ĐỀ TÀI : BỆNH DO VIRUS VÀ VI KHUẨN TRÊN TÔM THẺ CHÂN TRẮNG (Penaeus vannamei)

Chia sẻ: NGUYỄN VĂN PHÚC | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:35

Thêm vào BST

Báo xấu

259
lượt xem 83
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nuôi tôm thẻ chân trắng (Litopenaeus vannamei) (TTCT) phát triển mạnh trong khoảng hơn mười năm trở lại đây. Loài này có nguồn gốc từ Tây Thái Bình Dương, Châu Mỹ La Tinh, đã được nghiên cứu nuôi thí nghiệm tại Tahiti trong đầu những năm 1970 với mục đích nghiên cứu về tiềm năng để phục vụ cho nghề nuôi trồng thủy sản. Việc sản xuất thành công con giống ở Nam Mỹ đã dẫn đến sự nhân rộng của loài tôm này vào Châu Á trong những năm 1990 như: Trung Quốc (1988); Đài Loan (1995); Việt Nam...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: ĐỀ TÀI : BỆNH DO VIRUS VÀ VI KHUẨN TRÊN TÔM THẺ CHÂN TRẮNG (Penaeus vannamei)

ĐẠI HỌC NÔNG LÂM TP. HỒ CHÍ MINH KHOA THỦY SẢN BÁO CÁO MÔN HỌC: KỸ THUẬT SẢN XUẤT GIỐNG VÀ NUÔI GIÁP XÁC ĐỀ TÀI BỆNH DO VIRUS VÀ VI KHUẨN TRÊN TÔM THẺ CHÂN TRẮNG (Penaeus vannamei) GVHD: ThS: ÔNG MỌC QUÝ CÁC THÀNH VIÊN THỰC HIÊN: NGUYỄN VĂN PHÚC............DH10NT..........10116096 MAI THỊ VÂN ANH................DH10NT..........10116003 NGUYỄN THÀNH NHÂN......DH10NT..........10116086 NGUYỄN TIẾN.......................DH10NT..........10116135 LÊ THANH TÙNG..................DH10NT..........10116154
BỆNH DO VIRUS VÀ VI KHUẨN TRÊN TÔM THẺ CHÂN TRẮNG (Penaeus vannamei) A. ĐẶT VẤN ĐỀ Nuôi tôm thẻ chân trắng (Litopenaeus vannamei) (TTCT) phát triển mạnh trong khoảng hơn mười năm trở lại đây. Loài này có nguồn gốc từ Tây Thái Bình Dương, Châu Mỹ La Tinh, đã được nghiên cứu nuôi thí nghiệm tại Tahiti trong đầu những năm 1970 với mục đích nghiên cứu về tiềm năng để phục vụ cho nghề nuôi trồng thủy sản. Việc sản xuất thành công con giống ở Nam Mỹ đã dẫn đến sự nhân rộng của loài tôm này vào Châu Á trong những năm 1990 như: Trung Quốc (1988); Đài Loan (1995); Việt Nam (2000); Indonesia (2001); Thái Lan (1998); Malaysia (2001); Ấn Độ (2001), Philippine (1997) (Briggs và ctv., 2004.) Thái Lan, Indonesia và Trung Quốc đã nhanh chóng chuyển từ nuôi tôm sú sang nuôi TTCT trong giai đoạn 2002-2009. Kết quả, trong một thời gian ngắn, sản l ượng TTCT đã thống trị trong các hệ thống nuôi tôm của các nước này. Trong khi đó, vào năm 2003, Bộ Thủy Sản Việt Nam cấm nuôi TTCT trong cả nước vì sợ lây truyền các bệnh do virus giữa TTCT ngoại lai và loài bản địa như tôm sú (P. monodon) cũng như tác động lên