đề tài nghiên cứu: TRÁCH NHIỆM DÂN SỰ DO TÀI SẢN GÂY THIỆT HẠI VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

Chia sẻ: Nguyễn Thị Bích Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:216

Thêm vào BST

Báo xấu

227
lượt xem 81
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là một loại của trách nhiệm dân sự được áp dụng khi có hành vi gây thiệt hại trái pháp luật hoặc tài sản của một chủ thể nào đó đã gây ra trong thực tế một thiệt hại. Qui định của pháp luật về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của chủ thể có quyền lợi bị xâm phạm, đồng thời răn đe, phòng ngừa đối với những người có hành vi gây thiệt hại hoặc để tài sản...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: đề tài nghiên cứu: TRÁCH NHIỆM DÂN SỰ DO TÀI SẢN GÂY THIỆT HẠI VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

B TƯ PHÁP B GIÁO D C VÀ ÀO T O TRƯ NG I H C LU T HÀ N I Đ TÀI NGHIÊN C U KHOA H C C P TRƯ NG TRÁCH NHI M DÂN S DO TÀI S N GÂY THI T H I V N LÝ LU N VÀ TH C TI N MÃ S : LH-08-05/ HL CH NHI M Đ TÀI: TS. TR N TH HU KHOA LU T DÂN S TRƯ NG I H C LU T HÀ N I HÀ N I 2009 1
B NG CH CÁI VI T T T BCA B Công an BLDS B lu t dân s BTC B Tài chính BTP B Tư pháp BTTH B i thư ng thi t h i CP Chính ph GTVT Giao thông v n t i HN & G Hôn nhân và gia ình N Ngh nh NQ Ngh quy t Q Quy t nh TANDTC Toà án nhân dân t i cao TT Thông tư TTLT Thông tư liên t ch TW Trung ương VKSNDTC Vi n ki m sát nhân dân t i cao 2
M CL C STT N I DUNG TRANG M U 4 PH N TH NH T: T NG THU T N I DUNG CÁC CHUYÊN 9 NGHIÊN C U PH N TH HAI: CÁC BÁO CÁO CHUYÊN 63 1 Khái ni m chung v Trách nhi m b i thư ng thi t h i và phân lo i trách nhi m b i thư ng thi t h i. 63 Ths. Nguy n Minh Oanh. 2 Ý nghĩa, c i m và xác nh ch th c a trách nhi m dân s do tài s n gây ra 75 PGS.TS. inh Văn Thanh 3 Pháp lu t dân s Vi t Nam và pháp lu t c a m t s qu c gia trên th gi i qui nh v trách nhi m dân s do tài s n gây thi t h i gây ra. 89 TS. Nguy n Minh Tu n 4 Lư c s qui nh c a pháp lu t v trách nhi m dân s do tài s n gây thi t h i 102 TS. Ph m Kim Anh 5 Trách nhi m b i thư ng thi t h i do ngu n nguy hi m cao gây ra 120 TS. Vũ Th H i Y n 6 Trách nhi m b i thư ng thi t h i do súc v t gây thi t h i 134 Ths. Nguy n H ng H i 7 Trách nhi m b i thư ng thi t h i do nhà c a, công trình xây d ng khác 142 và cây c i gây ra. Ths. Vũ Th H ng Y n 8 Trách nhi m b i thư ng thi t h i do tài s n c a v , ch ng gây thi t h i. 151 Ths. Bùi Th M ng 9 Trách nhi m b i thư ng thi t h i ngoài h p ngcó y u t nư c ngoài. 163 TS. Nguy n H ng B c 10 M t s vư ng m c trong th c ti n gi i quy t tranh ch p v Trách nhi m dân s do tài s n gây thi t h i. 173 TS. Nguy n Văn Cư ng & Ths. Bùi Dung Huy n 11 M ts v n th t c gi i quy t tranh ch p và v n thi hành án v b i thư ng thi t h i do tài s n gây ra 186 TS. Tr n Anh Tu n 12 Nh ng b t c p trong qui nh c a pháp lu t v Trách nhi m do tài s n gây thi t h i và hư ng hoàn thi n. 204 TS. Tr n Th Hu 3
M U 1. Tính c p thi t c a vi c nghiên c u tài Trách nhi m b i thư ng thi t h i ngoài h p ng là m t lo i c a trách nhi m dân s ư c áp d ng khi có hành vi gây thi t h i trái pháp lu t ho c tài s n c a m t ch th nào ó ã gây ra trong th c t m t thi t h i. Qui nh c a pháp lu t v b i thư ng thi t h i ngoài h p ng nh m b o v quy n và l i ích h p pháp c a ch th có quy n l i b xâm ph m, ng th i răn e, phòng ng a i v i nh ng ngư i có hành vi gây thi t h i ho c tài s n gây thi t h i . B Lu t Dân s năm 2005 ã qui nh khá chi ti t và h th ng i v i lo i trách nhi m này. Trong ó, có nh ng qui nh v nh ng thi t h i do chính hành vi c a con ngư i gây nên và nh ng qui nh v thi t h i do tài s n gây thi t h i. Tuy nhiên, m t b ph n trong nh ng qui nh này, chưa chi ti t, chưa c th v n còn nh ng thi u khuy t nh t nh. c bi t là m t s khái ni m làm bình di n chung cho v n nghiên c u cũng như áp d ng th c ti n; v n xác nh thi t h i; v n xác nh ch th ch u trách nhi m b i thư ng, ch th ư c b i thư ng; v n xác nh l i, m c l i; v n xác nh i u ki n phát sinh...… Bên c nh ó do quá trình ô th hoá, xây d ng m i các khu kinh t , khu du l ch và các công trình h t ng cơ s ngày càng nhi u. Các phương ti n giao thông cơ gi i, các máy móc thi t b ngày càng hi n i ho t ng vói công su t l n…mà c tính ho c c u t o ch a ng nh ng nguy hi m khách quan trong quá trình chi m h u, khai thác qu n lý, v n chuy n d gây thi t h i ngày càng l n cho con ngư i, làm phát sinh trách nhi m b i thư ng do t thân các tài s n này gây thi t h i, mà b n thân lo i trách nhi m này v n ã ph c t p l i càng ph c t p hơn. M t yêu c u khách quan là s i u ch nh c a pháp lu t ph i phù h p v i th c t cu c s ng và xã h i Vi t Nam, ng th i ph i phù h p v i quá trình h i nh p qu c t và c a n n kinh t th trưòng. V i nh ng i m còn thi u v ng c a ch nh này làm cho cơ quan Nhà Nư c có th m quy n g p nhi u khó khăn, vư ng m c khi áp d ng qui nh c a pháp lu t gi i quy t i v i lo i trách nhi m này. ây ư c xem là m t "kho ng tr ng" c n ư c kh c ph c k p th i. Trong b i c nh h i nh p, v i th c tr ng c a n n kinh t th trư ng và xây d ng Nhà nư c pháp quy n nư c ta hi n nay thì v n tài s n thu c quy n s h u, chi m h u, s d ng, qu n lý, v n chuy n ngày càng tr nên ph c t p và a d ng. Vì 4
