intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Ebook Lịch sử Đảng bộ huyện Võ Nhai (1937-2017): Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:240

Thêm vào BST
Báo xấu
13
lượt xem 2
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cuốn sách "Lịch sử Đảng bộ huyện Võ Nhai (1937-2017)" phản ánh khá đầy đủ, chân thực, khách quan quá trình xây dựng và phát triển của Đảng bộ huyện từ khi thành lập đến năm 2017. Cuốn sách là tài liệu quý phục vụ cho công tác nghiên cứu, giáo dục truyền thống cho cán bộ, đảng viên và nhân dân trong huyện, đồng thời rút ra nhiều bài học kinh nghiệm trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các nhiệm vụ chính trị của địa phương. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung phần 1 cuốn sách dưới đây.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ebook Lịch sử Đảng bộ huyện Võ Nhai (1937-2017): Phần 1

  1. LÒCH SÖÛ ÑAÛNG BOÄ HUYEÄN VOÕ NHAI (1937 - 2017)
  2. ÑAÛNG BOÄ TÆNH THAÙI NGUYEÂN BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ HUYEÄN VOÕ NHAI LÒCH SÖÛ ÑAÛNG BOÄ HUYEÄN VOÕ NHAI (1937 - 2017) (Taùi baûn coù chænh lyù, boå sung) NAÊM 2018
  3. LÔØI GIÔÙI THIEÄU Voõ Nhai laø vuøng ñaát coù beà daøy lòch söû, vaên hoùa vaø truyeàn thoáng caùch maïng cuûa tænh Thaùi Nguyeân. Nhaân daân caùc daân toäc huyeän Voõ Nhai voán giaøu loøng yeâu nöôùc, caàn cuø trong lao ñoäng saûn xuaát, ñoaøn keát choáng giaëc ngoaïi xaâm, ñaáu tranh kieân cöôøng, baát khuaát vì ñoäc laäp, töï do cuûa daân toäc. Vôùi ñòa hình nhieàu ñoài nuùi, hang ñoäng hieåm trôû, Voõ Nhai coù vò trí chieán löôïc quan troïng veà quoác phoøng, an ninh, laø ñòa baøn hoaït ñoäng cuûa nhieàu ñoàng chí laõnh ñaïo caáp cao cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc, nôi taïm truù vaø hoaït ñoäng cuûa nhieàu cô quan, ñôn vò cuûa Trung öông, tænh trong thôøi kyø khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp xaâm löôïc. Nhieàu ñòa danh cuûa huyeän Voõ Nhai ñaõ ñi vaøo lòch söû, maõi laø nieàm töï haøo cuûa ngöôøi daân nôi ñaây nhö: röøng Khuoân Maùnh, xaõ Traøng Xaù - nôi thaønh laäp Trung ñoäi Cöùu quoác quaân 2; doõng Laø Gheø, xaõ Lieân Minh - nôi Baùc Hoà vaø Chính phuû veà hoaït ñoäng chæ ñaïo cuoäc khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp (thaùng 10/1947)... Ñeán heát naêm 2017, coù 7/15 xaõ, thò traán treân ñòa baøn huyeän ñöôïc coâng nhaän laø xaõ ATK; huyeän Voõ Nhai ñang ñeà nghò coâng nhaän laø Vuøng ATK. Trong suoát quaù trình ñaáu tranh caùch maïng, döôùi ngoïn côø laõnh ñaïo cuûa Ñaûng, nhaân daân Voõ Nhai ñaõ cuøng nhaân daân trong tænh vaø caû nöôùc laäp neân nhöõng chieán coâng oanh lieät, ñaùng töï haøo, goùp phaàn vieát neân nhöõng trang söû veû vang veà truyeàn thoáng caùch maïng cuûa queâ höông. Ñaàu naêm 1937, toå chöùc ñaûng ñaàu tieân cuûa huyeän ra ñôøi ôû Laøng Cao (nay laø xoùm Cao Laàm), xaõ Phuù Thöôïng, laø tieàn ñeà cuûa Ñaûng boä huyeän sau naøy. Ñeán ñaàu naêm 1946, Ñaûng boä huyeän Voõ Nhai chính thöùc ñöôïc thaønh laäp, ñaùnh daáu chaëng ñöôøng xaây döïng, tröôûng thaønh cuûa Ñaûng boä huyeän vaø söï vaän ñoäng, phaùt trieån maïnh meõ cuûa huyeän Voõ Nhai gaén vôùi lòch söû tænh Thaùi Nguyeân vaø ñaát nöôùc. 5
  4. Traûi qua 80 naêm xaây döïng vaø tröôûng thaønh (1937 - 2017), Ñaûng boä Voõ Nhai ñaõ laõnh ñaïo nhaân daân trong huyeän thöïc hieän thaéng lôïi caùc nhieäm vuï chính trò, muïc tieâu kinh teá - xaõ hoäi cuûa ñòa phöông, ñöa phong traøo caùch maïng cuûa huyeän phaùt trieån, hoøa nhaäp vôùi phong traøo cuûa tænh vaø ñaát nöôùc, goùp phaàn vaøo thaéng lôïi cuûa cuoäc khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp vaø ñeá quoác Myõ, trong xaây döïng vaø baûo veä Toå quoác. Ñaëc bieät, vôùi nhöõng thaønh tích xuaát saéc trong cuoäc khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp, nhaân