sự đa dạng sinh học. Mãi cho đến năm 2006, Bộ đã cho phép nuôi TTCT ở miền Trung và miền Bắc Việt Nam nhưng vẫn bị cấm nuôi ở miền Nam. Dưới áp lực của nhà sản xuất, bắt đầu từ tháng 1 năm 2008, Bộ đã đồng ý cho phép nuôi TTCT ở các tỉnh đồng bằng Cửu Long. Mặc dù TTCT đã bắt đầu nuôi từ khoảng năm 2000 nhưng sản lượng của nó vẫn còn nhỏ, chỉ đạt 84 320 tấn so với 236 492 tấn tôm sú năm 2009 (NN&PTNT, 2009) (Bảng 1). Bảng 1. Diện tích và sản lượng tôm ở Việt Nam năm 2009 (NN&PTNT) Tôm sú Tôm thẻ chân trắng Tôm khác Tổng cộng Diện tích 598.679 18.628 12.136 629.443 Sản 236.492 84.320 66.729 387.541 lượng
Trong những năm trở lại đây, diện tích và sản lượng nuôi tôm thẻ chân trắng đang tăng trưởng mạnh. (Nguồn: NN&PTNT) Cùng với sự tăng trưởng mạnh về diện tích và sản lượng và mô hình nuôi công nghiệp, ngành nuôi tôm thẻ chân trắng cũng đang phải đối mặt với nhiều thách th ức, đặc biệt là vấn đề về dịch bệnh. Phạm vi đề tài tập trung vào bệnh do virus và vi khuẩn gây ra trên tôm th ẻ chân trắng. Qua đó đưa ra các biện pháp phòng và trị bệnh để ngành nuôi tôm thẻ chân trắng có thể phát triển bền vững hơn.
B. NỘI DUNG I. TÔM THẺ CHÂN TRẮNG Tên la tinh: Penaeus vannamei Tên Tiếng Anh: White Shrimp Tên Tiếng Việt: Tôm thẻ chân trắng 1. PHÂN LOẠI Ngành: Arthropoda Lớp: Malacostraca Bộ: Decapoda Giống: Lipopenaeus Họ: Penaeidae Loài: Lipopenaeus vannamei 1. ĐẶC ĐIỂM Tôm chân trắng vỏ mỏng có màu trắng đục nên có tên là tôm Bạc, bình thường có màu xanh lam, chân bò có màu trắng ngà nên gọi tôm chân trắng. Chuỳ là phần kéo dài tiếp với bụng. Dưới chuỳ có 2 - 4 răng cưa, đôi khi có tới 5 - 6 răng cưa ở phía bụng. Những răng cưa đó kéo dài, đôi khi tới đốt thứ hai. Vỏ đầu ngực có những gai gân và gai râu rất rõ, không có gai mắt và gai đuôi (gai telssm), không có rãnh sau mắt, đường gờ sau chuỳ khá dài đôi khi từ mép sau vỏ đầu ngực. Gờ bên chuỳ ngắn, chỉ kéo dài tới gai thượng vị. Có 6 đốt bụng, ở đốt mang trứng, rãnh bụng rất hẹp hoặc không có. Telsson (gai đuôi) không phân nhánh. Râu không có gai phụ và chiều dài râu ngắn hơn nhiều so với vỏ giáp. Xúc biện của hàm dưới thứ nhất thon dài và thường có 3 - 4 hàng, phần cuối của xúc biện có hình roi. Gai gốc (basial) và gai ischial nằm ở đốt thứ nhất chân ngực 2. PHÂN BỐ Phân bố vùng ven bờ phía Đông Thái Bình Dương, từ biển Pêru đến Nam Mê-hi- cô, vùng biển Equađo; Hiện tôm chân trắng đã được di giống ở nhiều nước Đông á và Đông Nam á như Trung Quốc, Thái Lan, Philippin, Indonexia, Malaixia và Việt Nam.