th , "Trách nhi m dân s do tài s n gây thi t h i - V n lý lu n và th c ti n" cũng t ra nhi u hơn nh ng v n lý lu n và th c ti n c n gi i quy t. Thông qua vi c nghiên c u tài s có nh ng phân tích, lu n gi i v v n nghiên c u, tìm ra nh ng thi u khuy t trong qui nh ó, ưa ra hư ng hoàn thi n pháp lu t v ch nh này nh m nâng cao hi u qu i u ch nh c a pháp lu t, ng th i góp ph n nâng cao tính trách nhi m ng x c a m i ch th . Trư c tình hình ó,vi c nghiên c u, tìm hi u các qui nh c a pháp lu t v trách nhi m dân s do tài s n gây thi t h i là vi c làm có ý nghĩa quan tr ng và cũng là m t trong các nhu c u c p bách i v i khoa h c pháp lý dân s Vi t Nam hi n nay. 2. Tình hình nghiên c u tài Trách nhi m BTTH nói chung và trách nhi m BTTH do tài s n gây thi t h i là m t n i dung r t quan tr ng trong pháp lu t Dân s Vi t Nam cũng như a s qu c gia trên th gi i. B i, các quy nh c a pháp lu t trong ch nh này ã b o m kh năng b i thư ng cho ngư i b thi t h i m t cách k p th i và h p lý. Vì v y, ây là m t ch thu hút s quan tâm c a nhi u nhà khoa h c pháp lý cũng như các nhà th c ti n áp d ng pháp lu t. ã có nhi u công trình nghiên c u v n i dung này ho c liên quan n trách nhi m BTTH nói chung, ư c th hi n các c p khác nhau: 2.1. Các bài t p chí - Phùng Trung T p - L i và trách nhi m ngoài h p ng. Tác gi bàn v các hình th c l i ý nghĩa c a vi c xác nh l i trong trách nhi m BTTH ngoài h p ng. - Nguy n Thanh Bình – Trách nhi m b i thư ng thi t h i ngoài h p ng vài nét v th c ti n xét x và hư ng hoàn thi n - T p chí Ki m sát, s 5/2003, trang 14,15,16. - Tr n Th Hu - C n s a i, b sung ch nh b i thư ng thi t h i ngoài h p ng- T p chí Lu t h c- Trư ng i h c Lu t Hà N i, năm 2005. - Tr n Ng c Thành- M t s nguyên t c y trong dân s - T p chí Toà án nhân dân t i cao, năm 2006. - ng Văn Dũng - B i thư ng thi t h i do ngu n nguy hi m cao gây ra - c san Toà án nhân dân, năm 2006. - Lê Phư c Ngư ng - Tìm hi u v trách nhi m b i thư ng do ngu n nguy hi m cao gây ra- T p chí – VKSNDTC, năm 2005. 5
- Tr nh ình Th - Nh ng b n án không th thi hành ư c v trách nhi m b i thư ng thi t h i. (Dân ch và Pháp lu t, s 06/1999 - B Tư pháp, 1999. – Tr.27 + 38). - Nguy n Th Thu - M t s v n cơ b n v Lu t B i thư ng thi t h i c a nư c C ng hoà nhân dân Trung Hoa. T p chí Ki m sát. s 05/2003, tr 53,54... 2.2. Lu n án ti n sĩ, lu n văn cao h c Lê Th Mai Anh - Lu n văn cao h c - Nh ng v n cơ b n c a trách nhi m b i thư ng thi t h i ngoài h p ng. Lu n văn nghiên c u nh ng v n chung. Lê Th Bích Lan - M t s v n v trách nhi m b i thư ng thiêt h i do xâm ph m n tính m ng, s c kho , danh d , nhân ph m và uy tín. Ph m Kim Anh - Trách nhi m b i thư ng thi t h i ngoài h p ng. Tr n Thu Hi n - Nh ng nguyên t c b i thư ng thi t h i ngoài h p ng. Lê Th Mai Anh - Lu n án Ti n s - Trách nhi m b i thư ng thi t h i do ngư i có th m quy n c a cơ quan ti n hành t t ng gây ra. Ph m Kim Anh - Lu n án Ti n s - Trách nhi m dân s liên i trong pháp lu t dân s Vi t Nam. 2.3. Sách tham kh o, Chuyên và lu n văn t t nghi p c a sinh viên + M t trăm mư i câu h i và tr l i v b i thư ng thi t h i - NXB Lao ng - xã h i, năm 2006. + TS. inh Trung T ng (ch biên), Bình lu n nh ng n i dung m i c a BLDS năm 2005, Nxb. Tư pháp 2005, Ph n trách nhi m dân s ngoài h p ng. + Bùi Văn Th m Tìm hi u v b i thư ng thi t h i ngoài h p ng, Nxb Chính tr qu c gia, 2004.- 556t. + Ngô Quỳnh Hoa, Vũ Thu Hi n - H i áp pháp lu t v b i thư ng thi t h i - Nxb Lao ng - Xã h i.- 412 tr.; + Pháp lu t v trách nhi m b i thư ng thi t h i: Tìm hi u pháp lu t Huy n Nga, Hương Lan, Châu Loan sưu t p và h th ng hoá.- Tp. H Chí Minh: Nxb. Tp. H Chí Minh, 1992. + M t s lu n văn t t nghi p c a sinh viên t i các cơ s ào t o lu t, (Trách nhi m BTTH do ngu n nguy hi m cao gây ra - Ph m Hương Giang; Năng l c 6
ch u trách nhi m BTTH trong BLDS - Nguy n Th Vinh, Các nguyên t c BTTH - Nguy n Th Loan,…) Các công trình nghiên c u trên ây ho c m i ch d ng l i bình di n chung nh t nh ng qui nh c a pháp lu t v trách nhi m dân s b i thư ng thi t h i ngoài h p ng ho c nghiên c u t ng lo i trách nhi m b i thư ng thi t h i trong các trư ng h p c th . Chưa có công trình nào nghiên c u h th ng qui nh c a pháp lu t v trách nhi m dân s do tài s n gây thi t h i. tài “Trách nhi m dân s do tài s n gây thi t h i – V n lý lu n và th c ti n” là m t tài mang tính m i và không trùng l p v i các tài ư c th c hi n và hoàn toàn c l p. 3. Ph m vi và m c ích nghiên c u 3.1. Ph m vi nghiên c u: Ph m vi nghiên c u c a tài ch xoay quanh v n trách nhi m b i thư ng do tài s n gây thi t h i. C th , nghiên c u các quy nh c a BLDS t i các i u 623, 625, 