Đề tài: Phố cổ Hội An

Chia sẻ: Nguyễn Thế Anh | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:38

Thêm vào BST

Báo xấu

796
lượt xem 53
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài: Phố cổ Hội An giúp các bạn có cái nhìn tổng quan và chân thật hơn về khu phố nổi tiếng của Việt Nam - phố cổ Hội An. Bên cạnh đó, các bạn cũng có thêm tư liệu trong việc thực hiện một đề tài nghiên cứu khoa học của mình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Phố cổ Hội An

Phần 1 : MỞ ĐẦU 1: Lời Mở Đầu Có lẽ đối với tôi những chuyến đi là một điều gì đó khá thú v ị , luôn cuốn hút hút vì bản chất trong tôi tính là tò mò. Tôi thích đ ược đi nhiều nơi nhìn ngắm được nhiều thứ và khám phá vẻ đẹp ti ềm ẩn mà t ạo hóa đã ban tặng. Không gì đẹp bằng cảnh vật của tự nhiên, v ẻ đ ẹp c ủa giá trị lịch sử văn hóa ., những vẻ đẹp đó luôn mang lại cho tôi một c ảm giác khó tả , nó cứ len lấn rồi đục sâu vào trong tâm hôn . tôi muốn khám phá chúng muốn tìm hiểu sâu ,rông, kỉ . Đó giống như là một niềm đam mê vậy, có lẻ niềm đam mê này sẽ theo bước chân của cuộc đời tôi. Nếu như không có một chất xúc tác thì sẽ không tạo ra được gì và ni ềm đam mê c ủa tôi cũng như vậy đó. Từ khi sinh ra và lớn lên tôi được ba me dẫn đi ch ơi hay tham quan cũng được kha khá chổ nhưng vào thờ điểm đó cảm nhận chung của tôi về những nơi ấy chỉ đẹp mà thôi, tâm h ồn tôi th ực s ự sáo rỗng , chẳng có chut cảm giác nào cả tôi lý giải về điều này là ch ắc h ẳn đầu óc của tối lúc này con thơ dại lắm nhưng không phải bởi vì chất xúc tác của tôi đã đến vào lúc kì nghĩ hè năm lớp 11 tôi đ ươc anh trai d ẫn đi Đà nẵng và có dịp ghé vào Hội An. Không phải nói ngoa từ lúc đặt chân đến mảnh đất cổ này tôi đã gặp tiếng sét ái tình với nơi đây, tình yêu đam mê đã đến với tôi ngay trong lúc này . Tôi đặt chân đến n ơi này vào m ột bu ổi chiều tà, lúc ngày sắp hết, cảm nhận đầu tiên của tôi v ề n ơi này là m ột gam màu nâu thẩm . khách bộ và hàng quán bấy gi ờ đã vãn . h ọ t ập trung vào những nhà hang cao lầu hay nhưng quán ăn đặc sản ở Hội an , nhưng ngôi nhà cổ lên đèn bên trong là mân cơm xum vầy bên gia đình. Nh ưng nhà hang quán lên đèn từ những đền lồng mang đậm chất xứ h ội an. Đi d ọc 1
theo con sông hoài rồi ngắm nhìn chùa cầu ở đăng xa trong tôi có m ột c ảm giác bình an đến lạ kỳ sau đó vài phút cảm giác lại thay đôi khi tôi nhìn xung quanh con đưởng hem , ngôi nhà cổ hình nh ư tôi đã trở v ề th ời xa xưa , cái thời của cố kỵ nhà tôi.tự nhiên trong tôi yêu m ảnh đ ất này đ ến l ạ kỳ không phải là tình yêu quê hương mà là tình yêu dành cho một vẻ đẹp trầm mặc cổ kính , bình yên. Rong ruổi hội an theo nhưng ánh đèn lòng đã đưa tôi đi khắp từ con phố này đến con phố khác. Nhưng ngôi nhà c ổ , nhưng tiếng mời chào khách. khoảng chưng ba bốn tiêng thì tôi ph ải theo anh trở lại Đá nẵng , cái cảm giác rời xa nơi đây như rời xa một người tình trong mộng bởi trái tim tôi đã trot dan díu v ới nơi này rôi, chi ếc xe c ứ lăn bánh hồn tôi cứ vẫn vơ theo nhưng con đường nhỏ , ngôi nhà c ổ r ồi nh ưng món ăn đậm chất quảng . tôi tự hứa trong lòng rồi tôi sẽ có dip tr ở l ại n ơi đây. Và rồi ngày đó cũng đã đến nhân trong chuyến th ực tế tham quan c ủa mình tôi đã được trở lại nơi đây, tôi quyết tâm phải khám phá h ết vẻ đẹp lịch sử văn hóa , vẻ đẹp ẩm thực , hơn thế nửa là vẻ đẹp của con người xứ hội. đây như là một cơ hội cho tôi , một cơ hội chìm đắm trong v ẻ đ ẹp c ủa văn hóa lịch sử , cơ hội để khám phá hết những ẩn tích bên trong mà lần trước tôi chỉ được nhìn ngắm và cảm nhận ch ưa thúc sự phám phá toàn b ộ và chưa đủ thời gian để chim đắm vào nó. 2