3. SINH SẢN Tôm chân trắng thành thục sớm, con cái có khối lượng từ 30 - 45 g/con là có thể tham gia sinh sản. Ở khu vực tự nhiên có tôm chân trắng phân bố thì quanh năm đều bắt được tôm chân trắng. Song mùa sinh sản của tôm chân trắng ở vùng biển lại có sự khác nhau ví dụ: ở ven biển phía Bắc Equađo tôm đẻ tử tháng 12 đến tháng 4. Lượng tr ứng của mỗi vụ đẻ phụ thuộc vào cỡ tôm mẹ: Nếu tôm mẹ từ 30 - 45g thì l ượng tr ứng t ừ 100.000 - 250.000 trứng, đường kính trứng 0.22mm. Sau mỗi lần đẻ hết trứng, buồng trứng tôm lại phát triển tiếp. Thời gian giữa 2 lần đẻ cách nhau 2 - 3 ngày. Con đ ẻ nhiều nhất tới 10 lần/năm. Thường sau 3 - 4 lần đẻ liên tục thì có lần lột vỏ. Sau khi đẻ 14 - 16 giờ trứng nở ra ấu trùng Nauplius. Ấu trùng Nauplius trải qua 6 giai đoạn: Zoea qua 3 giai đoạn, Mysis qua 3 giai đoạn thành Postlarvae. Chiều dài của Postlarvae tôm P. Vannamei khoảng 0,88 - 3mm. II. BỆNH TRÊN TÔM THẺ CHÂN TRẮNG 1. BỆNH DO VIRUS 1.1. Bệnh đốm trắng trên tôm thẻ chân trắng Bệnh đốm trắng (WSSV – White Spot Syndrome Virus) là bệnh nguy hiểm nhất và gây thiệt hại rất nặng nề, đặc biệt là về kinh tế, trong nghề nuôi tôm công nghiệp trên thế giới. Dịch bệnh đốm trắng lần đầu tiên được phát hiện tại Đài Loan – 1992, Trung Quốc – 1993, Nhật Bản – 1994, sau đó là các nước In-đô-nê-xi-a, Thái Lan, Ấn Đ ộ, Băng-la-desh, bang Texas (Hoa Kỳ). Ở Việt Nam, từ năm 1999 đến nay, hiện trạng tôm bị chết và chết trên diện rộng ở nhiều vùng nuôi tôm trọng điểm đều được báo cáo là do WSSV ( Tạp chí khoa học 2012:22c 106-108, Đại học Cần Thơ). Bệnh lây lan rất nhanh, mầm bệnh có độc lực rất cao, gây tỷ lệ chết rất lớn trong ao nuôi, có nhiều trường hợp gây chết toàn bộ cho ao nuôi. 1.1.1. Nguyên nhân Do virus Whisspovirus Định danh - Giống: Non Occuluded Baculovirus
- Họ: Baculoviridae - Họ phụ: NudiBaculoviridae Theo hội nghị virus học quốc tế lần thứ 12 (2002), các nhà khoa học đã phân loại virus gây bệnh đốm trắng là một giống mới Whisspovirus thuộc họ mới Nimaviridae (Tạp chí thông tin KHCN và Kinh Tế Thủy Sản, số 4 – 2004). Virus dạng hình que, kích thước 120 x 275 mm, có một đuôi phụ ở một đầu, kích thước 70 x 300 mm. Virus có ít nhất 5 lớp protein, trọng lượng phân tử từ 15 – 28 kD. Vỏ bao có hai lớp protein VP28 và VP29; Nucleocapsid có ba l ớp VP26, VP24, VP15. Nhân cấu trúc ADN mạch đôi (Tạp chí thông tin KHCN và Kinh Tế Thủy Sản, số 4 – 2004).
