Đặc điểm sinh học và nuôi tôm chân trắng ở một số nước và Việt Nam

Chia sẻ: Bluesky_12 Bluesky_12 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:68

Thêm vào BST

Báo xấu

285
lượt xem 108
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tôm thẻ chân trắng (tôm chân trắng) lần đầu được nuôi thử nghiệm ở Việt Nam từ năm 2002 với diện tích 1.710 ha, sản lượng 10.000 tấn. Theo dự báo của Tổng cục thuỷ sản, sản lượng nuôi tôm chân trắng năm nay của cả nước ước đạt trên 200.000 tấn. Diện tích tăng đột biến lên 25.843 ha, bằng 135% so với năm trước, nhất là ở miền Bắc và miền Trung. Nguyên nhân của sự bùng nổ này là tôm chân trắng dễ nuôi, lợi nhuận cao nên thu hút được hầu hết các doanh...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đặc điểm sinh học và nuôi tôm chân trắng ở một số nước và Việt Nam

Bé Thñy s¶n Trung t©m KhuyÕn ng− Quèc gia ********** Nh÷ng th«ng tin vÒ §Æc ®iÓm sinh häc vµ nu«i t«m ch©n tr¾ng (lipopenaeus vannamei) ë mét sè n−íc vµ ViÖt Nam Th¸ng 11 n¨m 2004 1
Giíi thiÖu T«m ch©n tr¾ng Vannamei lµ loµi t«m kinh tÕ ®−îc nu«i ë nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi. Trong vßng 5 n¨m trë l¹i ®©y, nhiÒu n−íc khu vùc ch©u ¸ nh− §µi Loan, Trung Quèc, Th¸i Lan ®· nhËp vµo nu«i cho n¨ng suÊt cao vµ cã hiÖu qu¶. Tõ n¨m 2002 ®Õn nay ®· g©y ra sù mÊt c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu ®Èy gi¸ t«m gi¶m ®¸ng kÓ. T«m ch©n tr¾ng, bªn c¹nh nh÷ng −u ®iÓm lµ dÔ nu«i, n¨ng suÊt cao vµ cã hiÖu qu¶ lµ vÊn ®Ò dÞch bÖnh, ®Æc biÖt lµ héi chøng taura ®· vµ ®ang g©y tæn h¹i lín cho nhiÒu vïng nu«i nh− ë £qua®o, Trung Quèc, §µi Loan…. Tõ n¨m 2001, ViÖt Nam còng ®· nhËp t«m he ch©n tr¾ng vµo nu«i kh¶o nghiÖm- ®Õn nay còng ®· më réng nu«i ë mét sè ®Þa ph−¬ng nh− B¹c Liªu, Kh¸nh Hoµ, Phó Yªn, Hµ T©y, H¶i Phßng, Qu¶ng Ninh. Bé Thuû s¶n còng ®· cã chØ ®¹o c¸c ViÖn nghiªn cøu, c¸c ®Þa ph−¬ng vµ c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn ®óng mét sè qui ®Þnh kü thuËt. Tæng kÕt ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ kh¶o nghiÖm, x©y dùng tiªu chuÈn, qui tr×nh kü thuËt ®Ó phæ biÕn ¸p dông. §Ó gióp bµ con n«ng, ng− d©n vµ c¸c c¸ nh©n, tæ chøc quan t©m ®Õn t«m he ch©n tr¾ng, cã nh÷ng th«ng tin bæ Ých gióp chóng t«i tËp hîp nh÷ng th«ng tin cã ®−îc, hy väng sÏ gãp phÇn nhá bÐ cña m×nh vµo viÖc thùc hiÖn ®óng ®¾n chñ tr−¬ng ph¸t triÓn t«m ch©n tr¾ng ë ViÖt Nam. RÊt mong nhËn ®−îc sù céng t¸c vµ nh÷ng ý kiÕn ph¶n håi cña quý ®éc gi¶. Gi¸m ®èc Trung t©m KhuyÕn ng− Quèc gia TrÇn V¨n Quúnh 2
ChØ thÞ cña bé tr−ëng bé thuû s¶n vÒ viÖc t¨ng c−êng qu¶n lý t«m ch©n tr¾ng ë ViÖt Nam Ngµy 16/1/2004, Bé Thuû s¶n ®· ban hµnh ChØ thÞ sè 01/2004/CT – BTS cña Bé tr−ëng Bé Thuû s¶n vÒ viÖc t¨ng c−êng qu¶n lý t«m ch©n tr¾ng ë ViÖt Nam. Chóng t«i xin giíi thiÖu d−íi ®©y néi dung b¶n ChØ thÞ. HiÖn nay ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ nu«i th−¬ng phÈm t«m ch©n tr¾ng (Litopenaeus vannamei hoÆc Penaeus vannamei) ®ang diÔn ra t¹i nhiÒu ®Þa ph−¬ng nh− Qu¶ng Ninh, Hµ TÜnh, Phó Yªn, B¹c Liªu, Cµ Mau… Qua tæng hîp th«ng tin vÒ ph¸t triÓn nu«i ®èi t−îng nµy trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam cho thÊy t«m ch©n tr¾ng dÔ nu«i, n¨ng suÊt cao, gi¸ c¶ hiÖn cã tÝnh c¹nh tranh nh−ng th−êng m¾c nh÷ng bÖnh cña t«m só, ngoµi ra cßn m¾c héi chøng Taura g©y nªn dÞch bÖnh lín vµ cã thÓ nhiÔm sang ®èi t−îng t«m kh¸c lµm thiÖt h¹i nghiªm träng ®Õn s¶n xuÊt thuû s¶n vµ m«i tr−êng tù nhiªn. Mét sè n−íc cã nghÒ nu«i t«m ch©n tr¾ng m¹nh nh− Trung Quèc, cã n−íc cho khoanh nu«i h¹n chÕ nh− Ind«nexia, Xrilanca, Australia, cã n−íc ®· th«ng b¸o cÊm nu«i nh− Philippin, Malayxia, cã n−íc ph¸t triÓn nu«i ®¹t ®Õn s¶n l−îng cao nh−ng ®Õn nay cÊm nhËp nh− Th¸i Lan. Theo Ph¸p lÖnh b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn nguån lîi thuû s¶n, nh»m ®¶m b¶o yªu cÇu ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n bÒn v÷ng khi ®−a c¸c ®èi t−îng míi cã triÓn väng vµo nu«i, tr¸nh t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn s¶n xuÊt c¸c ®èi t−îng nu«i kh¸c còng nh− chÝnh trªn ®èi t−îng t«m ch©n tr¾ng vµ b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i, Bé tr−ëng Bé Thuû s¶n chØ thÞ: 1. C¸c tæ chøc, c¸ nh©n nhËp khÈu t«m ch©n tr¾ng ph¶i thùc hiÖn nghiªm chØnh. QuyÕt ®Þnh sè 18/2002/Q§ - BTS ngµy 3/6/2002 cña Bé tr−ëng Bé thuû s¶n vÒ viÖc ban hµnh Qui chÕ kh¶o nghiÖm gièng thuû s¶n, thøc ¨n, thuèc, ho¸ chÊt vµ chÕ phÈm sinh häc dïng trong nu«i trång thuû s¶n. Tr−íc khi nhËp khÈu ph¶i cung cÊp ®Çy ®ñ Hîp ®ång kh¶o nghiÖm víi c¬ quan cã thÈm quyÒn, trong ®ã nªu râ ®Þa ®iÓm, quy m«, thêi h¹n kh¶o nghiÖm vµ ph¶i c« lËp c¸c l« t«m bè mÑ, t«m gièng t¹i n¬i t¸ch biÖt ®Ó tiÕn hµnh kiÓm dÞch chÆt chÏ tr−íc khi thùc hiÖn kh¶o nghiÖm. 2. Kh«ng tiÕn hµnh s¶n xuÊt t«m ch©n tr¾ng t¹i c¸c tr¹i t«m só vµ t«m gièng kh¸c; ChØ ®−îc phÐp nu«i t«m ch©n tr¾ng t¹i c¸c khu vùc, ao, ®Çm nu«i cã sù t¸ch biÖt nh»m ®¶m b¶o kh«ng g©y l©y lan dÞch bÖnh cho c¸c ®èi t−îng nu«i kh¸c vµ b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i. C¸c tæ chøc, c¸ nh©n tham gia ho¹t ®éng s¶n xuÊt gièng vµ nu«i th−¬ng phÈm t«m ch©n tr¾ng chÞu sù gi¸m s¸t cña Côc chÊt l−îng, An toµn vÖ sinh vµ Thó y thuû s¶n (NAFIQAVED) vÒ phßng trÞ dÞch bÖnh, tù chi tr¶ phÝ kiÓm dÞch vµ chi phÝ tiªu diÖt mÇm bÖnh. 3. Côc qu¶n lý chÊt l−îng, An toµn vÖ sinh vµ Thó y thuû s¶n triÓn khai hÖ thèng kiÓm tra, gi¸m s¸t chÊp hµnh, kiÓm dÞch, cã ph−¬ng ¸n phßng vµ chèng dÞch bÖnh; T¨ng c−êng kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng kh¶o nghiÖm. 4. Côc qu¶n lý chÊt l−îng, An toµn vÖ sinh vµ Thó y thuû s¶n tiÕn hµnh tæng kÕt c«ng t¸c kh¶o nghiÖm, thö nghiÖm t¹i tÊt c¶ c¸c C«ng ty, ®¬n vÞ ®· ®−îc cÊp giÊy phÐp kh¶o nghiÖm theo néi dung quyÕt ®Þnh sè 18/2002/Q§ - 3