PHẦN 2 : NỘI DUNG I :Những nét khái quát chung về phố cổ Hội An 1:Giới thiệu về phố cổ Hội An là một thị xã cổ của người Việt, nằm ở vùng hạ lưu ngã ba sông Thu Bồn thuộc vùng đồng bằng ven biển tỉnh Quảng Nam, cách thành phố Đà Nẵng khoảng 30km về phía nam. Hội An từng được biết đến trên thương trường quốc tế với nhiều tên gọi khác nhau nh ư Lâm Ấp, Faifo, Hoài Phố và Hội An. Là một kiểu cảng thị truyền thống Đông Nam Á duy nhất ở Vi ệt Nam, hiếm có trên thế giới, Hội An giữ được gần như nguyên v ẹn h ơn một nghìn di tích kiến trúc như phố xá, nhà cửa, hội quán, đình, chùa, miếu, nhà thờ tộc, giếng cổ, mộ cổ... Các kiến trúc vừa có sắc thái ngh ệ thuật truyền thống của Việt Nam, vừa thể hiện sự giao lưu hội nhập văn hoá với các nước phương Đông và phương Tây. Trải qua nhiều thế kỷ, những phong tục tập quán, nghi lễ, sinh hoạt văn hoá, tín ngưỡng cũng nh ư các món ăn truyền thống vẫn lưu giữ, bảo tồn cùng với bao thế hệ người dân phố cổ. Hội An còn có một môi trường thiên nhiên trong lành, êm ả v ới những làng nhỏ ngoại ô xinh xắn, có nghề thủ công như mộc, làm đồ đồng, gốm Các nhà nghiên cứu cho rằng kiến trúc cổ ở Hội An h ầu hết được làm lại mới từ đầu thế kỷ 19, mặc dù năm khởi dựng có thể xưa hơn nhiều. Kiến trúc cổ thể hiện rõ nhất ở khu phố cổ. Nằm trọn trong địa bàn của phường Minh An, Khu phố cổ có diện tích khoảng 2km², tập trung phần lớn các di tích nổi tiếng ở Hội An. Đường phố ở khu phố cổ ngắn và hẹp, có độ uốn lượn, chạy ngang dọc theo kiểu bàn cờ. Địa hình khu phố cổ có dạng nghiêng dần từ bắc xuống nam. Các công trình kiến trúc trong khu phố cổ được xây dựng hầu hết bằng vật liệu truyền thống: gạch, gỗ và không có nhà quá hai tầng. Du khách dễ nhận ra dấu vết th ời gian không 3
chỉ ở kiểu dáng kiến trúc của mỗi công trình mà có ở mọi nơi: trên những mái nhà lợp ngói âm dương phủ kín rêu phong và cây cỏ; những mảng tường xám mốc, xưa cũ; những bức chạm khắc về một con vật lạ hay diễn tả một câu chuyện cổ... Nơi đây hẳn đã thu hút được các ngh ệ nhân tài hoa về nghề mộc, nề, gốm sứ của người Hoa, người Nhật, người Việt, người Chăm... cho nên mỗi công trình để lại hôm nay còn in dấu ấn văn hoá khá đa dạng, phong phú của nhiều dân tộc. Trong nhiều thế kỷ, Hội An đã từng là nơi gặp gỡ, giao lưu của nhiều nền văn hoá khác nhau trên thế giới. Bên cạnh nh ững phong tục t ập quán bản địa của người Việt còn có thêm những tập tục của cộng đồng cư dân nước ngoài đến định cư như tục thờ đá; thờ Cá Ông của cư dân ven biển Trung bộ; thờ các hiện tượng tự nhiên như mưa, gió, sấm, sét hay vật thiêng (cây cổ thụ),... Cộng đồng người Hoa ở Hội An có tục thờ các vị thần bảo trợ như Thiên Hậu, Quan Công, Bảo Sinh Đại Đế, Quan Âm Bồ Tát. Họ th ường xuyên tổ chức các kỳ lễ hội hay sinh hoạt văn hoá tín ngưỡng khác trong các ngày vía thần như tết Nguyên Tiêu (16/1 âm lịch), Thanh Minh (tháng 3 âm lịch), Đoan Ngọ (5/5 âm lịch), Trung Thu (15/8), Trùng Cửu (9/9 âm lịch), Hạ Nguyên (15/10 âm lịch). Những yếu tố về mặt xã hội cũng như văn hoá đa dạng này tạo nên nét riêng cho cộng đồng cư dân ở Hội An. 4
Người Hội An vốn giàu truyền thống văn hoá lại sớm giao lưu với thế giới bên ngoài, không biết tự bao giờ đã hình thành một bản s ắc văn hoá độc đáo riêng và được giữ gìn, bảo tồn qua bao thế h ệ cho đến hôm nay. Cuộc sống của con người nơi đây thiên về nội tâm, phảng ph ất nét trầm lắng. Với họ đô thị Hội An như một mái nhà lớn cổ kính mà trong đó đang chung sống một đại gia đình đông đúc con cháu với những người th ị dân hiền hoà gần gũi và hiếu khách; những chủ gia đình ân cần, thân thi ện; những phụ nữ dịu dàng, khéo tay, nhân hậu; những trẻ em l ễ độ, ngoan ngoãn... tạo nên một