daân vaø löïc löôïng vuõ trang nhaân daân huyeän Voõ Nhai ñaõ ñöôïc Nhaø nöôùc phong taëng danh hieäu Anh huøng Löïc löôïng vuõ trang nhaân daân. Nhaèm ghi laïi nhöõng thaønh tích maø Ñaûng boä vaø nhaân daân caùc daân toäc trong toaøn huyeän ñaõ ñaït ñöôïc trong 80 naêm qua, Ban Thöôøng vuï Huyeän uûy ñaõ quyeát ñònh taùi baûn coù chænh lyù, boå sung cuoán saùch “Lòch söû Ñaûng boä huyeän Voõ Nhai (1937 - 2017)” treân cô sôû cuoán saùch Lòch söû Ñaûng boä huyeän Voõ Nhai taäp I (1930 - 1954) vaø Lòch söû Ñaûng boä huyeän Voõ Nhai taäp II (1955 - 2000); boå sung giai ñoaïn 2000 - 2017. Ngoaøi lôøi giôùi thieäu, keát luaän, phuï luïc vaø moät soá aûnh minh hoïa, cuoán saùch goàm 7 chöông ñöôïc bieân soaïn coâng phu, phaûn aùnh khaù ñaày ñuû, chaân thöïc, khaùch quan quaù trình xaây döïng vaø phaùt trieån cuûa Ñaûng boä huyeän töø khi thaønh laäp ñeán naêm 2017 cuøng caùc coâng taùc laõnh ñaïo, chæ ñaïo xaây döïng, phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, quoác phoøng, an ninh, xaây döïng heä thoáng chính trò qua caùc thôøi kyø lòch söû. Cuoán saùch laø tö lieäu quyù phuïc vuï cho coâng taùc nghieân cöùu, giaùo duïc truyeàn thoáng cho caùn boä, ñaûng vieân vaø nhaân daân trong huyeän, ñoàng thôøi ruùt ra nhieàu baøi hoïc kinh nghieäm trong quaù trình laõnh ñaïo, chæ ñaïo thöïc hieän caùc nhieäm vuï chính trò cuûa ñòa phöông. Coâng taùc nghieân cöùu, bieân soaïn ñaët döôùi söï chæ ñaïo chaët cheõ, tröïc tieáp cuûa Ban Thöôøng vuï Huyeän uûy vaø ñöôïc thöïc hieän khaån tröông, nghieâm tuùc vôùi noã löïc cao nhaát cuûa taäp theå vaø caùc caù nhaân. Cuøng vôùi tö lieäu lòch söû trong caùc vaên kieän, taøi lieäu, yù kieán ñoùng goùp cuûa caùc ñoàng chí nguyeân laõnh ñaïo huyeän vaø caùc toå chöùc, 6
  5. caù nhaân laø nhöõng thoâng tin raát quan troïng giuùp cho vieäc chænh lyù, boå sung cuûa cuoán saùch. Trong quaù trình söu taàm, maëc duø ñaõ coù nhieàu coá gaéng, song do ñieàu kieän haïn cheá veà tö lieäu neân cuoán saùch khoâng traùnh khoûi thieáu soùt. Nhaân dòp phaùt haønh cuoán saùch, Ban Chaáp haønh Ñaûng boä huyeän Voõ Nhai traân troïng caûm ôn Ban Tuyeân giaùo Tænh uûy Thaùi Nguyeân, söï goùp yù saâu saéc cuûa Hoäi ñoàng thaåm ñònh lòch söû caáp tænh, caùc ñoàng chí caùn boä laõo thaønh, caùc ñoàng chí caùn boä chuû choát cuûa huyeän qua caùc thôøi kyø, caùc ñoàng chí ñaûng vieân cao nieân ñaõ cung caáp tö lieäu, ñoùng goùp nhöõng yù kieán quyù baùu ñeå hoaøn chænh noäi dung cuoán saùch vaø söï phoái hôïp cuûa Coâng ty Coå phaàn Saùch vaø Truyeàn thoâng Vaên hoùa Vieät ñeå cuoán saùch hoaøn thaønh ñuùng keá hoaïch, ñaûm baûo chaát löôïng. Raát mong tieáp tuïc nhaän ñöôïc yù kieán ñoùng goùp cuûa ñoäc giaû ñeå cuoán saùch hoaøn thieän hôn trong laàn taùi baûn. BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ HUYEÄN VOÕ NHAI 7
  6. Môû ñaàu QUEÂ HÖÔNG, CON NGÖÔØI VAØ TRUYEÀN THOÁNG I. Queâ höông Voõ Nhai laø huyeän mieàn nuùi, vuøng cao naèm ôû vuøng Ñoâng Baéc tænh Thaùi Nguyeân, giaùp huyeän Chôï Môùi vaø Na Rì (tænh Baéc Kaïn1) veà phía baéc, giaùp huyeän Ñoàng Hyû veà phía taây, giaùp huyeän Yeân Theá (tænh Baéc Giang) veà phía nam vaø giaùp caùc huyeän Bình Gia, Baéc Sôn, Höõu Luõng (tænh Laïng Sôn) veà phía ñoâng. Thò traán Ñình Caû laø trung taâm huyeän lî Voõ Nhai, caùch trung taâm thaønh phoá Thaùi Nguyeân 37km theo tuyeán Quoác loä 1B. Huyeän Voõ (Vuõ) Nhai coù töø laâu ñôøi, trong tieán trình phaùt trieån cuûa lòch söû, teân goïi vaø ñòa giôùi cuûa huyeän luoân bieán ñoäng. Thôøi thuoäc nhaø Ñöôøng, huyeän Voõ Nhai goïi laø huyeän Vuõ Leã; ñeán thôøi Lyù - Traàn (theá kyû XI - XIV) goïi laø chaâu Vaïn Nhai2. Thôøi thuoäc Minh (1407 - 1427), chaâu Vaïn Nhai ñoåi thaønh chaâu Vuõ Leã. Ñaàu thôøi nhaø Leâ (theá kyû XV), chaâu Vuõ Leã ñoåi thaønh huyeän Voõ Nhai, thuoäc phuû Phuù Bình, do phieân thaàn hoï Ma noái ñôøi cai quaûn. Ñaàu ñôøi Nguyeãn (töø naêm 1802) vaãn giöõ nguyeân teân goïi. Theo saùch Ñòa danh laøng xaõ Vieät Nam ñaàu theá kyû XIX (thuoäc caùc tænh töø Ngheä Tónh trôû ra)3, huyeän Voõ Nhai thuoäc phuû Phuù Bình, xöù Thaùi Nguyeân, goàm 8 toång, 26 xaõ, moû4: 1- Toång Hoa Laâu Thöôïng coù 3 xaõ: Hoa Laâu Thöôïng, Xuaát Taùc, Phuø Lieãn. 