Giáo án bài Phân loại phản ứng trong hóa học vô cơ - Hóa 10 - GV.N.Thế Vinh

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung

Hoạt động 1: Tìm hiểu phản ứng hóa hợp.

-Giáo viên yêu cầu học sinh nhắc lại khái niệm phản ứng hóa hợp?

-Cho ví dụ minh họa?

-Hãy xác định số oxihóa tất cả các nguyên tố trong phản ứng? Nhận xét số oxihóa các nguyên tố trước và sau phản ứng?

-Rút ra nhận xét gì về số oxihóa của nguyên tố trong phản ứng hóa hợp?

-GV kết luận:Trong phản ứng hóa hợp, số oxihóa của các nguyên tố có thể thay đổi hoặc không thay đổi.

-Phản ứng hóa hợp hay còn gọi là phản ứng kết hợp, phản ứng cộng hợp.

-Phản ứng mà hai hay nhiều chất kết hợp lại thành một chất.

-HS₁: Phản ứng: S   +   O₂ →  SO₂

   S⁰   +   O₂⁰→  S⁺⁴ O₂^-2

-Số oxihóa nguyên tố Lưu huỳnh tăng từ 0→ +4, số oxihóa nguyên tố oxi giảm từ 0→ -2

-HS₂:Pứ:   CaO  + CO₂ → CaCO₃

Ca⁺²O^-2 + C⁺⁴ O₂^-2 → Ca⁺²C⁺⁴O₃^-2

   Số oxihóa tất cả các nguyên tố trước và sau phản ứng không thay đổi.

-Trong phản ứng hóa hợp, số oxihóa của các nguyên tố có thể thay đổi hoặc không thay đổi.

I. Phản ứng có sự thay đổi số oxi hóa và phản ứng không có sự thay đổi số oxi hóa:

   1. Phản ứng hóa hợp:

Ví dụ:

  H₂⁰  +  O₂⁰  → H₂⁺¹O^-2

Ca⁺²O^-2 + C⁺⁴O₂^-2 →Ca⁺²C⁺⁴O₃^-2

Kết luận: Trong phản ứng hóa hợp, số oxihóa của các nguyên tố có thể thay đổi hoặc không thay đổi.

Hoạt động 2: Tìm hiểu về phản ứng phân hủy.

-Giáo viên yêu cầu học sinh nhắc lại khái niệm phản ứng phân hủy?

-Cho ví dụ minh họa?

-Hãy xác định số oxihóa tất cả các nguyên tố trong phản ứng? Nhận xét số oxihóa các nguyên tố trước và sau phản ứng?

-Rút ra nhận xét gì về số oxihóa của nguyên tố trong phản ứng phân hủy?

-GV kết luận:Trong phản ứng phân hủy, số oxihóa của các nguyên tố có thể thay đổi hoặc không thay đổi.

-Phản ứng phân hủy là phản ứng dưới tác dụng nhiệt một chất bị phân hủy thành nhiều chất khác.

Phản ứng phân hủy còn gọi là phản ứng nhiệt phân.

-HS₁:Pứ: CaCO₃→ CaO  + CO₂

Ca⁺²C⁺⁴O₃^-2 →Ca⁺²O^-2 + C⁺⁴ O₂^-2

Phản ứng phân hủy trên không có sự thay đổi số oxihóa các nguyên tố.

-HS₂: NH₄NO₂ → N₂O + H₂O N^-3H₄⁺¹N⁺³O₂^-2→N₂⁺¹O^-2+ H₂⁺¹O^-2

Phản ứng phân hủy trên có sự thay đổi số oxihóa các nguyên tố.

Nhận xét: Trong phản ứng phân hủy, số oxihóa của các nguyên tố có thể thay đổi hoặc không thay đổi.

  2. Phản ứng phân hủy:

Ví dụ:

Ca⁺²C⁺⁴O₃^-2 →Ca⁺²O^-2 + C⁺⁴ O₂^-2

N^-3H₄⁺¹N⁺³O₂^-2→N₂⁺¹O^-2+ H₂⁺¹O^-2

Kết luận: Trong phản ứng phân hủy, số oxihóa của các nguyên tố có thể thay đổi hoặc không thay đổi.

Hoạt động 3: Tìm hiểu về phản ứng thế.

-Giáo viên yêu cầu học sinh nhắc lại khái niệm phản ứng thế?

-Cho ví dụ minh họa?

-Hãy xác định số oxihóa tất cả các nguyên tố trong phản ứng? Nhận xét số oxihóa các nguyên tố trước và sau phản ứng?

