- 1 -
PH NẦ M ĐUỞ Ầ
1. S c n thi t nghiên c uự ầ ế ứ c a đ tàiủ ề
Châu Âu nói chung và Đông Âu nói riêng năm 2016 tr i qua nhi u s ki n b tả ề ự ệ ấ
n đã nh h ng tr c ti p lên quá trình ph c h i kinh t c a c khu v c. Kh ngổ ả ưở ự ế ụ ồ ế ủ ả ự ủ
b liên ti p x y ra t i Pháp, Đc, B ; kh ng ho ng ng i di c l n nh t t sauố ế ả ạ ứ ỉ ủ ả ườ ư ớ ấ ừ
Th chi n th II khi n cho tình hình an ninh EU v n đc đánh giá là an toànế ế ứ ế ở ố ượ
nh t trên th gi i tr nên xáo tr n. Brexit, tr ng c u dân ý t i Italia, chi n tranhấ ế ớ ở ộ ư ầ ạ ế
Syria, căng th ng Nga - Ukraine đu tác đng tiêu c c đn tăng tr ng kinh t , tẳ ề ộ ự ế ưở ế ự
do th ng m i khu v c Châu Âu.ươ ạ ự
Đi v i th tr ng các n c Đông Âu, kim ng ch xu t kh u c a Vi t Namố ớ ị ườ ướ ạ ấ ẩ ủ ệ
sang th tr ng m t s n c Đông Âu đã tăng t 698,6 tri u USD năm 2007 lênị ườ ộ ố ướ ừ ệ
1488,7 tri u USD năm 2011 và tăng lên 5743,2 tri u USD năm 2016. Trong đó, xu tệ ệ ấ
kh u sang th tr ng Slo-va-kia tăng t 82,1 tri u USD năm 2007 lên 297,6 tri uẩ ị ườ ừ ệ ệ
USD năm 2011 và tăng lên 3.197,5 tri u USD năm 2016; th tr ng Ba Lan tăng tệ ị ườ ừ
375,4 tri u USD năm 2007 lên 779,7 tri u USD năm 2011 và tăng lên 1.650,0 tri uệ ệ ệ
USD năm 2016; ti p đn là th tr ng C ng hòa Séc tăng t 198,2 tri u USD nămế ế ị ườ ộ ừ ệ
2007 lên 375,4 tri u USD năm 2011 và tăng lên 771,5 tri u USD năm 2016 và thệ ệ ị
tr ng Hung-ga-ri tăng t 51,9 tri u USD năm 2007, gi m xu ng còn 36,0 tri uườ ừ ệ ả ố ệ
USD năm 2011 và tăng lên 124,3 tri u USD năm 2016.ệ
Kim ng ch nh p kh u c a Vi t Nam t các n c Đông Âu cũng tăng tạ ậ ẩ ủ ệ ừ ướ ừ
168,5 tri u USD năm 2007 lên 310,9 tri u USD năm 2011 và tăng lên 445,7 tri uệ ệ ệ
USD năm 2016. Trong đó, kim ng ch nh p kh u t ạ ậ ẩ ừ thị tr ng Ba Lan tăng t 68,3ườ ừ
tri u USD năm 2007 lên 130,3 tri u USD năm 2011 và tăng lên 236,0 tri u USDệ ệ ệ
năm 2016; th tr ng Séc t 65,9 tri u USD năm 2007 gi m xu ng còn 44,9 tri uị ườ ừ ệ ả ố ệ
USD năm 2011 và tăng lên 93,3 tri u USD năm 2016; ti p đn là th tr ng C ngệ ế ế ị ườ ộ
hòa Slo-va-kia tăng t 2,9 tri u USD năm 2007 lên 13,9 tri u USD năm 2011 vàừ ệ ệ
tăng lên 40,5 tri u USD năm 2016 và th tr ng Hung-ga-ri tăng t 31,5 tri u USDệ ị ườ ừ ệ
năm 2007, tăng lên 45,6 tri u USD năm 2011 và tăng lên 76,1 tri u USD năm 2016.ệ ệ
Đi u này cho th y Vi t Nam đang xu t siêu m nh sang nhóm các n cề ấ ệ ấ ạ ướ
Visegrad. Các n c này có nhu c u nh p kh u l n các m t hàng v n là th m nhướ ầ ậ ẩ ớ ặ ố ế ạ
xu t kh u c a Vi t Nam nh d t may, da giày, đ g và các lo i nông s n nh càấ ẩ ủ ệ ư ệ ồ ỗ ạ ả ư
phê, h t tiêu,… Tuy nhiên, đi u đáng ti c là Vi t Nam l i nh p kh u t các ạ ề ế ệ ạ ậ ẩ ừ qu cố
gia này quá ít, t c là ch a t n d ng đc n n công nghi p phát tri n m nh t cácứ ư ậ ụ ượ ề ệ ể ạ ừ
