intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Đề tài: “Phát triển kinh tế hàng hoá nhiều thành phần”.

Chia sẻ: Phan Thi Ngoc Giau | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:30

Thêm vào BST
Báo xấu
116
lượt xem 17
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'đề tài: “phát triển kinh tế hàng hoá nhiều thành phần”.', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: “Phát triển kinh tế hàng hoá nhiều thành phần”.

  1. Luận văn tốt nghiệp Đề tài Phát triển kinh tế hàng hoá nhiều thành phần
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Lêi nãi ®Çu Tõ n¨m 1986 ViÖt Nam thùc hiÖn viÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc b»ng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch kÕ ho¹ch vµ c¸c c«ng cô kh¸c . Qu¸ tr×nh chuyÓn tiÕp ®ã ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ tuy lµ b­íc ®Çu nh­ng ®¸ng khÝch lÖ. Chóng ta ®· b¾t ®Çu kiÒm chÕ ®­îc l¹m ph¸t trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ ph¶i ®èi phã víi nhiÒu khã kh¨n vµ nguån viÖn trî tõ bªn ngoµi rÊt h¹n chÕ. N¨m 1986 tØ lÖ l¹m ph¸t lµ 487% n¨m 1994 ®¹t møc hai con sè: 14%. Tèc ®é tr­ît gi¸ ®· tõ 15 -20% mét th¸ng vµo ®Çu n¨m 1989, gi¶m xuèng cßn d­íi 4% mét th¸ng n¨m 1992. Trong n«ng nghiÖp tõ chç hµng chôc n¨m liªn tôc ph¶i nhËp khÈu l­¬ng thùc th× nay chóng ta ®· ®ñ l­¬ng thùc ®Ó phôc vô nhu cÇu trong n­íc vµ l¹i cßn xuÊt khÈu mét l­îng ®¸ng kÓ. N¨m 1992, lÇn ®Çu tiªn ViÖt Nam xuÊt khÈu g¹o, ®øng thø 3 thÕ giíi sau Mü vµ Th¸i lan. Quan hÖ kinh tÕ - th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam víi c¸c n­íc còng t¨ng nhanh, më réng bu«n b¸n víi nhiÒu b¹n hµng. XuÊt khÈu n¨m 1989 - 1991 t¨ng 28% n¨m, thu hót ngµy cµng nhiÒu c«ng ty n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam víi trªn 400 dù ¸n, vèn ®¨ng ký kho¶ng 3 tû USD. LÇn ®Çu tiªn sau nhiÒu thËp kû ®· xo¸ bá chÕ ®é tem phiÕu vµ ph©n phèi theo ®Þnh l­îng. Cã thÓ nãi, chuyÓn sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, ¸p dông chÝnh s¸ch kinh tÕ më ®èi víi c¶ trong n­íc vµ ngoµi n­íc lµ bø¬c më ®Çu ®æi míi c¬ b¶n vÒ ®­êng lèi xuyªn suèt mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng hay nãi mét c¸ch kh¸c c¬ cÊu kinh tÕ míi b¾t ®Çu cã hiÖu qu¶. Tuy nhiªn, trong giai ®o¹n ®æi míi nµy bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cßn gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n. Tr­íc hÕt ®ã lµ nguy c¬ tôt hËu do: Sù thiÕu triÖt ®Ó cña c«ng cuéc c¶i c¸ch cßn ®ang trong thêi kú tranh tèi tranh s¸ng nªn chØ cÇn mét b­íc s¬ hë cã thÓ dÉn nÒn kinh tÕ ®Õn chç 1
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. s ôp ®æ. ViÖt Nam ®ang lµ mét n­íc nghÌo kÐm ph¸t triÓn, c«ng nghiÖp cßn l¹c hËu, c¬ së vËt chÊt kü thuËt nhÊt lµ c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi qu¸ yÕu kÐm, kh«ng ®ång bé d©n sè ®«ng (h¬n 70 triÖu d©n) t¨ng nhanh, nhiÒu ng­êi kh«ng cã viÖc lµm, møc sèng cßn thÊp, nhiÒu vÊn ®Ò vÒ v¨n ho¸ - x· héi cÇn gi¶i quyÕt. Tèc ®é ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia trong khu vùc rÊt cao, ViÖt Nam n»m trong khu vùc §«ng Nam ¸ lµ mét khu vùc ®ang diÔn ra nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ s«i n«Ø nhÊt. Thø hai lµ cßn tån t¹i nh÷ng mÊt c©n ®èi do: Sù ph¸t triÓn thiÕu toµn diÖn cña c¬ cÊu kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn. Thùc tÕ cho thÊy trong sè c¸c doanh nghiÖp quèc doanh chØ cã 1/3 sè doanh nghiÖp ph¸t triÓn nh­ng sù ph¸t triÓn cña hä ®i liÒn víi sù ®Çu t­ cña nhµ n­íc vÒ vèn, ®Êt ®ai vµ tÝn dông 2/3 sè doanh nghiÖp cßn l¹i lµm ¨n thua lç. C¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo GNP nh­ng nh×n chung ch­a ®­îc quan t©m thÝch ®¸ng, ®Æc biÖt trong viÖc xuÊt khÈu: Nhµ n­íc chØ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp quèc doanh ®­îc xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng träng yÕu trong nÒn kinh tÕ cßn c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh chØ ®­îc xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng nãi chung lµ ®ãng gãp kh«ng ®¸ng kÓ vµo thu nhËp ng©n s¸ch. XuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh thùc tiÔn vµ còng tõ sù say mª cña em khi nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy nªn em chän ®Ò tµi: “Ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn”. § ­îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña thÇy gi¸o Lª Kim Ch©u cïng víi chót hiÓu biÕt Ýt ái cñam×nh, em m¹nh d¹n xin ®­îc tr×nh bµy mét sè ý kiÕn c¸ nh©n m×nh víi hy väng gãp phÇn nhá bÐ lµm phong phó thªm hÖ thèng lý luËn trong c«ng cuéc ®æi míi cña n­íc ta hiÖn nay. Em rÊt mong ®­îc sù gãp ý cña thÇy c«vµ c¸c b¹n quan t©m ®Õn ®Ò tµi nµy ®Ó bµi viÕt hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n vµ tr©n träng ý kiÕn ®ãng gãp. 2
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 3
