Đánh giá kiến thức, thái độ và thực hành phòng chống sốt xuất huyết của học sinh trước và sau khi triển khai dự án can thiệp tại trường trung học cơ sở Tân Hưng huyện Cái Bè tỉnh Tiền Giang, 2009

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ VÀ THỰC HÀNH PHÒNG CHỐNG<br /> SỐT XUẤT HUYẾT CỦA HỌC SINH TRƯỚC VÀ SAU KHI TRIỂN KHAI<br /> DỰ ÁN CAN THIỆP TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TÂN HƯNG<br /> HUYỆN CÁI BÈ TỈNH TIỀN GIANG, 2009<br /> Đỗ Nguyễn Thùy Nhi* - Nguyễn Lâm**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Công tác phòng chống sốt xuất huyết đã được khẳng định diệt véc tơ truyền bệnh là chính,<br /> trong đó lực lượng quan trọng và đông đảo có thể thực hiện tốt hoạt động kiểm soát véc tơ là học sinh. Do đó,<br /> truyền thông phòng chống sốt xuất huyết cho học sinh là một hoạt động rất cần thiết.<br /> Mục tiêu: Nghiên cứu này nhằm đánh giá kiến thức thái độ và thực hành phòng chống sốt xuất huyết của<br /> học sinh, trước và sau khi triển khai dự án can thiệp truyền thông phòng chống sốt xuất huyết tại Trường trung<br /> học cơ sở Tân Hưng huyện Cái Bè tỉnh Tiền Giang năm 2009.<br /> Phương pháp: Thiết kế nghiên cứu trước - sau, tiến hành điều tra kiến thức, thái độ và thực hành phòng<br /> chống sốt xuất huyết của học sinh, đồng thời kết hợp với việc điều tra véc tơ truyền bệnh sốt xuất huyết tại hộ gia<br /> đình của học sinh.<br /> Kết quả: Trong nghiên cứu này, học sinh tiếp nhận nguồn thông tin về sốt xuất huyết từ thầy cô giáo<br /> 81,2% sau can thiệp tăng lên 98,4%. Tỉ lệ học sinh có kiến thức, thái độ và thực hành đúng trong phòng chống<br /> sốt xuất huyết trước khi triển khai dự án can thiệp tương ứng là 58,6%; 75,9%; 48,7%, sau can thiệp tăng lên<br /> tương ứng 93,2%; 82,2%; 80,1%, sự khác biệt có ý nghĩa về mặt thống kê. Tỉ lệ vật chứa có thả cá trước can<br /> thiệp là 13,4%, sau can thiệp tăng lên 49,7%.<br /> Kết luận: Dự án can thiệp truyền thông phòng chống sốt xuất huyết tại trường trung học cơ sở Tân Hưng<br /> huyện Cái Bè tỉnh Tiền Giang, đã làm tăng kiến thức, thái độ và thực hành đúng trong phòng chống sốt xuất<br /> huyết cho các em học sinh.<br /> Từ khóa: Kiến thức, thái độ, thực hành, học sinh, phòng chống sốt xuất huyết.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> ASSESSING KNOWLEDGE, ATTITUDE AND PRACTICE ON DENGUE HAEMORRHAGED FEVER<br /> PREVENTION OF STUDENTS BEFORE AND AFTER PROJECT INTERVENTIONS AT TAN HUNG<br /> HIGH SCHOOL, CAI BE DISTRICT, TIEN GIANG PROVINCE, 2009<br /> Do Nguyen Thuy Nhi - Nguyen Lam<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 14 - Supplement of No 2 – 2010: 1 - 6<br /> Background: Prevention of dengue hemorrhaged fever have been confirmed kill vector of transmission, in<br /> which the force of gravity and large can do better vector control activities are students. Therefore, providing<br /> knowledge, attitude and practice for dengue hemorrhaged fever prevention for students is a necessary operation.<br /> Objectives: The study aimed to evaluate the knowledge attitude and practice of prevention on dengue<br /> hemorrhaged fever, before and after project interventions to prevent dengue hemorrhaged fever in Tan Hung high<br /> school, Cai Be district in Tien Giang province in 2009.