intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Dinh dưỡng với bệnh động mạch vành

Chia sẻ: Tu Tu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST
Báo xấu
100
lượt xem 11
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Danh từ bệnh động mạch (ĐM) vành dùng để chỉ tình trạng bệnh lý làm cho lòng ĐM vành bị hẹp lại (hoặc tắc nghẽn), tình trạng hẹp hay tắc nghẽn lòng ĐM vành là xơ vữa ĐM. Khi lòng ĐM vành bị hẹp đến một mức độ nào đó thì dòng máu đến nuôi tim sẽ không đủ và dẫn đến tình trạng thiếu máu cơ tim. Một số danh từ khác cũng được dùng để chỉ bệnh ĐM vành: như suy ĐM vành, thiếu máu cơ tim, thiểu năng vành, bệnh tim thiếu máu cục bộ…...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Dinh dưỡng với bệnh động mạch vành

  1. DINH DÖÔÕNG VÔÙI BEÄNH ÑOÄNG MAÏCH VAØNH Beänh ñoäng maïch vaønh (Coronary artery disease - CAD) Ñ oäng maïch vaønh laø nhöõng maïch maùu chaïy quanh traùi tim ñeå nuoâi cô quan naøy. Sau moãi nhòp tim ñaäp thì maùu ñöôïc ñöa ñi nuoâi khaép cô theå qua ñoäng maïch chuû. Rieâng maùu nuoâi tim thì ñöôïc chuyeån tröïc tieáp vaøo ñoäng maïch vaønh. Caùc ñoäng maïch naøy goàm hai nhaùnh bao quanh traùi tim nhö moät caùi vöông mieän. Neáu moät trong nhöõng phaân nhaùnh bò ngheït thì teá baøo tim ôû vuøng ñoù thieáu dinh döôõng, thieáu döôõng khí (oxy), goïi laø söï thieáu maùu cuïc boä cô tim (myocardial ischemia) vaø ngöôøi beänh seõ coù nhöõng côn ñau thaét tim (angina pectoris). Neáu ñoäng maïch bò ngheõn vónh vieãn thì côn suy tim seõ xaûy ra vì nhoài maùu cô tim (myocardial infarction) vaø teá baøo tim bò tieâu huûy. Nguyeân nhaân Vì sao coù söï taéc ngheõn ñoäng maïch vaønh? Trong ña soá caùc tröôøng hôïp, coù nhöõng maûng chaát beùo daàn daàn ñoùng laïi ôû thaønh ñoäng maïch, khieán cho loøng maïch maùu thu heïp daàn, khieán maùu löu thoâng bò taéc laïi vaø taéc 18
  2. Dinh döôõng vaø ñieàu trò testosterone. Coøn nöõ giôùi thì moät phaàn ñöôïc söï baûo veä cuûa hormon nöõ estrogen laøm giaûm cholesterol LDL. Khi maõn kinh, ngöôøi phuï nöõ khoâng coøn hormon nöõ estrogen thì cholesterol LDL nhích leân cao. c. Di truyeàn Vöõa xô ñoäng maïch ñoâi khi thaáy ôû nhieàu ngöôøi trong cuøng moät gia ñình, nhaát laø khi cha meï hoaëc anh chò em bò beänh. d. Chuûng toäc Ngöôøi chaâu AÙ ít bò vöõa xô ñoäng maïch vaø côn suy tim hôn ngöôøi AÂu Myõ, ngöôøi Myõ goác chaâu Phi laïi hay bò beänh tim vaø huyeát aùp cao nhieàu hôn. ñ. Thuoác laù Nicotin trong thuoác laø laøm taêng huyeát aùp vaø nhòp tim, laøm maùu deã ñoùng