1. Teân goïi “Baéc Kaïn” ñöôïc söû duïng thoáng nhaát töø naêm 1997 ñeán nay. Tröôùc ñoù, trong nhieàu vaên baûn haønh chính vaãn söû duïng caû töø “Baéc Kaïn” vaø “Baéc Caïn”. Ñeå ngöôøi ñoïc tieän theo doõi, chuùng toâi thoáng nhaát söû duïng töø “Baéc Kaïn” trong toaøn boä cuoán saùch. 2. Theo “Dö ñòa chí” cuûa Nguyeãn Traõi. 3. Vieän Nghieân cöùu Haùn Noâm, Ñòa danh laøng xaõ Vieät Nam ñaàu theá kyû XIX (thuoäc caùc tænh töø Ngheä Tónh trôû ra), Nxb. Vaên hoùa thoâng tin, Haø Noäi, 2012, tr.102. 4. Ngoaøi ra, coøn 1 xaõ phieâu baït laø xaõ Saûng Moäc (toång Taân Löu). 9
  7. BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ HUYEÄN VOÕ NHAI 2- Toång Hoa Laâu Haï coù 2 xaõ: Hoa Laâu Haï, Höông Giao. 3- Toång Chaøng (Traøng) Xaù coù 2 xaõ: Chaøng Xaù, Quan Luõng. 4- Toång Quyønh Sôn coù 4 xaõ: Quyønh Sôn, Höõu Vónh, Ñeá Ñoáng, Ngöï Vieãn. 5- Toång Baùc (Baéc) Sôn coù 4 xaõ: Baùc (Baéc) Sôn, Chieâu Vuõ, Höng Vuõ, Traán An. 6- Toång Nhaát Theå coù 4 xaõ: Nhaát Theå, Gia Hoøa, Vuõ Laêng, Vuõ Leã. 7- Toång Taân Löu coù 3 xaõ, moû: Taân Löu, Phuù Coác, moû chì (OÂ Dieân moû) thuoäc xaõ Vuõ Laêng. 8- Toång Vónh An coù 2 xaõ: Vónh An, traïi Na Toa xaõ Vuõ Sôn. Ñeán naêm Minh Maïng thöù 16 (1836), huyeän Voõ Nhai goàm 8 toång vaø 29 xaõ, traïi, cai trò theo cheá ñoä löu quan. Ñôøi Ñoàng Khaùnh  (1885 - 1888), tænh Thaùi Nguyeân coù 3 phuû goàm 9 huyeän, 2 chaâu; trong ñoù huyeän Voõ Nhai thuoäc phuû Phuù Bình, coù 8 toång, 28 xaõ, traïi1: 1- Toång Laâu Thöôïng2 goàm 3 xaõ: Laâu Thöôïng, Xuaát Taùc, Phuø Trì. 2- Toång Laâu Haï3 goàm 2 xaõ: Laâu Haï, Höông Thaéng. 3- Toång Chaøng (Traøng) Xaù goàm 3 xaõ: Chaøng Xaù, Quan Luõng, Khaéc Kieäm. 4- Toång Baùc (Baéc) Sôn goàm 4 xaõ: Baùc (Baéc) Sôn, Chieâu Vuõ, Höng Vuõ, Traán Yeân. 5- Toång Nhaát Theå goàm 5 xaõ, traïi: Vuõ Laêng, Nhaát Theå, Gia Hoøa, Vuõ Leã vaø traïi Nam Nhi. 6- Toång Quyønh Sôn goàm 4 xaõ: Quyønh Sôn, Höõu Vónh, Long Giaûn, Ngöï Vieãn. 1. Ñoàng Khaùnh ñòa dö chí, Nxb. Theá giôùi, 2003, tr.803. 2. Toång vaø xaõ Laâu Thöôïng töø ñôøi Minh Maïng veà tröôùc laø toång, xaõ Hoa Laâu Thöôïng. Ñaàu ñôøi Thieäu Trò (1841), kieâng chöõ Hoa (teân meï vua Thieäu Trò), neân boû chöõ Hoa thaønh Laâu Thöôïng. 3. Toång vaø xaõ Laâu Haï töø ñôøi Minh Maïng veà tröôùc laø toång, xaõ Hoa Laâu Haï. Ñaàu ñôøi Thieäu Trò (naêm 1841), kieâng chöõ Hoa (teân meï vua Thieäu Trò) neân boû chöõ Hoa thaønh Laâu Haï. 10
  8. Lòch söû Ñaûng boä huyeän Voõ Nhai (1937 - 2017) 7- Toång Taân Tri goàm 5 xaõ: Taân Tri, Saûng Moäc, Ngheânh Töôøng, Phuù Coác, Vuõ Chaán. 8- Toång Vónh Yeân goàm 2 xaõ: Vónh Yeân, Vuõ Ñòch. Huyeän lî Voõ Nhai thôøi tröôùc ñaët ôû xaõ Laâu Thöôïng, ñeán ñôøi Ñoàng Khaùnh chuyeån vaøo xaõ Chaøng (Traøng) Xaù. Naêm 1890, chính quyeàn baûo hoä thöïc daân Phaùp chia tænh Thaùi Nguyeân thaønh 2 tænh Thaùi Nguyeân vaø Baéc Kaïn. Huyeän Voõ Nhai vaãn thuoäc tænh Thaùi Nguyeân. Naêm 1901, chính quyeàn thöïc daân Phaùp caét caùc toång Baéc Sôn, Nhaát Theå, Quyønh Sôn, Taân Tri, Vónh Yeân ra khoûi huyeän Voõ Nhai ñeå laäp thaønh chaâu Baéc Sôn, thuoäc tænh Laïng Sôn; huyeän Voõ Nhai ñöôïc ñoåi thaønh chaâu Voõ Nhai. Caùc toång Cuùc Ñình, Thöôïng Nuøng vaø Vaân Laêng (huyeän Ñoàng Hyû) saùp nhaäp vaøo chaâu Voõ Nhai1. Nhö vaäy, ñaàu theá kyû XX, chaâu Voõ Nhai goàm 6 toång: Laâu Thöôïng, Traøng Xaù, Phöông Giao, Cuùc Ñình, Thöôïng Nuøng, Vaân Laêng vôùi 22 xaõ, 1 phoá, 5 traïi2 vaø giöõ nguyeân töø ñoù cho ñeán sau Caùch maïng thaùng Taùm naêm 1945. 