BTS ngµy 3/6/2002 cña Bé tr−ëng Bé Thuû s¶n ®Ó ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p qu¶n lý nu«i t«m ch©n tr¾ng cã hiÖu qu¶ ë ViÖt Nam, cã th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ t¸c ®éng cña t«m ch©n tr¾ng ®èi víi c¸c nguån lîi, ®a d¹ng sinh häc, ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p kiÓm dÞch vµ ®Ò phßng l©y lan dÞch bÖnh. 5. Vô Khoa häc C«ng nghÖ chØ ®¹o c¸c ViÖn, Trung t©m nghiªn cøu, Trung t©m tin häc cña Bé, tËp hîp th«ng tin, kinh nghiÖm trong n−íc, ngoµi n−íc vÒ nu«i t«m ch©n tr¾ng, x©y dùng c¬ së khoa häc vÒ triÓn väng l©u dµi vµ nh÷ng nguy c¬ cã thÓ cña ph¸t triÓn nu«i t«m ch©n tr¾ng t¹i ViÖt Nam. 6. ViÖn Nghiªn cøu NTTS I, II, Trung t©m Nghiªn cøu Thuû s¶n III tiÕp tôc hoµn thµnh sím c¸c nhiÖm vô nghiªn cøu ®· ®−îc giao vÒ t«m ch©n tr¾ng, thùc hiÖn tèt c¸c kh¶o nghiÖm nu«i t«m ch©n tr¾ng t¹i c¸c vïng ®Þa lý thuéc ph¹m vi ph©n c«ng cña ®¬n vÞ vµ sím x©y dùng Tiªu chuÈn chÊt l−îng t«m bè mÑ, Tiªu chuÈn chÊt l−îng t«m gièng, Tiªu chuÈn chÊt l−îng tr¹i s¶n xuÊt t«m gièng ch©n tr¾ng. 7. Vô Nu«i trång thuû s¶n tæng kÕt c«ng t¸c qu¶n lý vµ thùc tr¹ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt gièng, nu«i th−¬ng phÈm t«m ch©n tr¾ng t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng trong c¶ n−íc. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi vÒ s¶n xuÊt t«m ch©n tr¾ng t¹i c¸c tØnh. §Ò xuÊt h−íng qu¶n lý s¶n xuÊt tr¸nh dÞch bÖnh bïng næ vµ l©y nhiÔm sang ®èi t−îng nu«i kh¸c. 8. C¸c Së Thuû s¶n, Së N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n cã qu¶n lý thuû s¶n triÓn khai vµ b¸o c¸o t×nh h×nh thùc hiÖn chØ thÞ nµy cña Bé tr−ëng Bé thuû s¶n. X©y dùng b¸o c¸o ®¸nh gi¸ mÆt ®−îc, ch−a ®−îc, nguy c¬ cña ph¸t triÓn nu«i t«m ch©n tr¾ng t¹i ®Þa ph−¬ng. ChØ ®¹o c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®Þa ph−¬ng thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kiÓm tra, gi¸m s¸t trong s¶n xuÊt gièng, nu«i th−¬ng phÈm, kh¶o nghiÖm trong ph©n cÊp vµ chØ ®¹o trùc tiÕp vÒ nghiÖp vô cña Côc Qu¶n lý ChÊt l−îng, An toµn vÖ sinh vµ Thó y thuû s¶n. 9. Vô KÕ ho¹ch- Tµi chÝnh cã kÕ ho¹ch ng©n s¸ch hµng n¨m vµ ®ét xuÊt cho c«ng t¸c thùc hiÖn chØ thÞ nµy; rµ so¸t c¸c v¨n b¶n ®· cã vÒ xuÊt nhËp ®èi t−îng míi, ®Ò xuÊt néi dung liªn quan ®Ó ®¶m b¶o an toµn nhËp t«m ch©n tr¾ng vµo ViÖt Nam. 4
Mét sè ®Æc ®iÓm sinh häc t«m ch©n tr¾ng 1/ Tªn gäi − Tªn khoa häc: Lipopenaeus vannamei (Bone, 1931) vµ Penaeus vannamei − Tªn tiÕng anh: White Shrimp − Tªn FAO: T«m ch©n tr¾ng, camaron patiblanco − Tªn tiÕng viÖt: T«m ch©n tr¾ng, T«m b¹c Th¸i B×nh D−¬ng, t«m b¹c T©y Ch©u Mü. 2/ Nguån gèc vµ ph©n bè T«m Lipopenaeus vannamei (Bone 1931) lµ t«m nhiÖt ®íi, ph©n bè vïng ven bê phÝa §«ng Th¸i B×nh D−¬ng, tõ biÓn Pªru ®Õn Nam Mª-hi-c«, vïng biÓn Equa®o; HiÖn t«m ch©n tr¾ng ®· ®−îc di gièng ë nhiÒu n−íc §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ nh− Trung Quèc, Th¸i Lan, Philippin, Indonexia, Malaixia vµ ViÖt Nam. 3/ H×nh th¸i cÊu tróc T«m ch©n tr¾ng T«m ch©n tr¾ng vá máng cã mµu tr¾ng ®ôc nªn cã tªn lµ t«m B¹c, b×nh th−êng cã mµu xanh lam, ch©n bß cã mµu tr¾ng ngµ nªn gäi t«m ch©n tr¾ng. Chuú lµ phÇn kÐo dµi tiÕp víi bông. D−íi chuú cã 2 - 4 r¨ng c−a, ®«i khi cã tíi 5 - 6 r¨ng c−a ë phÝa bông. Nh÷ng r¨ng c−a ®ã kÐo dµi, ®«i khi tíi ®èt thø hai. Vá ®Çu ngùc cã nh÷ng gai g©n vµ gai r©u rÊt râ, kh«ng cã gai m¾t vµ gai ®u«i (gai telssm), kh«ng cã r·nh sau m¾t, ®−êng gê sau chuú kh¸ dµi ®«i khi tõ mÐp sau vá ®Çu ngùc. Gê bªn chuú ng¾n, chØ kÐo dµi tíi gai th−îng vÞ. Cã 6 ®èt bông, ë ®èt mang trøng, r·nh bông rÊt hÑp hoÆc kh«ng cã. Telsson (gai ®u«i) kh«ng ph©n nh¸nh. R©u kh«ng cã gai phô vµ chiÒu dµi r©u ng¾n h¬n nhiÒu so víi vá gi¸p. Xóc biÖn cña hµm d−íi thø nhÊt thon dµi vµ th−êng cã 3 5