cộng đồng cư dân hoà thuận sống bình dị, êm đềm bên nhau qua bao thế hệ và cứ như vậy tiếp nối. Sự phong phú, đa dạng về tâm hồn giàu bản sắc văn hoá của người Hội An còn được biểu hiện ở các món ăn truyền th ống nh ư cao l ầu, hoành thánh, bánh tổ, bánh ít gai... từ bao đời nay vẫn được lưu truy ền đ ể hôm nay thực khách bốn phương vẫn có cơ may được thưởng thức. Cuộc sống đã bao đổi thay qua năm tháng nhưng người Hội An không bị m ất đi nh ững điệu hò quen thuộc, những lễ hội văn hoá đã có từ ngàn xưa, tất thảy vốn cổ ở đây đều được trân trọng giữ gìn... Một đêm hội được tổ chức hằng tháng vào tối 14 âm lịch và đây cũng là dịp du khách khắp nơi được s ống trong bầu không khí mang đậm bản sắc truyền thống của Hội An. 5
6
2:Lịch sử của mảnh đất Hội An Hội An là mảnh đất giàu truyền thống lịch sử cánh mạng và văn hóa, được kết tinh qua nhiều thời đại và từng nổi tiếng trên thương trường quốc tế với nhiều tên gọi khác nhau như Lâm Ấp, Faifo Hoài Ph ố, Hội An... Do có đặc điểm địa lý thuận lợi nên từ hơn 2000 năm trước, mảnh đất này đã tồn tại và phát triển nền văn hóa Sa Huỳnh muộn. Qua k ết qu ả nghiên cứu khảo cổ học tại 4 di tích mộ táng (An Bang, H ậu Xá I, H ậu Xá II, Xuân Lâm) và 5 điểm cư trú (Hậu Xá I, Trảng Sỏi, Ð ồng Nà, Thanh Chiắm, Bàu Ðà), với nhiều loại hình mộ chum đặc trưng, với nh ững công cụ sản xuất, công cụ sinh hoạt, đồ trang sức tuyệt xảo bằng đá, g ốm, th ủy tinh, kim loại... được lấy lên từ lòng đất đã khẳng định sự phát tri ển r ực r ỡ của nền văn hóa Sa Huỳnh. Ðặc biệt sự phát hiện hai lo ại ti ền đ ồng Trung Quốc thời Hán (Ngũ Thù, Vương Mãng), những hiện vật sắt kiểu Tây Hán, dáng dấp Ðông Sơn, Óc Eo, hoặc đồ trang sức với công nghệ chế tác tinh luyện trong các hố khai quật đã chứng minh một điều thú vị rằng, ngay từ đầu Công nguyên, đã có nền ngoại thương manh nha hình thành ở Hội An. Dưới thời vương quốc Chăm Pa (Thế kỷ 9-10), với tên gọi Lâm ấp Phố, Hội An đã từng là cảng thị phát triển, thu hút nhi ều th ương thuy ền Ả Rập, Ba Tư, Trung Quốc đến buôn bán, trao đổi vật ph ẩm. Nhiều th ư t ịch cổ ghi nhận đã có một thời gian khá dài, Chiêm cảng - Lâm ấp Ph ố đóng một vai trò quan trọng trong việc tạo nên sự h ưng th ịnh của kinh thành Trà Kiệu và khu di tích đền tháp Mỹ Sơn. Với những phế tích móng tháp Chăm, giếng nước Chăm và những pho tượng Chăm (tượng vũ công Thiên tiên Gandhara, tượng nam thần tài lộc Kubera, tượng voi th ần...) cùng nh ững mảnh gốm sứ Trung Quốc, đại Việt, Trung Ðông thế kỷ 2-14 được l ấy lên từ lòng đất càng làm sáng tỏ một giả thiết từng có một Lâm ấp Ph ố (thời Chăm Pa) trước Hội An (thời Ðại Việt), từng tồn tại một Chiêm c ảng v ới sự phát triển phồn thịnh. 7
Cũng chính nhờ môi trường sông nước thuận lợi, cộng với nhiều yếu tố nội, ngoại sinh khác, từ thế kỷ 16 đến thế kỷ 19, đô thị - th ương cảng Hội An lại được tái sinh và phát triển thịnh đạt. Do h ấp lực của cảng th ị này, cùng với "con đường tơ lụa", "con đường gốm sứ" trên biển hình thành từ trước nên thương thuyền các mước Trung, Nhật, Ấn Độ, Xiêm, Bồ, Hà, Anh, Pháp... tấp nập đến đây giao thương mậu dịch. Theo các nguồn sử liệu, lượng tàu thuyền vào ra bến cảng tấp nập đến nỗi cột buồm của chúng "như rừng tên xúm xít" (Thích Ðại Sán - H ải ngoại ký sự), còn hàng hóa thì "không thứ gì không có", nhiều đến m ức " cả trăm chiếc tàu to chở cùng một lúc cũng không h ết được" (Lê Quý Ðôn - Phủ biên tạp lục). Trong thời kỳ này, Hội An là đô thị-thương cảng quốc tế phát triển rực rỡ vào bậc nhất của cả nước và cả khu vực Ðông Nam Á, là cơ sở kinh tế trọng yếu của các chúa Nguyễn, vua Nguyễn ở Ðàng Trong. Từ cuối thế kỷ 19, do chịu sự tác động