<br /> <br /> *Trung<br /> <br /> tâm Y Tế Dự Phòng TP.HCM<br /> Địa chỉ liên hệ: ThS. Nguyễn Lâm<br /> <br /> Viện Pasteur TP.HCM<br /> ĐT: 0908 864 869 Email: nguyenlamytcc@yahoo.com<br /> **<br /> <br /> Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Viện Y Tế Công Cộng năm 2009 - 2010<br /> <br /> 1<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Methods: Study design before - after, to investigate knowledge, attitude and practice on dengue<br /> hemorrhaged fever prevention, and in combination with the investigation of the vector of dengue hemorrhaged<br /> fever transmission in households of the study.<br /> Results: In this study, students receive information on dengue hemorrhaged fever from teachers is 81.2%<br /> after the intervention is 98.4%. Before intervention, the rate of students with the knowledge, attitude and practice<br /> correct, respectively 58.6%, 75.9%, 48.7%, after interference, respectively 93.2%, 82.2%, 80.1%, the difference is<br /> statistically significant. The rate of container fish is 13.4% before intervention, after intervention increased<br /> 49.7%.<br /> Conclusion: Communication interventions to prevent dengue fever in Tan Hung high school, Cai Be<br /> district in Tien Giang province in 2009, has increased the knowledge, attitude and practice in the correct on<br /> dengue prevention for students.<br /> <br /> Keywords: knowledge, attitude, practice, students, dengue hemorrhaged fever.<br /> và sau khi triển khai dự án can thiệp truyền<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Bệnh sốt xuất huyết (SXH) là bệnh nhiễm vi<br /> rút cấp tính, gây dịch do muỗi truyền, lưu hành<br /> trên 100 nước thuộc các khu vực có khí hậu nhiệt<br /> đới và cận nhiệt đới vùng Đông Nam Á và Tây<br /> Thái Bình Dương. Khoảng 40% dân số thế giới<br /> hiện đang sống trong vùng nguy cơ, ước tính có<br /> khoảng 50 triệu ca nhiễm dengue mỗi năm(1,12).<br /> Việt Nam đứng đầu trong các nước khu vực<br /> Đông Nam Á về tỉ lệ mắc bệnh SXH, đa số ca<br /> bệnh được phát hiện tại khu vực phía Nam,<br /> nhiều nhất là vùng đồng bằng sông Cửu Long.<br /> Tiền Giang là tỉnh có số mắc, chết do SXH cao<br /> trong khu vực phía Nam, là nơi lưu hành bệnh<br /> SXH quanh năm. Từ năm 1999, Dự án phòng<br /> chống SXH đã triển khai, với mục tiêu giảm chết,<br /> giảm mắc, khống chế không để dịch bùng phát<br /> và xã hội hóa hoạt động phòng chống SXH dựa<br /> vào cộng đồng(10). Trong đó, chiến lược giảm<br /> mắc chủ yếu là diệt véc tơ truyền bệnh thông<br /> qua các hoạt động dựa vào cộng đồng, hiện nay<br /> xã hội hóa hoạt động phòng chống SXH dựa vào<br /> học sinh là hoạt động được Dự án phòng chống<br /> SXH rất quan tâm. Tuy nhiên, khi triển khai can<br /> thiệp truyền thông phòng chống SXH cho học<br /> sinh cần phải biết thực trạng kiến thức, thái độ<br /> và thực hành phòng chống SXH của các em học<br /> sinh trước và sau khi triển khai dự án can thiệp.<br /> Xuất phát từ nhận định trên, chúng tôi tiến<br /> hành nghiên cứu đánh giá kiến thức, thái độ và<br /> thực hành phòng chống SXH của học sinh trước<br /> <br /> thông phòng chống SXH cho học sinh.<br /> <br /> MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU<br /> Nghiên cứu này nhằm đánh giá kiến thức<br /> thái độ và thực hành phòng chống sốt xuất<br /> huyết của học sinh trước và sau khi triển khai dự<br /> án can thiệp truyền thông phòng chống SXH cho<br /> học sinh tại Trường trung học cơ sở Tân Hưng<br /> huyện Cái Bè tỉnh Tiền Giang năm 2009.