626, 627 và các văn b n hư ng d n thi hành các quy nh c a BLDS v lo i trách nhi m này. 3.2. M c ích nghiên c u tài: M c ích nghiên c u tài là: - Làm rõ m t s v n v lý lu n và th c ti n c a nh ng quy nh c a pháp lu t v lo i trách nhi m BTTH do tài s n gây ra. - Tìm hi u quy nh c a BLDS và các văn b n pháp lu t liên quan v trách nhi m BTTH do tài s n gây ra, qua ó, i chi u, so sánh gi a quy nh c a pháp lu t v i th c ti n v lo i trách nhi m này. T ó, ưa ra các ki n ngh , xu t nh m hoàn thi n các quy nh c a pháp lu t v trách nhi m BTTH do tài s n gây ra, góp ph n b o m vi c nh n th c và áp d ng quy nh c a pháp lu t ư c th ng nh t trong th c ti n. - K t qu nghiên c u làm tài li u tham kh o cho sinh viên t i các cơ s ào t o lu t, các ng nghi p và nh ng ngư i làm công tác th c ti n. 4. Phương pháp nghiên c u D a trên cơ s lý lu n c a h c thuy t Mác – Lênin v ch nghĩa duy v t bi n ch ng và ch nghĩa duy v t l ch s nh m tìm ra m i liên h gi a các hi n tư ng ánh giá các v n nghiên c u m t cách khoa h c. Các phương pháp phân tích, 7
so sánh, di n gi i, quy n p, t ng h p, ch ng minh... cũng ư c s d ng h p lý trong quá trình th c hi n tài. 5 .N i dung c a tài tài t p trung gi i quy t các v n sau: - Làm rõ m t s cơ s lý lu n và th c ti n c a ch nh b i thư ng thi t h i do tài s n gây ra. - Tìm hi u các quy nh c a pháp lu t dân s v trách nhi m BTTH do tài s n gây ra. - i chi u các quy nh c a pháp lu t v i vi c áp d ng trong th c t tìm ra nh ng b t c p trong quy nh c a pháp lu t v lo i trách nhi m này. - ưa ra m t s ki n ngh nh m hoàn thi n pháp lu t v ch nh này, ng th i nâng cao hi u qu i u ch nh c a pháp lu t, góp ph n nâng cao tính trách nhi m ng x c a m i ch th trong " i s ng dân s " t i Vi t Nam. 8
PH N TH NH T T NG THU T N I DUNG CÁC CHUYÊN NGHIÊN C U I. Nh ng v n lý lu n cơ b n v Trách nhi m BTTH do tài s n gây ra 1. Khái ni m và c i m Trách nhi m BTTH do tài s n gây ra. 1.1. Khái ni m trách nhi m BTTH do tài s n gây ra Theo quy nh chung c a pháp lu t thì công dân và pháp nhân có quy n ư c b o v tài s n, các l i ích h p pháp… T i i u 1, S c l nh 97/SL ngày 22.5.1950 ã ghi nh n : "Nh ng quy n dân s u ư c lu t b o v khi ngư i ta hành x nó úng v i quy n l i c a nhân dân". Trong Hi n Pháp 1992 ( o lu t cơ b n c a Nhà nư c) i v i tài s n c a công dân ã ghi nh n c th : "Nhà nư c b o h quy n s h u h p pháp và quy n th a k c a công dân”. BLDS 2005 t i i u 15 cũng ghi nh n cá nhân có quy n nhân thân g n v i tài s n và quy n nhân thân không g n v i tài s n, quy n s h u, quy n th a k và các quy n khác i v i tài s n. Như v y, khi tài s n c a pháp nhân, c a Nhà nư c, ho c tài s n, tính m ng, s c kho , danh d nhân ph m, uy tín c a cá nhân b xâm h i, Nhà nư c s áp d ng nh ng bi n pháp cư ng ch nh t nh i v i ngư i có hành vi xâm h i trái pháp lu t nh m m c ích kh c ph c nh ng h u qu x u v tài s n và tinh th n, khôi ph c l i tình tr ng v n có ban u cho ngư i b thi t h i. Vi c kh c ph c nh ng t n h i ư c áp d ng i v i ngư i có hành vi vi ph m nghĩa v gây ra chính là trách nhi m BTTH ngoài h p ng. Là m t lo i trách nhi m pháp lý nên ngoài nh ng c i m c a trách nhi m pháp lý nói chung như do cơ quan nhà nư c có th m quy n áp d ng, áp d ng i v i ngư i có hành vi vi ph m pháp lu t, luôn mang n h u qu b t l i cho ngư i b áp d ng, ư c m b o th c hi n b ng cư ng ch nhà nư c…. thì trách nhi m BTTH ngoài h p ng còn có nh ng c i m riêng sau ây: - V cơ s pháp lý: Trách nhi m BTTH là m t lo i trách nhi m Dân s và ch u s i u ch nh c a pháp lu t Dân s . Khi m t ngư i gây ra t n th t cho ngư i khác thì h ph i b i thư ng thi t h i và b i thư ng thi t h i chính là m t quan h tài s n do Lu t Dân s i u ch nh và ư c quy nh trong BLDS i u 307 và Chương XXI và các văn b n hư ng d n thi hành BLDS. 9
- V i u ki n phát sinh: trách nhi m BTTH ngoài h p ng ch t ra khi tho mãn các i u ki n nh t nh ó là: Có thi t h i x y ra, có hành vi vi trái pháp lu t, có m i quan h nhân qu gi a hành vi gây thi t h i v i thi t h i x y ra, có l i c a ngư i gây thi t h i (không ph i là i u ki n b t bu c). ây là nh ng i u ki n chung nh t xác nh trách nhi m c a m t ngư i ph i b i thư ng nh ng thi t h i do mình gây ra. Tuy nhiên, trong m t s trư ng h p c bi t trách nhi m BTTH có th phát sinh khi không có các i u ki n trên. - V h u qu : trách nhi m BTTH luôn mang n m t h u qu b t l i v tài s n cho ngư i gây thi t h i. B i l , khi m t ngư i gây ra t n th t cho ngư i khác thì t n th t ó ph i tính toán ư c b ng ti n ho c ph i ư c pháp lu t quy nh là m t i lư ng v t ch t nh t nh n u không s không th th c hi n ư c vi c b i thư ng. Do ó, nh ng thi t h i v tinh th n m c dù không th tính toán ư c nhưng cũng s ư c xác nh theo quy nh c a pháp lu t bù p l i t n th t cho ngư i b thi t h i. Và cũng chính vì v y, th c hi n trách nhi m b i thư ng s giúp khôi ph c l i thi t h i cho ngư i b thi t h i. - V ch th b áp d ng trách nhi m: Ngoài ngư i tr c ti p có