- 4 hµng, phÇn cuèi cña xóc biÖn cã h×nh roi. Gai gèc (basial) vµ gai ischial n»m ë ®èt thø nhÊt ch©n ngùc. 4/ TËp tÝnh sinh sèng ë vïng biÓn tù nhiªn, t«m ch©n tr¾ng thÝch nghi sèng n¬i ®¸y lµ bïn, ®é s©u kho¶ng 72 m, cã thÓ sèng ë ®é mÆn trong ph¹m vi 5 - 500/00, thÝch hîp ë ®é mÆn n−íc biÓn 28 - 340/00, pH = 7,7 - 8,3, nhiÖt ®é thÝch hîp 25 - 320C, tuy nhiªn chóng cã thÓ sèng ®−îc ë nhiÖt ®é 12 - 280C. T«m ch©n tr¾ng lµ loµi ¨n t¹p gièng nh− nh÷ng loµi t«m kh¸c. Song kh«ng ®ßi hái thøc ¨n cã hµm l−îng ®¹m cao nh− t«m só. T«m ch©n tr¾ng cã tèc ®é sinh tr−ëng nhanh, chóng lín nhanh h¬n t«m só ë tuæi thµnh niªn. Trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn tõ t«m bét ®Õn t«m cì 40 g/con mÊt kho¶ng thêi gian 180 ngµy hoÆc tõ 0,1 g cã thÓ lín tíi 15 g trong giai ®o¹n 90 - 120 ngµy. Lµ ®èi t−îng nu«i quan träng sau t«m só. 5/ §Æc ®iÓm sinh s¶n T«m ch©n tr¾ng thµnh thôc sím, con c¸i cã khèi l−îng tõ 30 - 45 g/con lµ cã thÓ tham gia sinh s¶n. ë khu vùc tù nhiªn cã t«m ch©n tr¾ng ph©n bè th× quanh n¨m ®Òu b¾t ®−îc t«m ch©n tr¾ng. Song mïa sinh s¶n cña t«m ch©n tr¾ng ë vïng biÓn l¹i cã sù kh¸c nhau vÝ dô: ë ven biÓn phÝa B¾c Equa®o t«m ®Î tö th¸ng 12 ®Õn th¸ng 4. L−îng trøng cña mçi vô ®Î phô thuéc vµo cì t«m mÑ: NÕu t«m mÑ tõ 30 - 45g th× l−îng trøng tõ 100.000 - 250.000 trøng, ®−êng kÝnh trøng 0.22mm. Sau mçi lÇn ®Î hÕt trøng, buång trøng t«m l¹i ph¸t triÓn tiÕp. Thêi gian gi÷a 2 lÇn ®Î c¸ch nhau 2 - 3 ngµy. Con ®Î nhiÒu nhÊt tíi 10 lÇn/n¨m. Th−êng sau 3 - 4 lÇn ®Î liªn tôc th× cã lÇn lét vá. Sau khi ®Î 14 - 16 giê trøng në ra Êu trïng Nauplius. Êu trïng Nauplius tr¶i qua 6 giai ®o¹n: Zoea qua 3 giai ®o¹n, Mysis qua 3 giai ®o¹n thµnh Postlarvae. ChiÒu dµi cña Postlarvae t«m P.Vannamei kho¶ng 0,88 - 3mm. 6
Vµi nÐt vÒ t×nh h×nh khai th¸c vµ nu«i t«m ch©n tr¾ng trªn thÕ giíi I/ S¶n l−îng khai th¸c tù nhiªn Cã nhiÒu n−íc Mü La Tinh ë bê §«ng Th¸i B×nh D−¬ng cã nghÒ khai th¸c t«m ch©n tr¾ng nh− Pªru, Equa®o, El Sanvado, Pa-na-ma, Costa Rica. Do nguån lîi t«m rÊt Ýt vµ l¹i biÕn ®éng nªn nghÒ khai th¸c t«m kh«ng ph¸t triÓn. N¨m 1992 - 1993 cã s¶n l−îng kû lôc lµ 14 ngh×n tÊn vµ n¨m 1999 l¹i t¨ng lªn 8 ngh×n tÊn. Nh×n chung s¶n l−îng khai th¸c tù nhiªn kh«ng ®¸ng kÓ. Nguån lîi t«m tù nhiªn ®−îc khai th¸c chñ yÕu lµ t«m bè mÑ phôc vô cho nghÒ nu«i t«m nh©n t¹o rÊt ph¸t triÓn ë khu vùc. Ngoµi ra viÖc vít t«m gièng tù nhiªn phôc vô nu«i t«m nh©n t¹o còng cã vai trß quan träng. Do ®ã c¸c n−íc ®· chuyÓn sang nu«i chñ yÕu. II/ HiÖn tr¹ng nghÒ nu«i t«m he ch©n tr¾ng T«m he ch©n tr¾ng lµ loµi t«m ®−îc nu«i phæ biÕn nhÊt (chiÕm h¬n 70% c¸c loµi t«m he Nam Mü) ë T©y b¸n cÇu (Wedner vµ Rosenberry, 1992). S¶n l−îng t«m ch©n tr¾ng chØ ®øng sau tæng s¶n l−îng t«m só nu«i trªn thÕ giíi. C¸c quèc gia ch©u Mü nh− Equa®o, Mª-hi-c«, Pa-na-ma… lµ nh÷ng n−íc cã nghÒ nu«i t«m ch©n tr¾ng ph¸t triÓn tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90, trong ®ã Equa®o lµ quèc gia ®øng ®Çu vÒ s¶n l−îng, riªng n¨m 1998 ®¹t 191.000 tÊn. HiÖn nay, gi¸ trÞ xuÊt khÈu t«m ch©n tr¾ng −íc tÝnh trªn 1 kg b»ng 81% so víi t«m só (kho¶ng 8 USD/kg so víi 10 USD/kg). III/ C¸c n−íc nu«i chñ yÕu ë ch©u Mü cã 12 quèc gia nu«i t«m ch©n tr¾ng. Vµo thêi kú h−ng thÞnh (1998) s¶n l−îng cña chóng chiÕm h¬n 90% s¶n l−îng t«m nu«i ë T©y B¸n cÇu. Sau ®©y lµ c¸c n−íc nu«i cho s¶n l−îng cao. 1. Equa®o: Tõ l©u Equa®o ®· lµ n−íc nu«i t«m næi tiÕng trªn thÕ giíi vµ lu«n lu«n ë tèp dÉn ®Çu cho tíi n¨m 1999. Nu«i t«m lµ ngµnh s¶n xuÊt lín vµ lµ nguån xuÊt khÈu lín thø ba cña quèc gia nµy (®øng sau dÇu khÝ vµ chuèi). C«ng nghiÖp nu«i t«m ph¸t triÓn ngay tõ cuèi thËp kû tr−íc. §Õn n¨m 1991 s¶n l−îng t«m nu«i (95% lµ t«m ch©n tr¾ng) ®· lµ 103 ngh×n tÊn ®øng thø t− thÕ giíi. DÞch bÖnh t«m nu«i n¨m 1993 (Héi chøng Taura TSV) ®· tµn ph¸ c¸c ao nu«i t«m tËp trung däc hai bê con s«ng Taura lµm s¶n l−îng gi¶m 1/3. ChØ sau 2 - 3 n¨m Equa®o ®· kh«i phôc l¹i ®−îc nghÒ nu«i t«m ch©n tr¾ng vµ s¶n l−îng t¨ng rÊt nhanh lªn 120 ngh×n tÊn n¨m 1998 vµ 130 ngh×n tÊn n¨m 1999 chiÕm 70% s¶n l−îng t«m ch©n tr¾ng cña ch©u Mü. Sang n¨m 1999 ®¹i dÞch bÖnh ®èm tr¾ng ph¸t triÓn vµ cao ®iÓm lµ n¨m 2000. Kh«ng chØ Equa®o bÞ tæn thÊt nÆng nÒ mµ c¸c n−íc kh¸c nh− Pªru, Mª-hi-c«, Pa-na-ma, El.Sanvado… ®Òu bÞ tæn thÊt lín. S¶n 7
l−îng t«m ch©n tr¾ng bÞ thiÖt h¹i do vi rót ®èm tr¾ng kho¶ng 100 ngh×n tÊn. S¶n l−îng t«m ch©n tr¾ng cña Equa®o n¨m 2000 chØ cßn kho¶ng 35 ngh×n tÊn. Tæn thÊt cña Equa®o −íc tÝnh kho¶ng 500 - 600 triÖu USD. Equa®o tõ vÞ trÝ sè 2 thÕ giíi (1998) vÒ s¶n l−îng t«m nu«i ®· nhanh chãng xuèng vÞ trÝ thø 6 (2000). Kh¶ n¨ng quay l¹i thêi kú hoµng kim n¨m 1998 lµ rÊt khã kh¨n, tèn kÐm vµ l©u dµi. Hä ®ang tÝnh tíi viÖc chuyÓn c¸c ao t«m bÞ bÖnh n¨ng sang nu«i c¸ r« phi hång xuÊt khÈu. NhiÒu ng− d©n nu«i t«m giái ®· di c− sang c¸c n−íc kh¸c ®Ó hµnh nghÒ nh− Brazil, C«l«mbia….. MÆc dï cã thêi kú ®· tõng lµ n−íc nu«i t«m lín thø nh× thÕ giíi, nh−ng Equa®o vÉn chän ph−¬ng thøc nu«i chñ yÕu lµ b¸n th©m canh víi n¨ng suÊt trung b×nh kho¶ng 700 - 800 kg/ha. Tuy c«ng nghiÖp s¶n xuÊt t«m gièng ®−îc xÕp vµo hµng ®Çu ë ch©u Mü vµ thÕ giíi, nh−ng chØ ®¸p øng 70% nhu cÇu, cßn l¹i ng− d©n vít t«m gièng tù nhiªn. 