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. C h­¬ng I I.Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vµ quan ®iÓm toµn diÖn cña chñ nghÜa M¸c - LªNin. Q uan ®iÓm toµn diÖn cña chñ nghÜa M¸c - LªNin 1.Gi¶i thÝch quan ®iÓm. Trong viÖc nhËn thøc còng nh­ trong viÖc xem xÐt c¸c ®èi t­îng cÇn ph¶i ®øng trªn quan ®iÓm toµn diÖn. Nh­ vËy c©u hái ®Æt ra: quan ®iÓm toµn diÖn lµ g×? Quan ®iÓm toµn diÖn thÓ hiÖn qua hai nguyªn lý sau: a.Nguyªn lý phæ biÕn gi÷a c¸c sù vËt hiÖn t­îng hay gäi lµ mèi liªn hÖ phæ biÕn gi÷a c¸c sù vËt, hiÖn t­îng. C¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng mu«n h×nh, ngh×n vÎ trong thÕ giíi kh«ng cã c¸i nµo tån t¹i mét c¸ch c« lËp, biÖt lËp mµ chóng lµ mét thÓ thèng nhÊt, trong ®ã c¸c sù vËt hiÖn t­îng tån t¹i b»ng c¸ch t¸c ®éng lÉn nhau, rµng buéc nhau, quy ®Þnh vµ chuyÓn ho¸ lÉn nhau. Mèi liªn hÖ nµy ch¼ng nh÷ng diÔn ra ë mäi sù vËt vµ hiÖn t­îng trong tù nhiªn trong x· héi vµ trong t­ duy con ng­êi mµ cßn diÔn ra gi÷a c¸c yÕu tè c¸c mÆt kh¸c, c¸c qu¸ tr×nh cña mçi sù vËt hiÖn t­îng. Cã nh÷ng mèi liªn hÖ chØ ®Æc tr­ng cho mét ®èi t­îng hoÆc mét nhãm ®èi t­îng. Nh­ng ®ång thêi cã nh÷ng mèi liªn hÖ mang tÝnh phæ qu¸t cho mäi ®èi t­îng cña tån t¹i, nh÷ng mèi liªn hÖ nh­ vËy ®­îc gäi lµ liªn hÖ phæ biÕn. C¸c mèi liªn hÖ gi÷a vai trß qui ®Þnh t­ c¸ch tån t¹i cña sù vËt hiÖn t­îng. Víi mét sù vËt, hiÖn t­îng cã thÓ cã v« l­îng c¸c mèi liªn hÖ kh¸c nhau. Mèi liªn hÖ ®Òu cã nh÷ng vÞ trÝ vµ vai trß kh¸c nhau trong viÖc quy ®Þnh nh÷ng t­ c¸ch tån t¹i cña c¸c sù vËt hiÖn t­îng (xÐt trong mét ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh) Nguyªn t¾c toµn diÖn cã nguån gèc tõ mèi liªn hÖ phæ biÕn ®ù¬c nhËn thøc vµ ®­îc ®Ó lªn thµnh nguyªn lý chØ ®¹o ph­¬ng ph¸p hµnh ®éng 4
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. vµ suy nghÜ. Trong nÒn kinh tÕ kh«ng cã mét sù kiÖn kinh tÕ nµo tån t¹i trong tr¹ng th¸i c« lËp, t¸ch rêi nh÷ng sù kiÖn kh¸c mµ lu«n n»m trong mèi liªn hÖ víi nh÷ng sù kiÖn kinh tÕ kh¸c. Thùc tÕ cho thÊy, gi¸ c¶ thÞ tr­êng cña mçi lo¹i hµng ho¸ chØ biÓu hiÖn ra trong mèi quan hÖ víi sù biÕn ®éng cung - cÇu vÒ lo¹i hµng ho¸ ®ã, trong mèi quan hÖ víi gi¸ c¶ vµ c¸c lo¹i hµng ho¸ kh¸c (tØ gi¸ víi c¸c lo¹i hµng ho¸ bæ sung). Còng gièng nh­ sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a cung cÇu vµ gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng hµng ho¸, thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng lao ®éng kh«ng tån t¹i trong tr¹ng th¸i c« lËp vµ t¸ch rêi mµ trong sù liªn hÖ t¸c ®éng qua l¹i. Ch¼ng h¹n nh­ mçi sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng vèn (l·i suÊt) kÐo theo hµng lo¹t c¸c sù biÕn ®éng lan truyÒn trªn c¸c thÞ tr­êng lao ®éng, thÞ tr­êng hµng ho¸. Nh­ chóng ta ®· biÕt l·i suÊt trªn thÞ tr­êng vèn gi¶m c¸c doanh nghiÖp cã c¬ héi më réng ®Çu t­, ph¸t triÓn s¶n xuÊt lµm cho gi¸ c¶ søc lao ®éng, tiÒn c«ng, tiÒn l­¬ng t¨ng lªn do ®ã gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng hµng ho¸ còng t¨ng lªn. NhËn thøc ®­îc mèi liªn hÖ gi÷a c¸c sù kiÖn kinh tÕ nh­ng vÊn ®Ò lµ ë chç chóng ta ¸p dông nguyªn lý nµy ®Ó xem xÐt, tõ ®ã ®Ò ra ®­êng lèi chÝnh s¸ch trong viÖc tæ chøc c¬ cÊu nÒn kinh tÕ nh­ thÕ nµo? b.Nguyªn lý cña phÐp biÖn chøng duy vËt vÒ sù ph¸t triÓn cña sù vËt, hiÖn t­îng. Theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - LªNin. VËn ®éng lµ mét kh¸i niÖm dïng ®Ó chØ mäi sù biÕn ®éng nãi chung. Mäi sù vËt vµ hiÖn t­îng lµ mét d¹ng cña vËt chÊt trong qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ®­îc ®Æc tr­ng bëi mét h×nh thøc vËn ®éng nhÊt ®Þnh. Mäi sù vËt sù kiÖn trong vò trô tån t¹i trong qu¸ tr×nh kh«ng ngõng chuyÓn ho¸ tõ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c, tõ h×nh thøc nµy sang h×nh thøc kh¸c. 5
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. BÊt kú mét sù vËn ®éng nµo còng bao hµm trong mét xu h­íng rÊt nhiÒu xuyªn suèt qu¸ tr×nh tõ qóa khø ®Õn hiÖn t¹i, ®Õn t­¬ng lai. Trªn b×nh diÖn triÕt häc, xu h­íng vËn ®éng tõ thÊp ®Õn cao, tõ gi¶n ®¬n ®Õn phøc t¹p, ngµy cµng hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn. Tuú theo c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau cña thÕ giíi vËt chÊt mµ sù ph¸t triÓn thÓ hiÖn kh¸c nhau mµ nguån cña nã lµ sù liªn hÖ, t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp trong b¶n th©n sù vËt vµ hiÖn t­îng. Song kh«ng nªn hiÓu sù ph¸t triÓn bao giê còng diÔn ra mét c¸ch gi¶n ®¬n th¼ng t¾p. XÐt tõng tr­êng hîp c¸ biÖt th× cã nh÷ng vËn ®éng ®i lªn, tuÇn hoµn thËm chÝ ®i xuèng, nh­ng xÐt c¶ qu¸ tr×nh trong ph¹m vi réng lín th× vËn ®éng ®i lªn lµ khuynh h­íng thèng trÞ. Kh¸i qu¸t t×nh h×nh trªn, phÐp biÖn chøng duy vËt kh¼ng ®Þnh: ph¸t triÓn lµ khuynh h­íng chung cña sù vËn ®éng cña sù vËt, hiÖn t­îng. Nguyªn lý vÒ sù ph¸t triÓn chØ cho chóng ta: Muèn thùc sù n¾m ®­îc b¶n chÊt cña sù vËt hiÖn t­îng, n¾m ®­îc khuynh h­íng vËn ®éng cña chóng ph¶i cã quan ®iÓm ph¸t triÓn. Quan ®iÓm nµy yªu cÇu khi ph©n tÝch sù vËt, hiÖn t­îng trong sù vËn ®éng, ph¶i ph¸t hiÖn c¸c xu h­íng biÕn ®æi chuyÓn ho¸ cña chóng, kh¾c phôc t­ t­ëng b¶o