Đề thi chọn học sinh giỏi cấp thành phố môn Ngữ văn 8 năm 2016-2017 có đáp án - Phòng GD&ĐT thành phố Bắc Giang

PHÒNG GD & ĐT<br /> <br /> ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI CẤP THÀNH PHỐ<br /> <br /> TP BẮC GIANG<br /> <br /> Năm học: 2016-2017<br /> Môn: Ngữ văn lớp 8<br /> Thời gian làm bài: 150 phút<br /> <br /> Câu 1: (4,0 điểm)<br /> Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:<br /> Nhưng, ô kìa! Sau trận mưa vùi dập và những cơn gió phũ phàng kéo dài suốt<br /> cả một đêm, tưởng chừng như không bao giờ dứt, vẫn còn một chiếc lá thường xuân<br /> bám trên bức tường gạch. Đó là chiếc lá cuối cùng trên cây. Ở gần cuống lá còn giữ<br /> màu xanh sẫm, nhưng với rìa là hình răng cưa đã nhuốm màu vàng úa, chiếc lá vẫn<br /> dũng cảm treo bám vào cành cách mặt đất chừng hai mươi bộ.<br /> (Chiếc lá cuối cùng- O Hen-ri)<br /> a. Chỉ rõ thán từ trong đoạn văn trên.<br /> b. Tìm các từ cùng trường từ vựng trong câu văn sau và nêu tác dụng của<br /> trường từ vựng đó: Ở gần cuống lá còn giữ màu xanh sẫm, nhưng với rìa là hình răng<br /> cưa đã nhuốm màu vàng úa, chiếc lá vẫn dũng cảm treo bám vào cành cách mặt đất<br /> chừng hai mươi bộ.<br /> c. Nêu ý nghĩa của hình tượng chiếc lá trong đoạn văn trên.<br /> Câu 2: (6,0 điểm)<br /> Trong bài phát biểu nhân kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, giáo sư Vũ<br /> Khiêu đã nói:<br /> Để giàu sang, một người có thể chỉ mất vài ba năm, nhưng để trở thành người<br /> có văn hóa có thể phải mất hàng chục năm, có khi cả cuộc đời.<br /> Hãy trình bày suy nghĩ của em về ý kiến trên.<br /> Câu 3: (10,0 điểm)<br /> Nhà văn A-na tô-li Phơ-răng nói: Đọc một câu thơ nghĩa là ta gặp gỡ một tâm hồn con người.<br /> Em hiểu gì về câu nói trên của nhà văn Pháp? Cảm nhận của em về vẻ đẹp<br /> tâm hồn của người chiến sĩ cộng sản qua hai bài thơ Ngắm trăng (Hồ Chí Minh)<br /> và Khi con tu hú (Tố Hữu)./.<br /> ......................Hết......................<br /> HƯỚNG DẪN CHẤM THI HỌC SINH GIỎI<br /> <br /> MÔN: Ngữ Văn lớp 8<br /> Câu 1: (4 điểm)<br /> a. Thán từ: ô kìa (0,5 điểm)<br /> b.<br /> <br /> - Trường từ vựng màu sắc: xanh sẫm, vàng úa. (0,5 điểm)<br /> - Tác dụng: Miêu tả chiếc lá giống như thật: một chiếc lá thường xuân vừa trải<br /> <br /> qua một đêm mưa gió tưởng như sắp rụng vẫn dũng cảm đeo bám vào cành. (0,5 điểm)<br /> c. Ý nghĩa của hình tượng chiếc lá trong đoạn văn trên: (2,5 điểm)<br /> - Tác dụng trong việc xây dựng tình huống truyện (thắt nút, mở nút bất ngờ mà<br /> hứng thú). (0,5 điểm)<br /> - Gợi nhiều liên tưởng:<br /> + Gợi liên tưởng đến số phận con người. Vì nghèo đói và bệnh tật mà Giôn-xi<br /> tuyệt vọng, bi quan về cuộc sống. (0,5 điểm)<br /> + Chiếc lá còn gợi liên tưởng đến ý chí, nghị lực của con người. (0,5 điểm)<br /> + Đặc biệt, chiếc lá cuối cùng là hình tượng đẹp thể hiện tình yêu thương giữa<br /> những người nghèo khổ. (1 điểm)<br /> Câu 2: (6 điểm)<br /> a. Về kĩ năng:<br /> - Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội, bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, vận<br /> dụng tốt các thao tác lập luận, dẫn chứng tiêu biểu, chọn lọc.<br /> - Bài viết trong sáng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.