<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Học sinh trường trung học cơ sở Tân Hưng<br /> huyện Cái Bè tỉnh Tiền Giang.<br /> <br /> Địa điểm và thời gian nghiên cứu<br /> Xã Tân Hưng huyện Cái Bè tỉnh Tiền Giang.<br /> Từ tháng 9/2008 đến 10/2008: đánh giá trước<br /> khi triển khai dự án can thiệp.<br /> Tháng 5/2009 đến 6/2009: đánh giá sau khi<br /> triển khai dự án can thiệp.<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Nghiên cứu trước - sau đánh giá kiến thức,<br /> thái độ và thực hành phòng chống SXH của học<br /> sinh.<br /> <br /> Cỡ mẫu nghiên cứu<br /> Sử dụng công thức tính cỡ mẫu so sánh 2 tỉ<br /> lệ (trước - sau):<br /> n=<br /> <br /> [Z1−α 2 p(1− p) + Z1−β p1(1− p1) + p2 (1− p2)]2<br /> 2<br /> <br /> ( p1 − p2 )2<br /> <br /> Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Viện Y Tế Công Cộng năm 2009 - 2010<br /> <br /> 2<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> Trong đó: α=5%, 1-ß=99%, p1=50% (Ước<br /> lượng tỉ lệ học sinh có kiến thức đúng trong đợt<br /> điều tra trước), p2=80% (Ước lượng tỉ lệ học sinh<br /> có kiến thức đúng sau khi triển khai mô hình can<br /> thiệp).<br /> Do áp dụng kỹ thuật chọn mẫu cụm, để<br /> hạn chế sai số do chọn mẫu bằng cách nhân<br /> với hệ số ảnh hưởng thiết kế bằng 2 và cộng<br /> thêm 10% dự phòng. Vậy cỡ mẫu điều tra<br /> trong nghiên cứu này là 185, nhưng thực tế<br /> điều tra là 191 học sinh.<br /> <br /> Phương pháp chọn mẫu<br /> Chọn mẫu cụm, các cụm là khối lớp học 6, 7,<br /> 8 và 9. Tổng số học sinh được chọn ở mỗi khối<br /> lớp phụ thuộc vào tỉ lệ học sinh của khối lớp đó.<br /> Trong từng khối lớp, chọn mẫu theo phương<br /> pháp ngẫu nhiên hệ thống dựa theo thứ tự danh<br /> sách lớp.<br /> <br /> Phương pháp thu thập dữ liệu<br /> Phát vấn trực tiếp bằng bộ câu hỏi, kết hợp<br /> với điều tra các chỉ số côn trùng bằng bảng kiểm<br /> ghi nhận số vật chứa và số có lăng quăng của<br /> từng loại vật chứa nước tại 100 hộ gia đình học<br /> sinh được chọn ngẫu nhiên trong danh sách học<br /> sinh tham gia nghiên cứu.<br /> <br /> Kiểm tra sai lệch thông tin<br /> Bộ câu hỏi sau khi thiết lập, được điều tra<br /> thử tại điểm nghiên cứu. Tất cả điều tra viên<br /> điều được tập huấn kỹ năng thu thập thông tin<br /> và kỹ năng điều tra công trùng trước khi tiến<br /> hành điều tra.<br /> <br /> Xử lý và phân tích dữ liệu<br /> Hiệu chỉnh và xử lý số liệu thô trước khi tiến<br /> hành nhập liệu, thiết kế và nhập số liệu bằng<br /> phần mềm Epidata, phân tích số liệu bằng phần<br /> mềm SPSS 16.0. Sử dụng thống kê mô tả tần số<br /> và tỉ lệ phần trăm của những biến số. Thống kê<br /> phân tích, sử dụng phép kiểm khi bình<br /> phương ở mức ý nghĩa 0,05.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Bảng 1. Đặc tính của đối tượng nghiên cứu.<br /> Đặc tính<br /> Giới tính<br /> <br /> Độ tuổi<br /> <br /> Khối lớp<br /> <br /> Nam<br /> Nữ<br /> 11<br /> 12<br /> 13<br /> 14<br /> 15<br /> 16<br /> Khối 6<br /> Khối 7<br /> Khối 8<br /> Khối 9<br /> <br /> Tần số (n=191)<br /> 100<br /> 91<br /> 1<br /> 29<br /> 52<br /> 56<br /> 49<br /> 4<br /> 46<br /> 49<br /> 48<br /> 48<br /> <br /> Tỉ lệ (%)<br /> 52,4<br /> 47,6<br /> 0,5<br /> 15,2<br /> 27,2<br /> 29,3<br /> 25,7<br /> 2,1<br /> 24,1<br /> 25,7<br /> 25,1<br /> 25,1<br /> <br /> Nghiên cứu trước - sau, đánh giá dự án can<br /> thiệp truyền thông phòng chống SXH trên cùng<br /> đối tượng là học sinh. Kết quả điều tra cho thấy,<br /> tỉ lệ học sinh nam trong nghiên cứu chiếm 52,4%<br /> cao hơn so với nữ 47,6%. Độ tuổi của học sinh<br /> trong nghiên cứu từ 11 - 16 tuổi, phân bố đều<br /> trong 4 khối lớp từ khối lớp 6 đến khối lớp 9.