Đề tài triết học " Thực hiện dân chủ ở cơ sở và vấn đề tăng cường ý thức trách nhiệm của nhà nước "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

103
lượt xem 24
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI TRONG ĐIỀU KIỆN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG 3. LÊ THI – Thực hiện dân chủ ở cơ sở và vấn đề tăng cường ý thức trách nhiệm của nhà nước.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài triết học " Thực hiện dân chủ ở cơ sở và vấn đề tăng cường ý thức trách nhiệm của nhà nước "

TRIÏËT HOÅC, SÖË 8 (219), THAÁNG 8 - 2009 tr¸ch nhiÖm x· héi trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr-êng THÛÅC HIÏÅN DÊN CHUÃ ÚÃ CÚ SÚÃ VAÂ VÊËN ÀÏÌ TÙNG CÛÚÂNG YÁ THÛÁC TRAÁCH NHIÏÅM CUÃA NHAÂ NÛÚÁC LÏ THI(*) Trïn cú súã laâm roä nöåi dung cuãa caác khaái niïåm dên chuã, xaä höåi dên chuã, nhaâ nûúác dên chuã, quyïìn vaâ traách nhiïåm cöng dên, taác giaã àaä luêån giaãi viïåc triïín khai phaáp lïånh cuãa Nhaâ nûúác xaä höåi chuã nghôa Viïåt Nam vïì thûåc hiïån dên chuã úã xaä, phûúâng, thõ trêën nhùçm phaát huy dên chuã úã cú súã. Theo taác gia, àïí thûåc thi phaáp lïånh naây coá hiïåu quaã cêìn: 1/ Phaát huy traách nhiïåm vaâ quyïìn haån cuãa ngûúâi ã dên; 2/ Nêng cao vai troâ cuãa chñnh quyïìn nhaâ nûúác caác cêëp trong viïåc phaát huy dên chuã úã cú súã. gaây 30/4/2007, Phaáp lïånh thûåc maånh dên chuã laâ möåt chñnh phuã cuãa dên, hiïån dên chuã úã xaä, phûúâng, thõ do dên vaâ vò dên. trêën do Chuã tõch nûúác Nguyïîn Dên chuã thûåc tïë laâ möåt têåp húåp nhûäng Minh Triïët kyá àaä àûúåc ban haânh. Àêy laâ tû tûúãng vaâ nguyïn tùæc tûå do, laâ sûå thïí chïë möåt vêën àïì coá yá nghôa rêët quan troång hoaá tûå do. Àõnh chïë dên chuã noái lïn khaát nhùçm àêíy maånh sûå phaát triïín laânh maånh voång cuãa nhên dên vïì tûå do vaâ tûå quaãn. cuãa àêët nûúác ta trong thúâi àaåi toaân cêìu Dên chuã chó coá thïí thûåc hiïån khi àoá laâ hoaá, hiïån àaåi hoaá úã thïë kyã XXI. ÚÃ àêy coá mong muöën cuãa caác cöng dên coá quyïët têm möëi quan hïå gùæn boá chùåt cheä, quy àõnh lêîn sûã duång quyïìn tûå do àïí tham gia vaâo àúâi nhau giûäa viïåc nêng cao tñnh tûå giaác, tñch söëng xaä höåi, goáp tiïëng noái cuãa hoå vaâo caác cûåc tham gia cöng viïåc chung cuãa xaä höåi cuöåc tranh luêån têåp thïí, bêìu ra caác võ àaåi cuãa möîi caá nhên cöng dên vúái viïåc tùng diïån coá traách nhiïåm àöëi vúái haânh àöång cuãa cûúâng yá thûác traách nhiïåm cuãa böå maáy nhaâ hoå, chêëp nhêån yïu cêìu dung hoaâ vaâ thoaã nûúác Viïåt Nam. hiïåp trong àúâi söëng cöng cöång. Caác cöng dên cuãa nïìn dên chuã àûúåc I. Vïì caác khaái niïåm dên chuã, xaä höåi hûúãng quyïìn tûå do caá nhên, nhûng hoå dên chuã, nhaâ nûúác dên chuã, quyïìn vaâ phaãi chia seã traách nhiïåm cuâng vúái ngûúâi traách nhiïåm cöng dên khaác àïí giûä gòn caác giaá trõ cú baãn cuãa tûå do 1. Dên chuã, theo Tûâ àiïín Triïët hoåc, vaâ tûå quaãn tiïëp tuåc àûúåc thûåc hiïån. Nxb Maátxcúva, 1986, laâ möåt trong nhûäng 2. Caác thïí chïë dên chuã àûúåc chia hònh thûác chñnh quyïìn maâ àiïìu àùåc trûng thaânh 2 loaåi: trûåc tiïëp vaâ giaán tiïëp. ÚÃ hònh laâ viïåc tuyïn böë chñnh thûác nguyïn tùæc thûác dên chuã trûåc tiïëp, moåi cöng dên thiïíu söë