1- Toång Laâu Thöôïng goàm 2 xaõ: Laâu Thöôïng, Phuù Thöôïng. 2- Toång Traøng Xaù goàm 4 xaõ: Traøng Xaù, Laâu Haï, Quan Luõng, La Cheá. 3- Toång Phöông Giao goàm 4 xaõ: Phöông Giao, Bình Long, Xuaát Taùc, Phuø Trì. 4- Toång Cuùc Ñình goàm 3 xaõ: Cuùc Ñình, Vuõ Chaán, Nghinh Töôøng. 5- Toång Thöôïng Nuøng (Nung) goàm 2 xaõ: Thöôïng Nuøng (Nung), Thaàn Sa. 6- Toång Vaân Laêng goàm 7 xaõ: Vaân Laêng, Xa Lung, Ñaëc Kieät, Xuaân Quang, Trung Thaønh, La Hieân, Lòch Sôn vaø 1 phoá, 5 traïi laø: 1. Ñòa chí Thaùi Nguyeân, Nxb. Chính trò quoác gia, Haø Noäi, 2009, tr.932. 2. Vuõ Thò Minh Höông - Nguyeãn Vaên Nguyeân - Philippe Papin, Ñòa danh vaø taøi lieäu löu tröõ veà laøng xaõ Baéc Kyø, Nxb. Vaên hoùa thoâng tin, Haø Noäi, 2000, tr.824-828. 11
  9. BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ HUYEÄN VOÕ NHAI phoá La Hieân, traïi Vuõ Traán, traïi Nghinh Töôøng, traïi Khoâi Nang, traïi Laøng Möôøi, traïi Ñoàng Baûn. Ngaøy 25/3/1948, Chuû tòch Chính phuû nöôùc Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa kyù Saéc leänh soá 148-SL boû caùc ñôn vò haønh chính caáp phuû, chaâu, quaän, toång. Chaâu Voõ Nhai ñoåi thaønh huyeän Voõ Nhai, goàm 8 xaõ: Vaân Laêng, Nghinh Töôøng, Phöông Giao, Thöôïng Nung, Traøng Xaù, Cuùc Ñöôøng, Laâu Thöôïng, La Hieân. Ngaøy 22/12/1949, theo Nghò ñònh soá 224-TTg cuûa Thuû töôùng Chính phuû, thoân Saûng Moäc (xaõ Yeân Haân, huyeän Baïch Thoâng, tænh Baéc Kaïn) ñöôïc saùp nhaäp vaøo xaõ Nghinh Töôøng, huyeän Voõ Nhai. Sau giaûm toâ (naêm 1953), caùc xaõ lôùn ñöôïc chia thaønh nhieàu xaõ nhoû, thôøi ñieåm naøy, huyeän Voõ Nhai goàm 18 xaõ: Vaân Laêng, Hoøa Bình, Taân Long, Nghinh Töôøng, Saûng Moäc, Phöông Giao, Bình Long, Thöôïng Nung, Thaàn Sa, Traøng Xaù, Daân Tieán, Lieân Minh, Cuùc Ñöôøng, Vuõ Chaán, Laâu Thöôïng, Phuù Thöôïng, La Hieân vaø Quang Sôn. Thöïc hieän Saéc leänh soá 268-SL ngaøy 1/7/1956 cuûa Chuû tòch nöôùc Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa, Khu Töï trò Vieät Baéc ñöôïc thaønh laäp bao goàm caùc tænh: Cao Baèng, Baéc Kaïn, Laïng Sôn, Tuyeân Quang (tröø huyeän Yeân Bình), Thaùi Nguyeân (tröø 2 huyeän Phoå Yeân vaø Phuù Bình) vaø huyeän Höõu Luõng cuûa tænh Baéc Giang (nhaäp vaøo tænh Laïng Sôn). Töø ñaây, huyeän Voõ Nhai thuoäc tænh Thaùi Nguyeân, Khu Töï trò Vieät Baéc. Naêm 1965, Chính phuû nöôùc Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa ban haønh quyeát ñònh saùp nhaäp tænh Thaùi Nguyeân vaø Baéc Kaïn thaønh tænh Baéc Thaùi. Theo ñoù, huyeän Voõ Nhai tröïc thuoäc tænh Baéc Thaùi. Khu Töï trò Vieät Baéc toàn taïi cho tôùi ngaøy 27/12/1975 thì giaûi theå. Ngaøy 1/6/1985, theo Quyeát ñònh soá 102-HÑBT ngaøy 2/4/1985 cuûa Hoäi ñoàng Boä tröôûng, 4 xaõ Taân Long, Hoøa Bình, Quang Sôn vaø Vaân Laêng (huyeän Voõ Nhai) saùp nhaäp vaøo huyeän Ñoàng Hyû. Caùc xoùm 12
  10. Lòch söû Ñaûng boä huyeän Voõ Nhai (1937 - 2017) Khuoân Vaïc, Ñoàng Dong, Caây Thò vaø Laøng Giai cuûa xaõ Quang Sôn saùp nhaäp vaøo xaõ La Hieân. Ngaøy 25/10/1990, theo Quyeát ñònh soá 454/TCCP cuûa Ban Toå chöùc Chính phuû, thò traán Ñình Caû ñöôïc thaønh laäp, treân cô sôû taùch 5 xoùm Xoùm Phoá, Tieàn Phong, Laøng Löôøng, Huøng Sôn vaø Coå Roàng cuûa xaõ Phuù Thöôïng. Ngaøy 6/11/1996, taïi kyø hoïp thöù 10, Quoác hoäi khoùa IX ra nghò quyeát chia taùch vaø ñieàu chænh ñòa giôùi moät soá tænh trong caû nöôùc. Tænh Baéc Thaùi ñöôïc taùch thaønh 2 tænh Baéc Kaïn vaø Thaùi Nguyeân, coù ñòa giôùi nhö tröôùc khi hôïp nhaát (7/1965). Ngaøy 1/1/1997, tænh Thaùi Nguyeân chính thöùc ñöôïc taùi laäp vaø ñi vaøo hoaït ñoäng. Huyeän Voõ Nhai tröïc thuoäc tænh Thaùi Nguyeân vaø oån ñònh töø ñoù ñeán nay. Hieän nay, huyeän Voõ Nhai goàm 14 xaõ, 1 thò traán: 1- Thò traán Ñình Caû goàm 5 xoùm Coå Roàng, Laøng Löôøng, Baõi Lai, Tieàn Phong, Huøng Sôn vaø 2 toå daân phoá Thaùi Long, Ñình Caû. 2- Xaõ Nghinh Töôøng goàm 11 xoùm: Na Haáu, Baûn Nhaøu, Thaâm Thaïo, Baûn Trang, Baûn Nöa, Baûn Raõi, Naø Giaøm, Naø Leïng, Baûn Caùi, Thöôïng Löông, Haï Löông. 