n c này.ướ
Nh ng năm v a qua, Vi t Nam cũng đã có nhi u c g ng cho m c tiêu tăngữ ừ ệ ề ố ắ ụ
kim ng ch xu t kh u. Tuy nhiên, hàng xu t kh u c a Vi t Nam v n còn manh mún,ạ ấ ẩ ấ ẩ ủ ệ ẫ
ch t l ng ch a cao, giá c còn th p so v i các hàng hóa c nh tranh cùng lo i, vìấ ượ ư ả ấ ớ ạ ạ
v y tăng tr ng xu t kh u ch a mang tính b n v ng. Có nhi u nguyên nhân, trongậ ưở ấ ẩ ư ề ữ ề
đó có nh ng nguyên nhân b t ngu n t các chính sách và gi i pháp thúc đy xu tữ ắ ồ ừ ả ẩ ấ
kh u cho t ng khu v c và th tr ng ch a th c s có hi u qu và phát huy tác d ng.ẩ ừ ự ị ườ ư ự ự ệ ả ụ
C th : (1)ụ ể Chính sách phát tri n th tr ng và m t hàng ch a th c s góp ph nể ị ườ ặ ư ự ự ầ
thúc đy xu t kh u hàng hóa cho các sang th tr ng các n c Đông Âu. (2)ẩ ấ ẩ ị ườ ướ
- 2 -
Chính sách thu cũng ch a th t s góp ph n thúc đy xu t kh u hàng hóa choế ư ậ ự ầ ẩ ấ ẩ
doanh nghi p nói chung và xu t kh u sang th tr ng tr ng các n c Đông Âuệ ấ ẩ ị ườ ườ ướ
nói riêng. (3) Chính sách XTTM m c dù có kh quan h n so v i các chính sáchặ ả ơ ớ
thu , tín d ng, t giá,.. trong vi c h tr cho doanh nghi p thúc đy xu t kh uế ụ ỷ ệ ỗ ợ ệ ẩ ấ ẩ
hàng hóa c a doanh nghi p, tuy nhiên v n còn h n ch . (4) D ch v b o hi m xu tủ ệ ẫ ạ ế ị ụ ả ể ấ
kh u và năng l c c a các doanh nghi p b o hi m c a Vi t Nam hi n nay v n cònẩ ự ủ ệ ả ể ủ ệ ệ ẫ
nhi u h n ch . Ho t đng b o hi m xu t kh u hi n nay v n ch y u do các điề ạ ế ạ ộ ả ể ấ ẩ ệ ẫ ủ ế ố
tác nh p kh u ch đnh và tham gia ho t đng b o hi m hàng hóa xu t kh u v nậ ẩ ỉ ị ạ ộ ả ể ấ ẩ ẫ
ch y u là các doanh nghi p n c ngoài. (5) Chính sách phát tri n h t ng choủ ế ệ ướ ể ạ ầ
xu t kh u và phát tri n ngu n nhân l cấ ẩ ể ồ ự cũng ch a th c s phát huy m t cách cóư ự ự ộ
hi u qu trong vi c h tr ho t đng xu t kh u hàng hóa. (6) Ngoài ra, các chínhệ ả ệ ỗ ợ ạ ộ ấ ẩ
sách nh m thu n l i hóa th ng m i cũng v n còn khá nhi u b t c p, đã gâyằ ậ ợ ươ ạ ẫ ề ấ ậ
không ít khó khăn cho các doanh nghi p và nh h ng không nh t i thúc đyệ ả ưở ỏ ớ ẩ
xu t kh u nói chung và xu t kh u sang th tr ng m t s n c Đông Âu nói riêng,ấ ẩ ấ ẩ ị ườ ộ ố ướ
nh :ư th i gian kê khai thu v n còn quá l n; th t c h i quan v n còn nhi u đi mờ ế ẫ ớ ủ ụ ả ẫ ề ể
"v ng",…ướ
Đ có đc c s lý lu n và th c ti n trong vi c tri n khai m t cách có hi uể ượ ơ ở ậ ự ễ ệ ể ộ ệ
qu các bi n pháp thúc đy xu t kh u c a Vi t Nam trong th i gian t i nói chungả ệ ẩ ấ ẩ ủ ệ ờ ớ
và xu t kh u sang khu v c th tr ng các n c C ng hòa Séc, C ng hòa Slo-va-ấ ẩ ự ị ườ ướ ộ ộ
kia, Hung-ga-ry và Ba Lan trong nhóm Visegrad nói riêng, nghiên c u sinhứ l a ch nự ọ
đ tài lu n án ề ậ “Gi i pháp thúc đy xu t kh u hàng hóa c a Vi t Nam sang m tả ẩ ấ ẩ ủ ệ ộ
s n c Đông Âu”ố ướ .