1.1.2. Triệu chứng a. Dấu hiệu bên ngoài. Dấu hiệu đặc trưng: xuất hiện nhiều đốm trắng dưới vỏ (đường kính cỡ 0,5 – 3 mm) ở vùng mang và đốt cuối thân. Phần phụ bị tổn thương, nắp mang phồng, có nhiều sinh vật bám ở vỏ, ốp. Đôi khi toàn thân tôm có màu đỏ, hồng, nhợt nhạt. Tôm thường bơi lên mặt nước hoặc bơi dạt vào bờ.
b. Dấu hiệu mô bệnh học trên lớp vỏ bọc ngoài và lớp biểu mô dưới vỏ. Tôm sắp chết do virus đốm trắng giảm ăn nhanh chóng, trên lớp kitin xuất hiện nhiều đốm trắng, hầu hết xuất hiện ở mặt trong của vỏ. Lớp biểu mô dưới vỏ: + Cơ quan đích để virus tấn công. + Virus tấn công vào nhân, tạo thể vùi WSSV trong nhân phình đại. + Tuyến râu cũng là cơ quan đích của virus đốm trắng. + Giai đoạn sớm của thể vùi WSSV gần giống thể vùi Cowdry A, số lượng tế bào hoại tử không nhiều. + Giai đoạn muộn, gia tăng tế bào hoại tử, thể vùi thay đổi hình thái, thể vùi to hơn, xuất hiện mép rìa nhiễm sắc thể và bắt màu yếu bazo. Mang của tôm bị nhiễm bệnh đốm trắng.
Tỷ lệ tôm phát bệnh trong vòng từ 3 – 10 ngày lên đến 100%, tôm chết nhiều. Khi quan sát thấy đàn tôm có các triệu chứng của bệnh đốm trắng thì thường không kịp xử lý để làm giảm thiệt hại. Tuy nhiên không phải tôm có đốm trắng nào cũng do virus WSSV gây ra, mà tôm bị đốm trắng có thể do hàm lượng vôi trong ao quá lớn hoặc do vi khuẩn Vibrio sp. Điều kiện: Virus WSSV tồn tại trong môi trường: - Độ mặn: 5 – 40 ppt - pH: 4 -10 - Nhiệt độ: 0 – 79oC
Dạ dày của tôm bị nhiễm bệnh đốm trắng.
1.1.3. Lây truyền bệnh. a. Lây nhiễm dọc. Tôm bố mẹ bị nhiễm bệnh Thức ăn của tôm bố mẹ bị nhiễm mầm bệnh Nước dùng trong trại giống bị nhiễm mầm bệnh Noãn bào tôm nhiễm WSSV thì không thành thục được nhưng trong quá trình tôm đẻ trứng có thể thải ra môi trường các virus WSSV, do đó ấu trùng tôm nhiễm WSSV. b. Lây nhiễm ngang. Virus từ tôm bệnh, vật chủ trung gian (cua, còng, tôm đất,…) mang mầm bệnh hoặc các mầm bệnh săn có trong nước truyền nhiễm sang tôm khỏe do: + Nuôi ở mật độ cao + Không có lưới ngăn + Không dùng ao lắng + Bơm nước trực tiếp từ ngoài vào ao nuôi chưa qua xử lý Một số loài chim ăn tôm nhiễm bệnh có thể lây bệnh cho tôm khỏe vùng khác.
