Đặc điểm giải phẫu phẫu thuật của hố chân bướm - khẩu cái qua đường nội soi qua hốc mũi

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 23 * Số 3 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> trong nghiên cứu(1). Trong các kháng sinh điều trị viêm mũi xoang này với các mức độ<br /> Vancomycin, Teicoplanin, Linezolide, độ nhạy khác nhau. Chính vì vậy, việc nuôi cấy định<br /> cảm của các kháng sinh này với vi khuẩn đều là danh vi khuẩn và kháng sinh đồ trong<br /> tuyệt đối 100% trong tất cả các mẫu nghiên cứu. VMXMT nhiễm khuẩn người lớn có vai trò<br /> Các kháng sinh nhóm Macrolides và quan trọng trong việc lựa chọn thuốc điều trị<br /> Lincosamides được sử dụng tương đối phổ biến nhằm đạt hiệu quả tốt nhất cho bệnh nhân.<br /> trong bệnh lý viêm mũi xoang. Trong nghiên TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> cứu của chúng tôi, tỉ lệ nhạy cảm đối với các 1. Don DM, Yellon RF, Casselbrant ML, Bluestone CD (2001).<br /> kháng sinh này hiện nay còn rất thấp, như Efficacy of a stepwise protocol that includes intravenous<br /> antibiotic therapy for the management of chronic sinusitis in<br /> Azithromycin và Erythromycin độ nhạy cảm chỉ children and adolescents. Arch Otolaryngol Head Neck Surg,<br /> đạt 16,7%, Clindamycin đạt 22,2%. 127(9):pp. 1093-8.<br /> 2. Dương Thị Chung (2016). Nghiên cứu đặc điểm vi khuẩn trong<br /> Với nhóm Fluoroquinolones, tỉ lệ nhạy cảm xoang hàm trên bệnh nhân viêm mũi xoang mạn tính. Luận văn<br /> của vi khuẩn đối với Levofloxacin còn tương đối bác sĩ chuyên khoa II, Trường Đại học Y Hà Nội.<br /> cao là 54,5%. Tuy nhiên Ciprofloxacin chỉ còn 3. Kaszuba SM, Stewart MG (2006). Medical management and<br /> diagnosis of chronic rhinosinusitis: A survey of treatment<br /> nhạy cảm với tỉ lệ là 22,2% thấp hơn so với tác patterns by United States otolaryngologists. American journal of<br /> giả Dương Thị Chung là 40,9%(2). rhinology, 20(2):pp. 186-190.<br /> 4. Lê Công Định (1993). Bước đầu tìm hiểu tình hình viêm xoang<br /> KẾT LUẬN trẻ em tại viện Tai Mũi Họng Trung Ương 1987-1993. Luận văn<br /> bác sỹ nội trú, Đại học Y Hà Nội.<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi, tỷ lệ nuôi<br /> 5. Nguyễn Văn Hòa (2016). Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, vi<br /> cấy vi khuẩn dương tính đạt 24,2%, chủ yếu là vi khuẩn trong viêm mũi xoang mạn tính nhiễm khuẩn người lớn<br /> khuẩn Gram dương chiếm 78,3%. Về kết quả tại bệnh viện tai mũi họng Trung Ương. Luận văn Thạc sĩ Y học,<br /> Trường Đại học Y Hà Nội.<br /> định danh vi khuẩn, loại vi khuẩn gây bệnh hay 6. Nguyễn Thị Bích Hường (2011). Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng<br /> gặp nhất trong VMXMT nhiễm khuẩn người lớn và vi khuẩn trong viêm xoang trẻ em tại bệnh viện Tai Mũi<br /> trong nghiên cứu này là Staphylococcus aureus Họng Trung Ương. Luận văn Thạc sỹ y học, Trường Đại Học Y<br /> Hà Nội.<br /> chiếm tỉ lệ 30,4%. Pseudomoas aeruginosa đứng 7. Phạm Quang Thiện (2002). Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và vi<br /> thứ hai chiếm 17,4%. khuẩn trong viêm xoang hàm mạn tính nhiễm khuẩn tại bệnh<br /> viện Việt Nam- Thuỵ Điển Uông Bí. Luận văn tốt nghiệp chuyên<br /> Về kết quả kháng sinh đồ, nghiên cứu của khoa cấp II, Trường Đại học Y Hà Nội.