hành vi gây thi t h i thì trách nhi m BTTH còn ư c áp d ng c i v i nh ng ch th khác ó là cha, m c a ngư i chưa thành niên, ngư i giám h c a ngư i ư c giám h , pháp nhân i v i ngư i c a pháp nhân gây ra thi t h i, trư ng h c, b nh vi n trong trư ng h p ngư i chưa thành niên, ngư i m t năng l c hành vi dân s gây thi t h i ho c t ch c khác như cơ s d y ngh … Thông thư ng, thi t h i x y ra thư ng do con ngư i gây ra. Tuy nhiên, trên th c t hi n nay, nhi u khi tài s n cũng có th t b n thân nó gây ra t n h i cho ngư i khác ví d như nhà, công trình xây d ng b s t; cây c i b , g y; súc v t c n, húc ngư i... Chính vì v y, ngoài trách nhi m BTTH do hành vi c a con ngư i gây ra thì pháp lu t còn quy nh v trách nhi m BTTH do tài s n gây ra. Trong BLDS 1995 cũng như 2005 không có quy nh v khái ni m cũng như không có các quy nh chung v trách nhi m BTTH do tài s n gây mà ch quy nh các trư ng h p BTTH c th . Qua khái ni m trách nhi m BTTH ngoài h p ng nói chung có th hi u trách nhi m BTTH do tài s n gây ra là trách nhi m b i thư ng thi t h i ngoài h p ng phát sinh khi tài s n là nguyên nhân gây ra thi t h i như ho t ng c a ngu n nguy hi m cao gây thi t h i, cây c i g y gây ra thi t h i, nhà công trình xây d ng b s t, gây thi t h i, gia súc gây thi t h i... 1.2. c i m c a Trách nhi m BTTH do tài s n gây ra 10
Là m t lo i trách nhi m BTTH ngoài h p ng nên trách nhi m BTTH do tài s n gây ra cũng mang nh ng c i m c a trách nhi m BTTH ngoài h p ng nói chung. Tuy nhiên trách nhi m BTTH do tài s n gây ra nguyên nhân gây ra thi t h i không ph i là do hành vi c a con ngư i mà là do b n thân tài s n gây ra. Chính vì v y, trách nhi m BTTH do tài s n gây ra còn có nh ng nét c thù riêng: *V i u ki n phát sinh trách nhi m. N u như các i u ki n phát sinh trách nhi m BTTH ngoài h p ng nói chung bao g m có 4 i u ki n là: (1) Có thi t h i x y ra; (2) Có hành vi trái pháp lu t; (3) Có m i quan h nhân qu gi a hành vi trái pháp lu t và thi t h i x y ra; (4) Có l i c a ngư i gây thi t h i thì các i u ki n xác nh trách nhi m b i thư ng thi t h i ch c n ba i u ki n sau ây: - Có thi t h i th c t x y ra; - Có s ki n gây thi t h i trái pháp lu t; - Có m i quan h nhân qu gi a s ki n gây thi t h i trái pháp lu t và thi t h i th c t ã x y ra. S là không h p lý khi m t v t gây thi t h i l i xét n y u t hành vi. Thu t ng hành vi gây thi t h i trái pháp lu t ch úng khi thi t h i do con ngư i – th c th c a quan h xã h i và là ch th c a quan h pháp lu t dân s – gây ra. Vì v y, trong trách nhi m b i thư ng thi t h i do v t gây ra ch c n xác nh úng s ki n gây thi t h i là nguyên nhân tr c ti p làm t n th t tài s n th c t , gi a chúng có m i quan h nhân – qu , thì ch s h u tài s n ph i là ngư i ch u trách nhi m b i thư ng. Trong trách nhi m b i thư ng thi t h i do v t gây ra , y u t l i dư ng như không ư c xem xét n. Theo quan ni m truy n th ng y u t l i ch ư c xem xét khi g n v i m t ch th xác nh. Vì v y, ngư i ta cho r ng g n l i cho v t khi chúng gây thi t h i là không th x y ra. Tuy nhiên, theo nguyên t c chung, l i trong dân s là l i suy oán cho nên trong trư ng h p tài s n gây ra thi t h i, ch s h u tài s n luôn b coi là có l i. N u ch s h u ch ng minh ư c mình không có l i cũng s không ph i ch u trách nhi m BTTH ví d như trong trư ng h p b t kh kháng. L i c a ch s h u trong trư ng h p này ư c hi u là ch s h u qu n lý không t t ho c không úng quy trình … v t gây thi t h i. Trong trư ng h p c bi t n u pháp lu t quy nh ph i b i thư ng thi t h i c khi không có l i thì ch s h u ho c ch th khác ch ng minh ư c mình không có l i v n ph i BTTH do 11
tài s n gây ra như trong trư ng h p BTTH do ngu n nguy hi m cao gây ra ( i u 623), BTTH do làm ô nhi m môi trư ng ( i u 624)... * V ch th ch u trách nhi m dân s do tài s n gây ra. Trong th c t , nhi u trư ng h p s ki n gây thi t h i c a v t di n ra trong m t quá trình và có th nói là không liên quan gì n tr ng thái tâm lý hay nh n th c c a ch s h u. Nói cách khác s ki n gây thi t h i c a v t n m ngoài mong mu n cũng như s ki m soát c a ch s h u. nâng cao trách nhi m c a ch s h u trong chi m h u, s d ng tài s n và theo nguyên t c công b ng thông thư ng thì ch s h u c a tài s n ph i ch u trách nhi m b i thư ng thi t h i do tài s n thu c s h u ho c quy n qu n lý c a mình gây ra. Vi c xác nh ch th trong trách nhi m b i thư ng thi t h i do tài s n gây ra cũng có nh ng i m khác bi t. N u xác nh chính xác ch s h u i v i tài s n, thì ch s h u ph i ch u trách nhi m b i thư ng là công b ng và h p lý. Nhưng s r t ph c t p n u “ngư i ó’ ch có quy n qu n lý mà không ph i là ch s h u. Ch ng h n, vi c qu n lý cây c i c a công ty công viên và cây xanh. Th c t ã có nh ng thi t h i lo i này x y ra, nhưng vi c quy k t trách nhi m cho ch th ph i b i thư ng là r t ph c t p. Không ít trư ng h p có thi t h i x y ra nhưng không quy k t ư c trách nhi m b i thư ng cho ai! Trong nh ng trư ng h p này ương