2. Mª-hi-c« Tr−íc ®©y Mª-hi-c« chØ quan t©m tíi khai th¸c t«m tù nhiªn ë VÞnh MÕch XÝch ®Ó xuÊt khÈu sang Mü. Thµnh c«ng lín cña Equa®o vÒ nu«i t«m ch©n tr¾ng xuÊt khÈu kh«ng chØ t¹o ra phong trµo nu«i rÇm ré ë Mª-hi-c« mµ cßn ë hµng lo¹t c¸c n−íc Mü La Tinh (kÓ c¶ Mü). Mª-hi-c« nhanh chãng trë thµnh n−íc nu«i t«m ch©n tr¾ng lín thø nh× ch©u Mü víi s¶n l−îng t¨ng rÊt nhanh tõ 2 ngh×n tÊn n¨m 1990 lªn 16 ngh×n tÊn n¨m 1994 råi 24 ngh×n tÊn n¨m 2000. NÕu kh«ng bÞ dÞch bÖnh ®èm tr¾ng th× cã thÓ s¶n l−îng t«m ch©n tr¾ng cña Mª-hi-c« ®· v−ît 30 ngh×n tÊn. Ch−¬ng tr×nh ®Çy tham väng vÒ nu«i t«m ch©n tr¾ng xuÊt khÈu cña Mª-hi-c« ®· bÞ chÆn l¹i do dÞch bÖnh t«m n¨m 2000 võa qua. 3. Pa-na-ma §øng hµng thø ba vÒ nu«i t«m ch©n tr¾ng víi s¶n l−îng n¨m 1999 lµ 10 ngh×n tÊn. Tuy nhiªn, dÞch bÖnh ®èm tr¾ng còng kh«ng trõ t«m nu«i cña quèc gia nµy. S¶n l−îng n¨m 2000 chØ ®¹t cßn 7 ngh×n tÊn. 4. C¸c n−íc kh¸c TiÕp theo 3 n−íc dÉn ®Çu vÒ nu«i t«m ch©n tr¾ng lµ Equa®o, Mª-hi-c«, vµ Pa-na-ma lµ c¸c n−íc Mü La Tinh kh¸c nh− Belize, Venezuela, Pªru, C«l«mbia….. C¸c n−íc nµy ®Òu cã c¸c kÕ ho¹ch ®Çy tham väng vÒ ph¸t triÓn nu«i t«m ch©n tr¾ng xuÊt khÈu sang Mü. Nh− ®· nªu, dÞch bÖnh ®èm tr¾ng ®· lan réng ra kh¾p ch©u Mü trong 2 n¨m 1999 - 2000 ®· g©y tæn thÊt lín cho nhiÒu n−íc míi b¾t ®Çu ph¸t triÓn. NÕu kh«ng sím t×m ®−îc c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó ng¨n chÆn vµ phßng ngõa dÞch bÖnh th× cã thÓ phong trµo nu«i t«m ch©n tr¾ng ë khu vùc võa míi ph¸t ®éng rÊt s«i næi sÏ bÞ ¶nh h−ëng lín. 5. T«m ch©n tr¾ng ®ang ®−îc di gièng tõ §«ng sang T©y Th¸i B×nh D−¬ng 8
Sau khi ®−îc nhiÒu n−íc ch©u Mü nu«i nh©n t¹o thµnh c«ng vµ cã hiÖu qu¶ cao, t«m ch©n tr¾ng ®−îc di gièng sang nu«i ë Hawai vµ Hoholulu cña Mü. Tõ ®©y t«m ch©n tr¾ng lan sang §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸. Trung Quèc lµ n−íc ch©u ¸ quan t©m tíi t«m ch©n tr¾ng sím nhÊt. Tõ n¨m 1998 hä ®· c«ng bè nu«i t«m ch©n tr¾ng thµnh c«ng vµ s½n sµng chuyÓn giao c«ng nghÖ (cung cÊp con gièng vµ kü thuËt nu«i) cho c¸c n−íc ch©u ¸ nµo muèn nhËp néi. N¨m 2000 võa qua cã th«ng tin nãi r»ng Trung Quèc ®· xuÊt khÈu s¶n phÈm t«m ch©n tr¾ng, nh−ng kh«ng râ nhiÒu hay Ýt. Tuy nhiªn, ë thÞ tr−êng néi ®Þa cña Trung Quèc th× ng−êi tiªu dïng ch−a mÆn mµ víi ®èi t−îng nµy. NhiÒu n−íc ch©u ¸ kh¸c nh− Philippin, In®«nªxia, Malaixia, Th¸i Lan vµ ViÖt Nam…. còng ®· nhËp néi t«m ch©n tr¾ng ®Ó nu«i víi hy väng ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm t«m xuÊt khÈu ®Ó nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng chØ tr«ng cËy phÇn lín vµo t«m só nh− hiÖn nay. IV/ §«i nÐt vÒ ngo¹i th−¬ng t«m ch©n tr¾ng T«m ch©n tr¾ng lµ ®èi t−îng quý hiÕm cã gi¸ trÞ rÊt cao, cã thÞ tr−êng lín vµ ®ang më réng. Tr−íc khi cã ®¹i dÞch bÖnh ®èm tr¾ng n¨m 2000, s¶n l−îng t«m ch©n tr¾ng chØ ®øng sau t«m só vµ lµ ®èi t−îng nu«i vµ xuÊt khÈu chñ yÕu cña hµng chôc n−íc ë ch©u Mü. Tr−íc ®©y vÒ gi¸ trÞ t«m ch©n tr¾ng ngang hµng víi t«m só. Tuy nhiªn, gÇn ®©y ng−êi tiªu dïng Mü −a chuéng t«m só cña Ch©u ¸ nªn gi¸ trÞ cña t«m ch©n tr¾ng cã phÇn gi¶m sót (theo FAO n¨m 1999 gi¸ trÞ trung b×nh t«m ch©n tr¾ng nguyªn liÖu lµ 5,5 USD/kg trong khi t«m só lµ 6,5 USD/kg). Equa®o lµ n−íc xuÊt khÈu t«m ch©n tr¾ng lín nhÊt víi khèi l−îng kû lôc lµ 114 ngh×n tÊn n¨m 1998 víi gi¸ trÞ 852 triÖu USD, gi¸ trung b×nh xuÊt khÈu lµ 8 USD/kg. Tuy nhiªn, chØ sau mét n¨m xuÊt khÈu gi¶m 70%. Khèi l−îng t«m ch©n tr¾ng xuÊt khÈu sang Mü n¨m 1998 lµ 65 ngh×n tÊn sang n¨m 2000 chØ cßn 17 ngh×n tÊn. HÇu hÕt c¸c n−íc nu«i t«m ch©n tr¾ng xuÊt khÈu ®Òu bÞ thiÖt h¹i lín trong n¨m 2000. Tr−íc ®©y hÇu nh− chØ cã thÞ tr−êng Mü lµ n¬i nhËp khÈu chñ yÕu t«m ch©n tr¾ng cña c¸c n−íc Mü La Tinh. Tõ gi÷a thËp kû 90 vµ ®Æc biÖt lµ sau khi thÞ tr−êng t«m NhËt B¶n suy yÕu, t«m só ch©u ¸ trµn sang Mü. Víi nhiÒu −u thÕ h¬n nªn t«m só ch©u ¸ ®· c¹nh tranh gay g¾t víi t«m ch©n tr¾ng cña Ch©u Mü. C¸c nhµ xuÊt khÈu t«m ch©n tr¾ng Ch©u Mü buéc ph¶i t×m thÞ tr−êng míi. EU vµ NhËt B¶n më réng cöa ®ãn nhËn c¸c s¶n phÈm t«m ch©n tr¾ng chñ yÕu lµ chÊt l−îng vÉn tèt mµ gi¸ l¹i mÒm h¬n t«m só. Nh− vËy, hiÖn nay tuy Mü vÉn lµ thÞ tr−êng chÝnh, nh−ng thÞ phÇn chØ cßn 60 - 70%, T©y Ban Nha, Ph¸p, NhËt B¶n…. lµ c¸c thÞ tr−êng quan träng cho t«m ch©n tr¾ng cña ch©u Mü. 9
T«m ch©n tr¾ng (P.vannamei) cïng víi tèm só (P.monodon) vµ t«m he Trung Quèc (P.chinensis) lµ ba ®èi t−îng nu«i quan träng nhÊt cña nghÒ nu«i t«m thÕ giíi ë thêi kú hiÖn t¹i. Do cã gi¸ trÞ dinh d−ìng rÊt cao, dÔ nu«i, lín nhanh vµ khèi l−îng c¸ thÓ lín nªn t«m ch©n tr¾ng ®−îc nu«i phæ biÕn ë T©y B¸n cÇu kh«ng kÐm g× t«m só ë ch©u ¸. Ngoµi Mü lµ thÞ tr−êng tiªu thô lín nhÊt, t«m ch©n tr¾ng cßn cã thÞ tr−êng quan träng lµ EU vµ NhËt B¶n. Tuy bÞ t«m só c¹nh tranh rÊt gay g¾t, nh−ng t«m ch©n tr¾ng vÉn ®−îc ng−êi tiªu dïng ë c¸c thÞ tr−êng lín −a chuéng vµ nhu cÇu vÉn cao. T«m ch©n tr¾ng ®ang ®−îc nhiÒu n−íc nu«i t«m ë ch©u ¸ quan t©m di gièng thuÇn ho¸ vµ ph¸t triÓn nu«i quy m« lín nh»m ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu, h¹n chÕ dÇn sù ®éc t«n cña t«m só. Khi qu¶ng c¸o cho viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ nu«i t«m ch©n tr¾ng ng−êi ta th−êng chØ ®−a ra c¸c −a viÖt cña chóng. Thùc ra t«m ch©n tr¾ng còng cã nh÷ng nh−îc ®iÓm lín vÒ kh¶ n¨ng chÞu bÖnh. LÞch sö nu«i t«m ch©n tr¾ng ë ch©u Mü tuy cßn ng¾n ngñi nh−ng ®· ph¶i nÕm tr¶i hai lÇn dÞch bÖnh rÊt nghiªm träng. Héi chøng Taura n¨m 1992 - 1993 ®· ®−îc kh¾c phôc nhanh, nh−ng c¸c n¨m 1999 - 2000 võa qua c¨n bÖnh ®èm tr¾ng lan réng g©y thiÖt h¹i rÊt nghiªm träng. ViÖc kh¾c phôc hËu qu¶ lµ khã kh¨n vµ tèn kÐm. Kh¶ n¨ng quay l¹i ®−îc møc n¨m 1998 cßn ph¶i chê ®îi. Mét sè ®Þa ph−¬ng ë n−íc ta ®· nhËp néi t«m ch©n tr¾ng tõ nhiÒu nguån vµo nu«i thÝ nghiÖm. ViÖc thu thËp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ ®èi t−îng nµy, viÖc