<br /> chúng tôi cho thấy: các vi khuẩn gây viêm 8. Rosenfield RM, Piccirillo JF, Chandrasekhar S, Brook I, Kumar<br /> xoang có tỷ lệ kháng thuốc kháng sinh rất dao KA et al (2015). Clinical practice guideline (update): Adult<br /> Sinusitis Executive Summary. Electronic, pp.1097-6817.<br /> động và khác nhau ở các loại vi khuẩn khác 9. Sinus Partnership, Anon JB, Jacob MR (2000). Antimicrobial<br /> nhau và cũng rất khác nhau ở trong cùng một treatment guidelines for acute bacterial rhinosinusitis.<br /> Otolaryngology-Head and Neck Surgery, 123(1):pp. 5-31.<br /> loại vi khuẩn. Tụ cầu vàng, vi khuẩn có tỉ lệ<br /> 10. Sok JC, Ferguson BJ (2006). Differential diagnosis of eosinophilic<br /> cấy cao nhất trong nghiên cứu, đã kháng với tỉ chronic rhinosinusitis. Curr Allergy Asthma Rep, 6(3):pp. 203-14.<br /> lệ cao các kháng sinh nhóm β-lactam,<br /> Macrolides và Fluoroquinolones. Các vi khuẩn Ngày nhận bài báo: 08/11/2018<br /> còn lại trong nghiên cứu cũng đã thể hiện sự Ngày phản biện nhận xét bài báo: 07/12/2018<br /> đề kháng với các kháng sinh phổ biến trong Ngày bài báo được đăng: 10/03/2019<br /> <br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM GIẢI PHẪU PHẪU THUẬT CỦA HỐ CHÂN BƯỚM - KHẨU CÁI<br /> QUA ĐƯỜNG NỘI SOI QUA HỐC MŨI<br /> Võ Công Minh*, Nguyễn Hiền Minh**, Phạm Kiên Hữu***<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 57<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Hố chân bướm khẩu cái là một vùng giải phẫu sâu có cấu trúc phức tạp. Hiểu rõ đặc điểm giải<br /> phẫu qua đường nội soi của hố chân bướm khẩu cài để tiếp cận vùng này an toàn.<br /> Mục tiêu: Nghiên cứu các thành phần giải phẫu thần kinh mạch máu trong hố chân bướm khẩu cái và<br /> tương quan không gian và khoảng cách của các thành phần này với nhau và với các mốc giải phẫu trong hốc mũi<br /> qua đường nội soi.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Thiết kế: cắt ngang mô tả hàng loạt ca. Nghiên cứu được thực<br /> hiện tại trường Đại Học Y Dược TP. Hồ Chí Minh từ năm 2014 đến 2017. Ba mươi xác ngâm formol đã được<br /> phẫu tích theo trình tự giống nhau ở cả hai bên hốc mũi: mở lỗ thông xoang hàm, nạo sàng trước sau, mở xoang<br /> bướm, cắt vách mũi xoang, bộc lộ các thành phần thần kinh, mạch máu, cơ và xương của hố chân bướm khẩu cái.<br /> Kết quả: Hốc mũi: mào sàng xuất hiện trong 97% trường hợp. Động mạch bướm khẩu cái đoạn xuất phát<br /> từ lỗ bướm khẩu cái có hai thân chiếm tỉ lệ 20%, có một thân chiếm tỉ lệ 80%. Khoảng cách từ gai mũi trước đến<br /> mào sàng là 62,9±4,286mm. Khoảng cách từ mào sàng đến mặt trước xoang bướm là 10,18±2,303mm. Khoảng<br /> cách từ bờ sau lỗ thông xoang hàm đến mào sàng: 7,13±1,498mm. Khoảng cách từ mào sàng đến sàn mũi là<br /> 23,4±1,429mm. Đường kính lỗ bướm khẩu cái là 6,73±1,233mm. Trong hố chân bướm khẩu cái (CBKC): kích<br /> thước trong ngoài của hố CBKC là 21,81±3,206mm. Kích thước trên dưới của hố CBKC là 23,2±2,327mm.<br /> Khoảng cách trước sau của hố CBKC là 9,65±1,43mm. Kích thước hạch CBKC là 7,01±1,643mm. Đường kính<br /> động mạch hàm trong là 4,34±0,826mm. Đường kính động mạch bướm khẩu cái là 2,37±0,459mm. Khoảng cách<br /> giữa ống thần kinh Vidian và lỗ tròn là 9,92±1,344mm.