nhiên ch th b thi t h i ph i ch u thi t thòi. Vì v y, b o m s công b ng, c n xác nh theo tiêu chí sau: - Tài s n ó xác nh rõ ch s h u và ch s h u ang tr c ti p chi m h u, thì ch s h u ph i b i thư ng. -N u v t ư c ch s h u chuy n giao cho ngư i khác quy n chi m h u, s d ng (thông qua h p ng thuê tài s n, thuê khoán…) theo ý chí c a ch s h u c n xác nh: N u có l i c a ngư i chi m h u, s d ng, thì ngư i chi m h u s d ng có trách nhi m b i thư ng; n u ngư i chi m h u, s d ng không có l i mà thi t h i do chính v t gây ra (mà ngư i s d ng không th bi t và lu t cũng không bu c ph i bi t) như nhà, s p tr n, xe ô tô b b t ng g y khung xe… thì ch s h u ph i b i thư ng. - Ch s h u ho c ngư i ư c ch s h u giao trách nhi m qu n lý, thì nh ng ngư i này có trách nhi m b i thư ng. Trong trư ng h p này c n quy nh là trách nhi m liên i b o m vi c kh c ph c ư c nhanh chóng, b o m l i ích cho ngư i b thi t h i. 12
C n lưu ý r ng, i u 626 và i u 627 B lu t dân s năm 2005 quy nh hai trư ng h p không ph i b i thư ng là: thi t h i x y ra hoàn toàn do l i c a ngư i b thi t h i ho c do s ki n b t kh kháng. ây cũng là m t th c t r t ph c t p, vì r ng n u vì s vô ý c a ch s h u ho c c a ngư i ư c giao qu n lý thì cũng r t khó quy k t trách nhi m b i thư ng. Ví d : cây b m c r t nhiên không ph i do bão, l t (là nh ng s ki n b t kh kháng thông thư ng); ho c có nh ng công trình công c ng lâu năm mà s c b n v t li u ho c th i h n s d ng ã h t… t nhiên , thì cũng r t khó khăn khi xác nh trách nhi m. Nên chăng, c n có quy nh v trách nhi m ki m tra tài s n nh kỳ nh m phòng tránh r i ro cho nh ng ngư i xung quanh. i v i trư ng h p tài s n thu c s h u Nhà nư c như cây c i trong r ng, thú d , ng v t khác gây thi t h i thì l i có nh ng c thù riêng. Do Nhà nư c là m t ch th c bi t có r t nhi u c quy n và có th ư c mi n tr trách nhi m nên theo quy nh c a pháp lu t Vi t Nam hi n hành, Nhà nư c m i ch ch u trách nhi m BTTH do hành vi c a cán b , công ch c Nhà nư c gây ra. M c dù Lu t B i thư ng Nhà nư c ang ư c xây d ng và s p ư c Qu c h i thông qua nhưng trong ph m vi i u ch nh c a Lu t này cũng lo i tr trách nhi m c a Nhà nư c i v i trư ng h p tài s n c a Nhà nư c gây ra thi t h i. Do ó, trong trư ng h p tài s n c a Nhà nư c gây ra thi t h i thì Nhà nư c ch h tr cho ngư i b thi t h i mà không phát sinh trách nhi m BTTH và ngư i b thi t h i s ph i gánh ch u m t r i ro. *V năng l c ch u trách nhi m. Theo quy nh t i i u 606 BLDS v năng l c ch u trách nhi m c a cá nhân thì: Ngư i t mư i tám tu i tr lên gây thi t h i thì ph i t b i thư ng; Ngư i chưa thành niên dư i mư i lăm tu i gây thi t h i mà còn cha, m thì cha, m ph i b i thư ng toàn b thi t h i; n u tài s n c a cha, m không b i thư ng mà con chưa thành niên gây thi t h i có tài s n riêng thì l y tài s n ó b i thư ng ph n còn thi u. Ngư i t mư i lăm tu i n chưa mư i tám tu i gây thi t h i thì ph i b i thư ng b ng tài s n c a mình; n u không tài s n b i thư ng thì cha, m ph i b i thư ng ph n còn thi u b ng tài s n c a mình. 13
Ngư i chưa thành niên, ngư i m t năng l c hành vi dân s gây thi t h i mà có ngư i giám h thì ngư i giám h ó ư c dùng tài s n c a ngư i ư c giám h b i thư ng; n u ngư i ư c giám h không có tài s n ho c không tài s n b i thư ng thì ngư i giám h ph i b i thư ng b ng tài s n c a mình; n u ngư i giám h ch ng minh ư c mình không có l i trong vi c giám h thì không ph i l y tài s n c a mình b i thư ng. Theo quy nh trên thì ngư i chưa thành niên, ngư i m t năng l c hành vi dân s gây thi t h i thì có th cha, m ho c ngư i giám h ph i ch u trách nhi m BTTH. Tuy nhiên, quy nh này ch có th áp d ng i v i trư ng h p thi t h i là do hành vi c a con ngư i gây ra còn n u thi t h i là do tài s n gây ra thì nguyên t c này không th ư c áp d ng b i l cha m ch có th b suy oán là có l i trong vi c giáo d c, qu n lý con cái con cái có hành vi trái pháp lu t gây ra thi t h i cho ngư i khác. Còn trong trư ng h p tài s n gây ra thi t h i, ch s h u c a tài s n v n là ngư i chưa thành niên ho c ngư i m t năng l c hành vi dân s và cha m không b coi là có l i n u tài s n ang do ngư i khác qu n lý. Hơn n a, trách nhi m dân s là trách nhi m v tài s n và ngư i gây thi t h i ph i ch u trách nhi m b ng tài s n c a mình. Do ó ch th ch u trách nhi m BTTH do tài s n gây ra ph i là ch s h u c a tài s n ó ho c ngư i ang chi m h u, qu n lý tài s n ch không th là cha m ho c ngư i giám h . N u cha, m , ngư i giám h cũng là ngư i qu n lý tài s n thì h cũng có th là ngư i ph i ch u trách nhi m b i thư ng thi t h i. M c dù ngư i chưa thành niên và ngư i m t năng l c hành vi dân s không có năng l c t t ng nhưng ngư i i di n c a h có th tham gia còn trách nhi m v n ph i thu c v nh ng ngư i này và h ph i b i thư ng b ng tài s n c a chính h . Và n u tài s n c a h không b i thư ng thì cha, m , ngư i giám h cũng không ph i th c hi n thay. +V i tư ng b xâm ph m. N u i tư ng b xâm ph m trong trách nhi m b i thư ng thi t h i ngoài h p ng nói chung có th là s c kho , tính m ng, tài s n danh d , nhân ph m, uy tín, thì i tư ng b xâm ph m trong trách nhi m b i thư ng do tài s n gây ra ch bao g m thi t h i v tài s n, tính m ng, s c kh e,còn thi t h i v danh d , nhân ph m, uy tín không thu c ph m vi tác ng gây thi t h i c a tài s n. i u này ư c lý gi i theo hư ng, danh d , nhân ph m, uy tín là nh ng giá tr nhân thân g n li n v i t ng cá nhân và danh d , uy tín g n li n v i t ng t ch c nh t nh. Trong trư ng h p b xâm ph m n các giá tr k trên thư ng ư c thông qua hành vi c a con ngư i dư i d ng hành ng ( như thông qua l i nói, ch vi t, hành vi c th ) trong s tác ng c a quá trình nh n th c cũng như ý th c tôn 14