thñ, tr× trÖ. Nh­ng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ta ph¶i hÕt søc chó ý ®Õn viÖc kÕ thõa vµ s¸ng t¹o nh÷ng thµnh qu¶ mµ sù vËt, hiÖn t­îng tr­íc ®· ®¹t ®­îc.Ph¸t triÓn kh«ng ph¶i lµ vËn ®éng theo ®­êng th¼ng mµ chØ lµ xu h­íng vËn ®éng theo h­íng tiÕn lªn. §èi víi mét nÒn kinh tÕ, xu h­íng t¨ng tr­ëng tù v¹ch ®­êng ®i biÓu hiÖn xuyªn qua c¸c thêi ®iÓm mµ ë ®ã ta cã thÓ nhËn thÊy hoÆc lµ nã ®ang ë tr¹ng th¸i t­¬ng ®èi æn ®Þnh (tæng cung = tæng cÇu) hoÆc lµ trong tr¹ng th¸i më réng ph¸t triÓn s¶n xuÊt (tæng cung < tæng cÇu) hoÆc lµ trong tr¹ng th¸i thu hÑp l¹i sù khñng ho¶ng vµ sang tr¹ng th¸i (tæng cung > tæng cÇu). Cø mçi khi nÒn kinh tÕ l©m vµo thêi kú khñng ho¶ng, suy tho¸i nÕu nã kh«ng ®ñ søc ®Ó v­ît qua ®Õn thêi kú håi phôc ®Ó t¨ng tr­ëng vÒ sau th× nã sÏ bÞ ®µo th¶i vµ lo¹i bá b»ng mét cuéc c¸ch m¹ng x· héi hay ®¶o 6
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. c hÝnh ®Ó thiÕt lËp mét trËt tù kinh tÕ míi. V× vËy vËn ®éng bao hµm trong m×nh c¶ sù ®µo th¶i, lo¹i bá, nh­ng ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao, tõ gi¶n ®¬n ®Õn phøc t¹p ngµy cµng ph¸t triÓn hoµn thiÖn h¬n. ViÖt Nam ®ang trong thêi kú chuyÓn ®æi tõ mét nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn. Khuynh h­íng vËn ®éng vµ ph¸t triÓn trë thµnh mét quy luËt tÊt yÕu kh¸ch quan trong mäi sù vËt vµ hiÖn t­îng. §ã lµ mét ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái vµ kh«ng xuÊt ph¸t tõ ý muèn chñ quan cña con ng­êi dï sù vËn ®éng Êy cã thÓ diÔn ra sím hay muén. 2Ph©n tÝch quan ®iÓm toµn diÖn trªn gãc ®é kinh tÕ. § ¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng (1986) ®· ®Ò ra viÖc tiÕn hµnh ®æi míi toµn diÖn, trªn mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi nh»m ph¸t triÓn ®Êt nø¬c vµ còng nhê ®ã chóng ta ®· ®øng v÷ng tr­íc cuéc khñng ho¶ng cña hÖ thèng chñ nghÜa x· héi. N­íc ta xuÊt ph¸t tõ mét n­íc phæ biÕn lµ s¶n xuÊt nhá, lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn kh«ng ®Òu vµ do ®ã c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau cïng tån t¹i. NÕu ®Ó ph¸t triÓn tù ph¸t trong nÒn kinh tÕ th Þ tr­êng th× theo logic tù nhiªn, nÒn kinh tÕ n­íc ta sÏ ®i ®Õn chñ nghÜa t­ b¶n. V× thÕ mét vÊn ®Ò ®Æt ra lµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®i lªn chñ nghÜa x· héi cña ta chØ cã phï hîp víi qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn hay kh«ng? T¹i ®¹i héi VII §¶ng ta l¹i tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh c«ng cuéc ®æi míi ®­îc khëi x­íng tõ §¹i héi VI, ®ång thêi còng kh¼ng ®Þnh con ®­êng ph¸t triÓn cña theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Mét trong nh÷ng ®æi míi quan träng nhÊt lµ x©y dùng mét m« h×nh x· héi víi nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ n­íc . XÐt trªn tæng thÓ x· héi, mçi thµnh phÇn kinh tÕ lµ mét hÖ thèng cã nh÷ng ph­¬ng ¸n kinh doanh riªng rÊt kh¸c nhau vÒ n«Þ dung, chØ tiªu vµ c¸c bø¬c ®i ®Ó thÝch øng mét c¸ch nhanh nh¹y, chÝnh x¸c víi mäi biÕn ®æi 7
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. vÒ nhu cÇu cña x· héi. Do vËy mçi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã mét vÞ trÝ vµ vai trß riªng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. MÆt kh¸c, søc m¹nh c¸ biÖt cña tõng thµnh phÇn chØ cã thÓ ph¸t huy ®­îc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ, trong nh÷ng lÜnh vùc nhÊt ®Þnh, nghÜa lµ nÕu chóng tån t¹i biÖt lËp th× mçi thµnh phÇn kinh tÕ kh«ng cã kh¶ n¨ng khai th¸c cã hiÖu qu¶ c ¸c nguån nh©n lùc vµ tµi lùc ë tõng ngµnh vµ tõng vïng nhÊt ®Þnh. Nhu cÇu khai th¸c triÖt ®Ó mäi tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc, g¾n ph¸t triÓn s¶n xuÊt víi ph¸t triÓn x· héi, g¾n gi¶i quyÕt viÖc lµm æn ®Þnh vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n vv... qui ®Þnh sù hiÖp t¸c gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. ë ®©u vµ khi nµo cßn tån t¹i nhu cÇu nµy th× quan hÖ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cßn tån t¹i. Toµn bé nh÷ng quan hÖ nµy hîp thµnh cÊu tróc cña hÖ thèng kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn mµ nªn t¸ch khái hÖ thèng sÏ kh«ng hiÓu ®­îc vÞ trÝ vµ vai trß riªng cña tõng thµnh phÇn. V× thÕ quan hÖ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ lµ quan hÖ phæ biÕn mµ sù ph¸t triÓn cña nh÷ng quan hÖ ®ã mµ qu¸ tr×nh tõng bø¬c x· héi ho¸ sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Qu¸ tr×nh x· héi ho¸ cña c¸c lùc l­îng s¶n xuÊt lu«n lu«n diÔn ra trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. C¬ chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng quan hÖ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¶ trong quan hÖ quèc gia lÇn trong quan hÖ quèc tÕ theo nguyªn t¾c c¸c bªn cïng cã lîi. Nguyªn t¾c nµy lµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong qu¸ tr×nh hîp t¸c. ViÖc thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy lµm cho nh÷ng ­u thÕ riªng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong viÖc ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt ®Òu ®­îc ph¸t huy. C¸c thµnh phÇn mét mÆt võa kÕt hîp víi nhau, võa bæ sung cho nhauvµ do®ã g¾n yÕu tè truyÒn thèng ®· ®­îc chän läc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn x· h«Þ víi yÕu tè hiÖn ®¹i, g¾n c¸c tr×nh ®é ph¸t triÓn kh¸c nhau cña lùc l­îng s¶n xuÊt t¹o thµnh “Lùc l­îng s¶n xuÊt míi” kÕt hîp sù biÕn ®æi vÒ l­îng víi sù thay ®æi vÒ chÊt lµm cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn. MÆt kh¸c , c¬ chÕ thÞ tr­êng víi sù t¸c ®éng cña 8