của nhiều y ếu t ố b ất l ợi, "cảng thị thuyền buồm" Hội An suy thoái dần và mất h ẳn, nhường vai trò lịch sử của mình cho " cảng thị cơ khí trẻ"ớ Ðà Nẵng. Nh ưng cũng nh ờ đó, Hội An đã tránh khỏi được sự biến dạng của một thành th ị trung - c ận đ ại dưới tác động của đô thị hóa hiện đại để bảo tồn cho đến ngày nay m ột quần thể kiến trúc đô thị cổ hết sức độc đáo, tuyệt vời. Trong suốt 117 năm kháng chiến chống ngoại xâm (1858 - 1975), hàng nghìn người dân Hội An đã ngã xuống cho độc l ập và th ống nh ất đ ất nước. Nhiều địa phương và một số người trong số họ đã được phong t ặng danh hiệu "Anh hùng" Vào ngày 22/8/1998, Hội An được nhà nước phong tặng danh hiệu "Anh hùng các lực lượng vũ trang nhân dân". Hơn một năm sau, ngày 4 tháng 12 năm 1999, Tổ chức Văn hóa - Khoa học - Giáo dục Liên hiệp quốc UNESCO đã ghi tên Hội An vào danh mục các di sản Văn hóa thế giới và 8
vào ngày 24/8/2000 Hội An một lần nữa được nhà nước phong tặng danh hiệu "Anh hùng Lao động" trong thời kỳ đổi mới. II: Hành trình khám phá phố cổ Hội An Phố cổ Hội An là niềm tự hào du lịch Việt Nam bởi nét thơ mộng, sự cổ kính đậm đà bản sắc văn hoá. Hội An được mệnh danh là m ột trong những điểm đến hấp dẫn nhất, không thể bỏ qua của những người đam mê du lịch. Đến với Hội An vào đúng thời điểm đêm h ội đèn l ồng đ ể th ấy h ết được những nét đẹp ẩn chứa nơi phố cổ mà những ngày thường bạn ch ưa có dịp chiêm ngưỡng. Hội An về đêm vốn đã yên ả, thanh bình đốn tim bao kẻ ghé qua nhưng đến khi tất cả ánh đèn điện vụt tắt, cả khu phố được chi ếu sang ch ỉ bằng thứ ánh sang lung linh của đèn lồng thì càng trở lên huyền ảo. Đó là khi đêm hội đèn lồng bắt đầu. 9
Kể từ những năm 1998, chính quyền Hội An bắt đầu tở ch ức L ễ h ội đêm rằm vào đêm 14 âm lịch hàng tháng. Khi đó, cùng với trăng thanh mới tỏ và trời cao là màu sắc đa dạng của những chiếc đèn, các con phố chỉ là không gian cho du khách đi bộ vì không có phương tiện giao thông nào được lưu hành vào thời điểm này. Bạn sẽ như sống lại khung cảnh của thế kỉ XVIII với lối kiến trúc cổ xưa hoà vào không gian này. Đây sẽ là cơ hội tuyệt vời cho những cặp đôi có cho mình một chuyến đi thú vị. Hãy thử ghé qua vài ba hàng quán nổi tiếng, th ưởng th ức vài ngón ăn ngon. Hay cùng nhay thả đèn trôi dọc dòng sông, ước cho cu ộc sống của mình thật yên ổn hạnh phúc. Rồi đi dọc con phố ngắm những con người qua lại, những địa điểm nổi tiếng thật khác biệt về đêm. Đó s ẽ là những trải nghiệm tuyệt vời mà nếu bạn bỏ lỡ khi đến với n ơi đây thì không khác nào bạn đến Việt Nam mà bỏ quên đi món phở nổi tiếng. 1: Vẻ đẹp của di tích Văn hóa – Lịch sử Chùa cầu , Nhà cổ Tân Ký , Hội quán Phúc kiến là những di tích văn hóa - lích sử khi đến Hội An thì ta phải đặt chân đến đó. Chúng nh ư là biểu tượng vật thể của phố cổ theo từng năm tháng. Dọc theo con đường Hai bà Trưng rồi rẻ qua đường Trần phú , đi vào một con đường nh ỏ , cứ dần men theo con đường ấy . Tôi đã đặt chân thực sự vào nh ững ngôi nhà nh ỏ, những con đường vòng quanh dọc bên con sông hoài. 10
11
Chùa Cầu Điểm dừng chân đầu tiên là chùa Cầu, ngôi chùa này là biểu tượng đặc trưng hay nói cách khác là hình ảnh đại diện của mảnh đ ất ph ố c ổ này . Nhìn bề ngoài ngôi chùa này có vẻ hao hao gi ống C ầu ngói Thanh Toàn ở Huế nhưng càng tìm hiểu và theo lời của bác Hướng dẫn viên thì nó hoàn toàn khác mọi ngôi chùa cầu khác họa chăng chỉ giống ở điểm ngoài thờ cúng ra ngôi chùa này dùng để đi lại mà thôi. Chùa Cầu hay còn gọi là chùa Nhật Bản nằm trong khu phố cổ Hội An. Đây là công trình do các thương gia Nhật Bản đến buôn bán tại Hội An xây dựng vào khoảng giữa thế kỉ 16.Do ảnh hưởng của