<br /> Kết luận: Đường nội soi xuyên hốc mũi giúp bộc lộ các thành phần thần kinh mạch máu trong hố CBKC<br /> với vùng phẫu thuật tương đối rộng rãi. Hiểu biết về tương quan về không gian và kích thước giữa các thành<br /> phần này có thể giúp cho phẫu thuật viên sàn sọ tiếp cận vùng giải phẫu này qua nội soi một cách an toàn.<br /> Từ khóa: hố chân bướm khẩu cái, mào sàng, động mạch bướm khẩu cái, thần kinh Vidian<br /> ABSTRACT<br /> ENDOSCOPIC TRANSNASAL ANATOMY OF PTERYGOPALATINE FOSSA: CONTENTS AND<br /> RELATIONSHIPS WITH NASAL LANDMARKS<br /> Vo Cong Minh, Nguyen Hien Minh, Pham Kien Huu<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Vol. 23 - No 3- 2019: 58-63<br /> Introduction: Pterygopalatine fossa is a deep and narrow space located at the lateral skull base. Knowledge<br /> about its contents and relationships to other important nasal landmarks under endoscopy may help the skull base<br /> surgeon when doing operation in this area.<br /> Objective: The purpose of this study was to investigate the anatomic contents of human pterygopalatine<br /> <br /> *<br /> Khoa Tai Mũi Họng – Bệnh viện Đại Học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> **Bộ môn Sinh Lý – Sinh Lý Bệnh – Miễn Dịch – Đại Học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> ***Bộ môn Tai Mũi Họng – Đại Học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> <br /> Tác giả liên lạc: ThS.BS Võ Công Minh ĐT: 0903905467 Email: vocongminh@gmail.com<br /> fossa and its spatial and distance relationship with nasal important landmarks through the endonasal endoscopic<br /> transnasal approach on human cadavers.<br /> Methods: Design: case series study. This study was carried out at Department of Anatomy at University of<br /> Medicine and Pharmacy Ho Chi Minh city from 2014 to 2017. An anatomical dissection of thirty human<br /> <br /> <br /> <br /> 58<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 23 * Số 3 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> cadavers were performed to analyzed in this study to describe the spatial relationships and to measure the<br /> distances between the most important neurovascular structures in this region and with other nasal landmarks.<br /> Results: Nasal cavity: ethmoidal crest was seen 93% of cases. Sphenopalatine artery with one trunk was<br /> seen in 80% when two trunks was seen in 20% of cases. Mean distance between anterior nasal spine and<br /> ethmoidal crest was 62.9±4.286mm. Mean distance between ethmoidal crest and anterior wall of sphenoid sinus<br /> was 10.18±2.303mm. Mean distance between natural ostium of maxillary sinus and ethmoidal crest was<br /> 7.13±1.498mm. Mean distance between ethmoidal crest and nasal floor was 23.4±1.429mm. Mean diameter of<br /> sphenopalatine foramen was 6.73±1.233mm. Inside pterygopalatine fossa: Mean width of anterior wall of<br /> pterygopalatine fossa was 21.81±3.206mm. Mean height of anterior wall of pterygopalatine fossa was<br /> 23.2±2.327mm. Mean depth of pterygopalatine fossa was 9.65±1.43mm. Mean width of pterygopalatine ganglion<br /> was 7.01±1.643mm. Mean diameter of internal maxillary artery was 4.34±0.826mm. Mean diameter of<br /> pterygopalatine artery was 2.37±0.459mm. Mean distance between Vidian canal and foramen rotundum was<br /> 9.92±1.344mm.