2. M c tiêu và nhi m v nghiên c u c a lu n ánụ ệ ụ ứ ủ ậ
- M c ụtiêu nghiên c u:ứ nghiên c u và đ xu t gi i pháp thúc đy xu t kh uứ ề ấ ả ẩ ấ ẩ
hàng hóa c a Vi t Nam sang th ủ ệ ị tr ngườ m t s ộ ố n cướ Đông Âu th iờ k đn nămỳ ế
2025, t m nhìn đn năm 2030.ầ ế
- Nhi m v c th : ệ ụ ụ ể (1) Làm rõ m t s v n đ lý lu n v thúc đy xu tộ ố ấ ề ậ ề ẩ ấ
kh u hàng hóa đi v i m t qu c gia; (2) Nghiên c u kinh nghi m c a m t sẩ ố ớ ộ ố ứ ệ ủ ộ ố
n c v các gi i pháp thúc đy xu t kh u hàng hoá sang các th tr ng trongướ ề ả ẩ ấ ẩ ị ườ
nhóm Visegrad và rút ra bài h c kinh nghi m cho Vi t Nam trong vi c thúc đyọ ệ ệ ệ ẩ
xu t kh u hàng hóa c a sang nhóm th tr ng các qu c gia này; (3) Đánh giá th cấ ẩ ủ ị ườ ố ự
tr ng các gi i pháp ạ ả thúc đy xu t kh u hàng hóa c a Vi t Nam sang th tr ngẩ ấ ẩ ủ ệ ị ườ
m t s n c Đông Âu giai đo n 2011 - 2016; rút ra nh ng u đi m và k t quộ ố ướ ạ ữ ư ể ế ả
đt đc ch ạ ượ ủ y uế; nh ng h n ch b t c p và nguyên nhân; ữ ạ ế ấ ậ (4) Đ xu t các quanề ấ
đi m, đnh h ng và m t s gi i pháp ch y u nh m ể ị ướ ộ ố ả ủ ế ằ thúc đy xu t kh u hàngẩ ấ ẩ
hóa c a Vi t ủ ệ Nam sang th tr ng m t s n c Đông Âu th i k đn năm ị ườ ộ ố ướ ờ ỳ ế 2025,
t m nhìn đn năm 2030ầ ế .
3. Đi t ng, ph m vi nghiên c u c a lu n ánố ượ ạ ứ ủ ậ
- 3 -
3.1. Đi t ng nghiên c u c a Lu n án:ố ượ ứ ủ ậ xu t kh u và thúc đy xu t kh uấ ẩ ẩ ấ ẩ
hàng hóa c a Vi t Nam. ủ ệ
3.2. Ph m vi nghiên c u c a Lu n án: ạ ứ ủ ậ (1) V không gian: nghiên c u xu tề ứ ấ
kh u và thúc đy xu t kh u hàng hóa c a Vi t Nam sang m t s th tr ng m t sẩ ẩ ấ ẩ ủ ệ ộ ố ị ườ ộ ố
n c Đông Âu, c th là: C ng hòa Séc, C ng hòa ướ ụ ể ộ ộ Slo-va-kia, Hung-ga-ri và Ba Lan.