phuåc tuâng àa söë vaâ thûâa nhêån khöng cêìn thöng qua trung gian laâ caác àaåi quyïìn tûå do bònh àùèng cuãa moåi cöng dên. diïn àûúåc bêìu ra hay chó àõnh, maâ hoå trûåc å Trong êën phêím Dên chuã laâ gò cuãa tiïëp tham gia vaâo quaá trònh àûa ra caác Chûúng trònh thöng tin quöëc tïë Böå Ngoaåi quyïët àõnh àöëi vúái nhûäng vêën àïì xaä höåi. giao Hoa Kyâ thaáng 9/1998, nïu ro: Dên ä Hoå baân baåc, thaão luêån vaâ ài túái quyïët àõnh chuã laâ chñnh phuã àûúåc thaânh lêåp búãi nhên cuöëi cuâng vúái nguyïn tùæc biïíu quyïët theo dên, trong àoá quyïìn lûåc töëi cao àûúåc trao àa söë. Hònh thûác dên chuã trûåc tiïëp chó coá cho nhên dên vaâ àûúåc thûåc hiïån búãi nhên thïí thûåc hiïån vúái söë dên tham gia töëi àa laâ dên, hoùåc caác àaåi diïån àûúåc bêìu ra tûâ möåt 5.000 ngûúâi. hïå thöëng bêìu cûã tûå do. Triïët gia Abraham Lincoln àaä nhêën (*) Giaáo sû, Viïån Khoa hoåc xaä höåi Viïåt Nam. 17
LÏ THI ÚÃ hònh thûác dên chuã giaán tiïëp hay àaåi caác giúái haån cho quyïìn lûåc cuãa chñnh phuã, diïån thò cöng dên bêìu ra caác cöng chûác. Àoá àaãm baão caác quyïìn cú baãn cuãa moåi cöng laâ nhûäng ngûúâi àûa ra caác quyïët àõnh dên. Chñnh phuã àoá goåi laâ nïìn dên chuã lêåp chñnh trõ, xêy dûång phaáp luêåt vaâ quaãn lyá hiïën, hoaåt àöång theo nguyïn tùæc àa söë kïët caác chûúng trònh vaâ lúåi ñch cöng cöång. Hoå húåp vúái quyïìn cuãa thiïíu söë. Quyïìn lûåc cuãa laâm viïåc nhên danh nhên dên vaâ chõu chñnh phuã àûúåc xaác àõnh roä raâng vaâ bõ giúái traách nhiïåm trûúác nhên dên vïì caác hoaåt haån chùåt cheä búi luêåt phaáp. ã àöång cuãa mònh. Chñnh phuã töìn taåi àïí phuåc vuå nhên Vïì nguyïn tùæc àa söë vaâ quyïìn cuãa dên. Nhên dên laâ caác cöng dên cuãa nhaâ thiïíu söë: Ngûúâi ta khöng thïí goåi laâ möåt hïå nûúác dên chuã, chûá khöng phaãi laâ àöëi tûúång thöëng cöng bùçng hay bònh àùèng, nïëu chêëp cuãa nhaâ nûúác. Khi nhaâ nûúác baão vïå quyïìn nhêån quyïìn cuãa nhoám àa söë chó chiïëm 51% cuãa cöng dên thò àaáp laåi, cöng dên trung dên söë so vúái nhoám 49% dên söë coân laåi. thaânh vúái nhaâ nûúác cuãa hoå. Trong xaä höåi dên chuã, nguyïn tùæc àa söë Xaä höåi cöng dên, xaä höåi dên chuã coá phaãi àûúåc raâng buöåc vúái viïåc àaãm baão nhûäng dêëu hiïåu chung nhû sau: quyïìn con ngûúâi cuãa caá nhên, quyïìn cuãa - Laâ cöång àöìng dên chuã àûúåc phên nhoám thiïíu söë, duâ laâ dên töc ñt ngûúâi, nhoám å àõnh laänh thöí theo àún võ quöëc gia. tön giaáo hay chñnh trõ, hay nhûäng ngûúâi - Caác caá thïí trong cöång àöìng àûúåc gùæn thua cuöåc trong möåt cuöåc tranh luêån. kïët vúái nhau búãi möåt khïë ûúác xaä höåi, cuå 3. Nhaâ nûúác phaáp quyïìn, chñnh phuã thïí laâ Hiïën phaáp cuãa nhaâ nûúác. lêåp hiïën vaâ xaä höåi cöng dên - Möîi caá thïí àún leã, cuäng nhû cöång Dên chuã gùæn chùåt búãi phaáp luêåt àïí àöìng trong chñnh thïí àïìu laâ chuã thïí cuãa hònh thaânh nïn möåt phûúng thûác töí chûác quyïìn lûåc nhaâ nûúác. Do àoá, hoå coá quyïìn aáp quyïìn lûåc cöng cöång, àoá laâ nhaâ nûúác phaáp àùåt yá chñ lïn nhaâ nûúác, buöåc nhaâ nûúác quyïìn. Nhaâ nûúác phaáp quyïìn laâ dêu hiïåu ë phaãi phuåc tuâng yá chñ chung. àïí nhêån biïët nïìn dên chuã, laâ phûúng thûác - Caác caá thïí thûúâng xuyïn coá yá thûác sûã biïíu àaåt