Giáo án Sinh học Lớp 12 Nâng cao (trọn bộ)

Chia sẻ: Dinh Tuan | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:198

Thêm vào BST

Báo xấu

541
lượt xem 53
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Để có thêm tư liệu trong việc biên soạn giáo án điện tử cho môn Sinh học lớp 12 chương trình Nâng cao mời các thấy cô giáo tham khảo Giáo án Sinh học Lớp 12 Nâng cao (trọn bộ) say đây. Giáo án được biên soạn theo chuẩn chương trình kiến thức và kỹ năng do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo án Sinh học Lớp 12 Nâng cao (trọn bộ)

Tuaàn: 1 NS: Tieát: 1 Chương I: CƠ CHẾ DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ Bài 1: GEN, MÃ DI TRUYỀN VÀ QUÁ TRÌNH NHÂN ĐÔI CỦA ADN I. MUÏC TIEÂU: 1. Kieán thöùc: - Trìnhbaøyñöôïck hái niệm,caáutruùcchungcuûagenvaøneâuñöôïc2loaïi genchính. - Giaûithíchñöôïcmaõdi truyeànlaømaõboäbavaøneâuñöôïcñaëcñieåmcuûamaõdi truyeàn - Moâtaûquaùtrìnhtöï nhaânñoâicuûaADN ôûE.coli - So sánh điểm khác nhau về cơ chế nhân đôi ADN giữa sinh vật nhân thực và sinh vật nhân sơ. 2. Kyõ naêng: Phaùttrieånnaênglöïc quansaùt,phaântích, so saùnh,khaùi quaùthoùa. 3. Thaùi ñoä: Yêu thích nghiên cứu về di truyền học II. PHÖÔNG TIEÄN: 1. Chuaån bò cuûa giaùo vieân: Tranh veõ: H 1.1, H1.2. 2. Chuaån bò cuûa hoïc sinh: Xem lại kiến thức phần di truyền ở lớp 10 III. PHÖÔNG PHAÙP: Hoûi ñaùp – dieãn giaûng – thaûo luaän IV. TIEÁN TRÌNH BAØI GIAÛNG: 1. OÅn ñònh lôùp: kieåm tra sæ soá 2. Kieån tra baøi cuõ: 3 Baøi môùi: Vaøo baøi: Taïi sao con laïi gioáng cha hoaëc meï ? Cha (meï ) truyeàn cho con caùi Noäi dung – Thôøi gian Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS I./ Khái niệm và cấu trúc của gen: Quan sát hình 1.1 SGK 1. Khái niệm về gen: Gen là một đoạn của phân tử ADN, mang thông tin mã hoá cho một sản phẩm xác Gen là gì? định. Cấu trúc của gen gồm những phần 2. Cấu trúc của gen: nào? Mỗi phần có vai trò như thế  Tham khảo SGK để trả a. Cấu trúc chung của gen cấu trúc: nào? lời Mỗi gen mã hoá prôtêin gồm có 3 vùng trình Giả sử có 1 đoạn gen: tự nuclêôtit như sau: 3’ AATXXXGGGGXX. . . . . 5’ + Vùng điều hoà: nằm ở đầu 3’ của mạch mã gốc của gen, mang tín hiệu khởi động 5’ TTAGGGXXXXGG. . . . . 3’ và kiểm soát quá trình phiên mã. Vậy, vùng điều hào mằm ở đâu ?  HS sẽ trả lời không + Vùng mã hoá: mang thông tin mã hoá các GV giải thích . . . . được axit amin. + Vùng kết thúc: nằm ở đầu 5’ của mạch gốc của gen, mang tín hiệu kết thúc quá trình phiên mã. Thế nào là gen phân mảnh, gen b. Cấu trúc không phân mảnh và phân mảnh không phân mảnh ? Nhóm SV nào  Gen phân mảnh là . . . của gen: có gen phân mảnh, gen không phân Gen không phân mảnh . . Ở sinh vật nhân sơ: các gen có vùng mã mảnh ? hoá liên tục  gen không phân mảnh. Thế nào là đoạn êxôn và đoạn Ở sinh vật nhân thực: các gen có vùng mã hoá intron? Các đoạn in tron có vai trò không liên tục, xen kẽ giữa những đoạn êxôn là Đoạn êxôn: đoạn mã hoá gì ? ( Gv giải thích thêm . . . ) axit amin những đoạn intron  gen phân mảnh. 3. Các loại gen: như gen cấu trúc, gen điều Đoạn intron: đoạn không