thiên tai địch hoạ, Chùa Cầu đã qua nhiều lần trùng tu và mất đi các y ếu tố ki ến trúc Nh ật B ản, thay vào đó là kiến trúc mang đậm phong cách Việt - Trung. Chùa Cầu là tài s ản vô giá và đã chính thức được chọn là biểu tượng của Hội An. Giá trị lịch sử Theo truyền thuyết, cả cộng đồng người Việt, người Nh ật, người Hoa có chung một truyền thuyết về nguyên nhân gây ra động đất. Họ cho rằng ở ngoài đại dương có một loài thuỷ quái mà người Việt gọi là con Cù, người Nhật gọi là Mamazu, người Hoa gọi là Câu Long, đầu của nó ở Nhật Bản, đuôi của nó ở Ấn Độ và lưng của nó vắt qua khe ở Hội An mà cầu Nhật Bản bắc qua. Mỗi khi con thuỷ quái đó quẫy mình thì nước Nh ật bị động đất và Hội An không được yên ổn để người Nhật, người Hoa, người Việt được bình yên làm ăn buôn bán. Để khống chế con Mamazu, người Nhật đã thờ các thần Khỉ và các Thần Chó trên hai đầu c ầu đ ể “y ểm” con thủy quái đó. Người Minh Hương lập ngôi chùa nhỏ nằm sát cây cầu cổ để thờ Bắc Đế Chân Võ cũng với mục đích khống chế con Câu Long gây ra đ ộng đất. Vì thế, ngôi chùa được coi như là một thanh kiếm đâm xuống lưng con quái vật Mamazu, khiến nó không quẫy đuôi, gây ra những trận động đất được nữa. 12
Năm 1653, người ta dựng thêm phần chùa, nối liền vào lan can phía Bắc, nhô ra giữa cầu, từ đó người địa phương gọi là Chùa Cầu. Năm 1719, Chúa Nguyễn Phúc Chu thăm Hội An, đặt tên cho chiếc cầu là Lai Vi ễn, với ý nghĩa là “bạn phương xa đến”. Theo niên đại được ghi ở xà nóc và văn bia còn lại ở đầu cầu thì chiếc cầu đã được dựng lại vào năm 1817. Ngôi chùa có lẽ cũng được dựng vào thời gian này. Chùa đ ược trùng tu vào các năm 1817, 1865, 1915, 1986. Nét hấp dẫn của Chùa Cầu Chiếc cầu dài khoảng 18m, có mái che, vắt cong qua lạch nước chảy ra sông Thu Bồn. Chùa Cầu là một trong nh ững di tích có ki ến trúc khá đ ặc biệt. Mái chùa lợp ngói âm dương che kín cả cây cầu. Trên cửa chính của Chùa Cầu có một tấm biển lớn chạm nổi 3 ch ữ Hán là Lai Vãn Ki ều.Chùa và cầu đều bằng gỗ sơn son chạm trổ rất công phu, mặt chùa quay v ề phía bờ sông. Hai cây cầu có tượng gỗ bằng thú đứng chầu, một đầu là tượng chó (thân hầu), một đầu là tượng khỉ (thiên cẩu). Thân h ầu là đ ại di ện cho năm xây dựng còn thiên cẩu đại diện cho năm kết thúc công trình. Tương truyền đó là những con vật mà người Nhật sùng bái thờ tự từ cổ xưa.Tuy gọi là chùa nhưng bên trong không có tượng Phật. Phần gian chính gi ữa (gọi là chùa) thờ một tượng gỗ Bắc Đế Trấn Võ - vị thần bảo h ộ xứ sở, ban niềm vui hạnh phúc cho mọi người, thể hiện khát vọng thiêng liêng mà con người muốn gửi gắm cùng trời đất nhằm cầu mong mọi điều tốt đẹp.Tổ hợp kiến trúc tín ngưỡng được lợp mái nhiều nét độc đáo hình ch ữ T này lại gắn nhiều truyền thuyết liên quan đến hoạ phúc của mọi người nên dân gian quen gọi là Chùa Cầu và là biểu tượng giao lưu văn hóa Nhật - Hoa - Việt ở Hội An. Hơn 400 năm nay, Chùa Cầu nổi tiếng linh thiêng vẫn được cư dân bản địa và khách vãn lai thành kính chiêm bái.Trước đây, Nhật Bản Kiều trong kết cấu kiến trúc và trang trí nội thất đã chứa đựng dấu ấn của nền văn hoá Phù Tang, mái ngói mềm mại với độ dốc xuống, những cột vuông, nền cầu lát vát hình vòng cung, các hoa văn trang trí hình 13