(2) V m t th i gian: Th c tr ng xu t kh u và thúc đy xu t kh u hàng hóa c aề ặ ờ ự ạ ấ ẩ ẩ ấ ẩ ủ
Vi t Nam sang th tr ng m t s n c Đông Âu giai đo n 2011 - 2016, đ xu t gi iệ ị ườ ộ ố ướ ạ ề ấ ả
pháp thúc đy xu t kh u hàng hóa c a Vi t Nam sang th tr ng các n c này đnẩ ấ ẩ ủ ệ ị ườ ướ ế
năm 2025, t m nhìn đn năm 2030. (3) V m t n i dung: Lu n án đi sâu nghiên c uầ ế ề ặ ộ ậ ứ
gi i pháp thúc đy xu t kh u các nhóm m t hàng sang m t s n c c th : C ngả ẩ ấ ẩ ặ ộ ố ướ ụ ể ộ
hòa Séc, C ng hòa Slo-va-kia, Hung-ga-ry và Ba Lan trong trong nhóm Visegrad.ộ
Thúc đy xu t kh u hàng hóa ph i đc tri n khai k t h p d a trên c nh ng chínhẩ ấ ẩ ả ượ ể ế ợ ự ả ữ
sách, công c và bi n pháp c a Nhà n c cũng nh các bi n pháp c th c a doanhụ ệ ủ ướ ư ệ ụ ể ủ
nghi p. Tuy nhiên,trong gi i h n ph m vi nghiên c u c a đ tài Lu n án, nghiênệ ớ ạ ạ ứ ủ ề ậ
c u sinh ch ti p c n và đi sâu phân tích các chính sách thúc đy xu t kh u hàng hóaứ ỉ ế ậ ẩ ấ ẩ
c a qu c gia.ủ ố
4. Ph ng pháp nghiên c uươ ứ
Đ gi i quy t nh ng nhi m v đt ra, lu n án s d ng m t s ph ng phápể ả ế ữ ệ ụ ặ ậ ử ụ ộ ố ươ
ch y u sau:ủ ế Ph ng pháp nghiên c u đi n hình (ti p c n đi m - case studies);ươ ứ ể ế ậ ể
Ph ng pháp phân tích, th ng kê, so sánh, t ng h p; Ph ng pháp nghiên c u điươ ố ổ ợ ươ ứ ố
chi u (Cross methodology); Ph ng pháp đi u tra, thu th p thông tin tr c ti p;ế ươ ề ậ ự ế
Ph ng pháp l y ý ki n chuyên gia vàươ ấ ế Ph ng pháp kh o sát, đi u ươ ả ề tra doanh
nghi p. ệ
5. Nh ng đi m m i c a lu n ánữ ể ớ ủ ậ
Th nh tứ ấ , qua nghiên c u v c s lý lu n,ứ ề ơ ở ậ lu n án h th ng hóa và gópậ ệ ố
ph n làm rõ thêm m t s chính sách, công ầ ộ ố cụ c th thúc đy xu t kh u hàng hóaụ ể ẩ ấ ẩ
sang th tr ng m t s n c Đông Âu.ị ườ ộ ố ướ
Th hai,ứ đánh giá đúng, khách quan b c tranh v thúc đy xu t kh u hàngứ ề ẩ ấ ẩ
hóa c a Vi t Nam sang th tr ng m t s n c Đông Âu trong th i gian qua. Chủ ệ ị ườ ộ ố ướ ờ ỉ
ra đc nh ng u đi m, k t qu ch y u đã ượ ữ ư ể ế ả ủ ế đtạ đc, đc bi t là các h n ch ,ượ ặ ệ ạ ế
b t c p và nguyên nhân đ làm căn c , c s cho các gi i pháp thúc đy xu t kh uấ ậ ể ứ ơ ở ả ẩ ấ ẩ
hàng hóa c a Vi t Nam sang 4 n c Đông Âu đc l a ch n trong th i gian t i.ủ ệ ướ ượ ự ọ ờ ớ
Th ba, ứtrên c s nghiên c u th c tr ng lu n án đ xu t các gi i pháp, ki nơ ở ứ ự ạ ậ ề ấ ả ế
ngh nh m thúc đy xu t kh u hàng ị ằ ẩ ấ ẩ hóa c a Vi t Nam sang th tr ng m t sủ ệ ị ườ ộ ố