rót ra c¸c kinh nghiÖm vÒ thµnh c«ng vµ thÊt b¹i cña nghÒ nu«i t«m ch©n tr¾ng cña c¸c n−íc Ch©u Mü lµ rÊt quan träng. Kü thuËt nu«i t«m he ch©n tr¾ng (Penaeus vannamei) T«m ch©n tr¾ng (P.vannamei) cã nguån gèc tõ vïng biÓn xÝch ®¹o §«ng Th¸i B×nh D−¬ng (biÓn phÝa T©y Mü La Tinh). §©y lµ loµi t«m quý cã nhu cÇu cao trªn thÞ tr−êng ®−îc nu«i phæ biÕn ë khu vùc Mü La tinh vµ cho s¶n l−îng lín gÇn 200 ngh×n tÊn (1999). Nh÷ng n¨m gÇn ®©y t«m ®−îc thuÇn ho¸ vµ nu«i thµnh c«ng ë Trung Quèc. Mét sè ®Þa ph−¬ng cña Trung Quèc nh− Qu¶ng §«ng ®· coi t«m ch©n tr¾ng lµ ®èi t−îng chÝnh thay thÕ cho t«m he Trung Quèc (P.chinesis). N¨m 2001 t«m ch©n tr¾ng do Trung Quèc nu«i ®· xuÊt khÈu sang Mü víi khèi l−îng lín vµ gi¸ rÎ. Chóng t«i giíi thiÖu mét sè kinh nghiÖm vµ yÕu tè kü thuËt ®Ó b¹n ®äc tham kh¶o ¸p dông nh»m ®a d¹ng ho¸ ®èi t−îng nu«i vµ s¶n phÈm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. 1. Chän vïng nu«i 10
§Þa h×nh phï hîp cho viÖc x©y dùng ao nu«i c«ng nghiÖp lµ vïng cao triÒu míi thuËn lîi cho viÖc cÊp n−íc, tho¸t n−íc vµ ph¬i kh« ®¸y ao khi c¶i t¹o. T«m P.vannamei kh«ng thÝch sèng ë ao ®¸y c¸t hoÆc ®¸y bïn nªn ®Êt x©y dùng ao ph¶i lµ ®Êt thÞt hoÆc ®Êt pha c¸t, Ýt mïn h÷u c¬, cã kÕt cÊu chÆt, gi÷ ®−îc n−íc, pH cña ®Êt ph¶i tõ 5 trë lªn. Nguån n−íc cung cÊp chñ ®éng, kh«ng bÞ « nhiÔm c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp hoÆc sinh ho¹t pH cña n−íc tõ 8,0 ®Õn 8,3. §é mÆn tõ 10 - 250/00. VÒ kinh tÕ x· héi: Nªn chän ®Þa ®iÓm vïng nu«i thuËn lîi vÒ giao th«ng, gÇn nguån ®iÖn, gÇn n¬i cung cÊp c¸c dÞch vô cho nghÒ nu«i t«m vµ an ninh trËt tù tèt. 2. Thêi vô nu«i T«m P.vannamei lµ lo¹i t«m réng ®é mÆn, réng nhiÖt, nh−ng ph¹m vÞ thÝch hîp ®Ó t«m sinh tr−ëng nhanh cã giíi h¹n. ë c¸c tØnh miÒn B¾c vµ B¾c Trung Bé thêi gian th¸ng 2 h»ng n¨m nhiÖt ®é n−íc cßn d−íi 18oC. Mïa m−a b·o th−êng x¶y ra trong th¸ng 8 vµ th¸ng 9. Do vËy, vô nu«i chØ b¾t ®Çu ®−îc tõ cuèi th¸ng 3, ®Çu th¸ng 4 ®Õn hÕt th¸ng 7 vµ vô II tõ th¸ng 10 ®Õn th¸ng 12. ë c¸c tØnh duyªn h¶i Nam Trung Bé vµ Nam Bé vô nu«i tõ th¸ng 1 th¸ng 2 ®Õn hÕt th¸ng 8, mçi vô tõ 3 ®Õn 4 th¸ng, mïa m−a tõ th¸ng 9 - 11 h»ng n¨m. 3. X©y dùng c«ng tr×nh nu«i + Ao nu«i C«ng tr×nh nu«i t«m P.vannamei cã kÕt cÊu t−¬ng tù nh− c«ng tr×nh nu«i t«m só. M« h×nh nu«i phæ biÕn cã n¨ng suÊt cao lµ m« h×nh Ýt thay n−íc. DiÖn tÝch tõ 0,5 ®Õn 1 ha, møc n−íc s©u 1,5 - 2 m. H×nh d¹ng cña ao lµ h×nh vu«ng, h×nh trßn hoÆc h×nh ch÷ nhËt, chiÒu dµi/chiÒu réng ≤ 2, thuËn tiÖn cho viÖc t¹o dßng ch¶y trong ao khi ®Æt m¸y qu¹t n−íc dån chÊt th¶i vµo gi÷a ao ®Ó thu gom vµ tÈy dän ao. §Êy ao b»ng ph¼ng, cã ®é dèc kho¶ng 150 nghiªng vÒ phÝa cèng tho¸t. + Ao chøa - l¾ng Khu vùc nu«i ph¶i cã ao ch−a - l¾ng ®Ó tr÷ n−íc vµ xö lý n−íc tr−íc khi cÊp cho c¸c ao nu«i. DiÖn tÝch ao chøa - l¾ng th−êng b»ng 25 - 30% diÖn tÝch khu nu«i, ®¸y ao chøa - l¾ng nªn cao b»ng mÆt n−íc cao nhÊt cña ao nu«i ®Ó cã thÓ tù cÊp n−íc cho ao nu«i b»ng h×nh thøc th¸o cèng mµ kh«ng cÇn ph¶i b¬m. N−íc lÊy vµo ao chøa - l¾ng lµ n−íc biÓn qua cèng hoÆc b¬m tuú theo møc thñy triÒu cña vïng nu«i. NÕu ®é mÆn qu¸ cao n−íc biÓn ph¶i pha ®Êu víi n−íc ngät ®Ó h¹ ®é mÆn ®¹t yªu cÇu cña kü thuËt nu«i. + Ao xö lý n−íc th¶i 11
Khu vùc nu«i cßn cÇn ph¶i cã ao xö lý n−íc th¶i, diÖn tÝch b»ng 5 - 10% diÖn tÝch khu vùc nu«i ®Ó xö lý n−íc ao nu«i sau khi thu ho¹ch thµnh n−íc s¹ch kh«ng cßn mÇm bÖnh míi ®−îc th¶i ra biÓn. + M−¬ng cÊp m−¬ng tiªu M−¬ng cÊp vµ m−¬ng tiªu ®Ó cÊp cho c¸c ao nu«i vµ dÉn n−íc cña ao nu«i ra ao xö lý th¶i. M−¬ng cÊp cao b»ng mÆt n−íc cao cña ao nu«i vµ m−¬ng tiªu thÊp h¬n ®¸y ao 20 - 30cm ®Ó tho¸t hÕt ®−îc n−íc trong ao khi cÇn th¸o c¹n. HÖ thèng m−¬ng cÊp, m−¬ng tiªu kho¶ng 10% diÖn tÝch khu vùc nu«i. + HÖ thèng bê ao, ®ª bao Ao nu«i t«m th«ng th−êng ph¶i cã ®é s©u cña n−íc 1,5m vµ bê ao tèi thiÓu cao h¬n mÆt n−íc 0,5m. §é dèc cña bê phô thuéc vµo chÊt ®Êt khu vùc x©y dùng ao nu«i. §Êt c¸t dÔ xãi lë h¬n, ®é dèc cña bê ao cã thÓ lµ 1/1. CÇn l−u ý lµ bê ao kh«ng cao, n−íc n«ng, sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho rong, t¶o d−íi ®¸y ao ph¸t triÓn lµ suy gi¶m chÊt l−îng n−íc ao nu«i. Mét sè bê ao trong khu vùc nu«i nªn ®¾p réng h¬n c¸c bê kh¸c ®Ó lµm ®−êng vËn chuyÓn nguyªn vËt liÖu cho khu vùc nu«i. §ª bao quanh khu vùc nu«i th−êng lµ bê cña kªnh m−¬ng cÊp hoÆc tiªu n−íc. HÖ sè mÆt t−¬ng tù ao nu«i nh−ng bÒ mÆt lín h¬n vµ ®é cao cña ®ª ph¶i cao h¬n lóc thñy triÒu cao nhÊt hoÆc n−íc lò trong mïa m−a lín nhÊt 0,5 - 1m. + Cèng cÊp vµ cèng tho¸t n−íc Mçi ao ph¶i cã mét cèng cÊp vµ mét cèng th¸o n−íc riªng biÖt. VËt liÖu x©y dùng cèng lµ xi m¨ng, khÈu ®é cèng phô thuéc vµo kÝch th−íc ao nu«i, th«ng th−êng ao réng 0,5 - 1 ha, cèng cã khÈu 0,5 - 1 m b¶o ®¶m trßng vßng 4 - 6 tiÕng cã thÓ cÊp ®ñ hoÆc khi th¸o cã thÓ th¸o hÕt n−íc trong ao. Cèng th¸o ®Æt thÊp h¬n chç thÊp nhÊt cña ®¸y ao 0,2 - 0,3 m ®Ó th¸o toµn bé n−íc trong ao khi b¾t t«m. + B·i th¶i Tuú quy m« khu vùc nu«i vµ h×nh thøc nu«i t«m ®Ó thiÕt kÕ b·i th¶i nh»m thu gom r¸c th¶i vµ mïn b· h÷u c¬ ë ®¸y ao xö lý thµnh ph©n bãn hoÆc r¸c th¶i di chuyÓn ®i n¬i kh¸c ®Ó chèng « nhiÔm cho khu vùc. 4. ChuÈn bÞ ao nu«i (¶nh T10) 12