nïìn dên chuã töët nhêët, laâ phûúng duång quyïìn nùng àoá thöng qua hïå thöëng thûác thûåc thi dên chuã töët nhêët. Noá vêån phaáp luêåt hiïån haânh. haânh theo nguyïn tùæc: Têët caã quyïìn lûåc 4. Tû caách cöng dên, quyïìn vaâ nghôa thuöåc vïì nhên dên vaâ phuåc tuâng tñnh töëi vuå cuãa cöng dên. cao cuãa phaáp luêåt, baão vïå nhên quyïìn, Quyïìn vaâ nghôa vuå cuãa cöng dên laâ dên chuã, cöng bùçng. Phûúng thûác töí chûác hai mùåt àöëi lêp cuãa möåt vêën àïì. Viïåc thûåc å nhaâ nûúác vaâ phaáp luêåt àaãm baão cho quyïìn hiïån caác quyïìn cuãa möåt caá nhên cuäng lûåc cöng cöång thïí hiïån ra laâ cuãa dên, do àöìng thúâi laâ traách nhiïåm cuãa hoå phaãi baão dên, vò dên. vïå vaâ nêng cao caác quyïìn àoá cuãa chñnh hoå Trong möåt thïí chïë dên chuã, chñnh phuã vaâ cuãa ngûúâi khaác. Quyïìn cuãa caá nhên chó laâ möåt thaânh phêìn cuâng töìn taåi trong cuäng chñnh laâ bûác tûúâng ngùn chùån sûå laåm kïët cêëu xaä höåi bao göìm nhiïìu àõnh chïë duång cuãa chñnh phuã hoùåc bêt kyâ möåt àaãng ë khaác nhau, nhû caác àaãng chñnh trõ, caác töí chñnh trõ naâo. Quyïìn khöng phaãi súã hûäu chûác vaâ hiïåp höåi v.v.. Tñnh àa daång naây riïng cuãa caá nhên, noá chó töìn taåi khi àûúåc goåi laâ àa nguyïn. Caác töí chûác vaâ àõnh chïë thûâa nhêån búãi caác cöng dên khaác cuãa xaä khaác khöng phuå thuöåc vaâo chñnh phuã àoáng höåi. Tûå do àöìng nghôa vúái nghôa vuå, chûá vai troâ trung gian giûäa caác caá nhên vaâ caác khöng phaãi laâ baäi miïîn caác nghôa vuå. àõnh chïë cuãa chñnh phuã, taåo cú höåi cho caác Cöët loäi cuãa haânh àöång dên chuã laâ sûå caá nhên thûåc hiïån quyïìn vaâ traách nhiïåm tham gia cuãa caác cöng dên möåt caách tñch cuãa mònh vúái tû caách cöng dên cuãa thïí chïë cûåc vaâ tûå nguyïån vaâo àúâi söëng cöång àöìng. dên chuã. Cêìn coá sûå tham gia röång raäi, nïëu khöng Cöåt truå cuãa nïìn dên chuã laâ quyïìn töëi dên chuã seä taân luåi vaâ trúã thaânh àùåc quyïìn cao cuãa nhên dên. Hiïën phaáp àaä àõnh ra cuãa möåt söë nhoám ngûúâi vaâ töí chûác. 18
THÛÅC HIÏÅN DÊN CHUÃ ÚÃ CÚ SÚÃ VAÂ VÊËN ÀÏÌ... Dên chuã laâ möåt quaá trònh, möåt caách vai troâ laâm chuã cuãa dên múái àûúåc xaác lêåp. söëng vaâ laâm viïåc cuâng nhau, noá àoâi hoãi sûå Dên chuã laâ quyïìn haânh vaâ lûåc lûúång àïìu úã húåp lûåc, thoaã hiïåp vaâ dung hoaâ giûäa caác núi dên vaâ chñnh quyïìn do dên laâm chuã. cöng dên. Hoå cuâng chêëp nhêån hiïån tûúång Höì Chuã tõch quyïët têm àûa nûúác ta khöng traánh khoãi coá xung àöåt, cuäng nhû trúã thaânh möåt nûúác dên chuã, “bao nhiïu sûå cêìn thiïët cuãa dung hoaâ. Caác caá nhên vaâ quyïìn haån àïìu cuãa dên”(1) vaâ “laâm sao nhoám khaác nhau buöåc phaãi coá thiïån chñ cho nhên dên biïët hûúãng quyïìn dên chuã, dung hoaâ sûå khaác nhau cuãa caác bïn, thûâa biïët duâng quyïìn dên chuã cuãa mònh, daám nhêån möîi bïn àïìu coá quyïìn vaâ quan àiïím noái, daám laâm”(2). húåp phaáp. Caác bïn tham gia tranh luêån coá Ngûúâi nhêën maånh: Àaãng vaâ Nhaâ nûúác thïí gùåp nhau trïn tinh thêìn thoaã hiïåp àïí ta phaãi lêëy dên laâm göëc, viïåc gò coá lúåi cho tòm ra möåt giaãi phaáp cuå thïí, cuâng nhau dên phaãi laâm cho kyâ àûúåc, viïåc gò haåi cho xêy dûång trïn nguyïn tùæc chung cuãa àa söë dên phaãi hïët sûác traánh; phaãi