<br /> Conclusions: Using an endoscopic endonasal approach makes it possible to identify all of important<br /> neurovascular structures inside pterygopalatine fossa with a reasonable surgical space.<br /> Keywords: pterygopalatine fossa, ethmoidal crest, sphenopalatine artery, Vidian nerve<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ mạch máu và cấu trúc cơ quan trọng trong hố<br /> Hố chân bướm khẩu cái (CBKC) là một CBKC giúp tiếp cận vùng giải phẫu này qua<br /> vùng giải phẫu sâu và hẹp thuộc sàn sọ bên có nội soi với mức độ xâm lấn tối thiểu.<br /> thành phần cấu trúc phức tạp. Giới hạn phía ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU<br /> trước là thành sau xoang hàm, bên trong là Thiết kế nghiên cứu<br /> xương khẩu cái, phía sau là thân xương bướm Nghiên cứu cắt ngang mô tả hàng loạt ca.<br /> và chân bướm ngoài, giới hạn trên là khe dưới Đối tượng nghiên cứu<br /> ổ mắt, giới hạn dưới là lỗ khẩu cái lớn và phía Phẫu tích được tiến hành trên tiêu bản xác<br /> ngoài là khe chân bướm hàm và hố dưới thái ngâm formol bảo quản tại Bộ môn Giải phẫu<br /> dương(9). Hố chân bướm khẩu cái có hình nón trường Đại Học Y Dược TP. Hồ Chí Minh.<br /> ngược: đáy hướng lên trên và hẹp dần khi đi Tiêu chuẩn chọn xác<br /> về phía dưới do độ cong của chân bướm và<br /> Là không dị dạng hay biến dạng vùng mặt<br /> thành sau xoang hàm(1). Hố CBKC thông với và vùng hốc mũi 2 bên. Chuẩn bị hốc mũi: tiêu<br /> hố sọ giữa, ổ mắt, hốc mũi, xoang miệng và hố bản xác tham gia nghiên cứu đều được thực hiện<br /> dưới thái dương thông qua sáu lỗ và ống phẫu tích theo quy trình sau: mở lỗ thông xoang<br /> xương tự nhiên, nhiều bệnh lý viêm hay u có hàm, nạo sàng trước sau, mở xoang bướm, cắt<br /> thể xâm lấn hố CBKC thông qua những đường vách mũi xoang đến mức cách sàn mũi khoảng 1<br /> thông này(2,3,5). Các phương pháp phẫu thuật cm về phía trên, cắt phần sau vách ngăn, xác<br /> để lấy bệnh tích vùng giải phẫu này là phẫu định vị trí mào sàng bằng vị trí và khoảng cách<br /> thuật mở, đi xuyên qua khối sọ mặt, có mức độ với các mốc giải phẫu trong hốc mũi, mở thành<br /> tàn phá lớn, cần lấy đi nhiều mô cấu trúc vùng sau xoang hàm để bộc lộ hố CBKC từ mào sàng.<br /> sọ mặt gây sang chấn và ảnh hưởng nhiều đến Sau khi bộc lộ hoàn toàn hố CBKC, tiến hành bộc<br /> lộ từng lớp các thành phần giải phẫu của hố theo<br /> chức năng và thẩm mỹ. Mục tiêu của nghiên<br /> thứ tự từ trước ra sau.<br /> cứu là thông qua phẫu tích xác hoàn toàn qua<br /> Xử lý thống kê<br /> nội soi để mô tả tương quan không gian và<br /> khoảng cách của các thành phần thần kinh, Bằng phần mềm thống kê SPSS 20.00.<br /> <br /> <br /> 59<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> KẾT QUẢ nhánh của động mạch hàm trong vốn xuất<br /> Để bộc lộ mặt trước hố CBKC hay mặt sau phát từ phần dưới ngoài từ khe chân bướm(6).