+ §èi víi ao míi x©y dùng xong cho n−íc vµo ng©m 2 - 3 ngµy råi l¹i x¶ hÕt n−íc ®Ó th¸o röa. Th¸o röa nh− vËy 2 ®Õn 3 lÇn sau ®Êy dïng v«i bét ®Ó khö chua c¶ bê vµ ®¸y ao. L−îng v«i tuú theo pH cña ®Êt ®¸y ao: - pH 6 - 7 dïng 300 - 400 kg/ha; - pH 4,5 - 6 dïng 500 - 1.000 kg/ha. R¾c v«i xong ph¬i ao 7 - 10 ngµy lÊy n−íc qua l−íi läc sinh vËt cã m¾t l−íi 9 - 10 lç/cm2. G©y mµu n−íc ®Ó chuÈn bÞ th¶ gièng. §èi víi ao cò Sau khi thu ho¹ch x¶ hÕt n−íc ao cò. NÕu th¸o kiÖt ®−îc th× n¹o vÐt hÕt líp bïn nh·o råi cÇy xíi ®¸y ao lªn trén víi v«i bét mçi ha 500 - 1.000 kg ph¬i kh« 10 - 15 ngµy, lÊy n−íc vµo ao qua l−íi läc ®Ó g©y mµu n−íc nh− trªn. Ao kh«ng th¸o c¹n ®−îc th× dïng b¬m, b¬m sôc ®¸y ao ®Ó tÈy röa chÊt th¶i sau ®ã bãn v«i diÖt t¹p. V«i th−êng dïng lµ v«i nung CaO víi liÒu l−îng tõ 1.200 - 1.500 kg/ha víi møc n−íc 10 cm, víi ao cã mùc n−íc s©u 0,5 - 1 m l−îng v«i nhiÒu h¬n gÊp ®«i. L−îng v«i nhiÒu hay Ýt phô thuéc vµo chØ sè pH cña n−íc ao. Bãn v«i xong yªu cÇu chØ sè pH cña n−íc ao ph¶i ®¹t 8 - 8,3 míi ®−îc th¶ t«m gièng ®Ó nu«i. HoÆc dïng ph−¬ng ph¸p cho v«i vµo lång tre buéc sau thuyÒn gç di chuyÓn trong ao. Ao cã møc n−íc s©u 0,5 - 1 m mçi ha dïng 1.500 - 2.000 kg v«i nung cã thÓ diÖt hÕt c«n trïng, ®Þch h¹i cho t«m trong ao. Thêi gian cßn t¸c dông lµ 7 - 8 ngµy sau khi diÖt t¹p. Nh÷ng ao ®Çm sau ®©y kh«ng ®−îc dïng v«i ®Ó s¸t trïng - Ao cã ®¸y hoÆc n−íc ao hµm l−îng Ca++ qu¸ cao; bãn v«i lµm cho Ca++ kÕt hîp víi PO--4 l¾ng xuèng g©y nªn hiÖn t−îng thiÕu l©n trong ao; thùc vËt phï du vµ rong t¶o kh«ng ph¸t triÓn ®−îc, kh«ng g©y ®−îc mµu n−íc cho ao; - Ao cã hµm l−îng h÷u c¬ qu¸ thÊp, bãn v«i lµm cho qu¸ tr×nh ph©n gi¶i h÷u c¬ t¨ng lªn lµm cho n−íc qu¸ gÇy kh«ng cã lîi cho sinh vËt sèng trong ao; nÕu dïng v«i ®Ó s¸t trïng sau ®ã bãn ph©n h÷u c¬ hoÆc ph©n l©n ao míi dïng l¹i ®−îc; - Bãn v«i qu¸ liÒu l−îng lµm cho nhiÖt ®é n−íc lªn cao, pH cao, NH3 cao, ®éc tÝnh lín dÉn ®Õn bÖnh t«m ph¸t triÓn; - Dïng v«i s¸t trïng xong kh«ng ®−îc bãn ph©n ure; ph©n ure lµm t¨ng NH4N ph¸ ho¹i tæ chøc mang cña t«m, c¶n trë sù vËn chuyÓn mµy lµm t«m bÞ chÕt. L−u ý: 13
+ Qu¸ tr×nh th¸o n−íc ao cò ph¶i kÕt hîp sôc bïn lµm s¹ch ao; vÐt bít bïn « nhiÔm ë ®¸y ao; + Qu¸ tr×nh tu bæ ph¶i b¾t diÖt hÕt Õch, r¾n, c¸c lo¹i ®éng vËt lµm hang sèng ë bê ao, lÊp c¸c hang hè quanh bê ao; + Sau khi r¾c v«i xong, dïng cµo trén ®Òu kh¾p ®¸y ao ®Ó diÖt hÕt c¸ t¹p vµ sinh vËt cã h¹i; cµy ®¶o ®¸y ao cho «xy ho¸ líp bïn ®¸y; ph¬i kh« 10 - 15 ngµy míi cho n−íc vµo ao; khi cho n−íc cÇn trén thªm mét Ýt chÕ phÈm sinh häc vµ chÕ phÈm «xy ho¸ ®Ó khö chÊt ®éc vµ ph©n gi¶i c¸c hîp chÊt h÷u c¬ trong ao; + NÕu ®¸y ao qu¸ chua, hµm l−îng s¾t qu¸ cao hoÆc kh¨ n¨ng thÈm lËu qu¸ lín kh«ng gi÷ ®−îc n−íc nªn dïng líp v¶i nil«ng nh©n t¹o lãt ®¸y ao; tuy theo ®èi t−îng nu«i cã thÓ cho thªm mét líp c¸t dµy 2 -3 cm trªn líp v¶i lãt ®Ó t«m vïi m×nh theo tËp tÝnh sinh sèng cña t«m. - DiÖt t¹p N−íc lÊy vµo ao qua l−íi läc ®Ó 2 - 3 ngµy cho c¸c lo¹i trøng theo n−íc vµo ao në hÕt råi tiÕn hµnh diÖt b»ng saponine víi nång ®é 15 - 20 ppm (15 - 20 g/m3 n−íc ao). Saponine lµ bét h¹t chÌ ta uèng hµng ngµy. N¬i cã ®iÒu kiÖn dïng h¹t chÌ nghiÒn thµnh bét ng©m vµo n−íc ngät 26 giê, nÕu cÇn gÊp th× ng©m vµo n−íc nãng còng ®−îc. Ng©m xong ®em läc lÊy dung dÞch läc ®−îc phun xuèng ao. Ao cã møc n−íc s©u 1 m, mçi ha dïng 150 - 180 kg h¹t chÌ xö lý nh− trªn sau 40 phót cã thÓ diÖt ®−îc hÇu hÕt c¸ d÷. Nh−mg dïng nhiÒu sÏ lµm ¶nh h−ëng ®Õn tèc ®é sinh tr−ëng cña t«m, thËm chÝ lµm t«m sinh bÖnh. Dïng saponine diÖt t¹p xong ph¶i thay n−íc míi ®−îc th¶ gièng. H¹t chÌ ®−îc chÕ biÕn thµnh th−¬ng phÈm cã tªn lµ sapotech ®Ó cung cÊp cho c¸c n¬i kh«ng tù tóc ®−îc h¹t chÌ, sapotech ®−îc ®ãng trong bao nilong bäc giÊy, khi dïng ®em ra pha n−íc t¹t xuèng ao, l−îng dïng lµ 4,5 - 5 g/m2, cho ao cã møc n−íc s©u kho¶ng 10 cm. Sau 15 - 20 giê thay n−íc hoÆc cho thªm n−íc vµo ao míi ®−îc th¶ t«m gièng. - Khö trïng nguån n−íc Trong n−íc ao th−êng cã nhiÒu lo¹i virus, vi khuÈn, nÊm, t¶o vµ nguyªn sinh ®éng vËt sinh ra c¸c lo¹i bÖnh cho t«m nh− bÖnh ®Çu vµng, bÖnh ®èm tr¾ng, bÖnh MBV, bÖnh ph¸t s¸ng, bÖnh ®ãng rong, bÖnh ®á mang, bÖnh ho¹i tö phô bé,…. V× vËy, tr−íc khi th¶ t«m gièng cÇn ph¶i khö trïng nguån n−íc. Ho¸ chÊt dïng ®Ó khö trïng nguån n−íc phæ biÕn lµ Chlorine. Chlorine cã hµm l−îng Cl 30 - 38%, ®Ó l©u sÏ bèc h¬i mÊt t¸c dông nªn th−êng ph¶i x¸c ®Þnh l¹i nång ®é cho chÝnh x¸c tr−íc khi dïng. 14
Nång ®é 2 ppm cã t¸c dông diÖt khuÈn rÊt tèt. Ao cã møc n−íc s©u 1 m, mçi ha dïng 195 kg hoµ lo·ng víi n−íc ao phun ®Òu kh¾p ao. NÕu phun vµo nh÷ng ngµy trêi m¸t, t¸c dông diÖt khuÈn cã thÓ kÐo dµi 4 ®Õn 5 ngµy. Tr−íc khi th¶ t«m gièng ph¶i më m¸y qu¹t n−íc cho bay hÕt khÝ chlo cßn l¹i trong n−íc. Chó ý, kh«ng dïng Chlorine s¶n sinh ra HCl, v«i sèng sinh ra OH hai thø trung hoµ lÉn nhau lµm mÊt t¸c dông diÖt khuÈn cña tõng lo¹i. 5. Bãn ph©n g©y mµu n−íc + Mµu n−íc Mµu n−íc lµ mµu cña n−íc ®−îc thÓ hiÖn d−íi ¸nh s¸ng mÆt trêi. C¸c yÕu tè hîp thµnh mµu cña n−íc lµ c¸c ion kim lo¹i, mïn b· h÷u c¬ tan trong n−íc, bïn ®¸y, chÊt huyÒn phï, chÊt keo, ®Æc biÖt lµ c¸c lo¹i sinh vËt sèng trong n−íc nhÊt lµ c¸c t¶o ®¬n bµo. Mµu n−íc ®Ëm hay nh¹t lµ thÓ hiÖn c¸c chÊt h÷u c¬ nãi trªn vµ mËt ®é c¸c lo¹i t¶o cã trong n−íc nhiÒu hay Ýt L−îng t¶o ®¬n bµo cã trong n−íc nhiÒu hay Ýt, thµnh phÇn gièng loµi g× phô thuéc vµo nång ®é vµ tØ lÖ c¸c lo¹i ph©n bãn. VÝ dô tØ lÖ N/P = 3/1 - 7/1 th× ®a sè c¸c loµi t¶o cã trong ao lµ t¶o lôc lµm cho n−íc cã mµu xanh lôc. Tû lÖ N/P = 10/1 th× ®a sè c¸c lo¹i t¶o trong n−íc lµ t¶o khuª, lµm cho n−íc cã mµu vµng l¸ chuèi non. Mµu n−íc cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi ao nu«i t«m ®Ó: - Lµm t¨ng l−îng «xy hoµ tan trong n−íc; 15
