Đặc điểm bệnh nhân đái tháo đường bị hạ đường huyết tại Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang

Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 5 * 2014<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG  <br /> BỊ HẠ ĐƯỜNG HUYẾT TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TIỀN GIANG <br />  Nguyễn Thị Ngọc Tiến*, Tạ Văn Trầm** <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Đặt  vấn  đề:  Tai biến hạ đường huyết (HĐH) ở bệnh nhân đái tháo đường (ĐTĐ) là vấn đề đáng được <br /> quan tâm. <br /> Mục  tiêu:  Mô  tả  đặc  điểm  của  nhóm  bệnh  nhân  ĐTĐ  đang  điều  trị  bằng  thuốc  HĐH  dạng  uống  hay <br /> insulin, bị HĐH phải nhập viện. Khảo sát các đặc điểm HĐH. <br /> Phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang mô tả. <br /> Kết quả: Tuổi trung bình: 70,09 ± 11,09 tuổi, nữ chiếm 67,1%; đường huyết gần đạt mục tiêu điều trị với <br /> HbA1c trung bình là 7,1%; cao huyết áp chiếm 71%. 57,9% bệnh nhân đã từng HĐH trước đó. HĐH mức nặng <br /> chiếm 76,3%. 79,8% không được sơ cứu trước khi nhập viện và 70,5% thiếu kiến thức về cách phát hiện, xử lý <br /> tình trạng HĐH. <br /> Kết luận: Đa số bệnh nhân thiếu kiến thức về cách phát hiện và xử lý HĐH. <br /> Từ khóa: Hạ đường huyết, đái tháo đường. <br /> <br /> ABSTRACT  <br /> CHARACTERISTICS OF HYPOGLYCEMIA IN DIABETIC PATIENT <br />  IN TIEN GIANG GENERAL HOSPITAL <br /> Nguyen Thi Ngoc Tien, Ta Van Tram <br />  * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 5‐ 2014: 60 ‐ 66 <br /> Background: Hypoglycemia in patients with diabetes mellitus is a matter of concern.  <br /> Objective:  Characterization  of  diabetic  patients  being  treated  with  oral  medication  or  insulin  that  being <br /> hypoglycemia was hospitalized; survey characteristics hypoglycemia. <br /> Methods: Descriptive cross‐sectional study. <br /> Results: Mean age: 70.09 ± 11.09 years, women accounted for 67.1%; close to achieving glycemic treatment <br /> with average HbA1c of 7.1%; hypertension accounted for 71%. 57.9% of patients had previous hypoglycemia. <br /> Severe hypoglycemia accounted for 76.3%. 79.8% of whom do not get aid before admission and 70.5% lack of <br /> knowledge about how to detect and handle the hypoglycemia. <br /> Conclusion: Most patients lack knowledge about how to detect and handle the hypoglycemia <br /> Keywords: Hypoglycemia, diabetes <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> Trên  thế  giới  hiện  nay,  khi  chúng  ta  đang <br /> chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh <br /> tế  và  khoa  học  ‐  kỹ  thuật  nhằm  giúp  nâng  cao <br /> chất  lượng  cuộc  sống  thì  nhân  loại  lại  phải <br /> đương  đầu  với  sự  xuất  hiện  ngày  càng  nhiều <br /> những căn bệnh mạn tính đe dọa sức khỏe, tính <br /> mạng con người, trong đó có bệnh ĐTĐ. <br /> * Trường Cao đẳng Y tế Tiền Giang <br /> Tác giả liên lạc: PGS.TS Tạ Văn Trầm <br /> <br /> 60<br /> <br /> Bệnh  ĐTĐ  là  một  thách  thức  lớn  đối  với  y <br /> học cũng như cho cộng đồng do số lượng người <br /> mắc bệnh ngày càng tăng nhanh và những biến <br /> chứng nặng nề kèm theo. Theo Liên đoàn ĐTĐ <br /> Thế giới (IDF: International Diabetes Federation) <br /> năm  2013,  thế  giới  hiện  có  khoảng  382  triệu <br /> người mắc bệnh ĐTĐ (8,3% dân số), đã tăng gấp <br /> 3 lần so với năm 2010 và dự kiến đến năm 2035 <br /> <br /> ** Sở Y tế Tiền Giang <br /> ĐT: 0913 771 779<br /> <br /> Email: tavantram@gmail.com<br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 5 * 2014 <br /> sẽ tăng lên 55% đạt đến số người mắc bệnh ĐTĐ <br /> là  592  triệu  người  (10,1%).  