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. quy luËt gi¸ trÞ, qui luËt cung - cÇu buéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong kinh daonh c¹nh tranh víi nhau quyÕt liÖt vµ kÕt qu¶ lµ dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ ®­a khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt, gãp phÇn x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cña toµn x· héi. Trong c¹nh tranh, thµnh phÇn kinh tÕ nµo cã c¬ chÕ ho¹t ®éng thÝch hîp sÏ cã nhÞp ®é ph¸t triÓn nhanh h¬n, t¹o thµnh sù ph¸t triÓn kh«ng ®Òu, ®Æc biÖt ë nh÷ng vïng vµ nh÷ng ngµnh cã quan hÖ trùc tiÕp víi thÞ tr­êng thÕ giíi th× sù ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®ã sÏ diÔn ra víi tèc ®é nhanh chãng, t¹o thµnh c¸c b­íc nh¶y vät vÒ chÊt, ph¸ vì tÝnh c©n b»ng chÝnh thÓ. §ã chÝnh lµ nguyªn nh©n ®­a ®Õn c¸c cuéc khñng ho¶ng. V× v©þ, xuÊt hiÖn nhu cÇu ®iÒu chØnh tù gi¸c nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng nh»m ®¶m b¶o khai th¸c vµ ph¸t triÓn toµn bé nh÷ng n¨ng lùc s¶n xuÊt hiÖn cã. Nhµ n­íc víi t­ c¸ch lµ ng­êi ®¹i diÖn cho môc tiªu ph¸t triÓn chung cña toµn hÖ thèng kinh tÕ ph¶i ®ãng vai trß chñ ®¹o trong viÖc ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ trªn tÇm vÜ m«, b¶o ®¶m tû lÖ ph¸t triÓn c©n ®èi vµ nhÞp nhµng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ - x· héi. II. Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn. 1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn. Trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ chèng Mü cøu n­íc, khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc ®· cã nh÷ng ®ãng gãp quan träng trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ phôc vô cho tiÒn tuyÕn. Chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn nh÷ng ®ãng gãp vµ thµnh qu¶ mµ khu vùc kinh tÕ ®· ®¹t ®­îc. N¨m 1975 ®Êt n­íc thèng nhÊt. Chóng ta ®· duy tr× mét nÒn kinh tÕ tËp trung víi nh÷ng tham väng kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc ®ã lµ tËp trung ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng ®ång thêi ph¸t triÓn toµn diÖn c«ng nghiÖp nhÑ vµ n«ng nghiÖp. Nguån lùc cña mét nÒn kinh tÕ bao gåm ba yÕu tè: Vèn, lao ®éng, c«ng nghÖ. Thêi gian nµy chóng ta ch­a thÓ cã ®Çy ®ñ c¶ ba yÕu tè. 9
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Thø nhÊt, ®Êt n­íc võa tho¸t khái chiÕn tranh cña c¶i ®æ vµo phôc vô cuéc kh¸ng chiÕn rÊt nhiÒu nªn vèn tÝch luü trong n­íc kh«ng cßn lµ bao. Thø hai, c¬ së h¹ tÇng vµ m¸y mãc trang thiÕt bÞ chiÕn tranh tµn ph¸ nÆng nÒ. Khi mµ ®Çu vµo ch­a cã ®ñ th× ch¾c ch¾n chóng ta kh«ng thÓ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cã hiÖu qu¶ ®­îc. ChÝnh v× ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ mét c¸ch thiÕu toµn diÖn nªn nÒn kinh tÕ sa sót, ng­êi d©n mÊt lßng tin víi §¶ng vµ Nhµ n­íc. T×nh h×nh trong n­íc lµ nh­ thÕ, trong khi ®ã trªn thÕ giíi c¸c møc trong khu vùc ®· vµ ®ang thùc hiÖn mét nÒn kinh tÕ hçn hîp cã hiÖu qu¶. V× vËy n¨m 1986, chóng ta chuyÓn nÒn kinh tÕ tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. C¬ së kh¸ch quan cña sù tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn ®ã lµ do cßn nhiÒu thµnh h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt . §¹i héi §¶ng VII ®· kh¼ng ®Þnh c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®ang tån t¹i kh¸ch quan t­¬ng xøng víi tinhs chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt trong giai ®o¹n lÞch sö hiÖn nay ®ã lµ: thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh tËp thÓ, c¸ thÓ, t­ nh©n t­ b¶n chñ nghÜa vµ t­ b¶n Nhµ n­íc. NÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong sù vËn ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta lµ nguån lùc tæng hîp to lín ®Ó ®­a nÒn kinh tÕ v­ît khái thùc tr¹ng thÊp kÐm, ®­a nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn kÓ c¶ trong ®iÒu kiÖn ng©n s¸ch Nhµ nø¬c h¹n hÑp. NÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn võa ph¶n ¸nh tÝnh ®a d¹ng phong phó trong viÖc ®¸p øng nhu cÇu x· h«Þ võa ph¶n ¸nh tÝnh chÊt phøc t¹p trong viÖc qu¶n lý theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Do ®ã, viÖc “ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ph¶i ®i ®«i víi t¨ng c­êng qu¶n lý cña Nhµ nø¬c vÒ kinh tÕ x· héi”. 2.Nh÷ng quan ®iÓm chung vÒ viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ 10
