intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Đề tài: Thực trạng về vai trò của nhà nước trong quá trình CNH-HĐH và những giải pháp nhằm nâng cao vai trò của nhà nước đối với quá trình CNH-HĐH ở nước ta trong thời gian tới

Chia sẻ: Phan Thi Ngoc Giau | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:29

Thêm vào BST
Báo xấu
149
lượt xem 34
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'đề tài: thực trạng về vai trò của nhà nước trong quá trình cnh-hđh và những giải pháp nhằm nâng cao vai trò của nhà nước đối với quá trình cnh-hđh ở nước ta trong thời gian tới', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Thực trạng về vai trò của nhà nước trong quá trình CNH-HĐH và những giải pháp nhằm nâng cao vai trò của nhà nước đối với quá trình CNH-HĐH ở nước ta trong thời gian tới

  1. TIỀU LUẬN Đề tài: "Tính tất yếu khách quan vai trò Nhà nước trong trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa " .
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1 Më §Çu Trong thêi ®¹i ngµy nay, Nhµ n­íc nµo còng cã vai trß nhÊt ®Þnh trong sù ph¸t triÓn cña mét quèc gia, ®Æc biÖt lµ trong sù nghiÖp c¶i tæ vµ x©y dùng nÒn kinh tÕ. ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa – hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi nhiÒu thµnh phÇn cïng tham gia. Trong ®iÒu kiÖn nh­ vËy th× vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ n­íc lµ kh¸ch quan, mét nhu cÇu néi t¹i cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, thÓ hiÖn ë viÖc Nhµ ®iÒu tiÕt nÒn kinh th«ng qua viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. V× vËy, n©ng cao vai trß cña Nhµ n­íc trong qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa – hiÖn ®¹i hãa lµ vÊn ®Ò mang tÝnh thêi sù vµ lµ ®Ò tµi nghiªn cøu cña nhiÒu cÊp, ngµnh, nhiÒu c¸n bé vµ sinh viªn. Nhµ n­íc thùc hiÖn tèt vai trß kinh tÕ cña m×nh ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng víi hiÖu qu¶ cao vµ bÒn v÷ng, t¹o tiÒn ®Ò rót ng¾n qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, tr¸nh nguy c¬ tôt hËu vµ ®uæi kÞp c¸c n­íc kinh tÕ ph¸t triÓn trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. §©y lµ mét vÊn ®Ò lín cÇn ®­îc nghiªn cøu kü l­ìng, song do kiÕn thøc cßn h¹n chÕ, bµi bµi viÕt nµy chØ nªu lªn nh÷ng néi dung c¬ b¶n vµ mét sè thùc tr¹ng vai trß cña Nhµ n­íc ®èi víi c«ng nghiÖp hãa trong nh÷ng n¨m qua, ®ång thêi ®­a ra mét sè ý kiÕn nh»m n©ng cao vai trß cña Nhµ n­íc trong thêi gian tíi. Bµi viÕt ®· ®­îc hoµn thµnh d­íi sù h­íng dÉn tËn t×nh cña thÇy c« gi¸o h­íng dÉn, ®ång thêi ®­îc sù gióp ®ì cña Th­ viÖn tr­êng vÒ nhiÒu tµi liÖu tham kh¶o bæ Ých. Bµi viÕt nµy ®­îc chia thµnh 2 ch­¬ng, bao gåm: Ch­¬ng 1: "TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vai trß Nhµ n­íc trong trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa". Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng vÒ vai trß cña nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh CNH-H§H vµ nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao vai trß cña nhµ n­íc ®èi víi qu¸ tr×nh CNH- H§H ë n­íc ta trong thêi gian tíi Em xin tr©n thµnh c¶m ¬n sù h­íng dÉn vµ quan t©m cña thÇy ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Em c¶m ¬n thÇy! 1
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2 Néi dung Ch­¬ng 1 TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vµ vai trß cña Nhµ n­íc ®èi víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. 1.1. Vai trß cña nhµ nhµ n­íc ®èi víi qu¸ tr×nh CNH-H§H 1. 1. 1 Th­c chÊt CNH-H§H. m«i quan hÖ gi÷a CNH-H§H? Tr­íc ®©y chóng ta cho r»ng c«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh trang bÞ kÜ thuËt hiÖn ®¹i cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n thay thÕ lao ®éng thñ c«ng b»ng lao ®äng c¬ khÝ ho¸ biÕn mét n­íc kÐm ph¸t triÓn thµnh mét n­íc cã c¬ cÊu c«ng n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i khoa häc kÜ thuËt tiªn tiÕn. Theo quan niÖm cña Liªn hîp quèc c«ng nghiÖp ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trong ®ã mét bé phËn nguån lùc quèc gia ngµy cµng lín ®­îc huy ®éng ®Ó x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu nghµnh víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i... C¸c quan niÖm nãi trªn dï c¸ch diÔn ®¹t cã thÓ kh¸c nh­ng ®Òu cã néi dung nãi chung ®ã lµ kÜ thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng hiÖn ®¹i, nÒn kinh tÕ ®¹t tr×nh ®é ph¸t triÓn. KÕt hîp quan niÖm truyÒn thèng víi quan niÖm hiÖn §¹i Héi nghÞ lÇn thø VII ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng Céng s¶n ®· ®­a ra quan niÖm míi vÒ c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i ho¸. Theo t­ t­ëng nµy c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô vµ qu¶n lÝ kinh tÕ x· héi tõ s¶n xuÊt thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông phæ biÕn søc lao ®éng cïng c«ng nghÖ, ph­¬ng tiÖn cïng ph­¬ng ph¸p tiªn tiÕn hiÖn ®¹i dùa trªn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao. Quan niÖm trªn ®· g¾n c«ng nghiÖp ho¸ víi hiÖn ®¹i ho¸ ®ång thêi x¸c ®Þnh ®­îc vai trß cña c«ng nghiÖp trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. Tr­íc ®æi míi c«ng nghiÖp ho¸ ®­îc tiÕn hµnh theo c¬ chÕ cò tËp trung bao cÊp ngµy nay chóng ta tiÕn hµnh theo c¬ chÕ míi ®ã lµ c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Tr­íc ®©y c«ng nghiÖp ho¸ ®­îc hiÓu lµ viÖc cña nhµ n­íc th«ng qua hai khu vùc quèc doanh vµ tËp thÓ, ngµy nay lµ sù nghiÖp cña toµn d©n víi sù tham gia cña tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. ChiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ tr­íc ®©y lµ c«ng nghiÖp ho¸ h­íng néi thay thÕ nhËp khÈu lµ chñ yÕu gÇn nh­ c« lËp víi thÞ tr­êng thÕ giíi cßn b©y giê lµ chiÕn l­îc h­íng vÒ xuÊt khÈu trong ®iÒu kiÖn më cöa víi c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi. 2