tr ng các quy n tuy t i này và ý th c ch p hành pháp lu t c a con ngư i. Tuy nhiên. vi c xâm ph m các l i ích này có th d n n t n th t v tinh th n cho ngư i b thi t h i hay thân nhân c a h , nhưng i u này không ng nghĩa v i vi c xác nh i tương b xâm h i trong trư ng h p tài s n gây thi t h i l i là danh d , nhân ph m, uy tín 2. Lư c s qui nh c a pháp lu t v trách nhi m BTTH do tài s n gây thi t h i. S phát tri n c a pháp lu t dân s nói chung và pháp lu t v trách nhi m b i thư ng thi t h i nói riêng g n li n v i l ch s truyèn th ng o c, g n li n v i n n văn hoá dân t c và v i quá trình phát tri n kinh t , chính tr , xã h i c a dân t c Vi t Nam. Qua s li u cho th y, trư c th i nhà Lê, xã h i Vi t Nam ã tr i qua các th i kì: nhà inh (967-1909); nhà Lý (1010-1225); nhà Tr n (1226-1399); nhà H (1400-1406). Vi c nghiên c u cũng như kh o c lu t c a Vi t Nam g p khó khăn trong vi c tìm ki m tài li u, các b lu t ch ng h n như B lu t Hình thư c a nhà Lý, B lu t Hình thư c a nhà Tr n cùng m t s văn b n pháp lu t quý báu khác b th t l c. Các tài li u chính nghiên c u các v n pháp lu t nói chung và các quy nh c a pháp lu t v trách nhi m b i thư ng thi t h i ã b m t. T th k th XV, nghiên c u v pháp lu t các tri u i này, các nhà nghiên c u ã ph i s d ng các tài li u gián ti p c a các tác gi như Phan Huy Chú, Ngô S Liên, Lê Quý ôn, Hoàng Xuân Hoãn...song nh ng tài li u này không cơ s phân tích ánh giá cho m t k t lu n chính xác nào v m t v n c th , trong ó có nh ng quy nh c a pháp lu t v trách nhi m b i thư ng thi t h i. 2.1. Trách nhi m BTTH do tài s n gây ra theo Lu t H ng c Trong Lu t H ng c t i chương t p lu t có các qui nh v b i thư ng thi t h i do hành vi c a con ngư i gây ra, như tr m c p, ánh ngư i và các qui nh v trách nhi m b i thư ng do tài s n gây ra. i u 568 Lu t H ng c qui nh: “Khi có vi c xây d ng ho c phá hu gì mà phòng b không c n th n n l i x y ra ch t ngư i thì b x bi m m t tư và ch u ti n mai táng 5 quan, còn th thuy n, ch ty thì hình quan s xem xét l i vì ai x y ra mà nh t i.” Khi xây d ng nhà , công trình xây d ng thì ch s h u ph i chu n b các i u ki n c n thi t m b o an toàn trong xây d ng và có bi n pháp phòng các trư ng h p có th gây thi t h i cho tài s n, tính m ng s c kho c a ngư i khác. Tuy 15
nhiên, n u xây d ng ho c phá hu công trình xây d ng mà gây thi t h i thì ch s h u ph i b i thư ng. Trư ng h p này có hai kh năng x y ra, th nh t khi xây d ng ho c phá hu công trình mà ngư i tr c ti p làm công vi c ó có l i gây ra thi t h i. Th hai, do ngư i ch không c n th n trong vi c ngăn ng a thi t h i cho công trình xây d ng gây thi t h i n n ch t ngư i, trư ng h p này l i c a ch s h u là gián ti p cho nên ch s h u ph i b i thư ng thi t h i, ây là trách nhi m do tài s n gây ra. Cơ s c a trách nhi m b i thư ng thi t h i trong trư ng h p trên là l i vô ý c a ch s h u ho c l i c a ngư i tr c ti p xây d ng, c a ngư i nh n th u công trình và h u qu là ch t ngư i. M c dù l i c a ai nũa thì suy oán cũng là l i c a ch s h u vì ngư i xây d ng là ngư i làm thuê ho c làm giúp cho ch s h u, cho nên công vi c xây d ng ho c phá d là c a ch s h u, vì v y ch s h u công trình và ph i b i thư ng. N u ch s h u có l i vô ý vì c u th “không c n th n” s b x t i bi m và ph i b i thư ng ti n mai táng cho n n nhân là 5 quan ti n. Khi xây d ng, phá d công trình, vi c gây thi t h i có th do th xây ho c ngư i tháo d công trình xây d ng b t c n x y ra thi t h i, trư c h t ch s h u ph i b i thư ng. N u nh ng ngư i tr c ti p th c hiên vi c xây d ng, phá d có l i, thì tuỳ theo m c vi ph m s b hình ph t tương x ng. Ngoài các công trình xây d ng gây thi t h i, pháp lu t còn qui nh các trư ng h p do súc v t gây ra thi t h i. i u 581 Lu t H ng c qui nh:“ Ngư i th trâu ng a cho dày xéo, ăn lúa, dâu c a ngư i ta thì x ph t 80 trư ng và n s thi t h i. N u c ý th cho dày xéo thì bi m m t tư và n g p ôi s thi t h i. N u trâu ng a l ng lên không kìm hãm ư c thì ư c mi n t i trư ng”. Theo qui nh trên, ngư i tr c ti p qu n lý trâu, ng a mà vô ý như chăn d t trâu ng a trông coi không c n th n trâu, ng a phá ho i hoa m u, mùa màng thì b ph t 80 trư ng và ph i n bù toàn b thi t h i. Trư ng h p c ý cho trâu, ng a phá ho i mùa màng, hoa m u thư ng là nh ng hành vi mang tính tr thù. Trư ng h p này, vi c phá ho i mùa màng không nh ng vi ph m tr t t an ninh xã h i mà còn làm nh hư ng n v n an ninh lương th c c a ch s h u, cho nên pháp lu t áp d ng các ch tài nghiêm kh c i v i ngư i vi ph m. N u do b n tính hung d , trâu, ngư l ng lên mà ngư i chăn d t không kìm hãm ư c vi c phá ho i c a trâu, ng a thì ch s h u không có l i trong vi c trông coi, cho nên không ph i ch u trách nhiêm hình s , tuy nhiên v trách nhi m dân s v n ph i b i thư ng thi t h i. 16