n c Đông Âu th i k đn năm 2025, t m nhìn đn năm 2030.ướ ờ ỳ ế ầ ế
6. K t c u c a Lu n ánế ấ ủ ậ
Ngoài l i m đu, k t lu n, t ng quan các công trình nghiên c u, danh m cờ ở ầ ế ậ ổ ứ ụ
tài li u tham kh o, lu n án đc k t c u thành 3 ch ng ệ ả ậ ượ ế ấ ươ như sau:
- 4 -
Ch ng 1:ươ M t s v n đ lý lu n v thúc đy xu t kh u hàng hóa vàộ ố ấ ề ậ ề ẩ ấ ẩ
bài h c kinh nghi m c a m t s qu c gia v thúc đy xu t kh u hàng hóa.ọ ệ ủ ộ ố ố ề ẩ ấ ẩ
Ch ng 2:ươ Đánh giá th c tr ng thúc đy xu t kh u hàng hóa c a Vi tự ạ ẩ ấ ẩ ủ ệ
Nam sang th tr ng m t s n c Đông Âu giai đo n 2011 – 2016.ị ườ ộ ố ướ ạ
Ch ng 3:ươ Quan đi m, đnh h ng và gi i pháp thúc đy xu t kh uể ị ướ ả ẩ ấ ẩ
hàng hóa c a Vi t Nam sang th tr ng m t s n c Đông Âu th i k đnủ ệ ị ườ ộ ố ướ ờ ỳ ế
năm 2025, t m nhìn đn năm 2030.ầ ế
- 5 -
T NG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN C U Ổ Ứ
CÓ LIÊN QUAN ĐN N I DUNG NGHIÊN C U C A LU N ÁNẾ Ộ Ứ Ủ Ậ
M c dù qua t ng h p t t c các tài li u, công trình nghiên c u có liên quanặ ổ ợ ấ ả ệ ứ
trên (t đánh giá nh ng thành t u mà các công trình nghiên c u đó đã gi iở ừ ữ ự ứ ả
quy t đc, nh n đnh nh ng h n ch còn ch a gi i quy t đc) cho th y, đãế ượ ậ ị ữ ạ ế ư ả ế ượ ấ
có r t nhi u công trình nghiên c u c trong và ngoài n c đã đ c p tr c ti pấ ề ứ ả ở ướ ề ậ ự ế
ho c gián ti p đn thúc đy xu t kh u nói chung và thúc đy xu t kh u hàngặ ế ế ẩ ấ ẩ ẩ ấ ẩ
hóa c a Vi t Nam sang th tr ng các n c Đông Âu nói riêng. Tuy nhiên, choủ ệ ị ườ ướ
đn th i đi m hi n nay, theo tác gi đc bi t thì ch a có m t công trìnhế ờ ể ệ ả ượ ế ư ộ
nghiên c u nào ti p c n nghiên c u c th v các công c , chính sách c a cứ ế ậ ứ ụ ể ề ụ ủ ả
Chính ph và doanh nghi p nh m thúc đy xu t kh u hàng hóa c a Vi t Namủ ệ ằ ẩ ấ ẩ ủ ệ
sang th tr ng các n c Đông Âu. Đng th i, phân tích, nh n đnh đc b iị ườ ướ ồ ờ ậ ị ượ ố
c nh trong n c và qu c t , yêu c u c trong n c và qu c t tác đng đi v iả ướ ố ế ầ ả ướ ố ế ộ ố ớ
thúc đy xu t kh u hàng hóa c a Vi t Nam sang th tr ng các n c Đông Âu.ẩ ấ ẩ ủ ệ ị ườ ướ
Trên c s đó khuy n ngh l a ch n các quan đi m, đnh h ng thúc đy xu tơ ở ế ị ự ọ ể ị ướ ẩ ấ
kh u hàng hóa c a Vi t Nam sang th tr ng các n c Đông Âu trong b i c nhẩ ủ ệ ị ườ ướ ố ả
m i; cũng nh đ xu t đc nh ng khuy n ngh các gi i pháp thúc đy xu tớ ư ề ấ ượ ữ ế ị ả ẩ ấ
kh u hàng hóa c a Vi t Nam sang th tr ng các n c Đông Âu trong th i gianẩ ủ ệ ị ườ ướ ờ
t i.ớ