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 3 1. 1. 2 Vai trß cña nhµ n­íc ®èi víi sù nghiªp CNH-H§H ë n­íc ta a- X©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lÝ. C¬ cÊu kinh tÕ lµ tæng thÓ c¸c quan hÖ kinh tÕ hay c¸c bé phËn hîp thµnh cña nÒn kinh tÕ ;g¾n víi vÞ trÝ tr×nh ®é kÜ thuËt c«ng nghÖ quy m« tØ träng t­¬ng øng víi tõnh bé phËn vµ mèi quan hÖ t­¬ng t¸c gi÷a c¸c bé phËn g»n víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn nh»m thùc hiÖn môc tiªu kinh tÕ ®· ho¹ch ®Þnh. CÊu tróc cña c¬ cÊu kinh tÕ bao gåm : - C¬ cÊu nghµnh kinh tÕ. - C¬ cÊu vïng kinh tÕ - C¬ cÊu gi÷a thÞ x·, thÞ trÊn, thÞ tø, thµnh phè vµ ®« thÞ - C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ. VÒ c¬ cÊu nghµnh kinh tÕ. Thø nhÊt, khai th¸c tèt tiÒm n¨ng n«ng l©m ng­ nghiÖp. Thø hai ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng n«ng l©m thuû s¶n. Thø ba ph¸t huy lîi thÕ nh©n c«ng vµ truyÒn thèng s¶n xuÊt ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng tiªu dïng xuÊt khÈu. Thø t­ c¶i t¹o vµ n©ng cÊp hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng phôc vô ph¸t triÓn cña c¸c nghµnh kinh tÕ. Thø n¨m x©y dùng cã chän läc mét sè c¬ së c«ng nghiÖp nÆng träng yÕu vµ hÕt søc cÊp thiÕt cã ®iÒu kiÖn vÒ vèn c«ng nghÖ ®Ó ph¸t huy nhanh vµ cã hiÖu qu¶ cao. Thø s¸u ph¸t triÓn dÞch vô khai th¸c cã hiÖu qu¶ lîi thÕ vÒ tù nhiªn. VÒ c¬ cÊu vïng kinh tÕ t¹o ®iÒu kiÖn cho tÊt c¶ c¸c vïng ®Òu ph¸t triÓn trªn c¬ së khai th¸c tèt thÕ m¹nh vµ tiÒm n¨ng cña mçi vïng. VÒ c¬ cÊu thÞ tø, thÞ x·, thÞ trÊn, thµnh phè vµ ®« thÞ. Tuú ®iÒu kiÖn tõng n¬i, tÊt c¶ c¸c thÞ x· thÞ trÊn ®Òu ph¶i ®­îc ph¸t triÓn trªn c¬ së ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp dÞch vô mang ý nghÜa tiÓu vïng. h×nh thµnh c¸c thÞ tø lµm trung t©m kinh tÕ v¨n ho¸ cña mçi x· hoÆc côm x·. VÒ c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ. LÊy viÖc gi¶i phãng søc s¶n xuÊt ®éng viªn tèi ®a mäi nguån lùc bªn trong vµ bªn ngoµi cho viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. Ph¸t huy vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc. b- §Èy m¹nh cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®i ®«i víi tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ míi tõ n­íc ngoµi 1. 2 – Véi dung vai trß cña nhµ n­íc ®«Ý víi qu¸ tr×nh CNH_H§H 3
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 4 1.2.1.Vai trß cña nhµ n­íc trong viÖc ®Þnh h­íng cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸: Vai trß qu¶n lÝ kinh tÕ cña Nhµ n­íc b¾t ®Çu tõ sù cÇn thiÕt ph¶i phèi hîp lao ®éng chung vµ do tÝnh chÊt x· héi ho¸ cao cña s¶n xuÊt quy ®Þnh Lùc l­îng s¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn tr×nh ®é x· héi ho¸ cña s¶n xuÊt cµng cao th× ph¹m vi thùc hiÖn vai trß nµy cµng cÇn thiÕt vµ møc ®é ®ßi hái cña nã cµng chÆt chÏ vµ nghiªm ngÆt. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ víi c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ b­íc ph¸t triÓn tÊt yÕu cña kinh tÕ tù cÊp tù tóc, mét tr×nh ®é x· héi ho¸ cao cña s¶n xuÊt. Tuú theo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, møc ®é ®¹t ®­îc cña sù x· héi ho¸ s¶n xuÊt trong mçi n­íc vµ trong mçi thêi k× mµ gi÷a chóng cã nh÷ng quan hÖ tØ lÖ nhÊt ®Þnh ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn c©n ®èi, khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc bªn trong còng nh­ bªn ngoµi. Sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña lùc l­îng s¶n xuÊt, sù t¸c ®éng th­êng xuyªn cña c¸c nh©n tè tù nhiªn x· héi, kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ ®èi ngo¹i lµm cho c¸c tØ lÖ ®ã lu«n lu«n thay ®æi. C¸c quan hÖ tØ lÖ ®ã cã thÓ phï hîp víi yªu cÇu cña quy luËt vµ tÝnh quy luËt ho¹t ®éng kh¸ch quan ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ t¨ng tr­ëng. Ng­îc l¹i c¸c quan hÖ tØ lÖ ®ã cã thÓ kh«ng phï hîp vµ lµm cho nÒn kinh tÕ r¬i vµo t×nh tr¹ng yÕu kÐm. §Æc biÖt khi c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn th× c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc x©m nhËp, t¸c ®éng lÉn nhau :c¸c nguån lùc bªn trong vµ bªn ngoµi cã thÓ di chuyÓn phï hîp hoÆc kh«ng phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ trong n­íc :quy m« vµ c¬ cÊu kinh tÕ cã thÓ di chuyÓn theo h­íng tiÕn bé, hîp lÝ tèi ­u hoÆc l¹c hËu bÊt hîp lÝ nÒn kinh tÕ cña mçi quèc gia lµ mét m¾t xÝch trong hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. T×nh h×nh ®ã ®· ®Æt lªn vai c¸c nhµ n­íc kh«ng chØ lµ ng­êi b¶o vÖ trËt tù x· héi vµ an ninh quèc gia mµ cßn lµ ng­êi hiÓu biÕt quy luËt vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt x· héi, n¾m v÷ng vµ dù b¸o ®­îc diÕn biÕn kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc, cã kh¶ n¨ng sö dông c¸c ®ßn b¶y kinh tÕ, thÓ chÕ ho¸ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ thµnh hÖ thèng c¸c luËt lÖ c¸c quy chÕ ®ång bé ®Ó trùc tiÕt t¸c ®éng khèng chÕ ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Þnh h­íng sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc, c¸c vïng vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nh»m ®¶m b¶o nhu cÇu c©n ®èi trong sù ph¸t triÓn do chÝnh c¸c quy luËt vµ tÝnh quy luËt kh¸ch quan cña ®êi sèng kinh tÕ quyÕt ®Þnh. Cã thÓ kh¼ng ®Þng r»ng, yªu cÇu c©n ®èi trong sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ lµ c¬ së kh¸ch quan, s©u xa cña vai trß qu¶n lÝ Nhµ n­íc vÒ kinh tÕ. 4
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 1.2.2. Nhµ n­íc t¹o nh÷ng tiÒn ®Ò ®Ó thùc hiÖn céng nghiÖp ho¸: 1.2.2.1.ChÝnh s¸ch vÒ vèn: Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi chÝnh s¸ch vÒ vèn lµ mét trong c¸c yÕu tè quan träng ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Sau hai cuéc chiÕn tranh khèc liÖt n­íc ta b­íc vµo c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n­íc. Thêi k× tr­íc 1986 n­íc ta häc tËp m« h×nh c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa cò x©y dùng mét nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Vµ hËu qu¶ lµ n­íc ta l©m vµo khñng ho¶ng trÇm träng l¹m ph¸t phi m·, nÒn kinh tÕ tr× trÖ. B¾t ®Çu tõ n¨m 1986 n­íc ta thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Sau h¬n m­êi n¨m ®æi míi n­íc ta ®· tho¸t khái khñng ho¶ng vµ cã møc t¨ng tr­ëng kh¸. Tuy nhiªn thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ cßn rÊt nhiÒu ®iÒu bÊt cËp nguy c¬ tôt hËu vÉn cßn ®ã nh­ mét th¸ch thøc. D©n sè ®«ng, lao ®éng nhiÒu nh­ng tr×nh ®é kÜ thuËt chuyªn m«n thÊp, tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu, c¬ së h¹ tÇng cho ph¸t triÓn kinh tÕ thÊp kÐm. Nh÷ng ®iÒu trªn kh«ng thÓ mét doanh nghiÖp hay mét c¸ nh©n cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc mµ ph¶i lµ nhµ n­íc. Do ®ã ph¶i n©ng cao vai trß cña nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ nh»m ®­a ®Êt n­íc ®i lªn, nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng, h¹n chÕ nh÷ng nh­îc ®iÓm cña thÞ tr­êng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan 1.2.2.2. ChÝnh s¸ch vÒ ph¸t triÓn céng nghÖ: S au hai cuéc chiÕn tranh kÐo dµi VIÖT NAM b­íc vµo c«ng cuéc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ víi xuÊt ph¸t ®iÓm rÊt thÊp vÒ mÆt c«ng nghÖ. Tr×nh ®é c«ng nghÖ n­íc ta nãi chung rÊt thÊp so víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp hÖ thèng m¸y mãc thiÕt bÞ l¹c hËu tõ 2-4 thÕ hÖ vµ ®­îc h×nh thµnh ch¾p v¸ tõ nhiÒu nguån. C¸c chØ tiªu chñ yÕu nh­ møc tiªu hao nguyªn nhiªn vËt liÖu th­êng gÊp tõ 1, 5 ®Õn 2 lÇn møc trung b×nh chung cña thÕ giíi, gi¸ thµnh s¶n phÈm cao do nhiÒu yÕu tè nh­ng tr­íc hÕt lµ do c«ng nghÖ l¹c hËu. Tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu còng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr­êng. Trong mét cuéc ®iÒu tra vÒ t×nh tr¹ng c«ng nghÖ cho thÊy chØ cã kho¶ng 45% lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ trung ­¬ng vµ 25% lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ ®Þa ph­¬ng ®· ®­îc c¬ khÝ ho¸ tù ®éng ho¸. C«ng nghÖ l¹c hËu ®Én ®Õn hao phÝ lín n¨ng l­îng vµ nguyªn liÖu hiÖu qu¶ sö dông thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ thÊp. ChÝnh nh÷ng ®iÒu nµy ®· t¹o mét søc Ðp lín ®èi víi nhiÖm vô ®æi míi c«ng nghÖ trong ®ã chuyÓn giao c«ng nghÖ tõ n­íc ngoµi cã ý nghÜa v« cïng quan träng. §Ó kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng lùc c«ng nghÖ trong n­íc thóc ®Èy sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ ngµy 5-12-1988 Héi ®ång Nhµ n­íc ®· th«ng qua 5