<br /> Bảng 2. Nguồn thông tin về sốt xuất huyết mà đối<br /> tượng thu nhận.<br /> Trước<br /> Tần số<br /> Tỉ lệ<br /> (n=191)<br /> (%)<br /> Thầy cô giáo<br /> 155<br /> 81,2<br /> Ti vi (truyền hình)<br /> 147<br /> 77<br /> Sách, báo<br /> 107<br /> 56<br /> Loa/ñài của phường<br /> 112<br /> 58,6<br /> Tranh ảnh/Tờ rơi/Áp<br /> 75<br /> 39,3<br /> phích<br /> Cán bộ Y tế<br /> 113<br /> 59,2<br /> Nhân viên Y tế tổ/ấp<br /> 94<br /> 49,2<br /> Tình nguyện viên<br /> 47<br /> 24,6<br /> Ban ngành, ñoàn<br /> 68<br /> 35,6<br /> thể<br /> Nguồn thông tin<br /> <br /> Sau<br /> Tần số<br /> (n=191)<br /> 188<br /> 145<br /> 94<br /> 102<br /> 82<br /> 101<br /> 80<br /> 46<br /> 41<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> (%)<br /> 98,4<br /> 75,9<br /> 49,2<br /> 53,4<br /> 42,9<br /> 52,9<br /> 41,9<br /> 24,1<br /> 21,5<br /> <br /> Các nghiên cứu trước đây đã cho thấy nguồn<br /> truyền thông đại chúng, đặc biệt là từ truyền<br /> hình ngày càng được người dân quan tâm và<br /> chương trình phòng chống SXH xem như đã<br /> thành công trong việc truyền tải thông tin về<br /> SXH đến cho người dân qua kênh truyền<br /> hình(3,8,5). Trong nghiên cứu này, học sinh tiếp<br /> nhận nguồn thông tin về SXH từ truyền hình<br /> khá cao 77%, nhưng vẫn thấp hơn so với một số<br /> nghiên cứu trước, có thể do đối tượng nghiên<br /> <br /> Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Viện Y Tế Công Cộng năm 2009 - 2010<br /> <br /> 3<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> cứu là học sinh cho nên việc xem truyền hình sẽ<br /> bị hạn chế. Tuy nhiên, nguồn truyền thông mà<br /> học sinh tiếp nhận nhiều nhất là từ thầy cô giáo<br /> 81,2% sau can thiệp tăng lên 98,4%, cho thấy<br /> nguồn thông tin từ thầy cô giáo có vẻ như học<br /> sinh quan tâm hơn.<br /> Bảng 3. Kiến thức phòng chống sốt xuất huyết.<br /> Trước<br /> Sau<br /> Tần số Tỉ lệ Tần số Tỉ lệ<br /> (n=191) (%) (n=191) (%)<br /> Biết triệu chứng sốt, 156 86,4 177 92,7<br /> xuất huyết<br /> Biết nguyên nhân<br /> 86<br /> 45<br /> 165 86,4<br /> gây bệnh<br /> Biết SXH là bệnh<br /> 122 63,9 169 92,9<br /> truyền nhiễm<br /> Biết trung gian là<br /> 145 75,9 179 93,7<br /> muỗi<br /> Biết muỗi vằn<br /> 139 72,8 155 81,2<br /> Thời gian muỗi vằn<br /> 98<br /> 51,3 141 84,4<br /> ñốt người<br /> Biết nơi muỗi vằn ñẻ 116 60,7 176 92,1<br /> trứng<br /> Biết SXH không<br /> 70<br /> 36,6 123 64,4<br /> thuốc ñặc trị<br /> Đến cơ sở Y tế khi<br /> 167 87,4 178 93,2<br /> bệnh<br /> Bệnh SXH phòng<br /> 148 77,5 182 95,3<br /> ñược<br /> Phòng bằng cách<br /> 155 81,2 184 96,3<br /> diệt lăng quăng<br /> Biết 1/5 biện pháp<br /> 27<br /> 14,1<br /> 8<br /> 4,2<br /> diệt lăng quăng<br /> Biết 2/5 biện pháp<br /> 69<br /> 36,1<br /> 28<br /> 14,7<br /> diệt lăng quăng<br /> Biết 3/5 biện pháp<br /> 51<br /> 26,7<br /> 70<br /> 36,6<br /> diệt lăng quăng<br /> Biết 4/5 biện pháp<br /> 18<br /> 9,4<br /> 57<br /> 29,8<br /> diệt lăng quăng<br /> Biết 5/5 biện pháp<br /> 8<br /> 4,2<br /> 21<br /> 11<br /> diệt lăng quăng<br /> Kiến thức ñúng<br /> 112 58,6 178 93,2<br /> Kiến thức<br /> <br /> P<br /> 0,066<br />