- æn ®Þnh chÊt n−íc vµ lµm gi¶m c¸c chÊt ®éc trong n−íc; - Lµm thøc ¨n bæ sung cho t«m; - Gi¶m ®é trong cña n−íc gióp cho t«m nu«i dÔ tr¸nh ®Þch h¹i; - N©ng nhiÖt vµ æn ®Þnh nhiÖt trong ao; - H¹n chÕ t¶o sîi vµ t¶o ®¸y ph¸t triÓn; - H¹n chÕ c¸c lo¹i vi khuÈn g©y bÖnh ph¸t triªn; + §Æc tr−ng cña c¸c lo¹i mµu n−íc - Mµu mËn chÝn Chñ yÕu lµ t¶o khuª, rÊt cã lîi ®èi víi t«m. Thµnh phÇn chñ yÕu cña c¸c lo¹i t¶o lµ closteriopsis longissima (L); schroederia, spirotaenia, surrirella giai ®o¹n hËu Êu trïng. C¸c loµi t¶o nµy lµ thøc ¨n cña Êu trïng t«m ë giai ®o¹n hËu Êu trïng. - Mµu xanh nh¹t hoÆc xanh ®Ëm Th−êng ®−îc gäi lµ xanh vá ®Ëu. Thµnh phÇn chñ yÕu lµ t¶o lôc. T¶o lôc hÊp thô rÊt nhiÒu ®¹m h÷u c¬ nªn dÔ lµm s¹ch n−íc cã lîi cho t«m. - Mµu xanh ®Ëm Chñ yÕu lµ t¶o lam, t¶o lôc, th−êng thÊy ë ao cò. Tû lÖ sèng cña t«m ë ao nµy kh«ng cao l¾m. - Mµu x¸m hoÆc mµ n−íc t−¬ng Chñ yÕu lµ t¶o chrormulina, englenaacus ®©y lµ nh÷ng ao do qu¶n lý kh«ng tèt ®Ó d− thõa thøc ¨n qu¸ nhiÒu lµm n−íc bÞ « nhiÔm nªn t«m dÔ chÕt. - Mµu vµng Lµ nh÷ng ao cã vËt h÷u c¬ tÝch luü qu¸ nhiÒu, qua qu¸ tr×nh ph©n gi¶i cña vi sinh lµm cho pH gi¶m thÊp, kh«ng thÝch hîp cho viÖc nu«i t«m. C¸c lo¹i t¶o chñ yÕu ë ®©y lµ t¶o chromulina hoÆc schroederia. - Mµu tr¾ng ®ôc hoÆc h¬i ®ôc Chñ yÕu lµ c¸c lo¹i ®éng vËt nh− copepoda vµ c¸c h¹t h÷u c¬ nhá li ti. T«m nu«i ë ®©y rÊt dÔ bÞ bÖnh vµ tû lÖ sèng rÊt thÊp. - Mµu trong v¾t 16
Trong n−íc cã nhiÒu kim lo¹i nÆng vµ vËt g©y bÖnh cho t«m, pH thÊp, Ýt sinh vËt phï du, kh«ng nu«i ®−îc t«m. ViÖc c¶i t¹o ao nu«i còng nh− bãn ph©n g©y mµu n−íc lµ t¹o ®iÒu kiÖn sinh th¸i thÝch hîp víi ®êi sèng cña t«m ®Ó t«m sèng lín nhanh theo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña ng−êi nu«i. Nh÷ng chØ tiªu cã ®−îc thÓ hiÖn qua mµu s¾c cña n−íc nh− ®· nãi trªn vµ c¸c chØ tiªu lý ho¸ cña n−íc. C¸c chØ tiªu lý ho¸ n−íc ao nu«i t«m Mét sè chØ tiªu lý ho¸ ®−îc coi lµ tèt nh− sau: + ¤xy hoµ tan trªn 4 mg/l; + pH 8,0 - 8,5; trong ngµy kh«ng ®−îc thay ®æi qu¸ 0,4 - 0,5 ®é; + NhiÖt ®é kh«ng ®−îc qu¸ cao hay qu¸ thÊp l©u ngµy; thÝch hîp nhÊt lµ 20 - 300C, qu¸ cao kh«ng qu¸ 330C, qu¸ thÊp kh«ng thÊp qu¸ 180C; + §é kiÒm trong kho¶ng 100 ®Õn 250 mg/l; + NH4NO3 kh«ng ®−îc t¨ng qu¸ ®ét ngét ®Ó sinh bÖnh cho t«m; + §é trong 35 ± 5 cm; mµu n−íc lµ mµu xanh lôc hoÆc mµu mËn chÝn; + §é mÆn 5 - 320/00 thÝch hîp nhÊt lµ 10 - 250/00; + NÕu pha víi n−íc ngät ®é mÆn cã thÓ gi¶m ®Õn 1- 20/00 (gÇn nh− n−íc ngät) t«m vÉn cã thÓ sèng ®−îc nh−ng ph¶i gi¶m tõ tõ. 6. Th¶ gièng 6.1. Chän t«m gièng Sau khi ao x©y dùng xong hoÆc c¶i t¹o ®¹t tiªu chuÈn; lÊy n−íc, bãn ph©n g©y mµu xong ph¶i th¶ t«m gièng kÞp thêi. NÕu ®Ó l©u sinh vËt trong n−íc l¹i ph¸t triÓn ¶nh h−ëng ®Õn c¸c chØ tiªu lý - ho¸ - sinh cña m«i tr−êng, muèn th¶ gièng ph¶i c¶i t¹o, xö lý l¹i m«i tr−êng g©y tèn kÐm vµ ¶nh h−ëng tíi tiÕn ®é nu«i. Tr−íc khi th¶ gièng ph¶i kiÓm tra chÊt l−îng t«m gièng. T«m gièng ®¹t tiªu chuÈn lµ: T«m kh«ng mang c¸c mÇm bÖnh mµ hiÖn nay khoa häc ®· ph¸t hiÖn thÊy, cã phæ biÓn ë c¸c lo¹i t«m nh− bÖnh ®èm tr¾ng (WSSV), bÖnh ®á ®u«i (TSV), bÖnh MBV, bÖnh ph¸t s¸ng, bÖnh ®ãng rong, bÖnh ho¹i tö phô bé,… Lo¹i t«m nµy ®−îc mÖnh danh lµ t«m s¹ch bÖnh. HiÖn nay chØ cã loµi P.vannamei do ViÖn Ol cña Hoa Kú chän gièng t¹o ra míi lµ t«m s¹ch bÖnh. C¸c loµi t«m kh¸c kÓ c¶ loµi vannamei, nh−ng s¶n xuÊt gièng ë n¬i kh¸c kh«ng ®¶m b¶o c«ng nghÖ cña Ol kh«ng thÓ gäi lµ t«m s¹ch bÖnh SPF. T«m ph¶i khoÎ. Dïng 50 - 100 t«m gièng cã chiÒu dµi 1 - 1,2 cm ®Ó kiÓm tra h×nh d¹ng. T«m khoÎ lµ t«m kh«ng dÞ h×nh, kh«ng cã th−¬ng tÝch, 17
c¸c phô bé ®Çy ®ñ, c¸c c¬ ®Çy ®Æn, mµu trong, ruét, d¹ dµy no, thÝch b¬i ng−îc dßng, khi b¬i ho¹t b¸t, c¬ thÓ ngay th¼ng. Bªn ngoµi kh«ng cã ký sinh trïng vµ vËt kh¸c. §µn t«m bè mÑ ph¶i lµ t«m SPF nhËp tõ Ol Hoa Kú. C«ng nghÖ s¶n xuÊt ph¶i ¸p dông c«ng nghÖ Ol. 6.2. ¦¬ng t«m gièng Êu trïng t«m P.vannamei rÊt bÐ, ®Ó ®¶m b¶o tû lÖ sèng cao vµ gi¶m bít viÖc chiÕm dông diÖn tÝch ao nu«i th−êng ng−êi ta tiÕn hµnh giai ®o¹n −¬ng t«m gièng tõ cì P15 cã chiÒu dµi tõ 1 cm lªn 3 cm míi ®−a vµo ao nu«i. MËt ®é −¬ng lµ 100 - 200 Êu trïng /m2 hoÆc cao h¬n tuú theo ao cã hay kh«ng cã ®iÒu kiÖn sôc khÝ. Ao −¬ng th−êng lµ 100 - 200 Êu trïng/m2 hoÆc cao h¬n tuú theo ao cã hay kh«ng cã ®iÒu kiÖn sôc khÝ. Ao −¬ng th−êng cã diÖn tÝch 1000 - 5000 m2. Tr−íc khi −¬ng ao ph¶i ®−îc dän ®¸y thËt kü, s¸t trïng ®¸y vµ n−íc ao. Bãn ph©n g©y mµu. N−íc s©u kho¶ng 0,8 - 1,0 m. Khi ®é trong trªn d−íi 30 cm th× th¶ t«m vµo −¬ng. §é mÆn, nhiÖt ®é