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 6 ph¸p lÖnh chuyÓn giao c«ng nghÖ. §iÒu 1 cña ph¸p lÖnh quy ®Þnh râ: “ Nhµ n­íc ViÖt Nam khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ë n­íc ngoµi chuyÓn giao c«ng nghÖ vµo ViÖt Nam trªn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng, hai bªn cïng cã lîi. Nhµ n­íc ViÖt Nam b¶o ®¶m quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc ë n­íc ngoµi chuyÓn giao c«ng nghÖ vµo ViÖt Nam, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc chuyÓn giao ®ã ”. ChuyÓn giao cã thÓ thùc hiÖn b»ng nhiÒu con ®­êng kh¸c nhau, ë n­íc ta trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ®­îc chuyÓn giao b»ng c¸c kªnh th­¬ng m¹i th«ng qua c¸c dù ¸n ®Çu t­ 100% vèn n­íc ngoµi, liªn doanh, hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp tù bá vèn mua thiÕt bÞ. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ban hµnh ngµy 29-12-1987 cho phÐp bªn n­íc ngoµi tham gia xÝ nghiÖp liªn doanh gãp vèn. C¸c nhµ ®Çu t­ ®­îc phÐp chuyÓn lîi nhuËn vÒ n­íc hoÆc sang n­íc thø ba. KÓ tõ khi thùc hiÖn LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ph¸p lÖnh chuyÓn giao c«ng nghÖ viÖc ®æi míi b»ng chuyÓn giao c«ng nghÖ ®· ®­îc thùc hiÖn víi quy m« lín, tèc ®é nhanh h¬n c¸c thêi k× tr­íc kh¸ nhiÒu. Tr×nh ®é c«ng nghÖ trong nhiÒu lÜnh vùc s¶n xuÊt ®· cã sù c¶i thiÖn râ rÖt. ViÖt Nam nhËn ®­îc nhiÒu c«ng nghÖ h¬n ®· cã h¬n 700 c«ng ty tõ h¬n 50 quèc gia vµ vïng l·nh thæ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Nguån c«ng nghÖ s«i ®éng ch¶y vµo ViÖt Nam ®· cã t¸c dông kÝch thÝch lµm s«i ®éng ®êi sèng c«ng nghÖ ViÖt Nam. Qua thÈm ®Þnh dù ¸n cho thÊy mét sè dù ¸n trong c¸c lÜnh vùc dÇu khÝ viÔn th«ng..c«ng nghÖ chuyÓn giao vµo ViÖt Nam thuéc lo¹i hiÖn ®¹i nhÊt thÕ giíi. Trong c¸c c¬ së thùc hiÖn c¸c dù ¸n nµy ®iÒu kiÖn lao ®éng ®­îc n©ng lªn râ rÖt, ng­êi lao ®éng ®­îc gi¶m nhÑ c¸c c«ng viÖc thñ c«ng, bít tiÕp xóc víi c¸c yÕu tè nguy hiÓm ®éc h¹i. M«i tr­êng lao ®éng còng ®­îc c¶i thiÖn Ýt « nhiÔm m«i tr­êng h¬n tr­íc. Ngµnh v« tuyÕn viÔn th«ng lµ ngµnh ®­îc ®¸nh gi¸ thùc hiÖn cã kÕt qu¶ viÖc hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ®i th¼ng vµo sè ho¸, tù ®éng ho¸ vµ ®a dÞch vô, sö dông vÖ tinh viÔn th«ng m¹ng truyÒn dÉn b»ng c¸p quang vµ vi ba b¨ng réng, tæng ®µi tù ®éng trªn c¶ n­íc, hÖ thèng th«ng tin di ®éng vµ m¹ng chuyÓn m¹ng gãi d÷ liÖu. M¹ng l­íi b­u chÝnh viÔn th«ng tuy cãn Ýt vÒ sè l­îng nh­ng hiÖn ®¹i t­¬ng thÝch víi m¹ng l­íi c¸c n­íc ph¸t triÓn. Thùc tÕ qua ngµnh v« tuyÕn viÔn th«ng ®· chøng minh c¸c c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ cña chóng ta hoµn toµn cã thÓ lµm chñ c«ng nghÖ nhËp ho¹t ®éng vµ ph¸t huy hiÖu qu¶ kinh tÕ kÜ thuËt cao. Ngµnh c¬ khÝ kÓ tõ sau khi thùc hiÖn luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ph¸p lÖnh chuyÓn giao c«ng nghÖ vµo ViÖt Nam ®· vµ ®ang dÇn ®­îc phÞc håi vµ cã sù 6
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 t¨ng tr­ëng kh¸. Víi c¸c thiÕt bÞ gia c«ng khu«n mÉu hiÖn ®¹i cña NhËt, Anh, §øc ngµnh c«ng nghiÖp c¬ khÝ ViÖt Nam ®· chÕ t¹o ra ®­îc c¸c s¶n phÈm dïng cho nh÷ng c«ng viÖc chÕ biÕn th«. C¸c ph©n ngµnh c¬ khÝ n«ng nghiÖp, m¸y c«ng cô, m¸y phôc vô c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ cã gi¸ trÞ s¶n l­îng t¨ng gÊp ®«i n¨m 1990. C«ng nghÖ trong ngµnh ®iÖn vµ thiÕt bÞ ®iÖn thuéc lo¹i tiªn tiÕn trªn thÕ giíi. T¹i c«ng ty ®o ®iÖn nhê hîp ®ång chuyÓn giao c«ng nghÖ víi Thôy SÜ chÊt l­îng c«ng t¬ ®iÖn cña c«ng ty ®¹t chÊt l­îng cao ®é chÝnh x¸c tõ 0, 1 trë lªn c«ng t¬ ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ IEC®­îc kh¸ch hµng trong vµ ngoµi n­íc ®Æt mua víi sè l­îng lín. Nh×n chung c¸c nguån c«ng nghÖ nhËp ®· c¶i thiÖn c«ng nghÖ trong n­íc n©ng cao chÊt l­îng, ®a d¹ng mÉu m·, gãp phÇn n©ng cao kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. §¸ng gi¸ tr×nh ®é c«ng nghÖ kh«ng chØ dùa trªn phÇn cøng lµ thiÕt bÞ v× thiÕt bÞ chØ lµ mét trong bèn yÕu tè cÊu thµnh kh¸i niÖm c«ng nghÖ ®ã lµ thiÕt bÞ, con ng­êi, th«ng tin, qu¶n lÝ. BiÕt ph¸t triÓn ®ång bé 3 yÕu tè cßn l¹i th× dï thiÕt bÞ ch­a ph¶i lµ tiªn tiÕn nhÊt vÉn cã thÓ t¹o ra ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao nh­ NghÞ quyÕt Trung ­¬ng 7 nªu râ “ ph¸t huy nguån lùc con ng­êi lµm yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng ”. B½ng nhiÒu nguån kh¸c nhau chïng ta ®· cã trong tay l­îng thiÕt bÞ c«ng nghÖ trÞ gi¸ hµng chôc ngµn tØ ®ång. Tuy vËy thêi gian ®Çu ®i vµo hîp t¸c vµ ®Çu t­ viÖc ®æi míi c«ng nghÖ cßn ch­a kh¶ quan, yÕu tè chuyÓn giao c«ng nghÖ trong c¸c liªn doanh cßn thÊp, thËm chÝ kh«ng tr­êng hîp nhËp c¶ c¸c thiÕt bÞ l¹c hËu th¶i lo¹i g©y ¶nh h­ëng m«i tr­êng lµm viÖc vµ søc khÎo c«ng nh©n. Mét cuéc kh¶o s¸t víi h¬n 700 thiÕt bÞ, 3 d©y chuyÒn nhËp t¹i 42 nhµ m¸y 76% sè m¸y míi nhËp thuéc thÕ hÖ nh÷ng n¨m 1950-1960 70% sè m¸y nhËp ®· hÕt khÊu hao 50% lµ m¸y cò t©n trang. Do sö dông nhiÒu m¸y mãc qu¸ l¹c hËu ­íc tÝnh ë ViÖt Nam hiÖn nay cã kho¶ng 300-400 th­¬ng tËt dÉn ®Õn chÕt ng­êi vµ h¬n 20000 tai n¹n nghÒ nghiÖp x¶y ra mçi n¨m. NhiÒu c¬ së kh«ng xö lÝ chÊt th¶i trong s¶n xuÊt còng g©y nguy h¹i trùc tiÕp cho ng­êi lao ®éng vµ g©y « nhiÔm m«i tr­êng xung quanh. VÝ dô c«ng ty bét ngät Vª®an do trùc tiÕp th¶i n­íc th¶i c«ng nghiÖp cã chøa chÊt ®éc kh«ng qua xö lÝ vµo s«ng ThÞ V¶i g©y « nhiÔm nÆng, lóa ë ven s«ng bÞ óa vµng vµ lµm chÕt t«m c¸ hµng lo¹t cña bµ con ng­ d©n trªn diÖn tÝch hµng tr¨m ha. Nguyªn nh©n chñ yÕu cña t×nh h×nh trªn lµ phÝa ViÖt Nam thiÕu th«ng tin vÒ c¸c lo¹i c«ng nghÖ cÇn thiÕt cã thÓ chuyÓn giao vµ nh÷ng tiªu cùc n¶y sinh trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vµ thùc hµnh chuyÓn giao c«ng nghÖ. Ngoµi ra cßn nhiÒu nh©n tè kh¸c t¹o søc c¶n nhÊt ®Þnh ®èi víi chuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt Nam 7