3- Xaõ Saûng Moäc goàm 10 xoùm: Baûn Chöông, Naø Ca, Phuù Coác, Khuoåi Meøo, Baûn Chaáu, Naø Lay, Khuoåi Chaïo, Taân Laäp, Khuoåi Uoán, Nghinh Taùc. 4- Xaõ Vuõ Chaán goàm 10 xoùm: Na Maáy, Ñoàng Ñình, Na Rang, Khe Raïc, Cao Sôn, Na Ñoàng, Khe Ròa, Na Caø, Khe Caùi, Khe Noïi. 5- Xaõ Thöôïng Nung goàm 7 xoùm: Taân Thaønh, Trung Thaønh, Luïc Thaønh, An Thaønh, Luõng Hoaøi, Luõng Caø, Luõng Luoâng. 6- Xaõ Thaàn Sa goàm 9 xoùm: Trung Sôn, Kim Sôn, Haï Sôn Taøy, Haï Sôn Dao, Xuyeân Sôn, Ngoïc Sôn 1, Ngoïc Sôn 2, Taân Kim, Thöôïng Kim. 7- Xaõ Cuùc Ñöôøng goàm 5 xoùm: Taân Sôn, Tröôøng Sôn, Lam Sôn, Bình Sôn, Moû Chì. 13
  11. BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ HUYEÄN VOÕ NHAI 8- Xaõ Phuù Thöôïng goàm 11 xoùm: Moû Gaø, Phöôïng Hoaøng, Ñoàng Moù, Naø Pheo, Na Phaøi, Naø Khaùo, Suoái Caïn, Cao Laàm, Laøng Phaät, Ba Nhaát, Cao Bieàn. 9- Xaõ Laâu Thöôïng goàm 11 xoùm: Ñoàng Chaên, Laøng Chieàng, Laøng AÙng, Laø Döông, Caây Hoàng, La Maï, La Hoùa, Yeân Ngöïa, Laøng Hang, Ñaát Ñoû, Truùc Mai. 10- Xaõ La Hieân goàm 16 xoùm: Truùc Mai, Laøng Lai, Hieân Bình, Phoá, Caây Boøng, Caây Thò, Laøng Giai, La Ñoàng, Xuaân Hoøa, Ñoàng Ñình, Hieân Minh, Hang Hon, Laøng Keøn, Khuoân Vaïc, Ñoàng Dong, Khuoân Nguïc. 11- Xaõ Traøng Xaù goàm 20 xoùm: Choøi Hoàng, Laø Bo, Moû Beãn, Laø Löu, Moû Ñinh, Laø Ñoâng, Taân Ñaøo, Khuoân Ruoäng, Taân Thaønh, Thaønh Tieán, Ñoàng EÛn, Ñoàng Ruoäng, Laøng Ñeøn, Ñoàng Baøi, Ñoàng Taùc, Ñoàng Moû, Loø Gaïch, Ñoàng Danh, Laøng Traøng, Caàu Nhoï. 12- Xaõ Lieân Minh goàm 9 xoùm: Nhaâu, Vang, Thaâm, Nho, Khuoân Ñaõ, Naùc, Keï, Khuaân Nang, Ngoïc Myõ. 13- Xaõ Phöông Giao goàm 14 xoùm: Laøng Baûn, Laø Meø, Laøng Giöõa, Laøng Mìn, Laøng Cao, Laøng Keõn, Ñoàng Dong, Laø Canh, Laø Khoan, Xuaát Taùc, Phöông Ñoâng, Laøng Cuõ, Laøng Hang, Na Baû. 14- Xaõ Daân Tieán goàm 13 xoùm: Ñoàng Raõ, Taân Tieán, Baéc Phong, Ñoàng Chuoái, Ñoaøn Keát, Ba Phieâng, Ñoàng Voøi, Laøng Cheõ, Ñoàng Quaùn, Phöông Baù, Thònh Khaùnh, Laøng Möôøi, Laân Vai. 15- Xaõ Bình Long goàm 20 xoùm: Chôï, Caây Troâi, Phoá, OÙt Giaûi, Baäu, Traïi Reõo, An Long, Ñaïi Long, Ñoâng Tieán, Long Thaønh, Chuøa, Ñoàng Böùa, Chòp, Veõn, Naø Soïc, Chieán Thaéng, Quaûng Phuùc, Ñoàng Baûn, Ñeøo Ngaø, Bình An. Voõ Nhai coù Quoác loä 1B ñi qua, noái lieàn Thaùi Nguyeân vôùi Laïng Sôn. Töø Voõ Nhai coù theå deã daøng qua thaønh phoá Thaùi Nguyeân veà Thuû ñoâ Haø Noäi hoaëc ngöôïc leân phía Baéc, qua Laïng Sôn ñeå sang Trung Quoác. Quoác loä 1B chaïy doïc theo ñòa baøn huyeän laø tuyeán ñöôøng huyeát maïch vaän chuyeån löông thöïc, vuõ khí töø bieân giôùi phía 14
  12. Lòch söû Ñaûng boä huyeän Voõ Nhai (1937 - 2017) Baéc trong khaùng chieán choáng Phaùp vaø choáng Myõ. Ngoaøi 28km thuoäc tuyeán Quoác loä 1B, Voõ Nhai hieän coù 23,5km tænh loä, 8 tuyeán ñöôøng huyeän loä vôùi toång chieàu daøi 98,9km vaø hôn 80 tuyeán ñöôøng lieân xaõ vôùi toång chieàu daøi 486km, ñaùp öùng nhu caàu giao thoâng phuïc vuï cho saûn xuaát, löu thoâng haøng hoùa vaø thuaän tieän cho vieäc giao löu kinh teá vôùi caùc vuøng laân caän. Tính ñeán naêm 2017, dieän tích töï nhieân cuûa huyeän laø 83.912,57ha; trong ñoù, ñaát laâm nghieäp 66.012,18ha; ñaát noâng nghieäp 11.282,97ha,; ñaát phi noâng nghieäp 3.276,06ha; ñaát nuoâi troàng thuûy saûn 225,67ha vaø ñaát chöa söû duïng 3.115,69ha. Ñòa hình huyeän Voõ Nhai khaù phöùc taïp, chuû yeáu laø ñoài nuùi, chia thaønh 3 vuøng roõ reät: 1- Vuøng nuùi cao, goàm 6 xaõ: Cuùc Ñöôøng, Vuõ Chaán, Nghinh Töôøng, Saûng Moäc, Thöôïng Nung, Thaàn Sa, coù ñaát röøng ña daïng vôùi nhieàu nuùi ñaù voâi hieåm trôû vaø nhieàu loaøi caây, con phong phuù, taïo