cuïc, laøm giaûm HDL, taêng LDL, taát caû ñeàu coù theå ñöa tôùi beänh tim maïch. Nicotin laø moät trong nhieàu yeáu toá khôûi söï laøm hö hoûng teá baøo ñoäng maïch, ñöa ñeán vöõa xô maïch maùu naøy. Hít thôû khoùi thuoác laù do ngöôøi khaùc thaûi ra cuõng coù haïi. Boû huùt thuoác laù seõ laøm giaûm nguy cô maéc beänh tim maïch moät caùch ñaùng keå. e. Beùo phì Thoáng keâ cho thaáy ngöôøi beùo phì hay bò huyeát aùp cao, beänh tim, cao cholesterol vaø do ñoù thöôøng bò suy tim. 20
  3. Dinh döôõng vaø ñieàu trò LDL (low density lipoprotein), HDL (hight density lipoprotein) vaø triglycerid. Protein laø chaát vaän chuyeån lipid vaø hoãn hôïp ñoù coù teân laø lipoprotein. Tyû troïng (density) laø tyû leä protein/lipid. Khi nhieàu protein (high density) thì laø HDL, ít protein (low density) thì laø LDL. Trong toång löôïng cholesterol thì töø 60–70% laø LDL, 20–30% laø HDL, 10–15% laø VLDL (very low density lipoprotein). Cholesterol ôû möùc ñoä döôùi 200mg/dl laø lyù töôûng, töø 200mg/dl ñeán 239 mg/dl coøn taïm chaáp nhaän ñöôïc, neáu leân treân 240 mg/dl thì laø raát cao vaø coù nguy cô xaáu. LDL thöôøng ñöôïc coi nhö khoâng toát vì noù laø thaønh phaàn gaây nhieàu raéc roái cho heä tim maïch. Daïng cholesterol naøy vaän chuyeån chaát beùo (lipid) trong thöïc phaåm vaøo caùc teá baøo. Khi teá baøo heát choã chöùa thì chaát beùo ñoùng ôû thaønh ñoäng maïch, laâu daàn ñöa tôùi vöõa xô, taéc ngheõn. Möùc ñoä lyù töôûng cuûa LDL trong maùu laø döôùi 130mg/dl. Töø 130mg/dl ñeán 159mg/dl laø baét ñaàu coù vaán ñeà, vaø leân cao hôn 160mg/dl laø nguy hieåm. HDL vaän chuyeån chaát beùo vaøo döï tröõ trong gan ñeå cho löôïng chaát beùo trong maùu chæ vöøa ñuû duøng, khoâng coù dö ñeå ñoùng vaøo thaønh ñoäng maïch. Löôïng HDL trong maùu maø baèng hoaëc cao hôn 35mg/dl laø toát, neáu HDL coù theå cao hôn 60mg/dl thì thaät lyù töôûng vaø an toaøn. Bình thöôøng, cô theå taïo ra vöøa ñuû soá cholesterol maø ta caàn. Cholesterol trong maùu coù tôùi 85% laø do cô theå töï taïo ra; coøn laïi 15% laø do thöïc phaåm cung caáp. 22
  4. Dinh döôõng vaø ñieàu trò 3. Taêng chaát beùo chöa baõo hoøa Ñeå thay theá cho chaát beùo baõo hoøa, neân duøng nhieàu chaát beùo chöa baõo hoøa. Daàu oâliu, daàu haït caûi daàu (canola) coù nhieàu chaát beùo chöa baõo hoøa daïng ñôn. Daàu ngoâ (baép), daàu haït caây rum (safflower) coù nhieàu chaát beùo chöa baõo hoøa daïng ña. Söû duïng caùc loaïi daàu naøy coù theå laøm giaûm cholesterol vaø taêng tyû leä HDL trong maùu. 4. Giaûm cholesterol