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 8 - C¬ së vËt chÊt phôc vô cho qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ ch­a ®­îc n©ng cÊp ®Õn møc cÇn thiÕt. - C¸c ho¹t ®éng hç trî chuyÓn giao c«ng nghÖ, ®µo t¹o båi d­ìng lao ®éng còng ch­a ®­îc t¨ng c­êng. - ChuyÓn giao c«ng nghÖ kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò kÜ thuËt ®¬n thuÇn mµ nã cßn liªn quan ®Õn vÊn ®Ò c«ng ¨n viÖc lµm, thu nhËp cña c«ng nh©n viªn nªn th«ng th­êng c¸c doanh nghiÖp Ýt d¸m ®æi míi triÖt ®Ó. - Sù h¹n chÕ vÒ vèn còng lµm gi¶m tèc ®é, gi¶m quy m« vµ hiÖu qu¶ cña chuyÓn giao c«ng nghÖ. V× Nhµ n­íc h¹n chÕ cÊp vèn, nªn doanh nghiÖp chØ cßn liªn doanh víi n­íc ngoµi vµ vay vèn cña chÝnh ®èi t¸c liªn doanh nh»m chuyÓn giao c«ng nghÖ. Trong tr­êng hîp nµy phÝa VIÖT NAM th­êng ph¶i chÊp nhËn nh÷ng c«ng nghÖ cã tr×nh ®é kÜ thuËt kh«ng cao do chÝnh ®èi t¸c chuyÓn giao hoÆc giíi thiÖu. - Thùc lùc c¸n bé khoa häc kh«ng Ýt nh­ng ch­a m¹nh. ViÖt Nam cã kho¶ng 10000 c¸n bé ®¹i häc trªn 1 triÖu d©n. Sè c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ vÒ c¸c nghµnh khoa häc kÜ thuËt chØ chiÕm 15, 4% trªn tæng sè. ChÊt l­îng ®µo t¹o c¸n bé khoa häc thÊp, ch­a ®­îc cËp nhËt tri thøc hiÖn ®¹i cña thÕ giíi, thiÕu c¸n bé chñ chèt thùc hiÖn nh÷ng ch­¬ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc cã t×nh ®ét ph¸ cao. Lùc l­îng chuyªn gia th­êng chØ n¾m lÝ thuyÕt mµ thiÕu thùc hµnh. NghÞ quyÕt 26-NQ/TW ngµy 30/3/1991cña Bé ChÝnh trÞ Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng vÒ khoa häc ®· chØ râ : ®éi ngò c¸n bé khoa häc ®«ng nh­ng kh«ng ®ång bé thiÕu nh÷ng c¸n bé khoa häc th¹o c«ng nghÖ giái qu¶n lÝ. ViÖc ®µo t¹o, b«× d­ìng vµ sù dông c¸n bé khoa häc cßn nhiÕu thiÕu sãt. §Çu t­ tµi chÝnh cho c«ng nghÖ cña Nhµ n­íc thÊp. NghÞ quyÕt 26/NQ-TW ngµy 30/3/1991 c¶u bé chinhd trÞ ®· nªu râ : “t¨ng m¹nh ®Çu t­ cho cho c¸c ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ tõ nhiÒu nguån..”. Ph¸t biÓu t¹i Héi nghÞ lÇn 7 ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng kho¸ VII, Tæng bÝ th­ §ç M­êi nhÊn m¹nh “ ph¶i cã ®Çu t­ tho¶ ®¸ng vÒ ph­¬ng diÖn tµi chÝnh th× míi cã thÓ t¹o ra tiÒm lùc m¹nh vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ”. Chi phÝ b×nh qu©n cho mét hµng n¨m cho mçi c¸n bé khoa häc vµ c«ng nghÖ tõ ng©n s¸ch ë VIÖT NAM chØ ®¹t 1000 USD so víi møc b×nh qu©n trªn thÕ giíi lµ 55324 USD. §iÒu ®ã cã nhiÒu nguyªn nh©n do khã kh¨n chung cña nÒn kinh tÕ, do sù eo hÑp cña ng©n s¸ch. Song cÇn nhÊn m¹nh lµ c¬ chÕ qu¶n lÝ huy ®éng cßn mang nÆng tÝnh tËp trung quan liªu, kÐm hiÖu qu¶. §Ó cã thÓ tr¸nh ®­îc nguy c¬ trë thµnh b¶i th¶i c«ng nghÖ VIÖT NAM cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ ®­îc ho¹ch ®Þnh mét c¸ch cô thÓ thÝch hîp víi 8
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 9 nh÷ng yªu cÇu míi hoµn c¶nh míi. Tr­íc thùc tr¹ng trªn viÖc nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch ®Ó t¨ng c­êng hiÖu qu¶ ®æi míi vµ qu¶n lÝ c«ng nhÖ nhËp cµng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Ngoµi c¸c luËt vµ ph¸p lÖnh ®· cã nh­ luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, ph¸p lÖnh chuyÓn giao c«ng nghÖ, ph¸p lÖnh b¶o hé së h÷u quyÒn c«ng nghiÖp ®· cã mét sè v¨n b¶n cña ChÝnh phñ. Nh­ng vÉn cßn thiÕu nh÷ng v¨n b¶n cô thÓ vµ ®iÒu quan träng lµ c¸c v¨n b¶n ®· cã ch­a ®­îc chÊp hµnh nghiªm tóc. Tr­íc hÕt Nhµ n­íc ph¶i gi÷ ®­îc vai trß kiÓm so¸t chÆt chÏ ®èi víi viÖc ®æi míi thiÕt bÞ b»ng con ®­êng nhËp. Nhµ n­íc cÇn chñ ®éng ®Çu t­ hoÆc khuyÕn khÝch ®Çu t­ ®Ó cã nh÷ng doanh nghiÖp ®ñ m¹nh thùc hiÖn c«ng viÖc ph©n biÖt thËt gi¶ tèt xÊu, tËp hîp ph©n tÝch, tæng hîp th«ng tin vÒ thiÕt bÞ c«ng nghÖ thÕ giíi tõ c¸c kªnh cã thÓ cã. ViÖc kiÓm so¸t lµ cÊp b¸ch nh­ng ph¶i ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan vµ chÆt chÏ. Trong giai ®o¹n ®Çu viÖc chuyÓn giao vÉn lµ nhËp vµ thÝch nghi víi c«ng nghÖ nhËp. V× vËy c«ng t¸c nghiªn cøu triÓn khai vµ ®µo t¹o c¸n bé còng tËp trung theo h­íng nµy, ¸p dông cã hiÖu qu¶ c«ng nghÖ nhËp còng lµ thµnh qu¶ khoa häc ®¸ng biÓu d­¬ng vµ kÝnh träng. Theo kinh nghiÖm nhiÒu n­íc, ®Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ c«ng nghÖ nhËp cã thÓ thùc hiÖn sao chÐp nh©n b¶n võa tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ v­µ n©ng cao tr×nh ®é thiÕt kÕ chÕ t¹o, thiÕt bÞ cã thÓ ®­îc c¶i tiÕn n©ng cao tÝnh n¨ng ®­a n¨ng suÊt hiÖu qu¶ cao h¬n. §ã còng chÝnh lµ qu¸ tr×nh n©ng cao n¨ng lùc néi t¹i cña c«ng nghiÖp trong qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ. 1.2.2.3.ChÝnh s¸ch vÒ ®èi ngo¹i: C«ng t¸c ®èi ngo¹i ®· gióp c¸c n­íc tõ ®èi ®Çu chuyÓn sang ®èi vµ më ra nhiÒu c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. §ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c quèc gia trong ®ã cã ViÖt Nam t¹o ra nhiÒu hµng ho¸. §èi víi n­íc ta trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ®Ó t¹o ra sù ph¸t triÓn kinh tÕ tõg mét n­íc cã nÒn kinh tÕ l¹c hËu trë thµnh mét quèc gia cã tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao. Do ®ã chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i ph¶i ®Æt lªn hµng ®Çu. 1.2.3. Vai trß cña nhµ n­íc trong viÖc tæ chøc thùc hiÖn CNH-H§H : §Èy m¹nh cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®i ®«i víi tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ míi tõ n­íc ngoµi. ViÖc nghiªn cøu c¸c m« h×nh vµ kinh nghiÖm cña c¸c n­íc trong qu¸ tr×nh céng nghiÖp ho¸ rÊt cÇn thiÕt cho chóng ta. Mçi m« h×nh cô thÓ vµ nh÷ng kinh nhgiÖm cô thÓ ®Òu xuÊt ph¸t tõ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña mçi n­íc trong bèi c¶nh quèc tÕ. Tõ nh÷ng kinh nghiÖm cña c¸c n­íc, nhµ n­íc cã nh÷ng chÝnh s¸ch thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ mét c¸ch cã hiÖu qu¶. 9
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 10 Ch­¬ng 2 Thùc tr¹ng vÒ vai trß cña nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ thêi gian qua vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao vai trß cña nhµ n­íc ®èi víi qu¸ tr×nh CNH – H§H ë n­íc ta trong thêi gian tíi 2.1. Thùc tr¹ng vÒ vai trß cña nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh CNH – H§H ë n­íc ta thêi gian qua. 2. 