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. nhiÒu thµnh phÇn. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn tån t¹i trong nã nh÷ng kiÓu s¶n xuÊt hµng ho¸ kh«ng cïng b¶n chÊt, võa thèng nhÊt võa m©u thuÉn víi nhau. TÝnh thèng nhÊt c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thÓ hiÖn: C¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong qu¸ tr×nh vËn ®éng kh«ng biÖt lËp nhau mµ g¾n bã, ®an xen x©m nhËp lÉn nhau th«ng qua c¸c mèi liªn hÖ kinh tÕ v× chóng ®Òu lµ c¸c bé phËn cña hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng x· héi thèng nhÊt. Sù thèng nhÊt c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cßn v× cã yÕu tè ®iÒu tiÕt thèng nhÊt ®ã lµ hÖ thèng c¸c quy luËt kinh tÕ ®ang t¸c ®éng trong thêi kú qu¸ ®é vµ thÞ tr­êng thèng nhÊt. M©u thuÉn gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ víi nhau thÓ hiÖn : M©u thuÉn gi÷a c«ng h÷u vµ t­ h÷u, gi÷a t­ nh©n víi tËp thÓ, víi Nhµ n­íc gi÷a xu h­íng t­ b¶n chñ nghÜa vµ x· héi chñ nghÜa. M©u thuÉn lµ céi nguån cña mäi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn. Trong hÖ thèng kinh tÕ thèng nhÊt cña nÒn kinh tÕ qu¸ ®é chøa ®ùng nh÷ng sù ®èi lËp, nh÷ng khuynh h­íng ®èi lËp, mét mÆt bµi trõ, phñ ®Þnh lÉn nhau, c¹nh tranh víi nhau mÆt kh¸c chóng thèng nhÊt víi nhau, th©m nhËp, n­¬ng tùa vµo nhau ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn th«ng qua hîp t¸c vµ c¹nh tranh, liªn kÕt, liªn doanh. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu ®­îc thõa nhËn tån t¹i kh¸ch quan vµ Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng ®Ó chóng tån t¹i trªn thùc tÕ. §èi víi doanh nghiÖp Nhµ n­íc, tr­íc m¾t vµ trong t­¬ng lai vÉn cã vai trß hÕt søc quan träng cã tÝnh chÊt then chèt trong nÒn kinh tÕ n­íc ta, ®Æc biÖt lµ trªn mét sè lÜnh vùc. Tuy vËy còng kh«ng nªn ®Ó cho c¸c dn Nhµ n­íc tån t¹i trµn lan, nhÊt lµ nh÷ng c¬ së doanh nghiÖp Nhµ n­íc kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i n¾m. CÇn tæ chøc, s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc theo h­íng cñng cè, kiÖn toµn ®Ó c¸c doanh nghiÖp nµy ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ vµ lµm tèt chøc n¨ng, nhiÖm vô cña m×nh lµ mét lo¹i c«ng cô, lµ c¬ së vËt chÊt -kü thuËt cña Nhµ nø¬c cã t¸c ®éng ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ. 11
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ViÖc s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp Nhµ nø¬c cã thÓ thùc hiÖn theo c¸c h­íng: §Çu t­ tËp trung ­u tiªn cho c¸c lo¹i doanh nghiÖp Nhµ n­íc theo thø tù: Thø nhÊt, lµm ¨n cã hiÖu qu¶. Thø hai, ®ang ho¹t ®éng trong nh÷ng ngµnh cã vÞ trÝ then chèt vµ chiÕn l­îc quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. Thø ba, ®ang ho¹t ®éng trong nh÷ng ngµnh cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiÕn tiÕn, qua ®ã cã thÓ t¹o ra ®­îc c¬ së ®Ó c¶i tiÕn c¬ cÊu c«ng nghiÖp, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ.  §èi víi c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶ trong c¸c ngµnh kh«ng quan träng th× chuyÓn ®æi së h÷u, s¸p nhËp, gi¶i thÓ, cho thuª hoÆc b¸n ®Êu gi¸.  §èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc kh¸c, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tù bá vèn ®Ó ®Çu t­ c¶i t¹o, më réng s¶n xuÊt - kinh doanh vµ vay vèn theo nguyªn t¾c “tù vay tù tr¶”. §iÒu quan träng lµ ph¶i chuyÓn c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc sang ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ trë thµnh mét chñ thÓ s¶n xuÊt - kinh doanh thùc sù. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ph¶i ®­îc x©y dùng trªn quan ®iÓm:  Kh«ng giíi h¹n sù ph¸t triÓn.  Cho phÐp c¸c doanh nghiÖp cã ®ñ ®iÒu kiÖn quy ®Þnh cña Nhµ nø¬c ®­îc më réng c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ liªn kÕt kinh tÕ víi nø¬c ngoµi.  Ngµnh nghÒ, thêi gian vµ ®Þa bµn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ph¶i theo ®óng quy ®Þnh cña Nhµ n­íc.  KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tæ chøc theo c¸c h×nh thøc së h÷u 12
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ®an xen. Víi quan ®iÓm nµy, c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh doanh lµ mét thÓ thèng nhÊt kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn së h÷u vµ c¬ quan chñ qu¶n c¸c h×nh thøc së h÷u ®an xen nhau sÏ t¹o nguån ®éng lùc míi cho sù ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. C h­¬ng II Thùc tr¹ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë ViÖt Nam I.Kh¸i qu¸t. 1/ Trong thêi kú ®Çu c¶i t¹o vµ x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta, c¸c x¸c ®Þnh quèc doanh (doanh nghiÖp Nhµ n­íc) lµ lùc l­îng kinh tÕ chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Chóng ®­îc h×nh thµnh tõ ba nguån sau ®©y: Thø nhÊt: x©y dùng míi b»ng c¸c nguån vèn cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc, nguån vèn viÖn trî hoÆc vèn ®i vay (cña Liªn X« cò), Trung Quèc vµ c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa kh¸c trong thêi kú ®ã. Thø hai: quèc h÷u ho¸ c¸c xÝ nghiÖp t­ nh©n cña c¸c nhµ t­ b¶n m¹i b¶n d©n téc ®· ra n­íc ngoµi hoÆc c¸c xÝ nghiÖp Nhµ n­íc ë chÕ ®é cò. Thø ba: biÕn c¸c xÝ nghiÖp t­ nh©n cña c¸c nhµ t­ b¶n d©n téc thµnh c¸c xÝ nghiÖp c«ng t­ hîp doanh, vµ sau ®ã thµnh c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh. C¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ x· héi chñ nghÜa lóc ®ã lµ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu, bao cÊp, tÊt c¶ ®Òu do ng©n s¸ch Nhµ n­íc cÊp vµ tÊt c¶ ph¶i nép vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc. 13