Cholesterol khoâng coù trong thöïc vaät, maø coù nhieàu trong caùc thöïc phaåm töø ñoäng vaät. Cholesterol trong thöùc aên coù theå laøm taêng löôïng cholesterol trong maùu. Loøng ñoû tröùng, gan ñoäng vaät coù ít chaát beùo baõo hoøa nhöng laïi coù nhieàu cholesterol. Neáu khoâng coù beänh tim, coù theå aên khoaûng ba loøng ñoû tröùng moät tuaàn. Loøng traéng tröùng, rau traùi khoâng coù cholesterol. Coù theå aên nhieàu loøng traéng tröùng vì ñaây laø nguoàn chaát ñaïm khaù cao. Ñoäng vaät coù voû nhö toâm, cua, soø, heán khoâng coù nhieàu cholesterol, neân coù theå aên vôùi möùc ñoä vöøa phaûi. 5. AÊn nhieàu caù Neân aên nhieàu caùc loaïi caù nhö caù hoài (salmon), caù lam (bluefish), caù thu, caù ngöø, caù trích, caù sardine... vì caùc loaïi caù naøy coù nhieàu daàu Omega–3. Daïng chaát beùo naøy ñöôïc xem laø coù khaû naêng haï möùc triglycerid, ngaên chaën quaù trình ñoùng cuïc maùu gaây ngöøng nhòp tim baát thöôøng, taêng cöôøng tính mieãn dòch, giuùp maét vaø naõo phaùt trieån toát hôn. Acid beùo Omega–3 cuõng coù trong haït vaø daàu quaû oùc choù (walnut), daàu haït lanh (flaxseed)... 24
  5. Dinh döôõng vaø ñieàu trò Trong maáy thaäp nieân qua ñaõ coù nhieàu tieán boä trong vieäc baøo cheá caùc döôïc phaåm coù theå haï cholesterol tôùi 40%. Tuy nhieân, theo soá ñoâng caùc chuyeân gia y teá, döôïc phaåm neân daønh cho tröôøng hôïp cholesterol leân raát cao, sau khi khoâng thaønh coâng vôùi caùc phöông tieän khaùc nhö dinh döôõng, vaän ñoäng cô theå, thay ñoåi neáp soáng. Thuoác caàn ñöôïc söû duïng döôùi söï höôùng daãn cuûa baùc só ñeå theo doõi lieàu löôïng, taùc duïng phuï, vaø neân duøng döôïc phaåm ñaõ coù baûo ñaûm an toaøn. Khoâng neân duøng döôïc phaåm ñeå thay theá cho tieát cheá aên uoáng cuõng nhö caùc phöông tieän khaùc. Kieåm soaùt cholesterol laø vieäc laøm laâu daøi, caàn kieân nhaãn vôùi caùc phöông phaùp ñöôïc nhieàu chuyeân gia coâng nhaän. Neân deø daët vôùi nhöõng giôùi thieäu, quaûng caùo chöõa khoûi hoaøn toaøn maø khoâng caàn thuoác hoaëc moät cheá ñoä aên uoáng nhieàu chaát naøy, boû chaát kia. Dinh döôõng trong beänh taät cuõng nhö trong söùc khoûe caàn söï ña daïng, phoái hôïp caân ñoái nhieàu loaïi thöïc phaåm khaùc nhau. 26