Trâu, ng a là lo i súc v t to l n giúp con ngư i trong s n xu t kinh doanh, vì v y ngư i nông dân thư ng ph i l a ch n nh ng con súc v t này có tính hi n lành, không hung d , như th m i có th i u khi n ư c chúng. Tuy nhiên, có nh ng trư ng h p trâu, ng a phá ho i mùa màng là do hành vi b t c n c a con ngư i ho c do hành vi c ý s d ng trâu, ng a làm phương tiên, công c phá ho i mùa màng c a ngư i khác, cho nên ch s h u ph i ch u trách nhi m hình s và trách nhi m dân s . Trong th c ti n phát tri n chăn nuôi gia súc gia c m, có trư ng h p nh ng con súc v t có tính hung ác luôn e do gây thi t h i, vì v y ch s h u ph i có các bi n pháp ngăn ch n không cho súc v t gây thi t h i tài s n, tính m ng, s c kho c a ngư i khác. i u 582 Lu t Hông c qui nh v trách nhi m b i thư ng thi t h i do súc hung d v t gây ra như sau: “ Súc v t và chó có tính hay húc, ã và c n ngư i mà làm hi u bu c ròng không úng phép ( úng phép là con v t hay húc ngư i thì ph i c t hai s ng, á ngư i thì bu c hai chân, c n ngư i thì ph i c t hai tai) hay chó d i mà không gi t thì u x ph t 60 trư ng”. i v i súc v t có tình hung ác, thì ch s h u ph i có các bi n pháp trông gi theo qui nh c a pháp lu t như trâu, bò hay húc thì ph i c t hai s ng, vì s ng là “vũ khí” nguy hi m t n công con ngư i hay súc v t khác, n u c t b thì kh năng gây thi t h i không còn. N u ng a hay á ngư i thì ph i bu c r ng hai chân trư c và sau sao cho có th i l i ư c bình thư ng nhưng không th co chân á ngư i khác và có nghĩa là n u co hai chân sau lên cùng á thì con ng a s b ngã, cho nên không th gây ra thi t h i. i v i chó hay c n ngư i thì c t hai tai, ây là bi n pháp tr ng ph t theo cách th c dân gian có hi u qu . Chó phát hi n ra con ngư i t hư ng nào và chu n b t n công ngư i hư ng ó là do thính giác, vì th chó b c t hai tai s không phát hi n ra ti ng ng t phía nào, cho nên nó không ch ng t n công con ngư i. i v i chó d i là ngu n nguy hi m cho b t c ai, n u không gi t ngay s gây nguy hi m v tính m ng cho ngư i khác, vì th ch s h u ph i gi t chó d i ngăn ng a chó căn ngư i, nhưng ch s h u không th c hi n vi c phòng ng a ó, cho nên ph i ch u hình ph t là 60 trư ng. Súc v t không nh ng gây thi t h i v tài s n, tính m ng s c kho cho con ngư i, mà còn gây thi t h i cho nh ng con súc v t cùng lo i khác như trâu bò ánh 17
nhau. c bi t trâu m ng là con v t luôn th hi n mình có s c m nh nh t mà con khác ph i coi ch ng và ph i như ng lãnh a ki m ăn, vì th , do b n tính kình ch th , cho nên chúng hay ánh nhau n ch t, do v y, n u x y ra hai trâu ánh nhau d n n h u qu m t con ch t thì ư c x lý theo qui nh t i i u 586 LH : “Trâu c a hai nhà ánh nhau, con nào ch t thì hai nhà cùng ăn th t, còn s ng hai nhà cùng c y. Trái lu t x ph t 80 trư ng”. Con trâu là u cơ nghi p c a m t gia ình nông dân, i u này v n còn phù h p n ngày nay nông thôn vùng sâu, vùng xa, n u không có trâu cày, kéo thì nh hư ng n kinh t c a gia ình ngư i nông dân, vì v y Lu t H ng c qui nh là n u hai con trâu ánh nhau mà m t con ch t thì con ch t chia ôi cho m i ch s h u m t n a và con còn s ng thu c s h u chung c a hai nhà. Qui nh này nh m m b o cho hai gia ình u có trâu c y, kéo ph c v s n xu t nông nghi p c a m i gia ình. Qua nh ng i u lu t trên, Lu t H ng c ã qui nh tương i y trách nhi m dân s c a ch s h u khi các lo i tài s n c a mình gây thi t h i cho ngư i khác. i u này ch ng t các nhà làm lu t ã d li u ư c các trư ng h p tài s n có th gây ra thi t h i và th hi n cái nhìn tương i toàn di n v trách nhi m dân s ngoài h p ng phù h p v i i u ki n kinh t xã h i ương th i. 2.2. Trách nhi m BTTH do tài s n gây ra theo Lu t Gia Long Nh ng thành qu c a Lu t H ng c ã không ư c k th a trong lu t c a nhà Nguy n. V n này do nhi u nguyên nhân, trong ó nguyên nhân chính là do nhà Nguy n b nh hư ng, ph thu c nhi u vào ch phong ki n phương B c, cho nên trong Hoàng Vi t Lu t l (Lu t Gia Long), c u trúc c a Lu t Gia Long hoàn toàn khác so v i Lu t H ng c. Trong ch nh b i thư ng thi t h i thì các qui nh v trách nhi m b i thư ng thi t h i do tài s n gây ra không có qui nh c th mà ch y u qui nh v trách nhi m b i thư ng thi t h i do hành vi con ngư i gây ra (quy n 6 H lu t). Trong quy n 6, ch y u qui nh v các hành vi gây thi t h i v tài s n c a Vua ho c quan l i tri u ình mà không có qui nh v b i thư ng thi t h i tài s n c a công dân. i u này có th ư c gi i thích là trong xã h i nhà Nguy n pháp lu t b o v tuy t i quy n l i c a giai c p th ng tr nh m c ng c av c a giai c p th ng tr i v i nhân dân lao ng. 2.3. Trách nhi m BTTH do tài s n gây ra theo quy nh c a các B Dân lu t 18