neân caûnh ñeïp töï nhieân. Trong caùc daõy nuùi ñaù voâi ôû xaõ Vuõ Chaán coù nhieàu hang ñoäng ñeïp, ñaëc bieät laø hang Thaém Hoaøi vaø hang Thaém Bau1. Xaõ Thöôïng Nung coù khoái nuùi ñaù voâi ñoà soä nhaát tænh Thaùi Nguyeân2, chaïy theo höôùng ñoâng baéc - taây nam,  coù ñoä cao töø 500 ñeán 800m, keùo daøi töø Thaàn Sa qua Nghinh Töôøng, ñeán Lieâm Thuûy (huyeän Na Rì, tænh Baéc Kaïn). Ngoaøi ra, coøn coù caùc ngoïn nuùi cao nhö: nuùi Pia Tin cao 625m treân ñòa phaän xaõ Nghinh Töôøng; nuùi Coùc Chem cao 731m vaø nuùi Thöôïng Nung cao 682m treân ñòa phaän xaõ Thöôïng Nung; ngoïn nuùi Khau Nao cao 886m treân ñòa phaän giaùp ranh giöõa xaõ Vuõ Chaán vôùi xaõ Nghinh Töôøng. Vuøng naøy xuaát hieän nhieàu suoái ngaàm do hieän töôïng caùc-xtô. Quang caûnh nôi ñaây huøng vó, nuùi ñaù cheo leo. Do ñòa hình phöùc taïp neân vieäc ñi laïi ôû 1. Ban Tuyeân giaùo, Tænh uûy Thaùi Nguyeân, Töø ñieån Thaùi Nguyeân, Nxb. Vaên hoïc, Haø Noäi, 2017, tr.1018. 2. Ban Tuyeân giaùo, Tænh uûy Thaùi Nguyeân, Töø ñieån Thaùi Nguyeân, Nxb. Vaên hoïc, Haø Noäi, 2017, tr.848. 15
  13. BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ HUYEÄN VOÕ NHAI nhieàu xaõ trong vuøng khaù khoù khaên. Vaøo theá kyû XIX, trong caùc khu röøng giaø coù nhieàu loaïi goã quyù (nghieán, taùu, lim, trai) vaø caùc loaøi muoâng thuù (höôu, nai, hoå, baùo, sôn döông...). Tuy nhieân, do daân soá taêng leân, vieäc quaûn lyù vaø baûo veä röøng tröôùc ñaây coù nhieàu haïn cheá, röøng bò khai thaùc nhieàu neân ngaøy nay taøi nguyeân röøng khoâng coøn phong phuù nhö tröôùc. 2- Vuøng thaáp, goàm 3 xaõ: La Hieân, Laâu Thöôïng, Phuù Thöôïng vaø thò traán Ñình Caû, coù ñòa hình töông ñoái baèng phaúng, ñöôïc taïo neân bôûi nhöõng thung luõng chaïy doïc theo Quoác loä 1B, hai beân laø hai daõy nuùi cao coù ñoä doác lôùn, ñöôïc ñan xen nhieàu khe, suoái raát thuaän tieän cho nhaân daân ñi laïi, canh taùc vaø sinh soáng. Caøng veà phía Nam huyeän thì ñoä cao caøng giaûm daàn vaø ñòa hình cuõng doác thoaûi hôn. Daõy nuùi ñaù voâi treân ñòa phaän xaõ Phuù Thöôïng coù ñænh cao 624m; nuùi Phuù Thöôïng coù ñòa hình caùc-xtô raát ñieån hình, coù nhieàu cöûa bieån, cöûa hieän vaø hang ñoäng. Hang Phöôïng Hoaøng naèm ôû löng chöøng nuùi Phuù Thöôïng (xoùm Phöôïng Hoaøng, xaõ Phuù Thöôïng). Ñaây laø hang ñoäng lôùn ôû Thaùi Nguyeân. Döôùi chaân nuùi laø hang Moû Gaø - ñöôïc ñaët theo teân doøng suoái Moû Gaø chaûy ra töø trong loøng hang1. 3- Vuøng goø ñoài, goàm 5 xaõ: Traøng Xaù, Lieân Minh, Daân Tieán, Bình Long vaø Phöông Giao, coù nhieàu ñoài ñaát hình baùt uùp, bò chia caét bôûi caùc doøng soâng, khe suoái vaø xen laãn nuùi ñaù voâi, thuaän tieän cho vieäc canh taùc luùa nöôùc, hoa maøu, caây coâng nghieäp vaø phaùt trieån chaên nuoâi. Ñòa hình Voõ Nhai bò caét bôûi hai daõy nuùi thaáp. Daõy nuùi thaáp Yeân Laïc chaïy theo höôùng ñoâng baéc - taây nam, doïc theo ranh giôùi Thaùi Nguyeân - Laïng Sôn. Daõy nuùi thaáp Baéc Sôn baét ñaàu töø nuùi Baéc Sôn (Laïng Sôn) keùo daøi xuoáng Voõ Nhai, Ñoàng Hyû. Hai daõy nuùi thaáp naøy ñaõ taïo cho Voõ Nhai coù khí haäu khaéc nghieät hôn 1. Ban Tuyeân giaùo, Tænh uûy Thaùi Nguyeân, Töø ñieån Thaùi Nguyeân, Nxb. Vaên hoïc, Haø Noäi, 2017, tr.674. 16
  14. Lòch söû Ñaûng boä huyeän Voõ Nhai (1937 - 2017) caùc vuøng khaùc, noùng nhieàu veà muøa heø, laïnh veà muøa ñoâng. So vôùi nhieàu ñòa phöông trong tænh, muøa laïnh ôû Voõ Nhai thöôøng ñeán sôùm vaø keùo daøi hôn. Tröôùc ñaây, Voõ Nhai noåi tieáng laø nôi röøng thieâng nöôùc ñoäc. Cuoán saùch Ñoàng Khaùnh ñòa dö chí töøng phaùc hoïa ñoâi doøng veà huyeän Voõ Nhai nhö sau: “Trong huyeän röøng nuùi lieân tieáp, khí nuùi naëng neà. Khí trôøi nhieàu laïnh reùt. Khí ñaát aåm thaáp. Cuoái xuaân trôøi vaãn coøn laïnh, muøa heø thì chæ hôi noùng, ñaàu thu ñaõ baét ñaàu laïnh, ñeán muøa ñoâng