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Trong nÒn kinh tÕ n­íc ta lóc bÊy giê:  C¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc chiÕm tû träng gÇn nh­ tuyÖt ®èi trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, th­¬ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i vµ x©y dùng. Kinh tÕ tËp thÓ chiÕm tû träng rÊt lín trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp.  Doanh nghiÖp Nhµ n­íc ho¹t ®éng hÇu hÕt trong mäi lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ.  C¸c doanh nghiÖp ®Òu cã c¬ chÕ qu¶n lý kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu, bao cÊp chi phèi, hiÖu qu¶ kinh tÕ kÐm. D­íi ¸nh s¸ng ®­êng lèi cña §¶ng, trong mÊy n¨m qua chóng ta ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tù ®¸ng kÓ trong t¨ng tr­ëng kinh tÕ, më réng thÞ tr­êng. Hµng ho¸ phong phó c¶ vÒ chñng lo¹i, mÉu m· vµ chÊt l­îng. L¹m ph¸t ®­îc kiÒm chÕ, gi¸ c¶ dÇn dÇn ®­îc æn ®Þnh. §êi sèng c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc vµ nh©n d©n b­íc ®Çu ®­îc c¶i thiÖn. Tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu, bao cÊp, chuyÓn sang c¬ chÕ tÞ tr­êng, doanh nghiÖp ®· ®­îc “cëi trãi”. Doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc quyÒn tù chñ vÒ nhiÒu mÆt, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ®Çu vµo vµ ®Çu ra trong s¶n xuÊt - kinh doanh, tù mua b¸n vËt t­ vµ s¶n phÈm. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n, c¸ thÓ sau nhiÒu n¨m bÞ cÊm ®o¸n, nay ®­îc tù do s¶n xuÊt - kinh doanh trë thµnh ng­êi b¹n ®ång hµnh trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn. Sù ph¸t triÓn vµ c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, doanh nghiÖp hîp doanh trong n­íc víi n­íc ngoµi ®­îc thõa nhËn. ViÖt Nam tõ mét nÒn kinh tÕ khÐp kÝn ®· vµ ®ang dÇn chuyÓn sang nÒn kinh tÕ më, cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc víi thÞ tr­êng thÕ giíi, víi kü thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt tiªn tiÕn, víi m« h×nh tæ chøc vµ ph­¬ng ph¸p qu¶n lý míi, hiÖn ®¹i. Mäi thµnh phÇn kinh tÕ, mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®­îc tù do c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn trong m«i tr­êng míi. Nh÷ng th¾ng lîi b­íc ®Çu rÊt quan träng ®ã cña c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc ®­îc thÓ hiÖn ë tèc ®é t¨ng tr­ëng ph¸t triÓn kinh tÕ trong mÊy 14
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. n¨m gÇn ®©y vµ ë c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch theo xu h­íng tiÕn bé. a)VÒ t¨ng tr­ëng kinh tÕ: Trong n¨m 1922, tuy nÒn kinh tÕ cña n­íc ta cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, song ®ã còng lµ n¨m ®Çu tiªn chóng ta ®· hoµn thµnh toµn diÖn vµ v­ît møc c¸c chØ tiªu chñ yÕu cña kÕ ho¹ch Nhµ n­íc. So víi n¨m 1991, tæng s¶n phÈm trong n­íc t¨ng 10% thu nhËp quèc d©n t¨ng 7,5% gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng c«ng nghiÖp t¨ng 15%. T×nh h×nh s¶n xuÊt cña n¨m 1993 tiÕp tôc t¨ng so víi n¨m 1992. b)VÒ c¬ cÊu kinh tÕ theo ngµnh nghÒ. §¹i héi §¶ng lÇn thø VI, trªn c¬ së nhËn râ vµ phª ph¸n nh÷ng thiÕu sãt, sai lµm tr­íc ®©y ®· ®Ò ra chñ tr­¬ng x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ phôc vô c¸c ch­¬ng tr×nh kinh tÕ lín cña ®Êt n­íc trong giai ®o¹n tr­íc m¾t vµ l©u dµi: s¶n xuÊt l­¬ng thùc, hµng tiªu dïng vµ xuÊt khÈu. Thùc hiÖn chñ tr­¬ng ®ã, c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh ®­îc thay ®æi mét b­íc c¬ b¶n, phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ngµy cµng më réng, t¹o ra mét b­íc ph¸t triÓn míi trong viÖc phôc vô, ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cÊp thiÕt vµ ngµy cµng lín cña nh©n d©n ta sau nh÷ng n¨m chÞu ®ùng thiÕu thèn do chiÕn tranh kÐo dµi. C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu trong mÊy n¨m gÇn ®©y còng ®­îc ®æi míi. TØ träng hµng thµnh phÈm xuÊt khÈu t¨ng lªn, n¨m 1990, tØ träng ®ã lµ 8% n¨m 1991 t¨ng lªn 17%. TØ träng hµng nhiªu liÖu, kho¸ng s¶n nhËp khÈu gi¶m tõ 31,4% n¨m 1990 xuèng 21,4% n¨m 1991. Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thêi kú 1986 - 1990 ®¹t 6,85 tû róp/®« la: b»ng 2,37 lÇn so víi thêi kú 1981 - 1985, tèc ®é t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 27%. N¨m 1990 xuÊt khÈu ®¹t 2,2 tû róp/ ®«la, so víi n¨m 1985 b»ng 3,27 lÇn. N¨m 1991, kim ng¹ch xuÊt khÈu so víi n¨m 1990 t¨ng 14,7%. Trong lóc ®ã kim ng¹ch nhËp khÈu t¨ng chËm h¬n. N¨m 1990, kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t 2,5 tû róp/®« la b»ng 1,4 lÇn so víi n¨m 1985, n¨m 1991 ®¹t 2,2 tû róp/®«la, gi¶m 11,1% so víi n¨m 1990. Tuy nhiªn, chóng ta vÉn ch­a h×nh thµnh vµ t¹o nªn ®­îc nh÷ng 15