<br /> xoang hàm qua đường nội soi, trước tiên chúng Các nhánh của động mạch hàm trong bao gồm<br /> tôi cần phẫu tích lấy bỏ xương cuốn mũi dưới và (theo thứ tự xuất phát từ động mạch hàm<br /> vách mũi xoang, đồng thời lấy bỏ phần sau của trong) (Hình 1, 2, 3 và Bảng 3):<br /> vách ngăn để dễ dàng đưa dụng cụ đo và thao Động mạch huyệt răng sau trên: là phân<br /> tác ống nội soi thông qua cả hai hốc mũi. Trong nhánh đầu tiên, đi hướng xuống dưới, ra trước<br /> nghiên cứu, chúng tôi ghi nhận có 58/60 trường và hơi ra ngoài và đi đến phần huyệt răng của<br /> hợp chiếm tỉ lệ 97% có mào sàng. Động mạch xương hàm trên và cung cấp máu cho vùng này.<br /> bướm khẩu cái có một thân chính sau khi rời Động mạch dưới ổ mắt: là phân nhánh thứ<br /> khỏi lỗ chân bướm khẩu cái chiếm tỉ lệ 80% hai. Lúc này động mạch hàm trong quặt ngược<br /> (Bảng 1). lên trên và hơi chếch ra sau đến gần thần kinh<br /> Bảng 1: Khoảng cách của mào sàng và lỗ chân bướm V2 thì chia nhánh động mạch dưới ổ mắt.<br /> khẩu cái và các mốc giải phẫu Động mạch Vidian: phân nhánh đi tùy<br /> Chỉ số Trung bình Độ lệch chuẩn<br /> hành thần kinh Vidian. Động mạch hướng ra<br /> Khoảng cách từ gai mũi trước 62,9mm 4,286<br /> đến mào sàng sau và vào trong về phía lỗ thần kinh Vidian<br /> Khoảng cách từ mào sàng 10,18mm 2,303 thuộc chân bướm.<br /> đến mặt trước xoang bướm<br /> Khoảng cách từ mào sàng đến 7,13mm 1,498 Động mạch khẩu cái xuống: trước khi phân<br /> bờ sau lỗ thông xoang hàm nhánh động mạch khẩu cái xuống, động mạch<br /> Khoảng cách từ mào sàng 23,2mm 2,327<br /> hàm trong cuộn ngược lên trên và hướng vào<br /> đến sàn mũi<br /> Đường kính lỗ bướm khẩu cái 6,73mm 1,233 trong tạo thành một vòng tròn mạch máu.<br /> Bảng 2: Kích thước không gian của hố chân bướm Động mạch bướm khẩu cái: là nhánh tận<br /> khẩu cái hay là động mạch hàm trong đổi tên thành<br /> Chỉ số Trung bình Độ lệch chuẩn động mạch bướm khẩu cái(8). Đa số, động<br /> Kích thước trong ngoài 21,81mm 3,206<br /> mạch chỉ phân thành 2 nhánh khi ra khỏi lỗ<br /> của hố CBKC<br /> Kích thước trên dưới 23,2mm 2,327 bướm khẩu cái.<br /> của hố CBKC Bảng 3: Kích thước của động mạch hàm trong và<br /> Độ sâu của hố CBKC 9,65mm 1,43<br /> động mạch bướm khẩu cái<br /> Sau khi bộc lộ mào sàng, dùng curette mở Chỉ số Giá trị trung Độ lệch<br /> xương thành sau xoang hàm từ mào sàng theo bình chuẩn<br /> Đường kính động mạch 4,34mm 0,826<br /> hướng từ trong ra ngoài dọc theo động mạch hàm trong<br /> bướm khẩu cái. Thành sau xoang hàm được Đường kính động mạch 2,37mm 0,459<br /> bướm khẩu cái<br /> lấy có giới hạn trên là khe ổ mắt trên, dưới là<br /> sàn mũi, ngoài là khe chân bướm và các cơ<br /> chân bướm (Bảng 2).<br /> Mô tả đặc điểm các thành phần giải phẫu trong<br /> hố chân bướm khẩu cái<br /> Cấu trúc mạch máu<br /> Thành phần đầu tiên quan sát được trong<br /> hố CBKC là mạch máu, bao gồm tất cả các<br /> <br /> <br /> <br /> 60<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 23 * Số 3 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 3: Động mạch hàm trong. A: động mạch hàm<br /> trong. B: vén động mạch CBKC để tìm động mạch<br /> hàm trong và khe chân bướm hàm.<br /> Chú thích: TKV2: thần kinh V2; ĐM hàm: động mạch hàm<br /> trong; ĐMCBKC: động mạch chân bướm khẩu cái.