1.1. Thùc tr¹ng vÒ x¸c ®Þnh môc tiªu, ®Þnh h­íng cho b­íc ®i cña CNH – H§H. Vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc lµ vai trß kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña mçi Nhµ n­íc trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc,. Vai trß cña Nhµ n­íc ®­îc biÓu hiÖn ë c¸c néi dung sau: Thø nhÊt, Nhµ n­íc cã vai trß ®Þnh h­íng sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Vai trß qu¶n lÝ cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®­îc thÓ hiÖn tr­íc hÕt vµ quan träng ë chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, x¸c ®Þnh môc tiªu Nhµ n­íc cô thÓ ho¸ ®­êng lèi kinh tÕ cña §¶ng thµnh nh÷ng môc tiªu, tèc ®é ph¸t triÓn cÇn ph¶i ®¹t tíi vµ x¸c ®Þnh thø tù môc tiªu. Do ®ã kh«ng nh÷ng cÇn coi träng mµ ph¶i n©ng cao kÕ ho¹ch ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n. Thø hai, Nhµ n­íc t¹o m«i tr­êng, ®iÒu kiÖn cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. §iÒu kiÖn quan träng hµng ®Çu lµ sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ kinh tÕ x· héi ®Ón c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸c chñ thÓ kinh doanh hµng ho¸ yªn t©m bá vèn ®Çu t­, më réng s¶n xuÊt.. X©y dùng ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr­êng bao gåm thÞ tr­êng hµng tiªu dïng, t­ liÖu s¶n xuÊt, søc lao ®éng, tiÒn tÖ s¶n phÈm khoa häc, dÞch vô... Ph¸t triÓn hÖ thèng th«ng tin kinh tÕ, khoa häc c«ng nghÖ, c¸c dù b¸o vÒ mÆt hµng gi¸ c¶ c¸c nhu cÇu cña thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. X©y dùng míi vµ n©ng cÊp dÇn c¬ së h¹ tÇng cïng víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸. Bao gåm c¬ së h¹ tÇng vÒ tµi chÝnh tiÒn tÖ vµ c¬ së h¹ tÇng x· héi. Thø ba, Nhµ n­íc ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng b»ng c¸c c«ng cô nh­ : Ph¸p luËt:qu¶n lÝ Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng chñ yÕu b»ng ph¸p luËt. Ph¸p luËt, quan träng lµ hÖ thèng ph¸p luËt kinh tÕ, t¹o hµnh lang an toµn cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, b¶o ®¶m kØ c­¬ng cho c¸c ho¹t ®éng cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Do ®ã cÇn cã hÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé, thèng nhÊt vµ 10
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 11 tõng b­íc hoµn chØnh kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu ph¸p luËt g©y nhiÒu kÏ hë trong qu¶n lÝ. §ã lµ mét nguyªn nh©n quan träng cña nh÷ng hµnh vi l¹m dông tiªu cùc tham nhòng bu«n lËu, ¨n c¾p tµi s¶n quèc gia g©y hçn lo¹n trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ :trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, chÝnh s¸ch kinh tÕ lµ mét c«ng cô cùc k× s¾c bÐn vµ tr­íc hÕt lµ chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ tÝn dông, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ thuÕ quan, chÝnh s¸ch c«ng nghÖ vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ... Thø t­, sù kiÓm so¸t cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. KiÓm so¸t lµ nh»m thiÕt lËp c¸c trËt tù kØ c­¬ng trong ho¹t ®éng kinh tÕ, b¶o vÖ tµi s¶n quèc gia, lîi Ých cña ng­êi lao ®éng vµ gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi, Nhµ n­íc thùc hiÖn kiÓm kª kiÓm so¸t ®¨ng kÝ kinh doanh, ho¹t ®éng kinh doanh, chÊt l­îng s¶n phÈm, tµi chÝnh... ®èi víi mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt l­u th«ng. Trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ th× vai trß ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ ®¶m b¶o nÒn kinh tÕ theo ®óng môc tiªu ®· ®Þnh lµ quan träng nhÊt. 2. 1.2. Thùc tr¹ng vÒ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. NhËn thøc ®­îc vai trß to lín cña gi¸o dôc trong sù nghiÖp ®æi míi vµ ph¸t triÓn, nghÞ quyÕt lÇn thø 4 BCHTW §¶ng kho¸ VII ®· chØ râ “ cïng víi khoa häc vµ c«ng nghÖ, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu, lµ ®éng lùc thóc ®Èy vµ lµ mét®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó b¶o ®¶m viÖc thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi. Gi¸o dôc lµ quèc s¸ch hµng ®Çu thÓ hiÖn ë c¸c quan ®iÓm c¬ b¶n sau : Thø nhÊt, ®Çu t­ cho gi¸o dôc lµ mét d¹ng ®Çu t­ ph¸t triÓn v× nã lµ ®éng lùc ®Ó t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Gi¸o dôc cung cÊp cho nÒn kinh tÕ mét lùc l­îng lao ®éng cã tay nghÒ giái cã trÝ tuÖ cao cã n¨ng lùc thùc sù. §Ó thùc hiÖn ®­îc th× ph¶i ®æi míi liªn tôc m« h×nh gi¸o dôc. Khi gi¸o dôc trë thµnh ®éng lùc t¨ng tr­ëng kinh tÕ th× ng©n s¸ch cho gi¸o dôc kh«ng cßn lµ g¸nh nÆng cho x· héi n÷a. Thø hai, ®ã lµ quan ®iÓm x· héi ho¸ gi¸o dôc ®µo t¹o. Ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ph¶i mang tÝnh chÊt x· héi ho¸ cao lµ sù nghiÖp cña toµn d©n. Khi gi¸o dôc cã tÝnh x· héi th× mäi thµnh viªn trong céng ®ång ®Òu cã tr¸ch nhiÖm quan t©m gãp søc lùc tiÒn cña ph¸t triÓn gi¸o dôc. MÆt kh¸c mäi thµnh viªn ®Òu ph¶i cã nghÜa vô häc tËp v× nã mang l¹i lîi Ých trùc tiÕp cho b¶n th©n, cho c¸c 11
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 12 doanh nghiÖp vµ cho toµn x· héi. Cho nªn ng­êi ®i häc ph¶i cã nghÜa vô ®ãng gãp häc phÝ, ng­êi sö dông lao ®éng qua ®µo t¹o ph¶i ®ãng gãp chi phÝ ®µo t¹o. Thø ba trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ph©n ho¸ giµu nghÌo do ®ã ®Ó c«ng b»ng trong c¬ héi gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, t¹o nªn sù ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng §¶ng vµ Nhµ n­íc cã c¸c chÝnh s¸ch ­u tiªn ph¸t triÓn. Thø t­, ­u tiªn x©y dùng c¸c c¬ së ®µo t¹o cã chÊt l­îng cao. Bëi v× khi quy m« gi¸o dôc më réng th× kh«ng thÓ ph¸t triÓn ®Òu kh¾p trªn diÖn réng c¸c tr­êng cã chÊt l­îng nh­ nhau. Do ®ã ph¶i tËp trung ph¸t triÓn mét bé phËn nhá gi¸o dôc cã chÊt l­îng cao. Bé phËn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cã chÊt l­îng cao sÏ lµ h¹t nh©n ®Ó tõ ®ã gióp cho viÖc n©ng cao chÊt l­îng cña c¶ hÖ thèng gi¸o dôc. Gi¸o dôc VIÖT NAM ®ang ®øng tr­íc nh÷ng th¸ch thøc to lín tr­íc yªu cÇu ®æi míi kinh tÕ x· héi vµ tr­íc yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®aÞ ho¸ tr­íc søc Ðp vÒ nguy c¬ tôt hËu so víi c¸c n­íc trong khu vùc. Trong vßng 20 n¨m tíi gi¸o dôc VIÖT NAM ph¶i thùc hiÖn ®­îc c¸c môc tiªu c¬ b¶n : n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nh©n lùc vµ båi d­ìng nh©n tµi. Môc tiªu thø nhÊt lµ n©ng cao mÆt b»ng d©n trÝ. VËn ®éng thanh thiÕu niªn d­íi 23 tuæi ®i häc ®Ó n©ng sè n¨m ®i häc trung b×nh cña ng­êi d©n ë møc 5 hiÖn nay lªn 9 vµo n¨m 2020. MÆt b»ng d©n trÝ ®­îc n©ng lªn vµ biÓu hiÖn cña nã lµ ng­êi cã tr×nh ®é v¨n ho¸ phæ th«ng n¾m ®­îc kiÕn thøc khoa häc c«ng nghÖ c¬ b¶n. Thø hai lµ t¨ng häc sinh c¸c cÊp häc liªn tôc. Thø ba lµ n©ng tØ lÖ nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é cö nh©n tiÕn sÜ ngang b»ng víi c¸c n­íc trong khu vùc. Môc tiªu thø hai lµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc. TËp trung tr­íc hÕt vµo ®µo t¹o h­íng nghiÖp cho häc sinh mét c¸ch thiÕt thùc. §Ó cho mäi ng­êi cã kÜ n¨ng lao ®éng kÜ thuËt liªn tôc t¨ng lªn 30% vµo n¨m 2020. T¨ng tØ lÖ lao ®éng ®­îc ®µo t¹o nghÒ ë møc 60% n¨m 2020. Môc tiªu thø ba lµ båi d­ìng nh©n tµi v× nh©n tµi lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn, lµ ®éng lùc t¹o nªn c¸c thÕ m¹nh trong hîp t¸c vµ c¹nh tranh quèc tÕ. §Ó båi d­ìng nh©n tµi Nhµ n­íc chñ tr­¬ng thµnh lËp mét bé phËn gi¸o dôc cã chÊt l­îng cao cã quy m« vµ chÊt l­îng ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ ®ã lµ c¸c tr­êng ®iÓm ë bËc häc phæ th«ng vµ mét sè tr­êng ®¹i häc quèc gia ®µo t¹o ®a nghµnh. N©ng dÇn tØ lÖ häc sinh ë c¸c tr­êng nµy lªn 20% vµo n¨m 2020. Song song víi ®µo t¹o ë trong n­íc båi d­ìng ®µo t¹o ë n­íc ngoµi còng rÊt quan träng, ph¶i th­êng xuyªn cö c¸c c¸n bé khoa häc qu¶n lÝ chñ chèt ®i ®µo t¹o ë n­íc ngoµi. Quy m« gi¸o dôc kh«ng ngõng ph¸t triÓn ë c¸c nghµnh häc, c¸c cÊp häc. Nh­ng sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu qua c¸c thêi k×. Thêi k× tr­íc ®æi míi gi¸o dôc, gi¸o dôc ViÖt Nam tu©n theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Gi¸o dôc vµ 12