  6. Dinh döôõng vaø ñieàu trò Huyeát aùp laø gì? Huyeát aùp laø aùp löïc hay söùc eùp cuûa maùu vaøo thaønh ñoäng maïch. AÙp löïc naøy ñöôïc taïo ra khi traùi tim boùp, ñaåy maùu vaøo huyeát quaûn. Tuøy theo löôïng maùu vaø söùc caûn cuûa thaønh maïch maø aùp suaát cao hoaëc thaáp. Huyeát aùp ñöôïc moâ taû baèng hai chæ soá: – Huyeát aùp taâm thu (systolic), laø chæ soá ñöùng tröôùc, chæ aùp suaát khi tim boùp vaøo ñeå ñöa maùu sang ñoäng maïch chuû. – Huyeát aùp taâm tröông (diastolic), laø chæ soá ñöùng sau, chæ aùp suaát khi tim thö giaõn giöõa hai nhòp ñaäp vaø maùu töø ñoäng maïch chuû chaïy vaøo caùc mao quaûn ñi nuoâi cô theå. Laáy ví duï, khi keát quaû ño huyeát aùp laø 120/80, ñieàu ñoù cho bieát huyeát aùp taâm thu laø 120 vaø huyeát aùp taâm tröông laø 80. Ñôn vò ño aùp suaát ôû ñaây laø milimeùt thuûy ngaân (mmHg), vaø keát quaû treân ñöôïc ghi ñaày ñuû laø: 120/80 mmHg. Trung bình, ngöôøi töø 18 tôùi 50 tuoåi coù huyeát aùp döôùi 140/90. Buoåi saùng khi môùi nguû daäy, huyeát aùp thöôøng thaáp; huyeát aùp cao hôn töø saùng tôùi chieàu. Huyeát aùp cuõng taïm thôøi nhích leân khi ta coù caûm xuùc maïnh hoaëc vaän ñoäng nhieàu. Töï ño huyeát aùp ñònh kyø laø vieäc ñaùng khuyeán khích ñeå ghi nhaän söï thay ñoåi aùp suaát trong ngaøy, giuùp thaày thuoác deã ñieàu chænh thuoác men. Coù theå ño hai laàn moät ngaøy trong hai tuaàn, roài moãi ngaøy moät laàn tröôùc khi uoáng thuoác. Khi huyeát aùp ñaõ töông ñoái bình thöôøng thì chæ caàn ño vaøi laàn trong tuaàn. Khi ño huyeát aùp caàn phaûi thö giaõn, thoaûi maùi thì keát quaû môùi chính xaùc. 28
  7. Dinh döôõng vaø ñieàu trò khaùc. Ñieàu ñoù tuøy thuoäc vaøo ñoä tuoåi, caân naëng, chieàu cao, thôøi ñieåm ño... Tuy vaäy, caùch ñaây nhieàu naêm, y hoïc vaãn coá gaéng ñöa ra moät tieâu chí chung mang tính thöïc duïng ñeå xaùc ñònh tình traïng huyeát aùp cao, ñoù laø giôùi haïn chæ soá ño bình thöôøng khoâng quaù 140/90mmHg ôû ngöôøi tröôûng thaønh. Neáu vöôït quaù giôùi haïn naøy laø xem nhö bò huyeát aùp cao, vaø caàn thieát phaûi ñöôïc ñieàu trò. Hieän nay, tieâu chí nhö treân ñöôïc cho laø khoâng ñuû chính xaùc, vaø tình traïng huyeát aùp cao ñöôïc xaùc ñònh theo moät tieâu chí môùi chaët cheõ hôn. Ñeå xaùc ñònh beänh huyeát aùp cao, soá ño huyeát aùp phaûi laø cao hôn 150/95mmHg, vaø keát quaû naøy phaûi ñöôïc ghi nhaän 3 laàn lieân tieáp trong 3 ngaøy, vaøo 3 thôøi ñieåm khaùc nhau trong ngaøy. Theo tieâu chí môùi naøy thì coù moät soá ngöôøi tröôùc ñaây bò xem laø huyeát aùp cao nay boãng nhieân ñöôïc “khoûi beänh”! Vaø ñieàu naøy laø cöïc kyø nguy hieåm. Ñeå giaûi quyeát thoûa ñaùng söï baát hôïp lyù naøy, môùi ñaây caùc nhaø chuyeân moân ñaõ ñeà nghò moät tieâu chí ñeå xaùc ñònh tình traïng goïi laø tieàn taêng huyeát aùp. Ñoù laø khi huyeát aùp taâm thu töø 120–139mmHg vaø huyeát aùp taâm tröông töø 