Gánh  nặng  do  bệnh <br /> ĐTĐ  gây  ra  ngày  một  tăng,  đặc  biệt  là  ở  các <br /> nước có thu nhập thấp và trung bình, cứ 4 trong <br /> 5 người mắc bệnh thì thuộc những quốc gia này <br /> và  Việt  Nam  là  một  trong  những  nước  đó.  Tại <br /> Việt  Nam,  bệnh  viện  Nội  tiết  Trung  ương  đã <br /> công bố tỉ lệ mắc bệnh ĐTĐ tăng gấp 2 lần trong <br /> 10  năm  qua  (năm  2002  là  2,7%  đến  2012  là <br /> 5,78%). Đây là con số đáng báo động vì theo xu <br /> hướng chung tỉ lệ này cần phải mất 15 năm mới <br /> tăng gấp đôi. <br /> Bệnh  ĐTĐ  trong  giới  y  học  gọi  là  “kẻ  giết <br /> người thầm lặng” do diễn tiến bệnh thường âm <br /> ỉ,  chỉ  được  phát  hiện  khi  xuất  hiện  các  biến <br /> chứng  trên  thần  kinh,  tim  mạch  và  thị  giác.  Y <br /> học ngày nay đã tạo ra được nhiều nhóm thuốc <br /> điều  trị  mang  lại  hiệu  quả  đáng  khích  lệ.  Tuy <br /> nhiên, vẫn còn một số vấn đề đáng để chúng ta <br /> quan tâm, đặc biệt là tai biến HĐH với các triệu <br /> chứng run tay chân, vã mồ hôi, trầm trọng hơn <br /> là hôn mê hay tử vong. Theo nghiên cứu Accord, <br /> sự xuất hiện HĐH nặng là một trong những yếu <br /> tố dự báo mạnh nhất của tai biến tim mạch. Như <br /> vậy,  tai  biến  HĐH  không  chỉ  ảnh  hưởng  sức <br /> khỏe  mà  còn  tăng  chi  phí  điều  trị,  tăng  gánh <br /> nặng cho bệnh nhân, gia đình, tạo cảm giác căng <br /> thẳng.  Từ  đó  dễ  dẫn  đến  các  tác  động  tiêu  cực <br /> trong  quản  lý,  điều  trị  bệnh  ĐTĐ  khiến  bệnh <br /> nhân không tuân thủ điều trị và sự miễn cưỡng <br /> tăng cường điều trị ở các nhân viên y tế.  <br /> Nhằm mục đích hỗ trợ cho việc điều trị bệnh <br /> ĐTĐ  đạt  hiệu  quả  cao,  an  toàn  và  hạn  chế  đến <br /> mức thấp nhất tai biến HĐH mà căn bệnh này có <br /> thể  gây  ra,  chúng  tôi  tiến  hành  nghiên  cứu  với <br /> đề tài: “Đặc điểm bệnh nhân ĐTĐ bị hạ đường <br /> huyết tại bệnh viện Đa khoa Tiền Giang”. <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Dân số chọn mẫu <br /> Bệnh nhân ĐTĐ bị HĐH vào khoa Cấp cứu <br /> bệnh  viện  Đa  khoa  Trung  tâm  Tiền  Giang  từ <br /> ngày 20/8/2013 đến ngày 1/7/2014. <br />  <br /> <br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh <br /> ‐  Bệnh  nhân  được  chẩn  đoán  ĐTĐ  theo  các <br /> tiêu chuẩn ADA 2013. <br /> ‐  Bệnh  nhân  ĐTĐ  đang  điều  trị  ngoại  trú <br /> bằng  thuốc  uống  đơn  thuần  hoặc  thuốc  chích <br /> đơn  thuần  hay  phối  hợp  cả  hai,  bị  tình  trạng <br /> HĐH phải nhập viện. <br /> ‐ Xét nghiệm máu với kết quả đường huyết <br /> lúc nhập viện nhỏ hơn 70mg/dl và có hay không <br /> có kèm theo triệu chứng HĐH. <br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ <br /> Bệnh  nhân  HĐH  nhưng  không  mắc  bệnh <br /> ĐTĐ;  bệnh  nhân  ĐTĐ  không  dùng  thuốc  điều <br /> trị; bệnh nhân đang điều trị nội trú bị HĐH. <br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu <br /> Nghiên cứu cắt ngang mô tả. <br /> <br /> Xử lý và phân tích số liệu <br /> Phần mềm SPSS 16.0. <br /> <br /> KẾT QUẢ <br /> Đặc điểm mẫu nghiên cứu <br /> Tuổi <br /> Bảng 1‐ Nhóm tuổi <br /> Tuổi<br /> < 55<br /> 55 - 70<br /> ≥ 70<br /> Tổng<br /> Trung bình ± SD<br /> <br /> Số lượng<br /> Tỉ lệ (%)<br /> 8<br /> 10,5<br /> 29<br /> 38<br /> 39<br /> 51,5<br /> 76<br /> 100<br /> 70,09 ± 11,09<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu <br /> <br />  Giới tính, phân loại ĐTĐ <br /> <br />   ‐ Mô tả đặc điểm của nhóm bệnh nhân đái <br /> tháo đường đang điều trị bằng thuốc hạ đường <br /> huyết dạng uống hay insulin, bị hạ đường huyết <br /> phải nhập viện. <br /> <br />  Bảng 2‐ Giới tính, phân loại ĐTĐ <br /> <br /> ‐ Khảo sát các đặc điểm hạ đường huyết. <br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học<br /> <br /> Số lượng<br /> Tỉ lệ (%)<br /> <br /> Giới tính<br /> Nam<br /> Nữ<br /> 25<br /> 51<br /> 32,9<br /> 67,1<br /> <br />  <br /> Phân nhóm<br /> Typ 1<br /> Typ 2<br /> 4<br /> 72<br /> 5,26<br /> 94,74<br /> <br /> 61<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 5 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Nơi cư trú, trình độ văn hóa, nghề nghiệp, thói <br /> quen sinh hoạt <br /> Bảng 3‐ Nơi cư trú, trình độ văn hóa, nghề nghiệp, <br /> thói quen sinh hoạt <br /> Đặc điểm<br /> <br /> Tỉ lệ (%)<br /> 64,21<br /> 35,79<br /> 17,11<br /> 48,68<br /> 15,70<br /> 11,84<br /> 6,58<br /> 14,47<br /> 7,89<br /> 10,53<br /> 67,11<br /> 13,16<br /> 13,95<br /> 28,95<br /> <br /> Nội ô<br /> Ngoại ô<br /> Mù chữ<br /> Cấp 1<br /> Cấp 2<br /> Cấp 3<br /> Trên cấp 3<br /> Lao động chân tay<br /> Buôn bán<br /> Công việc văn phòng<br /> Mất sức lao động<br /> Có hút thuốc lá<br /> Có uống rượu<br /> Có tập thể dục<br /> <br /> Nơi cư trú<br /> <br /> Trình độ văn hóa<br /> <br /> Nghề nghiệp<br /> <br /> Thói quen sinh hoạt<br /> <br /> TB<br /> SD<br /> Min<br /> Max<br /> <br />  Số ngày nằm viện <br /> Bảng 8‐ Số ngày nằm viện <br /> Giá trị<br /> Trung vị<br /> Nhỏ nhất<br /> Lớn nhất<br /> <br /> BMI<br /> kg/m2<br /> 22,45<br /> 3,75<br /> 15,40<br /> 35,71<br /> <br /> Tỉ lệ (%)<br /> 18,4<br /> 55,3<br /> 26,3<br /> 100<br /> <br /> Bệnh kèm theo <br /> 80<br /> <br /> 71%<br /> <br /> 70<br /> 60<br /> 45%<br /> <br /> 50<br /> 40<br /> <br /> 26,3%<br /> <br /> 30<br /> 20<br /> <br /> 27,6%<br /> <br /> 13%<br /> <br /> 10<br /> <br /> 3,4%<br /> <br /> 2,8%<br /> <br /> 0<br /> CHA<br /> <br /> RLLP<br /> <br /> Xơ gan<br /> <br /> Bệnh thận<br /> <br /> Biểu đồ 1: Bệnh kèm theo <br /> <br /> 62<br /> <br /> Đột quỵ<br /> <br /> Bệnh mạch<br /> vành<br /> <br /> Bệnh lý về<br /> mắt<br /> <br /> Số ngày nằm viện<br /> 5<br /> 1<br /> 14<br /> <br />   Đặc điểm HĐH <br /> Bảng 9‐ Các đặc điểm HĐH <br /> <br /> Bảng 5: HbA1C <br /> Số lượng<br /> 14<br /> 42<br /> 20<br /> 76<br /> <br /> Số năm (năm)<br /> 8<br /> 1<br /> 40<br /> <br /> Có  sự  tương  quan  thuận  giữa  số  năm  mắc <br /> bệnh  ĐTĐ  và  tiền  sử  HĐH  ở  mức  độ  vừa  (r  = <br /> 0,421; p  0,05. So với kết quả nghiên cứu <br /> của  tác  giả  Pai‐Feng  Hsu(3)  tiến  hành  trên  1.844 <br /> bệnh nhân ĐTĐ bị HĐH trong vòng 10 năm từ <br /> năm  1998  đến  2009.  Kết  quả  thu  được  là  bệnh <br /> nhân đã từng HĐH thì có nguy cơ tai biến trên <br /> tim mạch cao gấp 2 lần người chưa từng HĐH. <br /> Sự  khác  biệt  kết  quả  có  thể  vì  số  lượng  bệnh <br /> nhân ít và thời gian nghiên cứu còn ngắn.  <br />  HĐH  dù  mức  độ  nặng  hay  nhẹ  đều  liên <br /> quan đến việc làm tăng nguy cơ tai biến trên tim <br /> mạch như đột quỵ, bệnh mạch vành(3). Tương tự <br /> với kết quả nghiên cứu của Accord, sự xuất hiện <br /> HĐH  nặng  là  một  trong  những  yếu  tố  dự  báo <br /> mạnh  nhất  của  tai  biến  tim  mạch(10).  Cùng  với <br /> thời  gian  mắc  bệnh  khá  lâu  trung  bình  gần  8 <br /> năm  và  phần  kết  luận  trên  thì  có  thể  giải  thích <br /> nguyên  nhân  bệnh  nhân  ĐTĐ  bị  HĐH  có  tỉ  lệ <br /> mắc  bệnh  tim  mạch  cao,  tương  tự  với  kết  quả <br /> nghiên cứu trong nước như của tác giả Trương <br /> Thị  Vành  Khuyên(8)  là  25%  và  tác  giả  Nguyễn <br /> Mây Hồng(6) là 27,3%. <br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học <br /> <br />