mặt trời, chiếc quạt xoè… hiện nay đã không còn nữa. Tuy nhiên, Th ần Khỉ và Thần Hầu vẫn còn thờ ở hai đầu cầu.Ở hai bên tường c ủa c ổng ra vào ở phía Tây và phía Đông cầu Nhật Bản ban đầu có hai câu đối chữ Hán đắp nổi, nhưng qua năm tháng bị mờ dần để sau cùng bị mất h ẳn và ng ười Minh Hương đã thay vào đó bằng hoa văn đắp nổi hình quả phật thủ lớn. Ngôi chùa đầy giá trị về cả nhân văn lẫn giá trị tinh thần của người dân nơi đây, xứng đáng là hình ảnh tiêu biểu cho phố cổ , nhìn ngắm ngôi chùa này vào ban ngày và ban đêm có sự khác nhau, không biết theo c ảm nhận của mỗi người như thế nào, riêng tôi thì ban ngày ngôi chùa với hình ảnh sôi động với những dòng người tập nập qua lại ngược l ại thì ban đêm ngôi chùa này cổ kính phá một chút mơ màng có chăng nh ững ánh đèn mờ ảo đã họa lên bức tranh này. Rời chùa cầu hành trình tiếp tục với con đường Nguyễn Thái Học với ngôi nhà cổ tiêu biểu nhất trong nhưng ngôi nhà cổ của hội an Nhà Cổ Tân Ký Nhà cổ Tấn Ký là một trong những ngôi nhà cổ đẹp nh ất ph ố cổ, và lưu giữ nhiều câu chuyện thú vị về những cổ vật vô giá. Mặt trước của nhà cổ Tấn Ký tại phố cổ Hội An - Ảnh: Hoàng Sơn 14
Nhà cổ Tấn Ký là sự kết hợp tài tình giữa ba phong cách ki ến trúc Việt Nam, Nhật Bản và Trung Hoa. Ông Lê Dũng (62 tuổi, hậu duệ đời thứ 6 của họ Lê), người tiếp quản ngôi nhà chậm rãi: “Phải mất 10 năm trữ gỗ, 3 năm đục đẽo, ngôi nhà mới được dựng xong vào một năm cuối thế kỷ 18. Đến đời thứ 2, các cụ lấy tên hiệu là Tấn Ký để kinh doanh, buôn bán nông sản. Tên nhà cũng ra đời từ đó”. Theo ông Dũng, đây là ngôi nhà đầu tiên tại phố cổ Hội An cùng hai kiến trúc khác là Chùa Cầu và H ội quán Ph ước Kiến được Bộ Văn hóa công nhận di tích lịch sử văn hóa vào năm 1985. Mặc dù trải qua nhiều biến động nhưng Tấn Ký vẫn còn giữ đ ược g ần như nguyên vẹn những giá trị về kiến trúc và văn hóa. Khi dựng ngôi nhà này, người thợ mộc Kim Bồng ngày xưa đã phối hợp ba phong cách Việt - Nhật - Hoa rất điêu luy ện. Căn đ ầu tiên đ ược thiết kế theo nhà ba gian đúng theo kiểu thức truy ền thống c ủa ng ười Việt, trần nhà lợp ngói âm dương. Căn này cũng là điểm nhấn của ngôi nhà với hàng loạt vi kèo, xuyên, trính (thanh gỗ dọc nối các cột) được chạm trổ tinh xảo với những hình thù như: quả bí, hòm thư, con d ơi, dải l ụa. Phong cách Nhật Bản thể hiện rõ trong cách kết cấu trính “chồng rường giả th ủ” ngay vị trí dưới giao điểm hai chiếc kèo. Lối kiến trúc này là sự k ết h ợp 3 thanh ngang trính biểu trưng cho thiên, địa, nhân và 5 cột đội dọc bi ểu tr ưng cho ngũ hành với mong ước an lành. “Trong ngôi nhà này, lối kiến trúc người Hoa lại nằm trên vì kèo “v ỏ cua”. Những thanh vì vòm có dáng cong này còn được gọi là “thanh ngọc như ý” với hình chạm trổ dải lụa vấn quanh hai thanh ki ếm đ ặc tr ưng c ủa người Hoa xưa!”, ông Dũng cho biết. Điểm đặc biệt của ngôi nhà này là được dựng nên mà không sử dụng đến một chiếc đinh. Các tấm và thanh gỗ được khớp với nhau hoàn toàn bằng mộng mà vẫn “tự đứng” vững. Chính không gian đầy ấn tượng này đã “hút” các đoàn làm phim, truyền hình đến th ực hiện các c ảnh quay. T ấn Ký cũng là ngôi nhà cổ duy nhất tại Hội An được các nhà lãnh đ ạo c ủa 15
Việt Nam và thế giới đến thăm như: Tổng bí thư Trường Chinh, Tổng bí thư Lê Khả Phiêu, Tổng bí thư Nông Đức Mạnh, Ch ủ tich n ước Tr ần Đ ức Lương, Thủ tướng Phan Văn Khải, Tổng bí thư - Chủ tịch nước Trung Quốc Giang Trạch Dân, Thủ tướng Thái Lan Thaksin Shinawatra… Một nét chữ Hán độc đáo với nhiều hình thù chim bay trên bộ liễn Bách điểu Lưu giữ cổ vật vô giá Hàng ngày, nhà cổ Tấn Ký vẫn mở cửa đón du khách trong và ngoài nước đến tham quan. Bước vào ngôi nhà này, khách sẽ có giác thân thiện, rất dễ chịu vì mùa đông thì ấm, mùa hè thì mát. Đến đây, nhi ều ng ười còn được nghe kể về “kho” đồ gia bảo cực kỳ quý giá. Những c ổ v ật thu ộc hàng “độc nhất vô nhị” cùng những câu chuyện khiến người nghe phải kinh ngạc. Cổ vật phải kể đến đầu tiên chính là chiếc chén Kh ổng T ử (hay còn gọi là chén không đầy). Khi đổ vào chén khoảng 80% nước thì nước vẫn được giữ, thế nhưng khi đổ đ ầy thì nước trong chén tự chảy hết qua một lỗ nhỏ nằm dưới đáy. Tương truyền, từ hiện tượng kỳ lạ này mà Khổng Tử đã 16