80–90mmHg. Goïi laø tieàn taêng huyeát aùp, vì nhöõng ngöôøi coù huyeát aùp nhö theá naøy tuy chöa xeáp vaøo loaïi huyeát aùp cao nhöng coù nhieàu nguy cô seõ bò huyeát aùp cao trong töông lai gaàn, neáu khoâng bieát giöõ gìn, ñeà phoøng. Nguyeân nhaân vaø ñieàu trò Huyeát aùp cao laø ruûi ro lôùn ñöa tôùi tai bieán ñoäng maïch naõo, ñoàng thôøi cuõng laø yeáu toá quan troïng gaây ra côn suy tim vaø baïi thaän. 30
  8. Dinh döôõng vaø ñieàu trò Chaúng haïn nhö huyeát aùp cao vì co heïp maïch maùu ôû thaän hoaëc do u böôùu nang thöôïng thaän. Dinh döôõng vôùi beänh huyeát aùp cao Caên cöù vaøo nhöõng nguy cô gaây beänh vöøa lieät keâ treân ñaây, coù theå thaáy laø beänh huyeát aùp cao coù quan heä vôùi cheá ñoä dinh döôõng, ñaëc bieät laø söï tieâu thuï muoái aên vaø beänh beùo phì. Ñaây laø hai yeáu toá coù theå thay ñoåi ñöôïc theo höôùng tích cöïc hôn cho ngöôøi beänh. 1. Muoái aên Caùch ñaây vaøi thaäp nieân, khi chöa coù caùc loaïi thuoác hieäu quaû ñeå kieåm soaùt huyeát aùp cao thì haïn cheá aên muoái laø bieän phaùp chính. Trong moät thôøi gian daøi, thaày thuoác chæ bieát khuyeân beänh nhaân haïn cheá muoái (aên côm laït) vaø vaän ñoäng cô theå ñeå ñoái phoù vôùi beänh huyeát aùp cao, vì khoâng bieát laøm gì khaùc hôn. Ngaøy nay, tuy vieäc giaûm muoái khoâng coøn laø bieän phaùp chính, nhöng vaãn coù vai troø quan troïng trong vieäc phoøng ngöøa vaø ñieàu trò huyeát aùp cao ôû moät soá ngöôøi. Ñaõ coù nhieàu yù kieán khaùc nhau veà vieäc giôùi haïn löôïng muoái aên moãi ngaøy. Moät soá nhaø nghieân cöùu cho laø muoái khoâng gaây aûnh höôûng gì ñoái vôùi ngöôøi coù huyeát aùp bình thöôøng. Vôùi ngöôøi taêng huyeát aùp thì giôùi haïn muoái chæ haï thaáp moät tyû leä raát nhoû. Do ñoù caùc nhaø nghieân cöùu cuûa nhoùm naøy khoâng tin töôûng nhieàu vaøo coâng hieäu cuûa vieäc giaûm muoái trong ñieàu trò huyeát aùp cao. 32
  9. Dinh döôõng vaø ñieàu trò Ña soá thöïc phaåm laøm saün nhö ñoà hoäp, thöïc phaåm ñoâng laïnh ñeàu coù nhieàu muoái. Caùc nhaø saûn xuaát ñaõ coá gaéng caét giaûm muoái trong thöïc phaåm cheá bieán, nhöng vaãn coøn khaù cao. Lyù do laø khi theâm muoái thì moùn aên seõ haáp daãn hôn so vôùi moät moùn aên nhaït nheõo. Vì theá, caùc vò cao nieân thöôøng duøng nhieàu muoái gaáp hai ngöôøi treû tuoåi, maø thöïc ra chæ laø ñeå thoûa maõn khaåu vò chöù khoâng caàn thieát cho cô theå. Ñeå giaûm muoái cuõng khoâng khoù khaên laém, chæ caàn coù söï quyeát taâm. Khi naáu, neân cho muoái hôi nhaït, roài theâm vaøo ñoâi chuùt khi aên neáu caûm thaáy caàn; xaû bôùt muoái trong rau ñoùng hoäp; löu yù soá löôïng muoái trong nöôùc uoáng, vì nhieàu nôi coù löôïng raát cao; ñoïc kyõ nhaõn hieäu treân thöïc phaåm ñeå bieát roõ soá löôïng muoái trong moùn aên (ñöôïc ghi laø natri hoaëc natri). 