1.1.4. Phòng và trị bệnh.
Chọn tôm bố mẹ có chất lượng tốt, không nhiễm WSSV. Không vận chuyển tôm giống ở mật độ cao. Dùng thức ăn tươi sống và nấu chin. Nguồn nước cấp cho ao nuôi phải lắng, lọc và được khử trùng Ngăn chặn không cho cua, còng, giáp xác, chim, tiếp cận ao nuôi. a. Phòng ngừa và xử lý bệnh tại trại giống. Phương tiện sản xuất giống phải đạt tiêu chuẩn. Kiểm tra PCR tôm bố mẹ. Nhập tôm bố mẹ tốt, sạch giống. b. Phòng ngừa và xử lý bệnh tôm giống. Kiểm tra PCR Chọn tôm giống theo các tiêu chuẩn quy định Kiểm tra sự căng thẳng của tôm giống bằng cách thử sốc với formalin. Mật độ ương nuôi giống phải phù hợp. c. Phòng ngừa và xử lý bệnh tại ao nuôi Cải tạo đáy ao Diệt khuẩn trong ao và nước, diệt vật chủ trung gian. d. Chuẩn bị nước Giảm bớt chất hữu cơ trong ao bằng phương pháp thay nước, xiphong, tăng thời gian chạy máy sục khí. Gây màu nước, dùng phân NPK, DAP, ure, hoặc các chế phẩm gây màu nước chuyên dụng. e. Quản lý ao nuôi và nước trong quá trình nuôi Kiểm tra hằng ngày để duy trì vi sinh có ích và dưỡng chất, ổn đ ịnh chất l ượng nước, màu nước, các chỉ tiêu: pH, kH, oxygen hòa tan, độ trong, nền đáy: - Men vi sinh - Chế phẩm xử lý nước ao nuôi
- Hút bùn đáy, thay nước, quạt nước. Khi môi trường nước và ao thay đổi do chất lượng nước và thời tiết: bổ sung dinh dưỡng cho tôm bằng các chất tạo kháng thể, giảm stress cho tôm bằng: - Vitamin C - Feed coat - Thức ăn bổ xung - Vaccin Kiểm tra sức khỏe và thức ăn của tôm: kiểm tra thức ăn trong vó, hình th ể và hoạt động của tôm. Bệnh do virus nên không có thuốc điều trị. Nếu tôm bắt từ trại đã miễn nhiễm bệnh, sử dụng kháng sinh, thuốc diệt khuẩn theo chỉ định để phòng trị các bệnh khác, giúp tôm có sức đề kháng tốt hơn với các bệnh lây nhiễm từ môi trường. Khi phát hiện tôm bệnh, tốt nhất là nên thu hoạch ngay. Nước ao nuôi bị nhiễm WSSV phải xử lý bằng Chlorine, không được thải trực tiếp ra môi trường. Vớt hết tôm chết ra khỏi ao trước khi xử lý ao để nuôi tiếp. Khi tôm bị bệnh tỷ lệ chết có thể lên đến 100%, gây thiệt hại rất lớn cho người nuôi, bệnh không có thuốc điều trị nên phòng bệnh là cách tốt nhất để tránh thiệt hại do bệnh đốm trắng gây ra002E
1.2. Bệnh hoại tử cơ ở tôm thẻ chân trắng Bệnh hoại tử cơ là một bệnh truyền nhiễm do tác nhân virus gây ra (infectious myonecrosis virus – IMNV). Đây là một trong những bệnh virus trên tôm được phát hiện trong thời gian gần đây nhất. Năm 2002, bệnh xảy ra lần đầu tiên ở các ao nuôi tôm thẻ chân trắng Penaeus vannamei miền Đông Bắc Braxin. Sau đó, bệnh lây lan sang các nước khác thuộc khu vực Châu Á như Indonesia, Thái Lan và tỉnh Hải Nam, Trung Quốc. Quá trình lây lan của IMNV qua các châu lục khác nhau được ghi nhận là do s ự nhập chuyển của tôm bố mẹ P. vannamei. 