hình thành thuyết Trung Dung với nội dung con người cần phải biết giữ cân bằng, kiềm chế. Hiện tại nhà cổ Tấn Ký vẫn đang lưu giữ nhiều đồ cổ như: chén, đĩa, bình gốm cổ có niên đại hàng trăm năm. Nhiều đồ cổ bằng gỗ như bàn, ghế khảm xà cừ, hoành phi, tủ kệ… Một món cổ vật độc đáo nữa là b ộ liễn “giấy” được làm bằng gỗ cực mỏng treo hai bên gian chính. Và c ổ v ật cuối cùng mà ông Lê Dũng say sưa kể với tôi là bộ liễn đối Bách điểu. “Hai câu liễn treo trên hai cột được khảm xà cừ rất công phu, có nội dung: Bích xích thùy dương thiên lý vũ/Thập phân minh nguyệt nhất lầu thư (Tạm dịch: Một dãy dương liễu chỉ dài trăm thước đón được cơn mưa từ ngàn dặm/Một mảnh trăng chỉ rộng mười phân rọi sáng cả một căn gác đầy sách)”, ông Dũng lý giải. Đây không những là ngôi nhà c ổ v ới l ối ki ến trúc lạ mắt hay là ngôi nhà giữ nhiều kho báu cổ của Hội An mà còn là ngôi nhà cổ tiêu biểu cho đất nước ta . Nhìn vào ngôi nhà tôi nh ư có c ảm giác mình đang sống ở nhưng thế kỷ 16, 17 với bộ tràng kỉ xưa, bộ ấm chén, căn gác nhỏ, khoảng giếng trời tôi ước mình song trong ngôi nhà này sinh ho ạt giống như ngừoi việt , một cảm giác mảnh liệt được quay th ời xa xưa. Giá trị văn hóa lịch sử bao quanh ngôi nhà này càng nhìn càng thấy. Lại ti ếp tục theo chân bác Hướng dẫn viên điểm dừng chân cuối cùng là Hội quán Phúc kiến, nhìn bề ngoài Hội quán giống như một ngôi chùa vậy nh ưng t ại sao lại Gọi bằng Hội quán ý nghĩ ấy cứ mãi trong đầu tôi lúc đó nh ưng r ồi câu trả lời cũng đến khi nghe nhưng câu chuyện của bác giới thiệu t ỉ mỉ v ề hôi quán. Nhưng trước khi đi sâu vào Hội quán Phúc Kiến, thì tôi đã tim hiểu ở hội an có 5 hội quán lớn và có những ý nghĩa giống và khác nhau Vào thời kỳ trung cổ do quá trình giao thương giữa Trung Hoa và các nước lân cận phát triển mạnh mẽ và ở bất cứ nơi đâu người Hoa cũng có cách tổ chức cộng đồng chặt chẽ dựa trên cơ sở những người đồng hương. Để ổn định việc buôn bán và đảm bảo quyền lợi cho những người đồng hương của mình họ đã dựng lên hội quán để là nơi sinh hoạt văn hoá, tâm linh chung của 17
cả cộng đồng. Có lẽ đây là một đặc trưng riêng của người hoa trên toàn thế giới Du Lịch Hội Quán Chùa Phúc Kiến, Hội An Trong quá khứ, Hội An là nơi sinh sống, làm ăn của 5 bộ phân dân cư lớn của người Hoa đó là: Phúc Kiến, Trung Hoa, Triều Châu, Quỳnh Phủ và Quảng Đông và tương xứng với đó là 5 h ội quán với quy mô khá l ớn đ ể làm nơi sinh hoạt cộng đồng của họ. Về kiến trúc của các Hội Quán thường tuân thủ theo nguyên mẫu đó là: cổng lớn phía trước, tiếp đến một khoảng sân rộng có trang trí cây cảnh, non bộ và hai nhà ph ụ th ờ Tả thần và Hữu thần, sau đó là phương đình, nơi tiến hành các nghi l ễ, k ết thúc bởi nhà thờ, kiến trúc lớn nhất của tổng thể. Các hội quán đều được trang trí cầu kỳ, tỷ mỷ với bộ khung gỗ được chạm trổ, sơn son th ếp vàng, phần mái tô điểm các con thú bằng sành tráng men nhiều màu. Ngày nay, các hội quán tuy đã bị thay đổi sửa chữa nhiều, nh ưng bộ khung g ỗ v ẫn bảo lưu được nhiều yếu tố gốc. Ngoài chức năng duy trì sinh hoạt c ộng đồng, hội quán còn một chức năng quan trọng khác, đó là tín ngưỡng. Tùy theo tục quán tín ngưỡng của từng cộng đồng mà h ội quán lấy cơ sở đ ể thờ phụng. 18