àùåt lúåi ñch vaâ quyïìn cuãa thiïíu söë. dên chuáng lïn trïn hïët, trûúác hïët caán böå Xêy dûång liïn minh laâ yïëu töë cöët loäi phaãi gêìn dên, hiïíu dên, hoåc dên, thûúng cuãa hoaåt àöång dên chuã, caác nhoám lúåi ñch yïu, kñnh troång dên, phaãi tin úã sûác maånh biïët caách thûúng lûúång vúái nhau, biïët thoaã cuãa dên laâ vö àõch. hiïåp vaâ biïët caách hoaåt àöång trong khuön Theo Ngûúâi, dên chuã khöng chó laâ dên khöí quy àõnh cuãa Hiïën phaáp. Caác nhoám quyïìn maâ coân laâ dên sinh, dên trñ: “Nïëu khaác nhau biïët caách tranh luêån möåt caách nûúác àöåc lêåp maâ ngûúâi dên khöng hûúãng hoaâ bònh, biïët caách àaåt àûúåc muåc àñch haånh phuác, tûå do thò àöåc lêåp cuäng chùèng coá riïng cuãa mònh möåt caách dên chuã. Dên nghôa lyá gò”(3). Ngûúâi dên chó biïët giaá trõ chuã laâ möåt cú chïë maâ qua àoá con ngûúâi coá cuãa àöåc lêåp dên töåc, khi hoå coá cúm ùn, aáo thïí àat àûúåc chên lyá möåt caách khöng hoaân å mùåc, àûúåc hoåc haânh, nghôa laâ dên biïët haão, thöng qua sûå va chaåm vaâ thoaã hiïåp quyïìn dên chuã qua àúâi söëng hiïån thûåc giûäa caác tû tûúãng, caác caá nhên vaâ caác thiïët haâng ngaây. Vò vêåy, Höì Chñ Minh cho rùçng, chïë khaác nhau àïí ài àïën sûå àöìng thuêån caãi thiïån vaâ nêng cao àúâi söëng cuãa nhên nhêët àõnh. Àöång cú cuãa àöìng thuêån laâ lúåi dên laâ muåc tiïu vaâ thûúác ào cuãa hoaåt àöång ñch. Con ngûúâi tòm kiïëm sûå àöìng thuêån caách maång, laâ tiïu chuêín àaánh giaá àuáng tûác laâ tòm kiïëm lúåi ñch vaâ chñnh lúåi ñch sai cuãa moi caãi caách xaä höåi do Nhaâ nûúác å chung khiïën con ngûúâi àoan kïët nhau laåi. â dên chuã tiïën haânh. Àöìng thuêån laâ möåt yïëu töë quyïët àõnh sûå Ngûúâi rêët quan têm àïën thiïët chïë vaâ töìn taåi vaâ phaát triïín ön àõnh cuãa xaä höåi. í cú chïë dên chuã, nhùçm taåo àiïìu kiïån, cú höåi Têët caã caác dên töåc àïìu töìn taåi vaâ phaát cho dên laâm chuã; laâm chuã caái gò, laâm chuã triïín dûåa trïn sûå àöìng thuêån. nhû thïë naâo, laâm chuã bùçng caách naâo. Nhaâ Khi baân vïì khïë ûúác xaä höåi (social nûúác phaãi coá thiïët chïë vaâ cú chïë dên chuã contrat), J.J.Rousseau, nhaâ triïët hoåc Phaáp, àuáng àùn, àïí ngûúâi dên phaát huy quyïìn æ àaä coi àoá laâ kïët quaã cuãa sûå thoaã thuêån xaä laâm chuã cuãa mònh: cêìn laâm cho dên biïët höåi vaâ thoaã thuêån laâ phûúng phaáp chuã yïëu hûúãng quyïìn dên chuã, biïët duâng quyïìn àïí con ngûúâi ài àïën àöìng thuêån. dên chuã, tûâ àoá hoå daám noái, daám laâm. 5. Hoåc têåp nhûäng tû tûúãng cú baãn cuãa Nhûäng lúâi têm huyïët cuãa Chuã tõch Höì Chuã tõch Höì Chñ Minh vïì thûåc haânh dên Chñ Minh vïì vêën àïì dên chuã laâ nhûäng tû chuã úã Viïåt Nam tûúãng chó àaåo cho chuáng ta ngaây nay, khi Chuã tõch Höì Chñ Minh àaä àùåt cêu hoãi: muöën phaát huy quyïìn dên chuã úã cú súã. Dên chuã laâ gò vaâ Ngûúâi tûå traã lúâi: laâ dên lam chuã. Khi nhên dên Viïåt Nam àaä laâ â (1) Höì Chñ Minh. Toaân têåp, t.5. Nxb Chñnh trõ Quöëc chuã àêët nûúác cuãa mònh thò dên chuã tûác laâ gia, Haâ Nöåi, 1998, tr.698. dên laâ chuã vaâ dên laâm chuã, chó khi võ trñ (2) Höì Chñ Minh. Sàd., t.12, tr.223. ngûúâi chuã cuãa nhên dên àûúåc xaác àõnh thò (3) Höì Chñ Minh. Sàd., t.4, tr.56. 19