Sau khi th c dân Pháp xâm chi m nư c ta, qu c m u Pháp ã thi hành ch b oh i v i Vi t Nam và các nư c ông Dương, vì v y các b lu t dân s c a nư c ta th i kỳ pháp thu c do nhà nư c Pháp ban hành b ng ti ng pháp và ư c d ch ra ti ng Vi t. Các b lu t này d a theo B lu t dân s c a NAPOLEON nhưng có i u ch nh phù h p v i i u ki n chính tr kinh t , xã h i Vi t Nam. Ch nh b i thư ng thi t h i trong B Dân luât B c Kỳ (DLBK) và Hoàng Vi t Trung Kỳ H lu t (DLTK) ư c chia thành trách nhi m dân s theo h p ng và ngoài h p ng. i v i trách nhi m dân s ngoài h p ng, nguyên t c chung xác nh trách nhi m dân s ư c qui inh t i i u 711(DLBK) và i u 763 (DLTK): “Ngư i ta ph i ch u trách nhi m không nh ng t n h i t mình làm ra mà c v s t n h i do nh ng ngư i mà mình ph i b o lãnh hay do nh ng v t mình ph i trông coi n a. Phàm v t vô h n mà làm nên t n h i. thì ngư i trông coi v t y cho là có l i vào ó, không phân bi t v t ó có tay ngư i ng n hay không, mu n phá s ph ng oán ó thì ph i có b ng ch ng trái l i m i ư c. B y nhiêu trư ng h p như trên u có trách nhi m c , tr khi ngư i ch u trách nhi m ó có b ng ch ng r ng cái vi c sinh ra trách nhi m y mình không th ngăn c m ư c”. o n m t i u lu t trên qui nh v nguyên t c ch u trách nhi m dân s là ngư i nào gây thi t h i thì ngư i ó ph i b i thư ng. M t khác n u m t ngư i giám h (b o l nh) ngư i khác mà ngư i ư c giám h gây thi t h i thì ngư i giám h ph i b i thư ng thi t h i, vì ngư i giám h không th c hi n t t nghĩa v giám h c a mình nên ph i ch u thay ngư i ư c giám h . Ngoài ra o n m t i u lu t còn qui nh trách nhi m c a ngư i trông coi tài s n mà tài s n gây thi t h i thì ph i b i thư ng thiêt h i. Ngư i trông coi tài s n có th là ch s h u, ho c ngư i ư c ch s h u chuy n tài s n thông qua h p ng như g i gi …, ngư i trông gi không b o qu n, coi gi c n th n tài s n gây thi t h i là do l i c a ngư i trông g i, cho nên h ph i b i thư ng thi t h i. o n hai i u lu t qui nh v t vô h n là các v t như nhà , công trình xây d ng và các tài s n vô chi vô giác khác gây thi t h i trong hai trư ng h p: Th nh t, do ngư i qu n lý trông coi, s d ng tài s n mà có l i vô ý, qu n lý, trông coi ho c khai thác s d ng không c n th n tài s n gây thi t h i. Th hai là tài s n t nó 19
gây thi t h i mà không có hành vi tác ng tr c ti p c a ngư i qu n lý trông coi. Trư ng h p này ngư i qu n lý tài s n có l i vô ý gián ti p là không th c hi n t t các bi n pháp phòng ng a có kh năng cho phép, cho nên tài s n gây thi t h i, vì v y ch s h u ho c ngư i qu n lý trông coi tài s n ph i b i thư ng thi t h i. N u thi t h i x y ra không ph i do l i c a ngư i qu n lý tài s n mà do hành vi trái lu t tr c ti p ho c gián ti p c a ngư i th ba thì ngư i th ba ph i b i thư ng thi t h i. Trách nhi m b i thư ng thi t h i không phát sinh khi ngư i qu n lý, trông coi tài s n chúng minh ư c vi c gây thi t h i ó là b t kh kháng. Vì trư ng h p này ngư i qu n lý không có l i trong vi c trông coi tài s n, thi t h i x y ra n m ngoài kh năng ki m soát c a con ngư i, cho nên h không ph i ch u trách nhiêm dân s . Trách nhi m dân s v thi t h i do súc v t gây ra ư c qui t i i u 715 (DLBK) và i u 766 (DLTK): “ Ngư i ch con v t hay ngư i dùng nó, trong khi nuôi nó mà nó làm t n h i s gì ph i ch u trách nhi m dù khi ó mình có gi nó hay nó tr n di m c lòng”. Súc v t là nh ng con gia súc nuôi trong nhà như trâu, bò, l n, chó.. ây là nh ng con thú d ã ư c thu n hoá, nhưng do b n năng hung d có th xu t hi n b t c khi nào, vì v y ch s h u, ngư i s d ng súc v t ph i có bi n pháp trông coi c n th n, tuy nhiên có trư ng h p ch s h u ã áp d ng các bi n pháp cho phép trông gi nhưng súc v t v n tr n kh i s ki m soát c a ch s h u ho c ngư i s d ng nó và gây thi t h i cho ngư i khác. Súc v t gây thi t h i có th do hành vi b t c n c a ngư i qu n lý nó ho c do ngư i qu n lý ã không lư ng h t ư c các kh năng s gây thi t h i thì nh ng trư ng h p này suy oán là ngươì qu n lý có l i trong vi c trông coi, qu n lý súc v t nó gây thi t h i, vì th ch s h u ho c ngư i qu n lý s d ng súc v t ph i b i thư ng thi t h i. Tài s n l n có giá tr c a cá nhân là nhà , tài s n này có th gây thi t h i do hành vi vô ý c a ch nhà th hi n trong i u 716 (DLBK) và i u 767 (DLTK) như sau: “ Ngư i ch nhà mà nhà nát làm thi t h i cho ngư i ta vì không ch i tu b hay vì làm không ch c ch n ph i ch ui trách nhi m v s t n h i ó”. Khi nhà b gây thi t h i v tài s n, tính m ng, s c kho cho ngư i khác c n xem xét l i c a ch nhà trong vi c tu b , s a ch a thư ng xuyên nh ng hư h ng thông thư ng. N u ch nhà c ý ho c vô ý không tu b hư h ng mà gây thi t h i thì ây là hành vi vô ý c a ch nhà. Trư ng h p nhà do xây d ng không m b o 20