Trong 5 hội quá cổ của người Hoa ở Hội An thì h ội quán Phúc Ki ến là hội quan lớn nhất và được nhiều du khách biết đến nhất. Ngày nay hội quán Phúc Kiến toạ lạc tại số 46 đường Trần Phú. Buổi ban đầu, nơi đây chỉ là một ngôi chùa lợp tranh do người Việt dựng vào năm 1697 để th ờ Phật. Qua thời gian, ngôi chùa bị hư hỏng và người Việt không đ ủ kh ả năng để sửa chữa. Những thương nhân Phúc Kiến mua lại ngôi chùa vào năm 1759 và sau nhiều lần trùng tu, năm 1792 đổi thành Hội quán Phúc Kiến. Công trình có kiến trúc theo kiểu chữ Tam, kéo dài từ đường Trần Phú đến đường Phan Chu Trinh, theo thứ tự: cổng tam quan, sân, hai dãy nhà Đông Tây, chính điện, sân sau và hậu điện. Phần chính điện của hội quán được trang trí những cây cột màu đỏ son, treo những đôi liễn gỗ ca tụng Thiên Hậu Thánh Mẫu. Chính đi ện th ờ tượng Quan Thế Âm Bồ Tát đang ngồi thiền, phía trước là một lư hương lớn. Hai bên hương án sẽ thấy hai bức tượng Thiên Lý Nhãn và Th ượng Phong Nhĩ, hai vị thần phụ tá cho Thiên Hậu cứu giúp các thuy ền buôn người Hoa gặp nạn. Tiếp theo chính điện, băng qua sân sau sẽ tới hậu điện. Ở đây phần chính giữa được dành để thờ sáu vị tướng nhà Minh người Phúc Kiến, bên trái là ban thờ 3 bà chúa Sanh Thai và 12 bà m ụ, bên phải là ban thờ Thần Tài. Ngoài ra, hậu điện còn thờ nh ững người đã có công đóng góp tiền của xây dựng hội quán và chùa Kim Sơn. Hàng năm, vào ngày 23 tháng 3 âm lịch, lễ vía Thiên Hậu Thánh Mẫu đ ược người Hoa tổ chức với nhiều hoạt động như múa lân, bán pháo hoa, xộ cỗ, xin lộc… thu hút nhiều người dân Hội An và những vùng khác đến tham dự Với ý nghĩ hội quán sao giống chùa vậy sau m ột h ồi tim hi ểu thì h ội quán này cũng giống như một ngôi chùa vậy chỉ khác là không ph ải th ờ phật mà thôi, sự giao lưu kinh tế hội an và các nước cũng là s ự giao thoa văn hóa với các nước trong khu vực. Đã làm cho h ội An pha tr ộn nh ững nét đẹp tinh túy của những nền văn hóa khác nhau tạo nên một Hội An v ừa l ạ lẫm nhưng cũng rất dân tộc. Kết thúc chuyến đi tìm hiểu trong ch ương 19
trình thực tế tôi Rời phố cổ vào lúc chiều tà , có lẻ ông mặt trời cũng đã lặn xuống núi , những chiếc đèn lồng dần dần được thắp sáng hứa hẹn một buổi tối đi dạo phố vô cùng lạng mạn với lủ bạn đáng yêu kinh kh ủng của tôi. Tôi đang rất hồi hộp không biết lần trở lại này bưc tranh h ội an lạng man thơ mông như lần trước có ùa về trong tôi một lần nủa không nhưng trước khi chờ đợi sự hồi hộp đó tôi cùng với lớp ghé vào nhà hang Thằng Bờm nghe cái tên ngộ nhỉ để thưởng thức món ăn mà cả ngay chung tôi đã rất mệt cho những chuyến đi. Cúng going nh ư các nhà hang khác trong hội an Thằng Bờm cũng bố trí và dựng theo kiểu kiến trúc cổ xưa. Có lẻ không gian cổ xưa trang trọng đó lối kiếm trúc chủ đạo của những nhà hang nơi đây. Không gian cung vậy , làm cho ta quay trở l ại th ời xa x ưa, đúng là đạm chất kiểu phố cổ không ẫn vào đâu được . ngôi bang khua moth chút các món ăn được bưng lên trong sự nhiêt tình vui v ẻ c ủa bác ch ủ quán và anh phuc vụ ., món cơm gà là món chính sau đó là cá r ồi rau chiên xào, với sự trình bày đẹp mắt tôi và các bạn có một buổi cơm t ối ngon lành và vui vẻ. Sau buổi tối chúng tôi trở lại khách sạn để chuẩn b ị cho m ột cuộc thám hiểm mới, mà gọi là thám hiểm có hơi quá không nh ỉ , nh ưng tôi thít gọi vậy đó , vì quá háo hức. 2: Vẻ đẹp Hội An theo những chiếc đèn lồng Trời vừa sẫm tối, hai đứa tôi thả bộ ngắm nhìn đêm Hội An. B ước chừng chục mét ra khỏi nhà trọ, tôi đã đứng giữa khu phố tràn ng ập ánh sáng đèn lồng ở khu chợ đêm Nguyễn Hoàng. Những gian hàng với rất nhiều chiếc lồng đèn đủ màu sắc có thể làm cho bất kỳ một ai ngẩn ngơ từ ánh nhìn đầu tiên. Nào là màu đỏ rực rỡ, màu trắng tinh khôi, màu vàng cam ấm cúng hay màu tím mộng mơ… Lồng đèn lớn bé đủ kiểu khác nhau, nhưng phổ biến nhất vẫn là loại lồng đèn hình cầu hay hình dạng giống trái bí ngô... cho đến những chi ếc đèn kéo quân đủ màu sắc, đủ hình dáng, đủ kích cỡ và cũng đủ mức giá c ả, 20