2. Chaát beùo Chaát beùo trong maùu nhieàu quaù seõ laøm cho caùc thaønh phaàn khaùc cuûa maùu keát dính vôùi nhau, tim phaûi taêng söùc co boùp ñeå ñaåy soá maùu dính cuïc naøy vaøo ñoäng maïch vaø do ñoù aùp suaát ñoäng maïch taêng leân. Moät soá nghieân cöùu cho thaáy khi giaûm chaát beùo thì huyeát aùp cuõng giaûm theo. Coù yù kieán cho raèng giaûm chaát beùo laøm haï huyeát aùp toát hôn laø giaûm muoái. Moät vaøi loaïi caù chöùa nhieàu chaát beùo omega–3 laïi coù taùc duïng laøm haï huyeát aùp. 3. Beùo phì Raát nhieàu keát quaû nghieân cöùu ñaõ chöùng minh söï lieân heä nhaân quaû giöõa beùo phì vaø huyeát aùp cao. Ngöôøi maäp coù nguy cô bò huyeát aùp cao hôn ngöôøi bình thöôøng gaáp hai tôùi saùu 34
  10. Dinh döôõng vaø ñieàu trò Theo moät soá nghieân cöùu, kali giuùp giaûm huyeát aùp baèng caùch laøm thö giaõn maïch maùu, loøng maïch maùu roäng hôn, giaûm söùc caûn thaønh maïch; laøm taêng söï baøi tieát nöôùc vaø muoái natri ra khoûi cô theå; laøm giaûm renin tieát ra töø thaän. Kali coù nhieàu trong traùi bô, chuoái, cam, khoai taây, haït ñaäu... Magnesium laøm haï huyeát aùp baèng caùch laøm giaõn nôû maïch maùu, giaûm löïc caûn thaønh maïch. Magnesium coù nhieàu trong caùc loaïi rau coù laù maøu xanh, caùc loaïi haït, thòt, caù, tröùng... Calci laøm giaûm huyeát aùp cao gaây ra do aên nhieàu muoái natri. Calci coù nhieàu trong rau laù xanh, söõa, phomaùt, söõa chua, caù hoäp sardin, salmon... 6. Rau, traùi caây Thöïc phaåm thöïc vaät cuõng giuùp laøm giaûm huyeát aùp cao, ñoù laø nhôø coù nhieàu chaát xô (fiber) vaø caùc chaát choáng oxy hoùa nhö vitamin C. Caùc nhaø dinh döôõng ñaõ ñeà nghò neân duøng nhieàu loaïi rau, traùi caây, caùc loaïi haït khaùc nhau. Toûi, rau caàn taây, möôùp ñaéng, ñaõ ñöôïc daân gian duøng ñeå chöõa huyeát aùp cao vì tính caùch lôïi tieåu cuûa chuùng. Ngoaøi ra, ñeå kieåm soaùt huyeát aùp, ngöôøi beänh cuõng caàn coù moät chöông trình vaän ñoäng cô theå ñeàu ñaën, vöøa söùc mình. Ngöôøi ít vaän ñoäng deã bò huyeát aùp cao hôn ngöôøi vaän ñoäng nhieàu tôùi 30%. Söï vaän ñoäng cô theå ñeàu ñaën coù theå laøm haï caû huyeát aùp taâm tröông vaø taâm thu töø 6–7mmHg. Cheá ñoä dinh döôõng cho ngöôøi beänh huyeát aùp cao do UÛy 36
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2