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 13 ®µo t¹o ®­îc nhµ n­íc cÊp ng©n s¸ch hoµn toµn c¸c chØ tiªu gi¸o dôc ®­îc ®Ò ra trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nhµ n­íc cã kÕ ho¹ch ph©n bæ vµ sö dông lùc l­îng lao ®éng ®· qua ®µo t¹o. Do ®ã møc t¨ng quy m« gi¸o dôc do nhµ n­íc ho¹ch ®Þnh vµ n¨m sau lu«n cao h¬n n¨m tr­íc. Thêi k× ®æi míi quy m« gi¸o dôc cã nh÷ng biÕn ®éng lín lóc ®Çu cã sù gi¶m sót ®ét ngét vµ sau ®ã t¨ng dÇn nh­ng møc t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ. Theo sè liÖu cña Tæng Côc thèng kª th× n¨m häc 1986-1987 c¶ n­íc cã 12482, 9 ngh×n häc sinh phæ th«ng th× n¨m häc 1990-1991 con sè ®ã lµ 11882, 9 ngh×n gi¶m 5%. Nh÷ng n¨m sau sè häc sinh phæ th«ng ®· t¨ng lªn. So víi tØ lÖ t¨ng d©n sè trong ®é tuæi ®i häc th× møc t¨ng l­îng häc sinh ®Õn tr­êng kh«ng ®¸ng kÓ. Nãi kh¸c ®i lµ tØ lÖ häc sinh trong ®é tuæi ®i häc gi¶m ®i, thÝ dô n¨m häc 86-87 c¶ n­íc cã 910, 6 ngh×n th× n¨m 90-91 chØ cßn 524, 2 ngh×n, gi¶m 73%. Sè häc sinh trong ®é tuæi ®i häc trung häc liªn tôc gi¶m tõ n¨m 90-93, phÇn lín nh÷ng ng­êi bá häc lµ con em lao ®éng nghÌo hoÆc con em n«ng d©n hä trë thµnh lao ®éng chÝnh, mét bé phËn kh¸c lµ con em c¸c gia ®×nh thµnh thÞ hä cÇn cã viÖc lµm ®Ó n©ng cao møc sèng t×m viÖc lµm trong c¸c c¬ së t­ nh©n. N¨m 1991-1992 lµ n¨m häc chÆn ®øng t×nh tr¹ng xuèng cÊp vÒ quy m« gi¸o dôc ë c¸c cÊp häc. Trong hai n¨m häc sau ®ã sè l­îng häc sinh c¸c cÊp häc phæ th«ng ®· t¨ng lªn víi møc t¨ng hµng n¨m lµ 5%vµ 7%. §iÓm næi bËt cña nÒn gi¸o dôc ViÖt Nam lµ tØ lÖ häc sinh n÷ so víi tØ lÖ häc sinh nam trong nhiÒu n¨m lµ kh«ng thay ®æi ë c¸c bËc häc phæ th«ng vµ lµ 93-94%. §ã lµ thùc tÕ ®· cã t¹i VIÖT NAM trong khi ë c¸c n­íc ®«ng d©n kh¸c nh­ Trung Quèc, ¢n §é kh«ng cã. So víi thêi k× tr­íc n¨m 1986 th× sè häc sinh trung häc chuyªn nghiÖp vµ c¸c tr­êng d¹y nghÒ gi¶m nhanh n¨m 86-87 cã 156 ngh×n th× n¨m 90-91 lµ 135, 4 ngh×n gi¶m 15%. Quy m« häc sinh trung häc chuyªn nghiÖp ®· t¨ng tõ n¨m 90-91 ®Õn nay nh­ng xu thÕ kh«ng râ rµng. Quy m« ®µo t¹o sinh viªn ®¹i häc vµ cao ®¼ng cã nhiÒu biÕn ®éng lín. Mçi n¨m cã kho¶ng 20 ngh×n sinh viªn ®¹i häc cao ®¼ng chÝnh quy tèt nghiÖp. TØ lÖ sinh viªn ®¹i häc cao ®¼ng trong ®é tuæi ®i häc cña ViÖt Nam lµ 2, 3-2, 5%. TØ lÖ nµy cao h¬n møc 2% cña Trung Quèc nh­ng l¹i thÊp h¬n so víi møc 16% cña Th¸i Lan, 10% cña In®«nªxia vµ 40% cña Hµn Quèc. Thêi k× ®Çu sè l­îng sinh viªn gi¶m sót nh­ng t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. NhiÒu nghiªn cøu cho thÊy t×nh h×nh trªn cã hai lÝ do. Thø nhÊt h×nh thøc gi¸o dôc phong phó vµ cã nhiÒu ®æi míi. Thø hai møc sèng cña nhiÒu tÇng líp d©n c­ ®· t¨ng lªn nhiÒu ng­êi cã nguyÖn väng häc cao h¬n ®Ó n©ng cao ®Þa vÞ x· héi cña m×nh. 13
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 14 HÖ thèng gi¸o dôc më réng. HÖ thèng gi¸o dôc ViÖt Nam bao gåm gi¸o dôc mÇm non mÉu gi¸o, gi¸o dôc phæ th«ng, gi¸o dôc ®¹i häc vµ trung häc chuyªn nghiÖp. Sau gi¸o dôc ®¹i häc vµ hÖ thèng gi¸o dôc cao häc tõ 3 ®Õn 5 n¨m ®Ó ®µo t¹o th¹c sÜ vµ tiÕn sÜ. Sè tr­êng häc ph¸t triÓn nhanh mçi lµng x· cã Ýt nhÊt mét tr­êng tiÓu häc hoÆc trung häc c¬ së. Tr­íc t×nh h×nh ph¶i t¨ng sè l­îng ng­êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, Nhµ n­íc chñ tr­¬ng ph¸t triÓn hÖ thèng ®µo t¹o ®¹i häc vµ cao ®¼ng. Trong ®iÒu kiÖn thiÕu gi¸o viªn ®¹i häc, gi¸o dôc ViÖt Nam chñ tr­¬ng lÊy ng­êi tr×nh ®é ®¹i häc d¹y ®¹i häc vµ ®©y lµ tr­êng hîp ngo¹i lÖ bëi v× hÇu hÕt c¸c n­íc trong khu vùc th­êng mêi c¸c gi¸o s­ n­íc ngoµi. B»ng con ®­êng ®ã gi¸o dôc ®¹i häc cao ®¼ng ViÖt Nam ®· më réng quy m« mét c¸ch nhanh chãng vµ cã kh¶ n¨ng ®µo t¹o ®a nghµnh. HiÖn nay ViÖt Nam cã 109 tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng vµ ®µo t¹o h¬n 200 nghµnh häc. Quy m« gi¸o dôc vµ ®µo t¹o më réng trong suèt 50 n¨m qua ®ßi hái sè gi¸o viªn t¨ng lªn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®ã HiÖn t¹i c¶ n­íc cã 467, 4 ngh×n gi¸o viªn phæ th«ng, trong ®ã cã 288, 2 ngh×n tiÓu häc, 142, 2 trung häc c¬ së vµ 37 ngh×n phæ th«ng trung häc. C¶ n­íc cã kho¶ng 9, 7 ngh×n gi¸o viªn trung häc chuyªn nghiÖp 6, 2 ngh×n gi¸o viªn d¹y nghÒ vµ 22 ngh×n gi¶ng viªn ®¹i häc vµ cao d¼ng. Tr­íc t×nh h×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng biªn chÕ gi¸o dôc kh«ng t¨ng ®êi sèng mét bé phËn ®éi ngò gi¸o viªn gÆp khã kh¨n do ®ã mét sè bá nghÒ. N¨m häc 94-95 ®· cã 20 ngh×n gi¸o viªn phæ th«ng xin th«i viÖc cã nghÜa lµ n¨m ®â thiÕu 60 ngh×n gi¸o viªn phæ th«ng chñ yÕu lµ gi¸o viªn ë bËc tiÓu häc. ThiÕu gi¸o viªn phæ th«ng ®· trë thµnh vÊn ®Ò bøc xóc trong nhiÒu n¨m. HÖ thèng ®µo t¹o t¹i chøc. Trong chÝnh s¸ch gi¸o dôc vµ ®µo t¹o h×nh thøc gi¸o dôc t¹i chøc rÊt ®­îc Nhµ n­íc quan t©m h×nh thøc nµy sÏ ®¸p øng ®­îc 3 yªu cÇu cÊp b¸ch. Thø nhÊt ph¸t triÓn nguån nh©n lùc bæ sung vµo lùc l­îng lao ®éng nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é cao h¬n. Thø hai t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi nghÌo hoÆc nh÷ng ng­êi ®ang lµm viÖc t¹i c¸c c¬ quan kh«ng cã ®iÒu kiÖn häc tËp chÝnh quy tËp trung cã thÓ häc tËp ®¹i häc vµ sau ®¹i häc. Thø ba kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu hôt ®éi ngò cã chuyªn m«n cao ®Ó x©y dùng ®Êt n­íc sau nh÷ng n¨m bÞ chiÕn tranh tµn ph¸. Sè sinh viªn ®¹i häc t¹i chøc liªn tôc t¨ng tõ 91 ®Õn 95. N¨m 91-92 chØ cã kho¶ng 17 ngh×n häc viªn ®Õn n¨m 94-95 con sè ®ã lµ 66, 4 ngh×n tèc ®é t¨ng kh¸ nhanh so víi c¸c n¨m tr­íc ®ã. H×nh thøc ®µo t¹o t¹i chøc còng rÊt quan t©m ®Õn yªu cÇu ®µo t¹o nghÒ míi vµ ®µo t¹o l¹i nghÒ. HÖ thèng ®µo t¹o t¹i chøc ®· cã nh÷ng 14