thì reùt ñaäm. Haèng ngaøy khoaûng tröôùc giôø Tî, sau giôø Thaân thì khoâng nhìn thaáy nuùi”1. Naèm trong vuøng laïnh cuûa tænh Thaùi Nguyeân, nhieät ñoä trung bình naêm ôû Voõ Nhai khoaûng 22,90C. Töø thöôïng tuaàn thaùng 5 ñeán haï tuaàn thaùng 9 laø nhöõng thaùng coù nhieät ñoä cao; noùng nhaát laø thaùng 6, thaùng 7. Nhieät ñoä cao nhaát vaøo thaùng 6, khoaûng 39,50C; nhieät ñoä thaáp nhaát vaøo thaùng 1, trung bình 30C. Vaøo muøa laïnh (töø thaùng 10 ñeán thaùng 3 naêm sau), tieát trôøi giaù reùt, nhieàu khi coù söông muoái, aûnh höôûng xaáu ñeán söùc khoûe con ngöôøi vaø söï phaùt trieån caây troàng, vaät nuoâi. Cheá ñoä nhieät naøy taïo ra theá maïnh trong vieäc phaùt trieån caùc loaïi caây troàng nhieät ñôùi, caän nhieät ñôùi, nhaát laø caùc loaïi caây aên quaû cho Voõ Nhai. Löôïng möa trung bình naêm ôû Voõ Nhai töông ñoái lôùn, khoaûng 1.941,5mm; phaân boá khoâng ñeàu, chuû yeáu taäp trung vaøo muøa haï, khoaûng 1.765mm (chieám 91% toång löôïng möa caû naêm). Löôïng möa doài daøo taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho saûn xuaát noâng nghieäp trong huyeän phaùt trieån. Vôùi ñaëc ñieåm töï nhieân thuaän lôïi, ngaønh ngheà chính cuûa ngöôøi daân ñòa phöông laø saûn xuaát noâng nghieäp keát hôïp vôùi troàng röøng vaø khai thaùc laâm saûn. 1. Ñoàng Khaùnh ñòa dö chí, Nxb. Theá giôùi, Haø Noäi, 2003, tr.804. 17
  15. BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ HUYEÄN VOÕ NHAI Nguoàn nöôùc töï nhieân treân ñòa baøn huyeän Voõ Nhai khaù phong phuù nhöng phaân boá khoâng ñeàu. Ngoaøi caùc soâng, suoái, coøn coù maïch nöôùc ngaàm töø caùc hang ñoäng trong nuùi ñaù voâi. Doøng soâng Caàu chaûy veà phía Taây huyeän taïo thaønh ranh giôùi töï nhieân giöõa hai huyeän Voõ Nhai vaø Phuù Löông. Voõ Nhai coù hai nhaùnh soâng thuoäc heä thoáng soâng Caàu vaø soâng Thöông, phaân boá ôû phía Baéc vaø phía Nam huyeän. Soâng Nghinh Töôøng baét nguoàn töø daõy nuùi cuûa voøng cung Baéc Sôn (Laïng Sôn), chaûy qua moät vuøng nuùi ñaù voâi hieåm trôû thuoäc caùc xaõ Saûng Moäc, Nghinh Töôøng, Thöôïng Nung, Thaàn Sa roài ñoå ra soâng Caàu. Soâng Nghinh Töôøng coù chieàu daøi 46km, dieän tích löu vöïc 465km2, ñoä cao trung bình cuûa löu vöïc 290m, cao nhaát trong caùc phuï löu cuûa soâng Caàu. Khoaûng 40% chieàu daøi doøng chaûy laø vuøng ñaù voâi, thung luõng thöôøng heïp vaø saâu, vaùch ñaù döïng ñöùng. Do ñoä doác loøng soâng raát lôùn, chaûy men theo caùc daõy nuùi ñaù voâi hieåm trôû neân nhöõng khi möa lôùn, nöôùc thöôïng nguoàn ñoå veà nhanh, deã gaây ra luõ lôùn vaø ngaäp uùng cuïc boä, aûnh höôûng tôùi ñôøi soáng sinh hoaït cuûa nhaân daân. Soâng Nghinh Töôøng cuøng caùc suoái nhoû laø nguoàn cung caáp nöôùc töôùi cho caùc caùnh ñoàng 6 xaõ phía Baéc huyeän Voõ Nhai. Soâng Rong baét nguoàn töø xaõ Phuù Thöôïng, chaûy qua thò traán Ñình Caû vaø caùc xaõ Traøng Xaù, Daân Tieán, Bình Long sang ñòa phaän tænh Baéc Giang vaø ñoå veà soâng Thöông. Suoái Vuõ Chaán goàm nhieàu nhaùnh khe, baét nguoàn töø caùc daõy nuùi cuûa xaõ Vuõ Chaán, coù chieàu daøi khoaûng 23km. Ñeán Cuùc Ñöôøng, suoái gaëp doøng suoái chaûy töø Nghinh Töôøng - Saûng Moäc - Thöôïng Nung, hôïp löu taïi Nöôùc Hai (xaõ Cuùc Ñöôøng). Töø ñaây, suoái chaûy qua chaân thaùc Naäm Döùt (coøn goïi laø thaùc Möa Rôi) veà Thaàn Sa, qua khu vöïc Maùi ñaù Ngöôøm veà Haï Sôn vaø hôïp löu vôùi soâng Caàu. Heä thoáng khe suoái treân ñòa baøn cung caáp nöôùc phuïc vuï sinh hoaït vaø saûn xuaát. Doøng nhoû, nhieàu thaùc neân nhìn chung suoái Vuõ Chaán vaø caùc suoái 18