cña ao −¬ng ph¶i gièng nh− ®é mÆn, nhiÖt ®é ao −¬ng t«m bét P15. Ao −¬ng lu«n cã hµm l−îng «xy hoµ tan kh«ng d−íi 5 mg/l. Mµu n−íc lµ mµu xanh hoÆc xanh l¸ chuèi non (xanh vµng). Thøc ¨n cho t«m giai ®o¹n nµy lµ thÞt nhuyÔn thÓ hoÆc thÞt c¸ t−¬i nghiÒn nhá trén víi thøc ¨n nh©n t¹o. T«m ®¹t cì 3 cm th× thu ho¹ch chuyÓn sang ao nu«i t«m thÞt. 6.3. Th¶ gièng MËt ®é nu«i 25 - 60 con/m2, sè l−îng gièng cho mçi ao ph¶i th¶ ®ñ mét lÇn, tèt nhÊt lµ t«m cïng cho ®Î mét ®ît cña nh÷ng con t«m míi cho ®Î lÇn ®Çu hoÆc lÇn thø hai. Kh«ng dïng t«m gièng cña nh−ng con t«m ®· cho ®Î tõ lÇn thø ba trë lªn, chØ th¶ t«m vµo ao khi ao nu«i cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y: - Ao ®· g©y mµu n−íc tèt ®ñ thøc ¨n tù nhiªn cho t«m; chÊt l−îng b¶o ®¶m. Thêi gian th¶ gièng lµ s¸ng sím hoÆc chiÒu m¸t lóc thêi tiÕt tèt, kh«ng th¶ gièng vµo gi÷a tr−a hoÆc lóc trêi m−a to giã lín, khÝ hËu thay ®æi ®ét ngét ¶nh h−ëng tíi tû lÖ sèng cña t«m. (Theo Th«ng tin KHCN sè 3-2002) 18
Kü thuËt nu«i ngät ho¸ t«m ch©n tr¾ng Nam Mü ë tØnh Qu¶ng T©y, Trung Quèc Kho¶ng dao ®éng vÒ ®é mÆn mµ t«m ch©n tr¾ng Nam Mü cã thÓ thÝch øng t−¬ng ®èi lín, t«m cã thÓ sinh tr−ëng trong n−íc biÓn, còng cã thÓ sinh tr−ëng trong n−íc ngät, nh−ng chØ sinh s«i vµ ph¸t triÓn m¹nh trong n−íc biÓn, nhiÖt ®é thÝch hîp lµ 18 - 350C, d−íi 150C t«m sÏ chÕt. T«m ¨n t¹p, nhu cÇu thøc ¨n lµm tõ lßng tr¾ng trøng t−¬ng ®èi thÊp, kho¶ng 35% lµ phï hîp. Lo¹i t«m nµy sèng trong tù nhiªn th−êng Èn m×nh trong c¸t, hiÖn ®· ®−îc chuyÓn nu«i thµnh c«ng trong ®iÒu kiÖn n−íc ngät, s¶n l−îng t«m nu«i trong ®Çm, ao cã thÓ ®¹t tíi trªn 150 kg/mÉu (1 mÉu TQ = 666m2), nÕu trong ®Çm, ao cã bïn th× s¶n l−îng t«m thu ®−îc cßn cao h¬n, ®¹t 770 kg/mÉu. Nã ®−îc gäi lµ loµi t«m biÓn cã thÓ nu«i trong m«i tr−êng n−íc ngät. 1. X©y dùng ao Khi tiÕn hµnh x©y dùng ao nu«i ph¶i xem xÐt nguån n−íc cung cÊp cã ®Çy ®ñ kh«ng, chÊt l−îng n−íc ph¶i tèt, kh«ng cã r¸c th¶i vµ t¹p chÊt, chÊt ®¸y tèt chÊt ®Êt r¾n ch¾c, khi cÇn thiÕt cã thÓ tiÕn hµnh cÊp tho¸t n−íc dÔ dµng. DiÖn tÝch ao nu«i kho¶ng 5 - 10 mÉu, th«ng th−êng kh«ng v−ît qu¸ 20 mÉu, møc n−íc s©u trªn 1 m, tèt nhÊt lµ 1,5 - 1,8 m, ao cã h×nh ch÷ nhËt hoÆc h×nh trßn, kÌ ao ph¶i lµm ch¾c ch¾n tr¸nh bÞ sôt vì, ®é cao chªnh lÖch gi÷a cèng b¬m n−íc vµ cèng tiªu n−íc ë ®¸y ao ph¶i lín h¬n 20 cm, c«ng viÖc b¬m n−íc vµ tho¸t n−íc ph¶i ®−îc thùc hiÖn riªng rÏ, tèt nhÊt lµ cã hå n−íc dù tr÷. 2. C«ng t¸c chuÈn bÞ tr−íc khi th¶ gièng 2.1. Lµm s¹ch ao nu«i: §èi víi ao míi x©y, tr−íc hÕt nªn b¬m n−íc vµo ao ®Ó ng©m ao 2 - 3 lÇn, sau ®ã tiÕn hµnh tiªu ®éc; ®èi víi ao ®· sö dông l©u hoÆc nguyªn lµ ao c¸ c¶i t¹o thµnh ao nu«i t«m th× ph¶i ph¬i n¾ng ao nu«i, lµm s¹ch bïn ®Êt vµ cá d¹i, sau ®ã míi tiÕn hµnh tiªu ®éc. Cô thÓ c¸ch lµm nh− sau: tõ 15 - 20 ngµy tr−íc khi th¶ gièng, b¬m 20 - 30 cm n−íc, hai ngµy sau rót hÕt n−íc trong ao, dïng 100 - 150 kg v«i sèng/mÉu, nÕu ao cã tÝnh axit m¹nh th× lµm nhiÒu lÇn, sau ®ã b¬m n−íc vµo ®Ó ng©m ao 2 - 3 ngµy, sau khi x¶ s¹ch n−íc l¹i b¬m vµo ao 20 - 30 cm n−íc, dïng 10 - 15 kg b· chÌ/mÉu r¶i ®Òu xuèng ao. Khi viÖc tiªu ®éc ®−îc hoµn tÊt th× b¬m n−íc vµo ao. 2.2. Nu«i sinh vËt lµm thøc ¨n cho t«m Sau khi ®· lµm s¹ch ao nu«i, dïng l−íi dµy 60 m¾t chÆn miÖng cèng, b¬m 50 - 60 cm n−íc vµo ao, tiÕp ®ã bãn ph©n ®Ó c¶i t¹o chÊt n−íc. TØ lÖ ph©n ®¹m - ph©n l©n lµ 2 - 3:1, ngoµi ra mçi mÉu cÇn cung cÊp thªm 1,5 - 2 kg n−íc tiÓu, 19
hai ngµy sau tiÕn hµnh quan s¸t nång ®é ph©n trong n−íc, xem xÐt t×nh h×nh thêi tiÕt, tõ ®ã quyÕt ®Þnh xem cã thÓ tiÕn hµnh tiÕp ®ît hai ch−a, sau 7 - 10 ngµy, ®é trong cña n−íc ph¶i lµ 25 - 30 cm, s¾c n−íc ph¶i cã mµu n©u hoÆc mµu xanh, lóc nµy trong ao nu«i ®· h×nh thµnh hÖ sinh vËt lµm thøc ¨n cho t«m rÊt phong phó, ®©y chÝnh lµ thêi ®iÓm cã thÓ th¶ gièng xuèng ao. 2.3. Xö lý ®é mÆn cña n−íc §èi víi ao nu«i thuÇn n−íc ngät, tr−íc khi th¶ gièng 1 - 2 ngµy nªn dïng mu«i ®Ó ®iÒu chØnh ®é mÆn cña n−íc. Mçi mÉu th¶ 100 - 150 kg mu«i, khiÕn ®é mÆn cña n−íc trong ao ®¹t 300 ppm trë lªn, nh− vËy sÏ lµm t¨ng tØ lÖ sèng cña t«m nu«i. 3. Chän gièng vµ nu«i d−ìng 3.1. Chän gièng Khi tiÕn hµnh chän gièng ph¶i kiªn quyÕt ®−a chÊt l−îng lªn vÞ trÝ hµng ®Çu, t«m gièng cã chÊt l−îng tèt sÏ thÓ hiÖn ë : chiÒu dµi th©n trªn 0,8 cm, b¬i léi linh ho¹t, biÓu hiÖn bªn ngoµi s¹ch sÏ, kh«ng bÞ th−¬ng, c¸c ®èt bông h×nh ch÷ nhËt, m×nh t«m në, ch¾c, t«m gièng to ®Òu, kh«ng cã tËt, kh¶ n¨ng b¬i ng−îc dßng n−íc tèt. 3.2. Ngät ho¸ t«m gièng LuyÖn cho t«m quen víi m«i tr−êng ao nu«i Do t«m ch©n tr¾ng Nam Mü lµ loµi t«m trøng në trong n−íc biÓn cã tØ träng lµ 1,018 - 1,022, nªn nÕu nh− trùc tiÕp ®−a t«m gièng vµo ao n−íc ngät ®Ó nu«i sÏ kh«ng thu ®−îc kÕt qu¶ mong muèn. Tr−íc tiªn ph¶i tiÕn hµnh xö lý ngät ho¸ t«m gièng. Muèn vËy ph¶i tiÕn hµnh tõng b−íc mét, kh«ng thÓ véi vµng, nÕu kh«ng viÖc ngät ho¸ t«m gièng sÏ bÞ thÊt b¹i. Trong qu¸ tr×nh ngät ho¸, mçi ngµy chØ gi¶m tØ träng 3 - 4 ®¬n vÞ (tøc lµ gi¶m tõ 1,018 xuèng 1,014 - 1,010 - 1,006 - 1,003 - 1,001) cho tíi khi ®é mÆn trong ao chØ cßn 2 - 30/00 th× cã thÓ chuyÓn sang nu«i n−íc ngät. Qu¸ tr×nh ngät ho¸ tèt nhÊt nªn tiÕn hµnh ë ®Çm −¬ng gièng. 20