài thơ cũng nằm trong số đó. Vừa có ý <br /> nghĩa hiện thực chân xác, vừa mang tính chiến đấu sắc sảo; tố cáo châm biếm cao độ, bài  <br /> thơ đã giúp ta hiểu thêm về xã hội Tưởng Giới Thạch và hiểu hơn tâm hồn tài năng của  <br /> Bác .<br />