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ngµnh mòi nhän cña c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng, nh»m lµm chñ thÞ tr­êng trong n­íc vµ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi. c)VÒ c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn: ChuyÓn mét nÒn kinh tÕ tõ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung víi thµnh phÇn kinh tÕ thuÇn nhÊt sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn lµ mét b­íc ®æi míi quan träng. Chóng ta kh«ng ®Æt nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®èi lËp víi chñ nghÜa x· héi, kh«ng coi kinh tÕ t­ nh©n, c¸ thÓ lµ kÎ thï cña chñ nghÜa x· héi, mµ coi lµ b¹n ®ång hµnh cña kinh tÕ Nhµ n­íc trªn con ®­êng ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Víi quan ®iÓm ®ã, kinh tÕ t­ nh©n ®­îc phôc håi vµ ph¸t triÓn, ®· vµ ®ang cã vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. TØ träng kinh tÕ t­ nh©n trong tõng ngµnh vµ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Òu t¨ng lªn víi møc ®é kh¸c nhau. TØ träng thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh gi¶m t­¬ng øng. Theo tµi liÖu cña Tæng côc Thèng kª n¨m 1988, tØ träng kinh tÕ quèc doanh gi¶m xuèng cßn 30,5%, tØ träng kinh tÕ ngoµi quèc doanh t¨ng lªn: 69,5%. §Õn n¨m 1991, kinh tÕ quèc doanh chiÕm 37%, ngoµi quèc doanh chiÕm 63%. Thu nhËp quèc d©n vµ tæng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cña kinh tÕ ngoµi quèc doanh ngµy cµng t¨ng. N¨m 1994, ®Êt n­íc b¾t ®Çu thùc hiÖn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ -hiÖn ®¹i ho¸ víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ h­íng ra xuÊt khÈu. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¶i ph¸t triÓn thÕ m¹nh tæng hîp cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ®iÒu quan träng lµ ph¶i t¹o ra m«i tr­êng tù do ®Ó tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã thÓ xuÊt khÈu. §Ó t¹o nguån tÝch luü trong n­íc vµ ®Ó phï hîp víi tr×nh ®é khoa häc - c«ng nghÖ trong n­íc, nhiÖm vô ®Çu tiªn chóng ta thùc hiÖn ®ã xuÊt khÈu s¶n xuÊt th« hay chóng ta “bãc” tµi nguyªn thiªn nhiªn ®Ó xuÊt khÈu. HiÖn nay mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu lµ: dÇu löa, than ®¸, g¹o. ViÖt Nam cßn ph¶i nhËp khÈu hÇu hÕt nh÷ng linh kiÖn ®iÖn tö vµ ®å ®iÖn d©n dông tõ n­íc ngoµi. V× vËy nhiÖm vô thø hai ®Æt ra lµ s¶n xuÊt thay thÕ hµng nhËp khÈu. 16
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. § Êt n­íc ®ang ®øng tr­íc m©u thuÉn gi÷a yªu cÇu ®æi míi trang bÞ kü thuËt - c«ng nghÖ ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ quèc d©n víi kh¶ n¨ng tiÒn vèn eo hÑp cña ng©n s¸ch vµ søc Ðp cña lùc l­îng lao ®éng d«i d­ cÇn ®­îc gi¶i quyÕt viÖc lµm. Trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ nµy lµm thÕ nµo chóng ta khuyÕn khÝch ph¸t triÓn toµn diÖn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ h­íng ra xuÊt khÈu, nhÊt lµ ë vïng n«ng th«n cã nh÷ng lµng nghÒ truyÒn thèng mµ l©u nay bÞ mai mét, cÇu phôc håi ph¸t triÓn ®Ó t¹o ra nhiÒu hµng ho¸ xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ, gãp phÇn tÝch luü vèn nh»m ®æi míi trang thiÕt bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ theo h­íng hiÖn ®¹i? II.Thùc tr¹ng ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ hiÖn nay. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ViÖt Nam dùa trªn ba h×nh thøc së h÷u: Nhµ n­íc, t­ nh©n, hçn hîp. 1/ Thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc: Thµnh phÇn nµy dùa trªn chÕ ®é së h÷u Nhµ n­íc vÒ nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu, gåm nh÷ng ®¬n vÞ kinh tÕ mµ toµn bé sè vèn thuéc vÒ Nhµ n­íc hoÆc phÇn cña Nhµ n­íc chiÕm tØ träng khèng chÕ. Theo sè liÖu thèng kª, ®Õn n¨m 1989 c¶ n­íc cã 12.084 doanh nghiÖp Nhµ n­íc, víi sè vèn kho¶ng 10USD, trong ®ã c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc trong ngµnh c«ng nghiÖp chiÕm 49,3% tæng sè vèn x©y dùng 9%, n«ng nghiÖp 8,1%. L©m nghiÖp 1,2%. Giao th«ng vËn t¶i 14,8%; th­¬ng nghiÖp 11,57%, c¸c ngµnh kh¸c 5,9%. Hµng n¨m, thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc ®· t¹o ra kho¶ng 35 - 40% GDP vµ 22 - 30% GDP, ®ãng gãp tõ 60 - 80% tæng sè thu ng©n s¸ch. Nh×n tæng qu¸t, toµn bé khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc ch­a tù ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n. Sù t¨ng tr­ëng hµng n¨m cña khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc chñ yÕu do viÖc gia t¨ng l­îng vèn vµ lao ®éng. Sè ®ãng gãp cña khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc so víi sè chi cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc cho khu vùc nµy tõ n¨m 1990 trë vÒ tr­íc lµ 1:3. Sau ba n¨m cÊu tróc l¹i vµ chuyÓn ®æi c¬ chÕ nh×n chung n¨m 1991 khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc cã mét sè chuyÓn biÕn b­íc ®Çu. C¸c doanh 17