<br /> b. Về kiến thức:<br /> Học sinh có thể bày tỏ những suy nghĩ khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản<br /> sau:<br /> 1. Dẫn dắt và giới thiệu vấn đề (0,5 điểm)<br /> 2. Giải thích ý kiến (1 điểm)<br /> - Văn hóa: Một khái niệm rộng bao gồm mọi lĩnh vực của đời sống, từ khoa học<br /> cho đến nghệ thuật, từ đời sống tâm hồn, tâm linh đến thói quen sinh hoạt, thị hiếu<br /> thẩm mĩ, giao tiếp ứng xử,... của con người.<br /> - Khái niệm văn hóa trong câu nói của Vũ Khiêu bàn đến văn hóa của một người.<br /> Bằng những mệnh đề tương phản: giàu sang - có văn hóa; ba năm - chục năm, cả cuộc<br /> <br /> đời, nhà văn hóa Vũ Khiêu muốn khẳng định sự dày công trong việc dạy dỗ, giáo dục,<br /> rèn luyện để một con người trở nên có văn hóa.<br /> 3. Bàn luận, mở rộng vấn đề (3 điểm)<br /> - Khẳng định ý kiến hoàn toàn đúng đắn và xác đáng.<br /> - Để giàu sang, một người có thể chỉ mất vài ba năm: Với một con người, việc<br /> tạo lập một sản nghiệp, một cuộc sống đủ đầy có thể chỉ mất một thời gian ngắn. Sự<br /> cần cù và sáng tạo trong lao động có thể khiến họ nhanh chóng trở thành người giàu<br /> có. Để trở thành một người có văn hóa, có thể phải mất hàng chục năm, có khi cả cuộc<br /> đời:<br /> - Để hình thành nền tảng văn hóa tri thức, con người cần rèn luyện, tích lũy<br /> trong khoảng thời gian hàng chục năm khi ngồi trên ghế nhà trường và trong suốt cả<br /> cuộc đời, Học, học nữa, học mãi (Lênin).<br /> - Mỗi người phải mất cả cuộc đời để hoàn thiện những giá trị văn hóa tinh thần:<br /> Đó là vẻ đẹp tâm hồn với các giá trị đạo đức như: tình yêu thương, nhân ái, lòng vị<br /> tha, khoan dung, sự sẻ chia, đồng cảm; lòng yêu nước, ý thức dân tộc, cộng đồng; thái<br /> độ trân trọng lịch sử, trân trọng quá khứ; văn hóa giao tiếp ứng xử giữa người với<br /> người trong cuộc sống...<br /> - Văn hóa tri thức và đạo đức nhân cách của con người có mối quan hệ chặt chẽ<br /> với nhau. Những người có trình độ văn hóa cao thường là những nhân cách đáng<br /> trọng. Tuy nhiên điều đó không hoàn toàn đúng với mọi trường hợp bởi trên thực tế,<br /> nhiều người có trình độ văn hóa cao vẫn có thể có những suy nghĩ ấu trĩ, vẫn có thể<br /> mắc những sai lầm trong giao tiếp ứng xử.<br /> - Vì vậy song song với việc bồi đắp tri thức văn hóa, con người ta còn phải học<br /> làm người, tăng cường rèn luyện kĩ năng sống.<br /> 4. Bài học nhận thức và hành động (1.5 điểm)<br /> - Việc rèn luyện để trở thành con người có văn hóa là quan trọng, cần thiết.<br /> - Để đào luyện một con người có văn hóa cần có sự chung tay của cả gia đình,<br /> nhà trường, xã hội. Tuy nhiên yếu tố quyết định là ở mỗi người, ở việc trau dồi ý thức<br /> làm người.<br /> Câu 3: (10 điểm)<br /> A. Yêu cầu chung:<br /> <br /> - Về hình thức: trình bày, diễn đạt, liên kết câu...<br /> - Về nội dung: làm rõ vẻ đẹp tâm hồn người chiến sĩ cộng sản trong hai bài thơ.<br /> I. Mở bài: (0,5 điểm)<br /> Dẫn dắt, đưa nhận định<br /> II. Thân bài:<br /> 1. Giải thích: (0,5 điểm)<br /> Đúng như nhà văn A-na tô-li Phơ-răng đã nói: “Đọc một câu thơ nghĩa là ta<br /> gặp gỡ một tâm hồn con người”. Có nghĩa là đọc một câu thơ, chúng ta không chỉ cảm<br /> nhận được vẻ đẹp của ngôn từ mà còn cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ gửi<br /> gắm trong đó. Bởi thơ là tiếng nói của tâm hồn, tình cảm con người. Mỗi câu thơ ra<br /> đời là kết quả của những trăn trở, suy tư, nung nấu ở người nghệ sĩ.