LÏ THI vaâ traách nhiïåm laâm ngûúâi chuã, thò hoå múái II. Triïín khai Phaáp lïånh cuãa Nhaâ biïët hûúãng quyïìn dên chuã vaâ biïët duâng nûúác xaä höåi chuã nghôa Viïåt Nam vïì thûåc quyïìn dên chuã daám noái, daám laâm, àïí mûu hiïån dên chuã úã xaä, phûúâng, thõ trêën nhùçm cêìu haånh phuác cuãa caá nhên cöng dên, cuäng phaát huy dên chuã úã cú súã. nhû haånh phuác chung cuãa cöång àöìng. Dên chuã úã cú súã khöng phaãi laâ hònh Nùng lûåc laâm chuã cuãa dên khöng phaãi thûác, maâ laâ möåt cêëp àöå cuãa chïë àöå dên tûå nhiïn maâ coá. Noá liïn quan àïën 2 vêën chuã. Nöåi dung cuãa dên chuã úã cú súã àûúåc àïì: quyïìn àûúåc thöng tin vaâ trònh àöå hoåc thïí hiïån dûúái caác hònh thûác dên chuã trûåc vêën, sûå hiïíu biïët vïì xaä höåi cuãa ngûúâi dên. tiïëp vaâ dên chuã giaán tiïëp. Cuãng cöë vaâ múã Àïí thûåc hiïån dên chuã úã cú súã cêìn baão röång dên chuã úã cú súã laâ möåt quaá trònh àaãm quyïìn àûúåc thöng tin vïì phaáp luêåt, nêng cao sûác maånh vaâ hiïu quaã hoaåt àöång å chñnh saách cuãa Nhaâ nûúác, caác vêën àïì coá cuãa nhaâ nûúác, trûúác hïët úã cêëp xaä, phûúâng, liïn quan trûåc tiïëp àïën àúâi söëng xaä höåi, thõ trêën vaâ caác àún võ, ban ngaânh. Àêy àùåc biïåt laâ úã cú súã xaä, phûúâng, coá liïn quan cuäng laâ quaá trònh hoaân thiïån hïå thöëng àïën lúåi ñch haâng ngaây cuãa ngûúâi dên. Cöng phaáp luêåt, nêng cao hiïåu quaã tñch cûåc cuãa viïåc cuãa chñnh quyïìn, cú quan àún võ saãn caác cú quan nhaâ nûúác. xuêët, viïåc phên phöëi, thu chi taâi chñnh caác Phaáp lïånh Thûåc hiïån dên chuã úã xaä, khoaãn àoáng goáp cuãa dên v.v. phaãi àûúåc phûúâng, thõ trêën cuãa Nhaâ nûúác ban haânh cöng khai hoaá. ngaây 30/4/2007 àaä nïu roä: Trònh àöå hoåc vêën, hiïíu biïët cuãa ngûúâi Möåt laâ, nhûäng nöåi dung cöng khai àïí dên giuáp hoå tiïëp cêån vúái caác thöng tin dïî nhên dên biïët. daâng hún, nùæm vêën àïì vaâ kõp thúâi phaát Hai laâ, nhûäng nöåi dung nhên dên baân hiïån àuáng sai àïí daám noái, daám can thiïåp. vaâ quyïët àõnh göìm: Nhûäng nöåi dung vaâ Trònh àöå hoåc vêën laåi tuyâ thuöåc hoaân caãnh hònh thûác àïí nhên dên baân vaâ quyïët àõnh tûâng ngûúâi coá àiïìu kiïån àûúåc hoåc têåp àïën trûåc tiïëp, nhûäng nöåi dung vaâ hònh thûác mûác àöå naâo. nhên dên biïíu quyïët àïí cêëp coá thêím b) Vúái söë àöng dên chuáng úã cú súã, trûúác quyïìn quyïët àõnh. hïët hoå cên coá kiïën thûác vaâ hiïíu roä quyïìn ì Ba laâ, nhûäng nöåi dung nhên dên tham laâm chuã cuãa hoå möåt caách cuå thïí, göìm gia yá kiïn trûúác khi cú quan coá thêím ë nhûäng vêën àïì gò vaâ àiïìu kiïån thûåc hiïån quyïìn quyïët àõnh. quyïìn àoá nhû thïë naâo. Böën laâ, nhûäng nöåi dung nhên dên Viïåc naây coá thïí thûåc hiïån thöng qua giaám saát. hïå thöëng baáo chñ, truyïìn thanh, truyïìn Nhên dên noái chung, cöng dên trong hònh àïí giúái thiïåu caác nöåi dung cuå thïí vïì caã nûúác vaâ chñnh quyïìn nhaâ nûúác caác cêëp quyïìn dên chuã cuãa ngûúâi dên Viïåt Nam àïìu coá traách nhiïåm thi haânh Phaáp lïånh hiïån nay, vúái nhûäng caách trònh baây hêëp naây. ÚÃ àêy, quyïìn haån vaâ traách nhiïåm cuãa dêîn, dïî hiïíu… Àöìng thúâi coá thïí àûúåc ngûúâi dên, cuãa nhaâ nûúác laâ 2 vïë khöng àöëi truyïìn àaåt, giaãi thñch trûåc tiïëp cho dên lêåp nhau maâ höî trúå cho nhau, húåp taác vúái trong