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. nghiÖp Nhµ n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp do Trung ­¬ng qu¶n lý trong ngµnh c«ng nghiÖp, th­¬ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i vµ b­u ®iÖn viÔn th«ng ®· tõng b­íc thÝch nghi víi c¬ chÕ thÞ tr­êng nªn ®· ®i dÇn vµo thÕ æn ®Þnh. Nh­ng nh÷ng ®iÓm s¸ng nµy ch­a nhiÒu. Sù khëi s¾c cña chóng vÉn ch­a cã c¬ së ch¾c ch¾n vµ l©u bÒn. Sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®ang trong t×nh tr¹ng ph¸ s¶n hoÆc cã nguy c¬ ph¸ s¶n, ®×nh ®èn vÉn chiÕm qu¸ nöa sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc hiÖn cã. KÕt qu¶ ®iÒu tra gÇn ®©y cho thÊy, trong qu¸ tr×nh vËn hµnh c¬ chÕ qu¶n lý míi, kinh tÕ Nhµ n­íc còng béc lé nhiÒu mÆt yÕu kÐm vµ h¹n chÕ. Mét lµ, ®¹i bé phËn doanh nghiÖp Nhµ n­íc cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n nh­ thiÕu vèn, thiÕu thÞ tr­êng, bÞ thua lç triÒn miªn, ph¶i “¨n dÇn” vµo vèn. HiÖn nay, trong tæng sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc, chØ kho¶ng 20 - 25% (chñ yÕu lµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc trung ­¬ng) cã l·i, 30 - 35% hoµ vèn, cßn l¹i kho¶ng 40% (chñ yÕu lµ doanh nghiÖp ®Þa ph­¬ng) bÞ lç vèn. Sè doanh nghiÖp thua lç chiÕm tíi 38% sè tµi s¶n cè ®Þnh vµ 33% sè lao ®éng. T×nh h×nh phæ biÕn lµ thiÕu viÖc lµm, thõa nh©n lùc, ®Æc biÖt trong th­¬ng nghiÖp, x©y dùng, thõa kho¶ng 40 - 50% sè lao ®éng hiÖn cã. HiÖn nay cã kho¶ng 80 - 90% sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc quËn, huyÖn, 50 - 60% sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc cÊp tØnh thuéc tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ ®ang trong t×nh tr¹ng ®×nh ®èn, kh«ng cã kh¶ n¨ng ho¹t ®éng. Sè doanh nghiÖp nµy hÇu hÕt lµ quy m« bÐ, kü thuËt vµ c«ng nghÖ l¹c hËu, kh«ng ®ång bé, s¶n phÈm lµm ra kÐm chÊt l­îng. Hai lµ, nh×n chung c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cã hiÖu qu¶ thÊp, míi huy ®éng kho¶ng 40 - 50% n¨ng lùc s¶n xuÊt. HÖ sè sinh lêi cña vèn cè ®Þnh trong kinh tÕ Nhµ n­íc b×nh qu©n chØ ®¹t 7% n¨m, trong ®ã, ngµnh c«ng nghiÖp 3%, giao th«ng vËn t¶i 2%, th­¬ng nghiÖp 2%. HÖ sè sinh lêi vèn l­u ®éng còng chØ ®¹t 11%/ n¨m, trong ®ã c¸c ngµnh t­¬ng øng ®¹t 10,6%, 9,4%, 9,5%. Møc tiªu hao vËt chÊt cho mét ®¬n vÞ gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm x· héi cao h¬n so víi kinh tÕ ngoµi quèc doanh vµ gÊp 1,3 - 2,2 lÇn 18
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. møc trung b×nh trªn thÕ giíi. MÆt hµng lµm ra ®¬n ®iÖu, chËm c¶i tiÕn mÉu m·, chÊt l­îng thÊp vµ kh«ng æn ®Þnh, chØ kho¶ng 15% sè lo¹i s¶n phÈm ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu, 65% ®¹t tiªu chuÈn trung b×nh, 20% ®¹t chÊt l­îng kÐm vµ qu¸ kÐm. Ba lµ, tµi s¶n, vèn cña Nhµ n­íc giao cho doanh nghiÖp phæ biÕn lµ kh«ng ®­îc b¶o tån vµ ph¸t triÓn, n¨ng lùc s¶n xuÊt kh«ng ®­îc më réng vµ t¸i t¹o, ng­îc l¹i bÞ thÊt tho¸t, h­ háng, l·ng phÝ nhiÒu nh­ng kh«ng biÕt quy tr¸ch nhiÖm vÒ ai. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, kh«ng Ýt doanh nghiÖp ®· lîi dông nh÷ng kÏ hë cña c¬ chÕ qu¶n lý míi ch­a ®­îc hoµn chØnh vµ ®ång bé ®Ó mua ®i b¸n l¹i tµi s¶n, vËt t­, khai b¸o sai doanh thu, ®Þnh ra nh÷ng chÕ ®é chi tiªu, ph©n phèi rÊt tuú tiÖn trong ®¬n vÞ kh¸c ®Ó chia ch¸c, lµm giµu cho c¸ nh©n, vi ph¹m lîi Ých Nhµ n­íc. T×nh h×nh nªu trªn ®· lµm cho vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ n­íc bÞ lu mê, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn Nhµ n­íc khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn, t¹o ra m«i tr­êng c¹nh tranh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. V× vËy viÖc ®¸nh gi¸ kinh tÕ Nhµ n­íc ë n­íc ta cÇn ph¶i ®øng trªn quan ®iÓm lÞch sö mµ ph¸n xÐt mét c¸ch kh¸ch quan, toµn diÖn. Kh«ng nªn chØ ®¬n thuÇn dùa vµo nh÷ng yªu cÇu cña mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ mµ phª ph¸n cã tÝnh mét chiÒu, phñ nhËn mäi sù ®ãng gãp quan träng cña kinh tÕ Nhµ n­íc, thËm chÝ ®i ®Õn chç cùc ®oan muèn xo¸ bá nã. Ph¶i nghiªm tóc v¹ch ra nh÷ng yÕu kÐm cña nã ®Ó kh¾c phôc, lµm cho kinh tÕ Nhµ n­íc ch¼ng nh÷ng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ vÒ mÆt kinh tÕ, mµ cßn lµm trßn ®­îc tr¸ch nhiÖm vÒ mÆt x· héi. 2/ Thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ: Thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ dùa trªn së h÷u hçn hîp gåm c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ do nh÷ng ng­êi lao ®éng tù nguyÖn gãp vèn, gãp søc kinh doanh theo nguyªn t¾c tù nguyÖn, d©n chñ, b×nh ®¼ng cïng cã lîi. Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu, bao cÊp, c¸c lo¹i h×nh hîp t¸c nµy ®­îc Nhµ n­íc b¶o trî ¸p dông nhiÒu chÝnh s¸ch ­u tiªn cung 19
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.01: Bộ Luận Văn Thạc Sĩ Quản Trị Kinh Doanh MBA
165 tài liệu
2070 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2