1.2.1 Nguyên nhân. IMNV là virus có vật chất di truyền là ARN mạch đôi, với kích thước 7.560bp, cấu trúc không có lớp màng bao. Phân tích phát sinh loài dựa vào gen RNA-dependent RNA polymerase (RdRp) đã phân loại IMNV vào họ Totiviridae, giống Giardiavirus. Tôm thẻ chân trắng được ghi nhận là vật chủ chính của IMNV do khả năng gây tỉ lệ chết cao ở loài tôm này. IMNV thường gây tỉ lệ chết cho tôm thẻ chân trắng trong khoảng từ 40 cho đến 70% quần đàn. Tuy nhiên, trong các vùng nuôi tôm thẻ chân trắng có xảy ra dịch bệnh thì tỉ lệ chết do IMNV có thể lên đến 100%. Trong điều kiện phòng thí nghiệm đã cho thấy IMNV có khả năng cảm nhiễm với hai loài tôm, tôm xanh Nam Mỹ (Penaeusstylirostris) và tôm sú (Penaeus monodon). Nhiệt độ và nồng độ muối được xem là một trong những yếu tố môi trường có ảnh hưởng đến quá trình bộc phát của bệnh hoại tử cơ. 1.2.2 Triệu chứng Ở giai đoạn cấp tính, tôm bệnh hoại tử cơ thường có các dấu hiệu bệnh lý như phần cơ bụng và cơ đuôi trắng đục, do vậy có thể dẫn đến hiện tượng hoại tử và đỏ ở các vùng cơ này. Trong một số trường hợp, cơ quan lympho trương to lên gấp 2-4 lần kích thước bình thường (Hình 1). Ao tôm nhiễm IMNV mức độ nặng có thể chết đột ngột và kéo dài trong nhiều ngày. Bệnh hoại tử cơ với tỉ lệ chết cao đột ngột, thường xảy ra vào sau các thời điểm hay các hoạt động có thể gây sốc cho tôm ví d ụ chài tôm, độ mặn hay nhiệt độ thay đổi một cách đột ngột... Một số tôm bệnh chết do IMNV vẫn ở trạng thái no với ruột đầy thức ăn, đó là do tôm vừa đ ược cho ăn no ngay tr ước th ời điểm xuất hiện của các nhân tố gây sốc kể trên. Bệnh hoại tử cơ IMN trên tôm thẻ chân trắng có dấu hiệu lâm sàng và đặc điểm mô bệnh học tương tự với bệnh trắng đuôi trên tôm biển gây ra bởi một loài virus khác có tên là Penaeus vannamei novavirus – PvNV. Do vậy, cần lưu ý đặc điểm này trong quá trình chẩn đoán bệnh.
Tôm thẻ chân trắng ở giai đoạn ấu niên, tiền trưởng thành là thường nhạy cảm nhất với IMNV. Trong đó, cơ quan đích của IMNV được ghi nhận là cơ vân, mô liên kết, tế bào máu, và cơ quan bạch huyết. Do vậy, đây là một trong những cơ quan được sử dụng cho các qui trình chẩn đoán bệnh. Trường hợp tôm nhiễm IMNV mãn tính, cơ quan bạch huyết được ưu tiên dùng để phân lập IMNV. Chân bơi là cơ quan đ ược khuy ến cáo nên dùng cho quá trình phát hiện IMNV trên tôm bố mẹ.
Tôm bị bệnh có biểu hiện hoại tử cơ, nhìn thấy ở một số phần vùng bụng đổi màu hơi trắng. 1.2.3 Lây nhiễm Về phương thức lây nhiễm, IMNV được xác định có khả năng truyền bệnh nếu tôm khỏe ăn tôm bệnh nhiễm IMNV. Ngoài ra, IMNV còn được ghi nhận lây lan thông qua nguồn nước. Phương thức lây nhiễm theo chiều dọc từ bố mẹ truyền qua cho thế hệ con vẫn chưa được xác định là do sự nhiễm bên ngoài trứng hay bên trong buồng trứng. Vẫn chưa có số liệu về vật truyền bệnh IMN. Tuy nhiên, do tác nhân gây bệnh hoại tử cơ có cấu trúc ARN mạch đôi, không có màng bao cho nên rất có khả năng là IMNV vẫn còn giữ khả năng lây nhiễm khi tồn tại trong ruột và chất thải của một số loài chim biển đã ăn những con tôm bệnh chết do IMNV. 1.2.4 Phòng trị Trong các trại sản xuất tôm giống, phương thức tiệt trùng trứng và ấu trùng được xem là một trong những phương pháp phòng bệnh hiệu quả. Sàng lọc và thả tôm giống không nhiễm IMNV được xem là giải pháp phòng bệnh trong các ao nuôi tôm thịt.