<br /> 2. Chứng minh: (8 điểm)<br /> HS tìm các phương diện vẻ đẹp tâm hồn của người chiến sĩ của cả hai bài thơ<br /> để phân tích. (Hoặc có thể phân tích vẻ đẹp tâm hồn người chiến sĩ theo từng bài thơ).<br /> Sau đây là gợi ý:<br /> a. LĐ 1: Dù sống trong ngục tù nhưng những người chiến sĩ vẫn dành cho thiên nhiên<br /> một tình yêu sâu sắc:<br /> * Trong bài thơ “Khi con tu hú”, tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống khiến người tu<br /> tưởng tượng một mùa hè chan hoà ánh sáng, rực rỡ sắc màu rộn ràng âm thanh và<br /> ngọt ngào hương vị (dẫn chứng)<br /> * Bài thơ “Ngắm trăng”:<br /> - Bác nghĩ đến trăng và việc ngắm trăng ngay cả khi bản thân bị giam cầm, đày đọa.<br /> Người thấy thiếu mọi nghi thức thông thường. Cái thiếu “ rượu” và “hoa” là cái thiếu<br /> của một thi nhân chứ không phải là cái thiếu của một tù nhân (dẫn chứng)<br /> - Sự xốn xang, bối rối rất nghệ sĩ trước cảnh đẹp đêm trăng của Bác (dẫn chứng)<br /> - Sự giao hoà tự nhiên, tuyệt vời giữa con người và vầng trăng tri kỷ. Qua nghệ thuật<br /> đối và nhân hoá làm nổi bật tình cảm song phương, cho thấy mối quan hệ gắn bó tri<br /> âm giữa trăng và người (dẫn chứng)<br /> b. LĐ 2: Họ luôn khao khát tự do mãnh liệt:<br /> - Niềm khao khát mãnh liệt về với tự do còn được bộc lộ trực tiếp trong những câu<br /> cuối: d/c. Cách ngắt nhịp độc đáo, kết hợp với những từ ngữ mạnh (đập tan phòng,<br /> <br /> chết uất) và những từ cảm thán (ôi, làm sao, thôi) làm nổi bật cái cảm giác ngột ngạt<br /> cao độ, niềm khao khát cháy bỏng muốn thoát ra khỏi cảnh ngục tù để trở về với cuộc<br /> sống tự do bên ngoài. Tiếng chim tu hú mở đầu và kết thúc bài thơ đã tạo nên một sự<br /> hô ứng. Tiếng chim ban đầu là âm thanh đẹp của tự nhiên gợi lên trong tâm hồn người<br /> tù cách mạng trẻ tuổi một mùa hè tự do, khoáng đạt đầy sức sống. Còn tiếng chim tu<br /> hú ở cuối bài thơ lại là âm thanh giục giã, như thúc giục những hành động sắp tới.<br /> - Còn Bác luôn hướng ra ánh sáng. Đó là vầng trăng, là bầu trời, là tự do và đó cũng là<br /> hy vọng, là tương lai.<br /> c. LĐ 3: Người chiến sĩ cộng sản ấy cũng mang một phong thái ung dung, lạc quan<br /> trong bất kỳ hoàn cảnh nào: Hoàn cảnh khắc nghiệt của nhà tù Tưởng Giới Thạch<br /> không trói buộc được tinh thần và tâm hồn người tù, không làm mất đi nét thư thái<br /> ung dung vốn sẵn có ở Bác. Bác tự do rung động với vầng trăng, với cảnh đẹp bất<br /> chấp hoàn cảnh, bất chấp cái song sắt tàn bạo - biểu tượng cụ thể của nhà tù (cuộc<br /> vượt ngục tinh thần).<br /> 3. Tổng hợp: (0,5 điểm)<br /> - Như vậy, qua hai bài thơ, người đọc sẽ hiểu hơn về tâm hồn của người chiến sĩ cộng<br /> sản khi ở trong tù. Và vẻ đẹp tâm hồn của họ là cội nguồn tạo nên vẻ đẹp, giá trị tác<br /> phẩm.<br /> - Đọc thơ hay, gặp gỡ tâm hồn người nghệ sĩ, người đọc thơ được thanh lọc, hoàn<br /> thiện tâm hồn mình.<br /> III. Kết bài: (0,5 điểm) Khẳng định lại nhận định và cảm nghĩ, liên hệ…<br /> ..................Hết..................<br /> <br />