  16. Lòch söû Ñaûng boä huyeän Voõ Nhai (1937 - 2017) ôû 6 xaõ phía Baéc huyeän Voõ Nhai khoâng coù khaû naêng veà phaùt trieån giao thoâng vaø nuoâi troàng thuûy saûn. Suoái Thöôïng Nung coù chieàu daøi 12km, baét nguoàn töø caùc xaõ Nghinh Töôøng, Saûng Moäc ñeán Thöôïng Nung. Nhôø ñöôïc boå sung nöôùc töø nhieàu nhaùnh khe, hang ñoäng neân suoái coù löôïng nöôùc doài daøo, thuaän lôïi cho saûn xuaát vaø sinh hoaït cuûa ngöôøi daân treân ñòa baøn. Ngoaøi ra, Voõ Nhai coøn coù 11 hoà chöùa nöôùc, 50 phai, ñaäp kieân coá, 12 traïm bôm, 132 keânh möông do Nhaø nöôùc hoã trôï vaø nhaân daân ñoùng goùp xaây döïng. Taøi nguyeân thieân nhieân cuûa Voõ Nhai khaù phong phuù. Töø theá kyû XIV, moû ñoàng ôû Saûng Moäc, moû keõm ôû Baéc Laâu, moû chì ôû Cuùc Ñöôøng... ñaõ ñöôïc khai thaùc. Moû vaøng cuõng coù ôû nhieàu nôi. Moû ñoàng Saûng Moäc moãi naêm noäp thueá 9 laïng. Moû keõm ñen Laøng Nho moãi naêm noäp thueá 600kg1. Trong loøng ñaát coù nhieàu loaïi khoaùng saûn quyù nhö: chì, keõm, vaøng (Thaàn Sa); phoát pho (La Hieân) coù tröõ löôïng 60.000 taán. Trong soá 7 moû vaøng sa khoaùng, vaøng goác ñang ñöôïc caáp pheùp khai thaùc ôû Thaùi Nguyeân, Thaàn Sa coù 5 moû, trong ñoù caùc moû coù tröõ löôïng lôùn laø Baûn Naù, Khaéc Kieäm, Khau AÂu. Ngoaøi ra, Voõ Nhai coøn coù caùc loaïi khoaùng saûn vaät lieäu xaây döïng: ñaù xaây döïng, ñaù seùt, caùt soûi, ñaëc bieät laø seùt xi maêng ôû Laøng Giai (xaõ La Hieân) coù tröõ löôïng lôùn, chaát löôïng toát. Nhöõng ñaëc ñieåm naøy ñaõ taïo ra tieàm naêng phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp khai khoaùng, vaät lieäu xaây döïng... cho vuøng ñaát Voõ Nhai. Treân ñòa baøn huyeän, chôï Ñình Caû hình thaønh töø laâu ñôøi, ñaët taïi thò traán Ñình Caû. Chôï ñöôïc xaây döïng laïi vaø ñöa vaøo söû duïng thaùng 12/1999, laø trung taâm thöông maïi lôùn nhaát huyeän vôùi hôn 1. Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam - Vieän Söû hoïc phieân dòch vaø chuù giaûi, Ñaïi Nam nhaát thoáng chí, taäp 4, Nxb. Thuaän Hoùa, Hueá, 2006, tr.208. 19
  17. BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ HUYEÄN VOÕ NHAI 200 hoä kinh doanh nhieàu chuûng loaïi haøng hoùa thieát yeáu phuïc vuï ñôøi soáng nhaân daân. Veà kinh teá, röøng vaø ngheà röøng laø theá maïnh cuûa huyeän, nhöõng naêm gaàn ñaây, caùc chæ tieâu veà khoanh nuoâi baûo veä, troàng röøng coù nhieàu chuyeån bieán tích cöïc. Beân caïnh ñoù, huyeän cuõng ñaåy maïnh khai thaùc vaät lieäu xaây döïng, sô cheá noâng - laâm saûn, phaùt trieån caùc ngaønh ngheà phuï. Nhôø ñoù, ñôøi soáng ngöôøi daân töøng böôùc ñöôïc caûi thieän. Neàn kinh teá cuûa huyeän töø saûn xuaát noâng nghieäp, khai thaùc laâm thoå saûn ñang töøng böôùc coù söï chuyeån dòch cô caáu. Coâng ty Coå phaàn Xi maêng La Hieân (tieàn thaân laø Nhaø maùy Xi maêng La Hieân), Cuïm Coâng nghieäp nhoû Truùc Mai cuøng vôùi söï ñaàu tö cuûa moät soá doanh nghieäp ñaõ goùp phaàn chuyeån dòch cô caáu kinh teá cuûa huyeän theo höôùng coâng nghieäp. Laø huyeän vuøng cao cuûa tænh Thaùi Nguyeân, Voõ Nhai coù nhieàu daân toäc anh em cuøng chung soáng vaø laø nôi coù nhieàu di tích lòch söû, danh lam thaéng caûnh noåi tieáng. Tính ñeán naêm 2017, daân soá huyeän Voõ Nhai coù treân 67.000 ngöôøi, thuoäc caùc thaønh phaàn daân toäc: Kinh, Taøy, Nuøng, Dao, Moâng, Saùn Chay, Saùn Dìu, Hoa. Trong ñoù, daân toäc Kinh chieám khoaûng 32%, daân toäc Taøy chieám khoaûng 22%, daân toäc Nuøng chieám khoaûng 20%, daân toäc Dao chieám khoaûng 14%, coøn laïi laø caùc daân toäc khaùc. Xöa kia, caùc boä toäc ngöôøi nguyeân thuûy sinh soáng baèng haùi löôïm vaø saên baét. Trong quaù trình phaùt trieån, ñòa baøn cö truù daàn ñöôïc môû roäng. Töông truyeàn, töø nhöõng naêm 40 cuûa theá kyû I sau Coâng nguyeân, khi cuoäc khôûi nghóa Hai Baø Tröng thaát baïi, moät soá nghóa quaân chaïy veà nôi ñaây khai khaån ruoäng nöông, xaây döïng laøng baûn. Veà sau, daân soá Voõ Nhai ngaøy caøng taêng daàn do nhöõng ñôït di cö cuûa ñoàng baøo Taøy, Nuøng töø phía Baéc xuoáng vaø nhieàu gia ñình töø mieàn xuoâi leân. 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
3=>0