<br /> Cấu trúc thần kinh<br /> Ở mặt trước chân bướm, lỗ tròn nằm ở phần<br /> Hình 1: A: Bộc lộ mào sàng và 2 phân nhánh của cao nhất của hố CBKC. Thần kinh V2 rời khỏi lỗ<br /> động mạch bướm khẩu cái. B: Dùng currette mở mào tròn vào hố CBKC một đoạn sau theo hướng lên<br /> sàng. C. Mào sàng và thành sau xoang hàm đã lấy bỏ trên và ra ngoài sau đó hợp với động mạch dưới<br /> 1 phần. D. Thành sau xoang hàm đã lấy bỏ phần lớn. ổ mắt đi vào khe ổ mắt trên. Nằm ở phía trong<br /> Chú thích: MS: mào sàng; XB: xoang bướm; TSXH: thành và dưới của lỗ tròn là ống thần kinh Vidian.<br /> sau xoang hàm; BMBKC: bó mạch bướm khẩu cái.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 4: Góc nhọn tạo bởi đường thẳng qua 2 lỗ tròn<br /> và Vidian và mặt phẳng sàn mũi.<br /> Chú thích: V2: lỗ tròn; VN: lỗ thần kinh Vidian; XB: xoang bướm.<br /> Hình 2: A: Bộc lộ hết thành sau xoang hàm. B: Động<br /> Cuối cùng là hạch chân bướm khẩu cái.<br /> mạch huyệt răng sau trên. C: Động mạch dưới ổ mắt.<br /> Nếu tiếp cận từ trước đến sau, các thành phần<br /> D: Bó mạch thần kinh khẩu cái xuống.<br /> cấu trúc lần lượt là: đoạn động mạch bướm<br /> Chú thích: TK V2: thần kinh V2; ĐM: động mạch;<br /> ĐMBKC: động mạch bướm khẩu cái; BMTKKC lớn: bó mạch khẩu cái – hạch chân bướm khẩu cái – lỗ thần<br /> thần kinh khẩu cái lớn kinh Vidian.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 61<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> Bảng 4: Các chỉ số của các lỗ thần kinh và hạch chân cáo(7). Tuy nhiên, trong phẫu tích, cần chú ý ba<br /> bướm khẩu cái điểm quan trọng sau: 1) Khi dùng currette mở<br /> Chỉ số Trung bình Độ lệch mào sàng cần đưa miệng currette gỡ sát phần<br /> chuẩn<br /> xương của mào sàng, tránh làm rách phần mạc<br /> Khoảng cách giữa lỗ Vidian và 9,92mm 1,344<br /> lỗ tròn bao quanh bó mạch bướm khẩu cái để tránh<br /> Góc giữa đường thẳng nối 2 lỗ 65,45 độ 2,086 làm tổn thương động mạch; 2) Trong quá trình<br /> và mặt phẳng sàn mũi phẫu tích cần tiến hành lấy xương thành sau<br /> Đường kính lỗ tròn 4,89mm 0,912<br /> xoang hàm ở mặt phẳng này trở lên hoặc lấy<br /> Đường kính lỗ Vidian 3,2mm 0,743<br /> phần vách mũi xoang trên mức sàn mũi<br /> Cấu trúc cơ khoảng 1cm để tránh làm thương tổn động<br /> mạch khẩu cái xuống; 3) Hạch chân bướm<br /> khẩu cái trên thực tế là một bó những sợi thần<br /> kinh hợp thành từ thần kinh V2 và Vidian và<br /> những sợi cảm giác và đối giao cảm hậu hạch,<br /> khó nhận biết trên đại thể. Tóm lại, đặc điểm<br /> thành phần giải phẫu của hố chân bướm khẩu<br /> cái qua đường nội soi xuyên hốc mũi có thể<br /> giúp đề xuất phương thức tiếp cận hố chân<br /> bướm khẩu cái một cách an toàn và chính xác hơn.<br /> KẾT LUẬN<br /> Hình 5: Hình ảnh cơ chân bướm trong và cơ chân Tóm lại, mục tiêu của nghiên cứu này của<br /> bướm ngoài chúng tôi nhằm mô tả thành phần giải phẫu của<br /> Chú thích: ĐMCBKC: động mạch bướm khẩu cái; CBT: hố chân bướm khẩu cái qua đường nội soi xuyên<br /> chân bướm trong; CBN: chân bướm ngoài, dưới hốc mũi bằng hình ảnh và các số đo chính xác<br /> OM: dưới ổ mắt cũng như tương quan về vị trí và khoảng cách<br /> Cơ chân bướm trong là cấu trúc cơ quan của các thành phần giải phẫu này với các mốc<br /> trọng nhất, có thể quan sát thấy dưới nội soi và giải phẫu trong hốc mũi. Những đặc điểm này<br /> là ranh giới ngoài của hố CBKC(9). Bên ngoài cơ có thể giúp tiếp cận hố chân bướm khẩu an toàn<br /> chân