caác cuöåc hoåp úã thön xoám, phöë nhau, böí sung cho nhau, thuác àêíy vaâ giaám phûúâng, kïët húåp vúái nhûäng cuöåc maån àaâm saát viïåc thûåc hiïån. trao àöíi cuãa ngûúâi dên trong sinh hoaåt 1. Traách nhiïåm vaâ quyïìn haån cuãa ngûúâi nhoám dên cû úã cú súã. Hoå nïu lïn nhûäng dên, àùåc biïåt laâ úã cú súã trong viïåc thûåc nhêån thûác tiïëp nhêån àûúåc vaâ nhûäng bùn hiïån Phaáp lïånh naây khoùn, thùæc mùæc coân töìn taåi àïí àïì nghõ caán a) Àiïìu quan troång laâ nùng lûåc laâm böå cêëp trïn giaãi thñch, caán böå cêëp phûúâng, chuã cuãa ngûúâi dên àûúåc nêng cao vaâ huyïån, thõ trêën, tónh, thaânh phöë v.v.. Caán khuyïën khñch, taåo cho hoå thoái quen laâm böå cêìn khuyïën khñch hoå noái, khöng khoá chuã. Khi ngûúâi dên coá kiïën thûác, coá sûå hiïíu chõu, caãn trúã vaâ truâ dêåp ngûúâi daám noái. biïët vïì nöåi dung quyïìn dên chuã cuãa mònh c) Tûâ sûå hiïíu biïët vïì quyïìn dên chuã 20
THÛÅC HIÏÅN DÊN CHUÃ ÚÃ CÚ SÚÃ VAÂ VÊËN ÀÏÌ... àïën viïåc laâm cuãa ngûúâi dên, daám noái, daám hiïíu vïì luêåt phaáp, Hiïën phaáp, vïì caác chuã laâm khöng phaãi dïî daâng. Hoå phaãi haânh trûúng vaâ chñnh saách cuãa Nhaâ nûúác àang àöång theo luêåt phaáp vaâ duäng caãm àöëi àêìu thûåc hiïån; tûâ àoá, hoå múái biïët sûã duång vúái caác tû tûúãng caãn trúã hoå, caã chuã quan quyïìn laâm chuã vaâo nhûäng viïåc laâm chñnh lêîn khaách quan. àaáng vaâ coá nhûäng haânh àöång cêìn thiïët, - Caãn trúã chuã quan tûâ sûå haån chïë vïì kõp thúâi àïí baão vïå quyïìn laâm chuã. nùng lûåc caá nhên, kiïën thûác caá nhên vaâ Söë àöng biïët uãng höå, höî trúå, laâm chöî vön söëng caá nhên dêîn àïën khoá nùæm bùæt ë dûåa tinh thêìn vaâ vêåt chêët cho nhûäng caá àûúåc vêën àïì, nïu lïn nhûäng thùæc mùæc cuå nhên tñch cûåc daám àûáng lïn khúãi xûúáng thïí, chñnh xaác àïí àêëu tranh yïu cêìu laâm cuöåc àêëu tranh cho dên chuã úã cú súã. Khi coá roä, hoùåc thûåc hiïån àuáng v.v.. Àoá coân laâ söë àöng dên chuáng tham gia thò viïåc phat á nhûäng caãn trúã tûâ phña gia àònh, baån beâ. Hoå huy dên chuã úã cú súã múái coá kïët quaã hûäu lo súå cho hêåu quaã viïåc laâm, nöåi dung àêëu hiïåu, tûâ viïåc hoå chuã àöång tham gia àïën tranh, chùèng biïët àûúåc lúåi ñch gò, laåi coá hai å viïåc hoå höî trúå tñch cûåc cho nhûäng caá nhên cho baãn thên vaâ liïn quan àïën gia àònh, xuêët sùæc daám maånh daån àûáng àêìu cuöåc hoå haâng. àêëu tranh. Vïì caãn trúã khaách quan, trûúác hïët laâ Nhûng muöën àûúåc söë àöng quêìn nhûäng khoá khùn vïì thuã tuåc hoå phaãi vûúåt chuáng tham gia thò nöåi dung àêëu tranh qua àïí coá thïí àïì xuêët yá kiïën cuãa mònh lïn cho viïåc phaát huy dên chuã úã cú súã phaãi húåp cêëp coá thêím quyïìn. hiïën, húåp phaáp, vò lúåi ñch chung cuãa cöång Nöåi dung caá nhên khiïëu kiïån àûa ra àöìng, cuãa àêët nûúác maâ khöng vò lúåi ñch heåp lêëy yá kiïën cuãa têåp thïí nhoã, núi hoå sinh hoâi, thiïín cêån hay khöng húåp phaáp cuãa hoaåt thûúng ngaây úã phûúâng, thön xoám àïí â möåt caá nhên naâo. trao àöíi laåi ñt àûúåc cöång àöìng uãng höå tñch e) Saách lûúåc àêëu tranh cêìn mïìm deão, cûåc maâ coá thaái àöå thúâ ú, mùåc kïå, khöng linh hoaåt, ài tûâ viïåc nhoã àïën viïåc lúán, biïët quan têm. Coá nhûäng ngûúâi khöng muöën thûúng lûúång, thoaã