IHHNV là bệnh do virus, nên hiện nay chưa có thuốc đặc hiệu chữa trị. Do đó, giải pháp khắc phục bệnh là định hướng chủ yếu để quản lý bệnh này trong thực tế sản xuất. Để khắc phục bệnh cần quan tâm đến một số vấn đề sau: - Chỉ nên dùng tôm mẹ không nhiễm virus để tham gia sinh sản nhân tạo trong các trại tôm giống. - Nên chọn những đàn giống không nhiễm IHHNV bằng kỹ thuật PCR nuôi thịt. - Có thể áp dụng kỹ thuật sốc post larvae bằng formol (150 – 200 ppm) thời gian 30 phút và sục khí mạnh để loại đi những con post larvae yếu và mang mầm bệnh trước khi thả tôm giống xuống ao nuôi thương phẩm. - Làm tốt công tác tẩy dọn vệ sinh trước và sau một vụ nuôi để diệt virus tự do, diệt và ngăn chặn xâm nhập của những cơ thể sinh vật mang virus (cua, còng, chim ăn cá). - Áp dụng hình thức nuôi tôm ít thay nước và không lấy nước trực tiếp từ biển để tránh sự xâm nhập của virus vào ao; duy trì thích hợp và ổn định các yếu tố môi trường. - Trong ao chứa nước, có thể dùng Neguvon để diệt các sinh vật mang mầm bệnh với nồng độ 0,4 – 0,6 ppm và làm mất khả năng cảm nhiễm của virus tự do trong nước bằng một số hóa chất sát trùng như formol 30 – 50 ppm, chlorine 30 – 60 ppm,… - Tùy theo từng địa phương mà chọn vụ nuôi thích hợp, tránh mùa mà bệnh thường xuất hiện là giải pháp có hiệu quả để khắc phục bệnh trong thực tiễn sản xuất. Ngoài ra, quản lý chất lượng nước và môi trường ao nuôi luôn thích hợp và ổn đ ịnh là phương pháp quan trọng và có hiệu quả. - Trường hợp ao nuôi thịt vừa xuất hiện vài con tôm chết với dấu hiệu của bệnh hoại tử cơ, nên thực hiện các bước xử lý: ổn định môi trường ao nuôi, chú tr ọng đ ến nhiệt độ, nồng độ muối, pH; tăng cường sục khí; giảm lượng thức ăn hoặc ngừng cho tôm ăn. Trường hợp bệnh xảy ra với tỉ lệ chết cao, ao nuôi tôm thịt cần được xử lý với chlorine 30ppm trong vài ngày.
1.3. Bệnh nhiễm trùng virus dưới da và hoại tử (Infectious Hypodermal and haematopoietic Necrosis Virus – IHHNV) Bệnh IHNNV được phát hiện ở Mỹ trong đàn tôm chân trắng (Penaeus vannamei), còn gọi là hội chứng dị hình còi cọc của tôm chân trắng Nam Mỹ. Bệnh xuất hiện từ giai đoạn postlarvae đến tôm trưởng thành. Tỷ lệ chết của tôm P. stylirostris rất cao. Bệnh xuất hiện cả ở Singapore, Philippines, Thái Lan, Indonesia và Malaysia Bệnh IHHNV lan truyền cả chiều đứng và chiều ngang, virus có thể truyền từ tôm bố mẹ sang tôm ấu trùng hoặc lây nhiễm ở giai đoạn sớm của ấu trùng tôm. Ở Việt Nam qua phân tích mô bệnh học gan tuỵ của tôm sú P.monodon Minh Hải, Sóc Trăng xuất hiện các thể vùi ở nhân tế bào tuyến anten của tôm sú (Bùi Quang Tề, 1994) nhưng tỷ lệ nhiễm virus thấp. Tôm sú và tôm chân trắng (P. vannamei) nuôi ở Quảng Ninh chẩn đoán bằng test PCR cho thấy tôm đã nhiễm bệnh IHHNV, tôm nuôi chậm lớn và không đều, tỷ lệ tôm còi 20-50% (Bùi Quang Tề, 2004). 1.3.1 Nguyên nhân Tác nhân gây bệnh nhiễm trùng virus dưới da và hoại tử lμ giống Parvovirus, cấu trúc acid nhân là ADN, đường kính 22 nm. Virus ký sinh trong nhân tế bào tuyến anten, tế bào hệ bạch huyết, tế bào mang, tế bào dây thần kinh, không có thể ẩn (occlusion body) mà có thể vùi (inclusion body), chúng làm hoại tử và sưng to nhân vật chủ 1.3.2 Triệu chứng Tôm nhiễm bệnh IHHNV thường hôn mê, hoạt động yếu, chủy biến dạng. Tôm sú (P.monodon) bị bệnh lúc sắp chết thường chuyển màu xanh, cơ phần bụng mμu đục. Tôm chân trắng (P. vannamei) thể hiện hội chứng dị hình còi cọc, tôm giống (Juvenil) chủy biến dạng, sợi anten quăn queo, vỏ kitin xù xì hoặc biến dạng. Hệ số còi cọc trong đàn tôm giống chân trắng bị bệnh IHHNV thường từ 10- 30%, khi bị bệnh nặng hệ số còi cọc lớn 30% có khi tới 50%. Tôm P. stylirostris bị bệnh dạng cấp tính, tỷ lệ chết rất cao, virus bệnh lây từ mẹ sang ấu trùng (phương thẳng đứng) nhưng không phát bệnh, thường đến postlarvae 35 dấu hiệu bệnh quan sát là tỷ lệ chết cao, virus lây lan theo chiều ngang ở tôm giống ảnh hưởng rất mãnh liệt, tôm trưởng thành đôi khi có dấu hiệu bệnh hoặc chết.
Kiểm tra mô bệnh học tế bào tuyến anten, tế bào dây thần kinh và tế bào mang của tôm nhiễm bệnh IHHNV, có thể vùi trong nhân tế bào. Thời kỳ đầu thường nhỏ nằm ở trung tâm của nhân, sau lớn dần nằm gần kín nhân (bắt màu Eosin màu đỏ đến đỏ xẫm). Trong thể vùi có chứa nhiều virus. 1.3.4 Phòng trị Áp dụng theo phương pháp phòng bệnh tổng hợp. Tránh vận chuyển tôm từ nơi cá bệnh đến nơi chưa phát bệnh để hạn chế sự lây lan vùng lân cận. Những tôm chết vớt ra khỏi ao, tốt nhất là chôn trong vôi nung hoặc đốt. Nứớc tơ ao tôm bệnh không thải ra ngoi xử lý bằng vôi nung hoặc bằng clorua vôi (theo phương pháp tẩy ao). Xem ́ xét tôm thường xuyên, nếu phát hiện có dấu hiệu bệnh, tốt nhất là thu hoạch ngay. Nếu tôm quá nhỏ không đáng thu hoạch thì cần xử lý nước ao trước khi tháo bỏ. 1.4 Hội chứng Taura Hội chứng Taura là một trong những bệnh khá nguy hiểm trên tôm thẻ chân trắng (Penaeus vannamei). Bệnh được mô tả lần đầu tiên tại Ecuador vào tháng 6 năm 1992. Đến tháng 3 năm 1993 bệnh trở nên bùng phát dữ dội, một số nghiên cứu trước đây cho thấy dấu hiện hội chứng Taura có lẽ đã xuất hiện trong ao tôm nuôi ở Colobia từ năm 1990 và cũng chính virus này đã tồn tại ở Ecuador từ giữa năm 1991. Trong khoảng thời gian 5 năm (1992-1997) hội chứng Taura bùng phát mạnh, gây nguy hiểm cho tôm nuôi ở khắp các vùng nuôi tôm công nghiệp ở châu Mỹ, ước tính bệnh Taura đã gây thiệt hại kinh tế khỏang 2 tỉ USD cho nền nuôi tôm công nghiệp của Châu Mỹ trong trong thời gian này. 1.4.1 Nguyên nhân Virus gây hội chứng Taura lần đầu tiên được phân loại thuộc họ Picornaviridae, đến năm 2005 virus này được tái phân loại và thuộc họ Dicistrovirdae. Virus hình cầu, có