-Rút ra nhận xét gì về số oxihóa của nguyên tố trong phản ứng thế?

-GV kết luận:Trong phản ứng thế, số oxihóa của các nguyên tố luôn luôn có sự thay đổi .

-Phản ứng thế là phản ứng mà trong đó nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử này được thay thế bởi nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử khác.

-HS₁: Zn + CuSO₄ → Cu + ZnSO₄

  Zn⁰ + Cu⁺²SO₄ →Cu⁰ + Zn⁺²SO₄

Số oxihóa của nguyên tố kẽm, đồng có sự thay đổi.

-HS₂: Na + HCl →  NaCl + H₂

  Na⁰ + H⁺¹Cl →  Na⁺¹Cl + H₂⁰

Số oxihóa của nguyên tố Natri, Hiđro có sự thay đổi.

Nhận xét: Trong phản ứng thế, số oxihóa một số nguyên tố luôn có sự thay đổi.

  3. Phản ứng thế:

Ví dụ:

Zn⁰+ Cu⁺²SO₄→ Cu⁰+ Zn⁺²SO₄

Na⁰ + H⁺¹Cl → Na⁺¹Cl + H₂⁰

Kết luận: Trong phản ứng thế, số oxihóa một số nguyên tố luôn có sự thay đổi.

Hoạt động 4: Tìm hiểu về phản ứng trao đổi.

-Giáo viên yêu cầu học sinh nhắc lại khái niệm phản ứng trao đổi?

-Cho ví dụ minh họa?

-Hãy xác định số oxihóa tất cả các nguyên tố trong phản ứng? Nhận xét số oxihóa các nguyên tố trước và sau phản ứng?

-Rút ra nhận xét gì về số oxihóa của nguyên tố trong phản trao đổi?

-GV kết luận:Trong phản ứng trao đổi, số oxihóa của các nguyên tố luôn không có sự thay đổi .

-Phản ứng trao đổi thường xảy ra giữa các chất:

-Phản ứng mà trong đó có sự trao đổi thành phần cấu tạo nên nó.

-HS₁:

  HCl + AgNO₃→ AgCl + NaNO₃

Số oxihóa của các nguyên tố không có sự thay đổi.

-HS₂:

     NaOH + HCl → NaCl + H₂O

  Số oxihóa của các nguyên tố không có sự thay đổi.

Nhận xét: Trong phản ứng trao đổi  số oxihóa tất cả các nguyên tố luôn không có sự thay đổi.

  4. Phản ứng trao đổi:

Ví dụ:

HCl +AgNO₃→ AgCl+ NaNO₃

NaOH + HCl → NaCl + H₂O

Kết luận: Trong phản ứng trao đổi  số oxihóa tất cả các nguyên tố luôn không có sự thay đổi.

Hoạt động 5: Kết luận.

-Có nhiều cách để phân loại phản ứng hóa học.

-Việc chia ra các loại phản ứng: hóa hợp, phân hủy, thế, trao đổi…dựa trên cơ sở nào?

-Nếu lấy cơ sở là số oxihóa nguyên tố thì chia phản ứng hóa thành mấy loại?

-Bổ sung: Dựa trên sự thay đổi số oxihóa nguyên tố thì việc phân loại sẽ thực chất hơn so với việc phân loại dựa trên số lượng các chất trước và sau phản ứng.

-Có thể dựa vào chất tham gia phản ứng và chất tạo thành sau phản ứng.

-Thành hai loại: Phản ứng có sự thay đổi số oxihóa và phản ứng không có sự thay đổi số oxi hóa các nguyên tố.

 II. Kết Luận:

      Dựa vào sự thay đổi số oxi hóa của các nguyên tố người ta có thể chia phản ứng hóa học thành hai loại:

   - Phản ứng không có sự thay đổi số oxihóa các nguyên tố → không phải là phản ứng oxi hóa - khử.

   - Phản ứng có sự thay đổi số oxi hóa các nguyên tố là phản ứng oxi hóa - khử.

Hoạt động 6: Củng cố.

Bài 1: Phản ứng : 2 Na +  2H₂O → 2 NaOH  +  H₂,   có phải là phản ứng Oxi hóa khử không? Vì sao?

Bài 2: Cho phản ứng : Zn  + CuSO₄ → ZnSO₄  +  Cu,  thì 1 mol Cu²⁺ đã nhận bao nhiêu electron?

Bài 3: Dấu hiệu nào để nhận biết một phản ứng oxi hóa-khử?