bướm trong là cơ chân bướm ngoài và hố và chính xác, tránh làm tổn thương những tổ<br /> dưới thái dương. chức thần kinh mạch máu quan trọng. Từ đó có<br /> BÀN LUẬN thể là cơ sở giải phẫu phẫu thuật qua nội soi để<br /> Theo quan điểm tác giả, những kết quả của điều trị bệnh lý vùng cạnh bên của sàn sọ giữa<br /> nghiên cứu có thể giúp ích cho việc phẫu thuật và mở rộng ra các tổ chức giải phẫu lân cận như<br /> qua nội soi điều trị các bệnh lý liên quan đến hố dưới thái dương, hố sọ giữa...<br /> hố chân bướm khẩu cái cũng như vùng hố sọ TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> bên(4). Trong nghiên cứu này, chúng tôi đề 1. Erdogan N, Erdogan U, Murat B (2003). CT anatomy of<br /> pterygopalatine fossa and its communications: a pictorial<br /> xuất phương pháp tiếp cận hố chân bướm<br /> review. Computerized Medical Imaging and Graphics, Volume 27,<br /> khẩu cái một cách an toàn là đầu tiên cần bộc Issue 6:pp.481-487.<br /> lộ mào sàng và xác định vị trí của động mạch 2. Jian XC, Liu JP (2003). A new surgical approach to extensive<br /> tumors in the pterygomaxillary fossa and the skull base. Oral<br /> bướm khẩu cái. Sau đó đi dọc theo động mạch Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod, 95(2):pp.156-62.<br /> bướm khẩu cái về phía ngoài để đến phần giới 3. Jian XC, Wang CX, Jiang CH (2005). Surgical management of<br /> hạn ngoài của hố chân bướm khẩu cái là khe primary and secondary tumors in the pteygopalatine fossa.<br /> Otolaryngol Head Neck Surg, 132:pp.90–94.<br /> chân bướm hàm. Đây cũng là phương pháp 4. Kassam AB, Gardner P, Snyderman C, Mintz A, Carrau R<br /> tiếp cận đã được các tác giả nước ngoài báo (2005). Expanded endonasal approach: fully endoscopic,<br /> <br /> <br /> <br /> 62<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 23 * Số 3 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> completely transnasal approach to the middle third of the clivus, implications for the endoscopic management of epistaxis. Am J<br /> petrous bone, middle cranial fossa, and infratemporal fossa. Rhinol, 17:pp.63–66.<br /> Neurosurg Focus, 19:pp.E6. 9. Solari D, Magro F, Cappabianca P, Cavallo LM, Samii A,<br /> 5. Mitskavich MT, Carrau RL, Snyderman CH, Weissman JL, Esposito F, Paternò V, De Divitiis E, Samii M (2007). Anatomical<br /> Fagan JJ (1998). Intranasal endoscopic excision of a juvenile study of the pterygopalatine fossa using an endoscopic<br /> angiofibroma. Auris Nasus Larynx, 25:pp.39–44. endonasal approach: spatial relations and distances between<br /> 6. Navarro JA, Filho JL, Zorzetto NL (1982). Anatomy of the surgical landmarks. J Neurosurg, 106(1):pp.157-63.<br /> maxillary artery into the pterygomaxillopalatine fossa. Anat Anz,<br /> 152:pp.413–433.<br /> Ngày nhận bài báo: 08/11/2018<br /> 7. Sandu K, Monnier P, Pasche P (2012). Anatomical landmarks for<br /> transnasal endoscopic skull base surgery. Eur Arch Ngày phản biện nhận xét bài báo: 10/12/2018<br /> Otorhinolaryngol, 269(1):171-8.<br /> Ngày bài báo được đăng: 10/03/2019<br /> 8. Schwartzbauer HR, Shete M, Tami TA (2003). Endoscopic<br /> anatomy of the sphenopalatine and posterior nasal arteries:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 63<br />