hiïåp khi cêìn thiïët, àïí dñnh lñu vaâo vuå viïåc àêëu tranh cuãa caá ài túái sûå àöìng thuêån bûúác àêìu, àïí hai bïn nhên nïu lïn, súå liïn luåy àïën baãn thên, bõ tiïëp tuåc coá thïí chung söëng hoaâ bònh vaâ ài theo doäi, traã thuâ v.v.. tiïëp caác bûúác sau, coá lúåi cho caã hai bïn, Nhû vêåy, vêën àïì quan troång úã àêy khi nhên dên vaâ chñnh quyïìn nhaâ nûúác. möåt cöng dên àêëu tranh cho möåt vêën àïì cuå Ngûúâi dên cêìn coá thiïån chñ trong viïåc àoâi thïí naâo àoá, thûúâng vò lúåi ñch chung, khöng hoãi thûåc hiïån dên chuã úã cú súã vaâ chñnh phaãi laâ cuãa möåt caá nhên, cêìn àûúåc têåp thïí quyïìn cêëp àõa phûúng cuäng coá thiïån chñ söë àöng ngûúâi uãng höå, taán thaânh. AÁp lûåc giaãi quyïët vêën àïì kõp thúâi. cuãa söë àöng khiïën cêëp coá thêím quyïìn phaãi Àöìng thuêån laâ biïíu hiïån cao nhêët cuãa chuá yá giaãi quyïët. Àiïìu naây liïn quan àïën sûå chung söëng. Nïëu khöng coá sûå àöìng tñnh húåp lyá, húåp phaáp trong kiïën nghõ àïì thuêån laâm nïìn taãng thò khöng coá sûå chung xuêët, duâ nöåi dung àêëu tranh cho möt å söëng giûäa con ngûúâi, sûå chung söëng toaân quyïìn lúåi caá nhên, nhûng laâ quyïìn lúåi cêìu. Àöìng thuêån laâ tûå giaác, laâ kïët quaã cuãa chñnh àaáng cuãa cöng dên möåt nûúác dên cuöåc thaão luêån xaä höåi, muöën coá àöìng chuã. Vò vêåy, cöång àöìng cêìn àöìng tònh uãng thuêån phaãi coá dên chuã vïì chñnh trõ. Xaä höåi höå maâ khöng thïí coá thaái àöå thúâ ú, boã mùåc àöìng thuêån laâ xaä höåi àoaân kïët. ngûúâi daám àêëu tranh. Toám laåi, muöën phaát huy dên chuã úã cú d) Nhû vêåy, viïåc nêng cao sûå hiïíu biïët súã, baãn thên ngûúâi dên cêìn coá yá thûác giûä cuãa ngûúâi dên, cung cêëp nhûäng kiïën thûác gòn trêåt tûå cöng cöång, biïët tön troång phaáp vïì quyïìn laâm chuã vaâ laâm chuã thïë naâo phaãi luêåt, thûåc thi àuáng phaáp luêåt àaä ban nhùçm àöång viïn àöng àaão quêìn chuáng haânh, khöng laâm ùn phi phaáp. Àöìng thúâi, tham gia. Söë àöng dên chuáng àûúåc tiïëp coá tinh thêìn daám phï phaán, töë caáo, ngùn cêån vúái caác kiïën thûác chñnh xaác, cuå thïí, dïî chùn nhûäng hoaåt àöång tiïu cûåc, vi phaåm å 21
LÏ THI phaáp luêåt, khùæc phuåc thaái àöå neá traánh, thúâ Nhaâ nûúác phaãi minh baåch, caác cêëp ú, boã mùåc chó vò súå liïn luåy àïën baãn thên. chñnh quyïìn phaãi laâm roä àuáng sai vïì nhûäng Khi tiïën haânh àêëu tranh, hoå cêìn coá thaái àöå àiïìu dên thùæc mùæc. Caái gò laâm sai phaãi thûâa mïìm deão, biïët thûúng lûúång, thoaã hiïåp nhêån cöng khai vaâ xin löîi dên, sûãa chûäa kõp trong caác vuå tranh chêëp giûäa ngûúâi dên thúâi. Caái gò àaä laâm àuáng cêìn giaãi thñch cho vúái nhau hay giûäa ngûúâi dên vaâ chñnh dên hiïíu, cêìn nhùæc nhúã hoå viïåc tön troång quyïìn súã taåi, àïí ài àïën sûå àöìng thuêån cêìn Hiïën phaáp àaä àûúåc ngûúâi dên nhêët trñ (qua thiïët, tûâng bûúác àaåt àûúåc sûå nhêët trñ qua phöí thöng àêìu phiïëu) vaâ àûúåc Nhaâ nûúác caác vuå mêu thuêîn, tranh chêëp. ban haânh, tön troång caác cú quan chñnh 2. Thaái àöå, viïåc laâm cuãa chñnh quyïìn quyïìn nhaâ nûúác laâ ngûúâi àaåi diïån cho dên nhaâ nûúác caác cêëp trong viïåc phaát huy dên (maâ hoå àaä boã phiïu tñn nhiïåm). ë chuã úã cú súã + Phaãi kiïn quyïët chöëng naån tham Cêìn xaác àõnh roä võ thïë vaâ traách nhiïåm nhuäng vaâ quan liïu cuãa caán böå chñnh cuãa Nhaâ nûúác xaä höåi chuã nghôa Viïåt Nam; quyïìn caác cêëp. Hoå àaä laâm sai caác nguyïn àoá laâ nhaâ nûúác cuãa dên, do dên vaâ vò dên. tùæc àûúåc quy àõnh, laåm duång caác chuã Nhaâ nûúác cuãa dên chûá khöng phaãi trûúng chñnh saách àaä ban haânh àïí thu veán möåt cú quan àûáng trïn dên àïí cai quaãn cho lúåi ñch caá nhên. Hoå sa vaâo naån quan nhên dên, dên laâ chuã cuãa chñnh quyïìn liïu giêëy túâ, gêy khoá khùn, caãn trúã cho nhaâ nûúác caác cêëp. ngûúâi dên trong viïåc giaãi quyïët cöng viïåc Nhaâ nûúác do dên bêìu ra, laâm àaåi diïån thûúâng ngaây. cho hoå àïí giûä gòn trêåt tûå cöng cöång vaâ baão + Trong viïåc xûã lyá cöng viïåc cuãa ngûúâi vïå quyïìn laâm chuã cuãa dên. dên, caán böå chñnh quyïìn caác cêëp phaãi àaãm Nhaâ nûúác vò dên, do àoá luön haânh baão nguyïn tùæc cöng bùçng vaâ dên chuã, húåp àöång bao vïå quyïìn dên chuã cuãa ngûúâi dên ã hiïën vaâ húåp phaáp. vaâ vò lúåi ñch cuãa ngûúâi dên trong moåi hoaåt - Khöng truâ dêåp, traã thuâ nhûäng ngûúâi àöång kinh tïë, chñnh trõ, vùn hoaá cuãa mònh. àaä maånh daån töë caáo nhûäng sai traái cuãa caán Vò vêåy, giûäa cú quan chñnh quyïìn nhaâ böå nhaâ nûúác. nûúác vaâ ngûúâi dên khöng phaãi laâ hai àöëi - Khöng boã qua nhûäng keã vi phaåm luêåt taác àöëi lêåp nhau maâ coá sûå húåp taác chùåt cheä phaáp, vi phaåm lúåi ñch cuãa dên, lúåi ñch cöng vúái nhau, coá sûå hiïíu biïët lêîn nhau trong cöång do nïí tònh laâ ngûúâi quen biïët hay vò hoaåt àöång vò sûå phaát triïín cua àêët nûúác, ã chûác vuå àõa võ cuãa keã vi phaåm, hoùåc bõ cuâng nhau xêy dûång nïìn dên chuã àaä àûúåc mua chuöåc bùçng tiïìn baåc, chûác vuå, v.v.. cöng böë trong Hiïën phaáp vaâ caác àiïìu luêåt Khi caác cêëp chñnh quyïìn laâm àuáng cuãa quöëc gia. chûác traách, nhiïåm vuå cuãa mònh, baão vïå Nhaâ nûúác cêìn taåo moåi àiïìu kiïån, cú höåi Hiïën phaáp vaâ luêåt lïå àaä ban haânh, baão vïå thuêån lúåi cho ngûúâi dên thûåc hiïån quyïìn quyïìn dên chuã cua ngûúâi dên, thò hoå seä ã laâm chuã àêët nûúác, àûúåc hûúãng thuå caác hïët loâng uãng höå nhaâ nûúác, tön troång vaâ quyïìn tûå do dên chuã vïì chñnh trõ, kinh tïë, thûåc hiïån àuáng nhûäng chuã trûúng, chñnh vùn hoaá; àûúåc sûã duång quyïìn dên chuã àïí saách, àiïìu luêåt àaä ban haânh. mûu cêìu lúåi ñch caá nhên vaâ baão toaân lúåi ñch Traách nhiïåm cuãa nhaâ nûúác vaâ traách cöng cöång. Nhaâ nûúác cêìn àùåc biïåt chuá yá nhiïåm cuãa ngûúâi dên trong viïåc phaát huy viïåc nêng cao nùng lûåc laâm chuã cuãa dên, dên chuã úã cú súã coá möëi quan hïå gùæn boá trûåc taåo cho hoå thoái quen laâm chuã. tiïëp, höî trúå, thuác àêíy nhau cung thûåc hiïån â + Trong hoaåt àöång thûúâng ngaây, caác àïí ài túái möåt muåc àñch chung: Taåo lêåp möåt cêëp chñnh quyïìn nhaâ nûúác phaãi xem troång nïìn dên chuã thûåc sûå trong cuöåc söëng nhûäng àiïìu ngûúâi dên àaä khiïëu kiïån, kïu thûúâng ngaây cuãa ngûúâi dên, nhùçm xêy ca vïì viïåc laâm cuãa caác cú quan nhaâ nûúác dûång möåt nûúác Viïåt Nam dên giaâu, nûúác caác cêëp àöëi vúái hoå, vi phaåm lúåi ñch cuãa hoå, maånh, xaä höåi cöng bùçng, dên chuã vaâ vùn caãn trúã hoå laâm ùn sinh söëng v.v.. minh nhû Höì Chuã tõch àaä tûâng mong ûúác. 22