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 15 ®ãng gãp to lín ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé, trÝ thøc v­¬n lªn tr×nh ®é cao ®Ó lµm chñ c¸c lÜnh vùc khoa häc c«ng nghÖ. Hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Trong suèt thêi k× 51-90 c¸c n­íc Liªn X« vµ §«ng ¢u, Trung Quèc ®· ®µo t¹o cho ViÖt Nam h¬n 52000 sinh viªn, nghiªn cøu sinh, thùc tËp sinh. Trong cïng thêi gian ®ã cã mét sè Ýt sinh viªn ViÖt Nam ®­îc c¸c n­íc Ph¸p Thuþ §iÓn NhËt B¶n gióp ®µo t¹o. §Õn cuèi 1994 do sù më réng giao l­u quèc tÕ ViÖt Nam ®· cã 1900 sinh viªn 394sinh viªn cao häc 715 nghiªn cøu sinh 298 thùc tËp sinh ®ang häc tËp vµ nghiªn cøu t¹i 25 n­íc trªn thÕ giíi. NhiÒu n­íc trªn thÕ giíi vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ ®· gióp ViÖt Nam x©y dùng hµng ngh×n phßng häc, thiÕt bÞ vµ ®å dïng häc tËp. Sù hîp t¸c trªn ®· gióp ViÖt Nam b¾t kÞp víi nh÷ng thµnh tùu khoa häc kÜ thuËt míi. So víi c¸c n­íc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­íi thÊp nh­ ViÖt Nam th× nÒn gi¸o dôc nh­ ViÖt Nam vÉn ®­îc xÕp vµo lo¹i kh¸. Tuy nhiªn vÉn cßn béc lé mét sè mÆt yÕu kÐm sau: - M« h×nh gi¸o dôc ®a nghµnh vµ chuyªn m«n hÑp kh«ng thÝch nghi kÞp vêi xu thÕ ®æi míi. NhiÒu n¨m ®· x¶y ra sù mÊt c©n ®èi gi÷a ®µo t¹o vµ sö dông. Sè l­îng lín sinh viªn ra tr­êng kh«ng cã viÖc lµm l·ng phÝ ghª gím nguån tri thøc vµ ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn môc tiªu häc tËp vµ dÉn ®Õn tØ lÖ bá häc cao cña häc sinh phæ th«ng. - C¬ cÊu ®µo t¹o kh«ng hîp lÝ gi÷a ®µo t¹o ®¹i häc vµ ®µo t¹o nghÒ. Trong khi cÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm th× më réng quy m« d¹y nghÒ mh­ng quy m« ®µo t¹o ®¹i häc l¹i më réng do xu thÕ thanh niªn vµo ®¹i häc t¨ng. - ChÊt l­îng gi¸o dôc nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã sù gi¶m sót ë nhiÒu cÊp cã nhiÒu lÝ do nh­ : häc sinh bá häc, chÊt l­îng gi¸o viªn c¸c cÊp ®Òu yÕu theo ®¸nh gi¸ cña Bé gi¸o dôc th× gi¸o viªn kh«ng ®¹t tiªu chuÈn lµ 60-70%, t×nh tr¹ng thiÕu s¸ch gi¸o khoa ë tÊt c¶ c¸c cÊp vµ gi¸o tr×nh ®¹i häc kh«ng ®­îc cËp nhËt th«ng tin tri thøc hiÖn ®¹i. 2.1.3. Thùc tr¹ng vÒ vai trß huy ®éng vèn vµ qu¶n lÝ vèn cña nhµ n­íc: Tr­íc ®æi míi trong c¬ chÕ qu¶n lÝ kinh tÕ quan liªu bao cÊp cña mét nÒn kinh tÕ chØ huy ViÖt Nam kh«ng cã thÞ tr­êng tµi chÝnh víi mét hÖ thèng tµi chÝnh tËp trung mäi nguån vèn vµo tay Nhµ n­íc ®Ó ph©n phèi theo kÕ ho¹ch cho tõng dù ¸n ®Çu t­ tõng xÝ nghiÖp. Khi c«ng cuéc ®æi míi ®­îc tuyªn bè vµo cuèi n¨m 1986 vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn th× chÝnh s¸ch tµi chÝnh ®· cã sù chuyÓn ®æi mét c¸ch m¹nh mÏ tõ c¬ chÕ ®Çu t­ trùc tiÕp b»ng 15
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 16 Ng©n s¸ch sang tÝn dông ®Çu t­ më réng liªn doanh liªn kÕt huy ®éng mäi nguån vèn trong vµ ngoµi n­íc. Sù chuyÓn biÕn vÒ chÝnh s¸ch tµi chÝnh ®· lµm thay ®æi lín trong c¬ cÊu vèn ®Çu t­ n­íc ta. Tr­íc kia nguån vèn chØ toµn tõ ng©n s¸ch nh­ng khi sang kinh tÕ thÞ tr­êng th× c¸c nguån vèn ®­îc gi¶i phãng vµ lµn sãng ®Çu t­ d©ng lªn m¹nh mÏ ë tÊt c¶ c¸c khu vùc. NÕu nh­ n¨m 1988 tØ lÖ ®Çu t­ cña nÒn kinh tÕ chØ ®¹t 8, 9%GDP th× ®Õn n¨m 1991 tØ lÖ tiÕt kiÖm lµ 10, 1%vµ tØ lÖ ®Çu t­ lµ 15%. N¨m 1994 tØ lÖ t­¬ng øng lµ 16, 7 vµ 24%. TØ lÖ tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­ ®Òu t¨ng nhanh vµ m¹nh ë c¶ hai khu vùc Nhµ n­íc vµ t­ nh©n. NÕu nh­ n¨m 1991 phÇn thu ng©n s¸ch cña chÝnh phñ vÊn ch­a ®ñ chi th­êng xuyªn th× n¨m 1992 ®· b¾t ®Çu cã tiÕt kiÖm va n¨m 1994 tØ lÖ tiÕt kiÖm lµ 4, 5 % GDP. khu vùc t­ nh©n n¨m 1994 tØ lÖ tiÕt kiÖm cña hé gia ®×nh ®¹t trªn 11% GDP trong ®ã tù ®Çu t­ cña khu vùc nµy ®¹t 6, 5% GDP phÇn cßn l¹i ®­îc cung cÊp cho khu vùc doanh nghiÖp vµ chÝnh phñ. Tuy nhiªn mét phÇn ®¸ng kÓ 5%GDP ®­îc ®Çu t­ vµo x©y dùng nhµ ë do ®ã phÇn chi cho ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ cßn thÊp. Trong 5 n¨m 1991- 1995 ­íc tÝnh huy ®éng vèn nguèn vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn cña toµn x· héi ®¹t 15- 16 tØ USD trong ®ã Nhµ n­íc chiÕm 43% (bao gåm ®Êu t­ tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc tÝn dông ®Çu t­ Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc tù ®Çu t­ ) phÇn vèn tõ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi chiÕm 37% ®Çu t­ cña d©n lµ 20%. ChÝnh phñ ®Çu t­ nhiªu h¬n cho h¹ tÇng kinh tÕ x· héi. §Çu t­ cña nh©n d©n dÉn tíi nhiÒu cë së s¶n xuÊt cña t­ nh©n ®­îc h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ phÇn lín lµ cã quy m« nhá vµ võa nh­ng còng cã mét sè doanh nghiÖp t­ nh©n lín thu hót nhiÒu lao ®éng. So s¸nh víi mét sè c¸c n­íc Asean tØ lÖ tÝch luü vµ ®Çu t­ cña ViÖt Nam ®Òu thÊp h¬n nhiÒu. §iÒu ®ã cho thÊy viÖc huy ®éng vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam tuy cã nh÷ng kÕt qu¶ ban ®Çu nh­ng vÉn lµ mét lÜnh vùc nãng báng vµ th¸ch thøc lín, l©u dµi ®èi víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. ThÞ tr­êng tµi chÝnh. ThÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam gåm 3 yÕu tè cÊu thµnh lµ: thÞ tr­êng ngÇm, tÝn dông th«ng qua hÖ thèng Ng©n hµng vµ thÞ tr­êng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, cæ phiÕu. ThÞ tr­êng ngÇm ®­îc h×nh thµnh mét c¸ch tù ph¸t ®Ó ®¸p øng c¸c quan hÖ cung cÇu vÒ vèn trong néi bé khu vùc d©n c­. ThÞ tr­êng nµy ph¸t triÓn m¹nh vµo 1988- 1992 do hÖ thèng ng©n hµng ch­a ph¸t triÓn kÞp ®Ó gi¶i quyÕt nhu cÇu vÒ vèn ®ét ngét t¨ng trong qu¸ tr×nh ®æi míi. §Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng nµy lµ thêi 16
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 17 thêi gian cho vay ng¾n, l·i suÊt cao nh­ng viÖc vay vµ cho vay ®¬n gi¶n thuËn tiÖn. Tuy nhiªn ®é rñi ro cao v× vËy giai ®o¹n 1990-1993 ®· x¶y ra t×nh tr¹ng ®æ vì cña c¸c tæ chøc “hä ” vµ “hôi ” do viÖc nh÷ng ng­êi vay tiÒn mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n hoÆc lÊy tiÒn råi bá trèn. Tíi nay thÞ tr­êng nµy ®· thu hÑp vµ chiÕm mét tØ lÖ nhá. ThÞ tr­êng tÝn dông ng©n hµng. ThÞ tr­êng tÝn dông th«ng qua ng©n hµng lµ thÞ tr­êng vèn chñ yÕu vèn chñ yÕu hiÖn nay t¹i ViÖt Nam. HÖ thèng ng©n hµng ®· cã b­íc tiÕn ®¸ng kÓ trong nh÷ng n¨m ®æi míi n¨m 1988 ph¸p lÖnh ng©n hµng, hîp t¸c x· tÝn dông vµ c«ng ty tµi chÝnh ®­îc ban hµnh vµ cã hiÖu lùc tõ n¨m 1990 ®· cho phÐp thµnh lËp c¸c lo¹i ng©n hµng sau ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh, ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn, chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi më t¹i ViÖt Nam, ng©n hµng liªn doanh, hîp t¸c x· tÝn dông. Tõ khi cã ph¸p lÖnh nµy hÖ thèng ng©n hµng ®· m¹nh c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. TÝnh b×nh qu©n cø 20000 ng­êi d©n cã mét chi nh¸nh ng©n hµng. Con sè nµy so víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi cßn thÊp nh­ng lµ b­íc tiÕn ®¸ng kÓ cña ViÖt Nam. HÖ thèng ng©n hµng huy ®éng tiÒn göi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ cña c¸c tÇng líp d©n c­ th«ng qua hÖ thèng quü tiÕt kiÖm vµ hîp t¸c x· tÝn dông. Ng©n hµng ®· ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn víi nhiÒu h×nh thøc hÊp dÉn. Møc t¨ng huy ®éng vèn cña n¨m hÖ thèng ng©n hµng n¨m 1994 ®¹t 160% n¨m 1993 chiÕm 70% tæng nguån vèn huy ®éng n¨m 1994 ®· chiÕm 20% GDP. ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu cæ phiÕu. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y víi chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ mét sù thóc ®Èy thÞ tr­êng tr¸i phiÕu cæ phiÕu ph¸t triÓn. ViÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, cæ phiÕu dùa trªn c¸c v¨n b¶n ph¸p lÝ sau : - LuËt c«ng ty ban hµnh 1990 quy ®Þnh vÒ viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu tr¸i phiÕu cña c¸c c«ng ty cæ phÇn. - QuyÕt ®Þnh 202 Ttg 8-6-1991 ban hµnh quy chÕ t¹m thêi vÒ ph¸t hµnh cæ phiÕu tr¸i phiÕu doanh nghiÖp nhµ n­íc - LuËt doanh nghiÖp ban hµnh th¸ng 4- 1995. - NghÞ ®Þnh 23CP ngµy 22 - 3 –1995 vÒ viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu quèc tÕ. ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu cæ phiÕu ®· cã sù ph¸t triÓn cao h¬n nh­ng cho tíi nay quy m« thÞ tr­êng cßn nhá bÐ. Sè l­îng cæ phiÕu cßn Ýt gi¸ trÞ cæ phiÕu ch­a ®Õn 1% GDP thêi h¹n c¸c lo¹i tr¸i phiÕu tíi 90% lµ ng¾n h¹n (d­íi 1 n¨m ) cßn l¹i tõ 1-3 n¨m. 17
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 18 Th¸ng 7-2000 n­íc ta thµnh lËp së giao dÞch chøng kho¸n ®Çu tiªn t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh ®©y lµ mét b­íc tiÕn v­ît bËc tuy nhiªn hµng ho¸ cho thÞ tr­êng nµy cßn qu¸ Ýt thÞ tr­êng ch­a cã sù s«i ®éng. Ch­a cã sù chuÈn mùc vÒ c«ng khai ho¸, vÕ kÕ to¸n kiÓm to¸n ®èi víi c¸c c«ng ty ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cæ phiÕu ®iÕu ®ã lµm cho ng­êi ®©u t­ lo ng¹i v× sù rñi do cña c¸c cæ phiÕu tr¸i phiÕu do c¸c c«ng ty ph¸t hµnh. §Çu t­ trùc tiÕp (FDI). Tæng vèn ®Çu t­ tuy t¨ng nhanh t¨ng 50% hµng n¨m trong thêi k× 1989- 1995 nh­ng vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam. Tæng vèn ®Çu t­ ®­îc thùc hiÖn chiÕm tØ träng 34% vèn ®¨ng kÝ t­¬ng ®èi kh¸ nh­ng ®ã ch­a ph¶i lµ tØ träng cao nhÊt cã thÓ ®¹t ®­îc do nhiÕu nguyªn nh©n g©y chËm trÔ viÖc thùc hiÖn dù ¸n nh­ kÐo dµi thêi gian xÐt cÊp ®Êt gi¶i phãng mÆt b»ng vµ nhiÒu thñ tôc r­êm rµ kh¸c. HÖ thèng chÝnh s¸ch ch­a hoµn thiÖn thiÕu ®ång bé, kh«ng ®ñ møc cô thÓ th­êng hay thay ®æi, ®Æc biÖt viÖc thi hµnh ph¸p luËt cßn tuú tiÖn. Quy ho¹ch kinh tÕ vµ l·nh thæ kªu gäi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ch­a ®­îc x¸c ®Þnh cô thÓ triÓn khai chËm ch¹p g©y bÞ ®éng cho c¶ hai phÝa ®Çu t­ vµ xÐt duyÖt dù ¸n. HiÖn nay ViÖt Nam ch­a cã nhiÒu ®èi t¸c m¹nh cã ý nghÜa chiÕn l­îc l©u dµi. ViÖc gãp vèn cña bªn ViÖt Nam trong nhiÒu dù ¸n qu¸ thÊp, chñ yÕu b»ng quyÒn sö dông ®Êt. Trong mét sè dù ¸n bªn n­íc ngoµi gãp vèn b»ng thiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu víi gi¸ cao vµ bªn ViÖt Nam cßn cã nhiÒu s¬ hë trong tiªu thô s¶n phÈm. ViÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA ). Thêi k× 1991-1995 gi¸ trÞ ODA cho ViÖt Nam b×nh qu©n mçi n¨m ®¹t kho¶ng 480 triÖu USD. Thùc tÕ cho thÊy tiÒm n¨ng vèn n­íc ngoµi tuy lín nh­ng viÖc khai th¸c huy ®éng cßn nhiÒu khã kh¨n vµ cßn ®ang ë møc thÊp. Th¸ng 11-1993 c¸c nhµ tµi trî t¹i Héi nghÞ quèc tÕ t¹i Pari cam kÕt hç trî ph¸t triÓn 1, 86 tØ USD vµo th¸ng 11-1994 nhãm t­ vÊn cam kÕt hç trî ph¸t triÓn 1, 95 tØ USD. VÊn ®Ò lµ ph¶i gi¶i ng©n, tiÕp nhËn nhanh chãng vµ sù dông cã hiÖu qu¶ ViÖt Nam vÉn trong t×nh tr¹ng thiÕu quy ho¹ch chung vÒ kªu gäi ODA lµm c¬ së cho viÖc vËn ®éng c¸c dù ¸n cô thÓ. Ph©n bè dµn tr¶i thêi gian thÈm ®Þnh kÐo dµi, gi¶i phãng ®Òn bï di d©n chËm ch¹p nhÊt lµ ®èi víi c¸c dù ¸n cÇn diÖn tÝch mÆt b»ng lín HiÖn nay ch­a cã sè liÖu thèng kª chÝnh thøc cho phÐp nghiªn cøu tin cËy vµ chi tiÕt vÒ c¬ cÊu vµ hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam. Theo nhiÒu tµi liÖu th× 18
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 19 thêi k× 1989-1994 hÖ sè ICOR cña ViÖt Nam vµo kho¶ng 1, 8-2, 4 trong n«ng nghiÖp 1, 5 ®Õn 2, 0 trong c«ng nghiÖp 2, 5 ®Õn 3, 0 vµ trong dÞch vô vµ kÕt cÊu h¹ tÇng 3, 0 ®Õn 4, 0 hoÆc h¬n n÷a. HÖ sè ICOR cña ViÖt Nam ®­îc ®µnh gi¸ lµ thÊp so víi nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c. C¸c chuyªn gia cña ng©n hµng thÕ giíi ®­a ra 3 lÝ do gi¶i thÝch cho ®iÒu trªn lµ :  Mét lµ nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ lín tõ thËp kØ tr­íc ®Õn giai ®o¹n ph¸t huy hÕt c«ng suÊt.  Hai lµ do t¸c ®éng cña c¬ chÕ míi lµm cho c¸c tiÒm n¨ng ®­îc ph¸t huy tèt h¬n mµ kh«ng cÇn thªm vèn.  Ba lµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt cÇn nhiÒu lao ®éng mµ kh«ng cÇn nhiÒu vèn ®· cã b­íc ph¸t triÓn kh¸ trong nh÷ng n¨m qua. 2.1.4. Thùc tr¹ng vÒ vai trß qu¶n lý cña nhµ n­íc vÒ th­¬ng m¹i vµ thuÕ quan Trong thêi k× tr­íc ®æi míi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ thuÕ quan bÞ chi phèi bëi nguyªn t¾c Nhµ n­íc ®éc quyÒn vÒ ngo¹i th­¬ng, mäi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®Òu do c¸c tæng c«ng ty cña Bé ngo¹i th­¬ng thùc hiÖn trªn c¬ së kÕ ho¹ch ®· ®­îc cÊp trªn duyÖt, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt cã nghÜa vô thùc hiÖn c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch ®· ®­îc giao. Trong kho¶ng thêi gian tõ n¨m 1986 ®Õn nay víi chÝnh s¸ch ®æi míi ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn râ rÖt. Trong giai ®o¹n 86-90 kinh tÕ ®èi ngo¹i ®­îc coi lµ lµ mét ‘mòi nhän’. §Æc ®iÓm cña thêi k× nµy lµ níi láng c¬ chÕ qu¶n lÝ ngo¹i th­¬ng vµ b¾t ®Çu mét chÝnh s¸ch më c­¶. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc quèc héi th«ng qua 12-1987 lµ v¨n b¶n ph¸p lÝ ®Çu tiªn ®¸nh dÊu sù chuyÓn h­íng thùc sù sang chÝnh s¸ch ‘më cöa’. NghÞ ®Þnh 64/H§BT ngµy 16 th¸ng 6-1989 cña Héi ®ång bé tr­ëng vÒ chÕ ®é tæ chøc qu¶n lÝ kinh doanh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu lµ c¬ së cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i thêi k× nµy. Tuy nhiªn nh×n chung c¸c chÝnh s¸ch vÒ c¬ b¶n vÉn ch­a tho¸t khái quan ®iÓm Nhµ n­íc ®éc quyÒn ngo¹i th­¬ng. §¹i héi ®¶ng lÇn VII ®· kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm :VIÖT NAM muån lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc. VIÖT NAM thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Trªn tinh thÇn ®ã nghÞ ®Þnh 114/H§BT 7-4-92 vÒ qu¶n lÝ cña nhµ n­íc vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®· ®¸nh dÊu mét b­íc tiÕn míi trong chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng cña VIÖT NAM LuËt thuÕ xuÊt nhËp khÈu ®­îc ban hµnh 1-3-92 sau ®ã ®­îc söa ®æi cã hiÖu lùc 1-9- 93 ®· t¹o c¬ së v÷ng ch¾c cho viÖc xö lÝ thuÕ trong giao dÞch th­¬ng m¹i quèc tÕ. 19
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.11: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Tài Chính Ngân Hàng
172 tài liệu
841 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
3=>0