hoà,….. mã hoá axit amin II./ Mã di truyền: 1. Khái niệm: Mã di truyền là mã bộ ba mang thông tin di truyền để mã hoá cho các axit amin. 2. Đặc điểm của mã di truyền: Mã di truyền là mã bộ ba, được đọc từ một Thảo luận nhóm để giải thích: điểm xác định và liên tục từng bộ ba nuclêôtit. Tại sao mã di truyền là mã bộ ba? Mã di truyền có tính đặc hiệu ( mỗi bộ ba chỉ mã hoá cho một loại axit amin). Mã di truyền có tính thoái hoá (có nhiều Thảo luận nhóm để trả bộ ba khác nhau có thể cùng mã hoá cho lời một loại axit amin, trừ AUG, UGG). Giới thiệu phần bảng mã di truyền Mã di truyền có tính phổ biến ( tất cả các ở phần em có biết loài đều có chung một bộ mã di truyền). Trong 64 bộ ba có + Mã kết thúc (UAA, UAG và UGA): 3 bộ Thế nào là mã mở đầu, mã kết  Xem phần bảng mã di ba không mã hoá cho axit amin nào, là tín thúc, mã thoái hoá? truyền ở phần em có biết hiệu kết thúc quá trình phiên mã. + Mã mở đầu (AUG): là điểm khởi đầu dịch mã và qui định axit amin mêtiônin ở sinh vật nhân thực (còn ở sinh vật nhân sơ là foocmin  Tham khảo SGK để trả mêtiônin). lời III./ Quá trình nhân đôi của ADN: 1. Nguyên tắc: ADN có khả năng nhân đôi  tạo thành 2 phân tử ADN con giống nhau và giống phân tử ADN mẹ. Quá trình nhân đôi ADN đều theo nguyên tắc bổ sung và bán bảo tồn. 2. Quá trình nhân đôi ADN: a. Nhân đôi ADN ở sinh vật nhân sơ: gồm các giai đoạn sau: + Tháo xoắn phân tử ADN: Nhờ các enzym tháo xoắn, hai mạch đơn của phân tử ADN tách nhau dần tạo nên chạc hình chữ Y, để lộ 2 mạch đơn (một mạch có đầu 3’OH, một mạch có đầu 5’ Treo sơ đồ hình 2.2 P). + Tổng hợp các mạch ADN mới: Quan sát hình hãy cho biết: Enzym ADNpolimeraza sử dụng một mạch làm khuôn tổng hợp nên mạch mới, trong đó Các ezym và thành phần tham gia A luôn liên kết với T và G luôn liên kết với quá trình nhân đôi AND. X theo nguyên tắc bổ sung. Chức năng của mỗi enzym tham Vì ADNpolimeraza chỉ tổng hợp mạch mới gia quá trình nhân đôi AND. theo chiều 5’3’ nên đối với mạch khuôn Chiều tổng hợp của các đoạn 3’5’ thì mạch bổ sung được tổng hợp liên Quan sát hình Okazaki và chiều của mạch mới tục, còn đối với mạch khuôn 5’3’ thì mạch được tổng hợp liên tục. bổ sung được tổng hợp ngắt quãng tạo nên các Thảo luận nhóm và tham đoạn ngắn (đoạn Okazaki), sau đó các đoạn này khảo SGK để trả lời được nối lại với nhau nhờ enzym nối ligaza. + Hai phân tử ADN được tạo thành: Trong mỗi phân tử ADN được tạo thành thì một mạch là mới được tổng hợp, còn mạch kia là của ADN ban đầu (nguyên tắc bán bảo tồn). b. Nhân đôi ADN ở sinh vật nhân thực: Giống cơ chế nhân đôi ADN ở sinh vật nhân sơ.
Điểm khác là: tế bào sinh vật nhân thực có nhiều phân tử ADN kích thước lớn , sự nhân đôi ADN xảy ra ở nhiều điểm trong mỗi phân tử ADN, xảy ra ở kì trung gian. 4. Cuûng coá: - Thế nào là nhân đôi AND theo nguyên tắc bổ sung và bán bảo tồn? Tại sao mã di truyền là mã bộ ba? 5. Daën doø: Xem lại phần di truyền ở lớp 10
NS: Tuần: ND: Tiết: 2 (NC) BÀI 2: PHIÊN MÃ VÀ GIẢI MÃ I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: Nắm được khái niệm phiên mã và giải mã Trình bày được cơ chế phiên mã, ý nghĩa của phiên mã. Trình bày được cơ chế dịch mã, ý nghi9ã của dịch mã Mối quan hệ ADN – mARN – Protein – tính trạng 2. Kỹ năng: Rèn thao tác tư duy so sánh, phân tích hình vẽ, liên hệ thực tế 3. Thái độ: Thấy được sự thống nhất của các quá trình: tự nhân đôi, phiên mã, và giải mã. II. PHƯƠNG TIỆN: 1. Chuẩn bị của giáo viên: Hình vẽ 2.1, 2.2 SGK, bảng phụ 2. Chuẩn bị của học sinh: Xem lại các kiến thức có liên quan về sao mã, giải mã ở SH9 3. III. PHƯƠNG PHÁP: Giảng giải, hỏi đáp, minh hoạ IV. NỘI DUNG VÀ TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1. Ổn định: (1 phút) Kiểm diện 2. Kiểm tra: (4 phút) Gen là gì? Gen có cấu trúc như thế nào? Nêu các đặc điểm của mã di truyền Thế nào là nhân đôi theo nguyên tắc bổ sung và bán bảo tồn? Đoạn okazaki là gì? Nêu những điểm giống nhau và khác nhau giữa nhân đôi ADN của sinh vật nhân sơ và sinh vật nhân thực. 3. Bài mới: * Vào bài: Nội dung Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh I. Cơ chế phiên mã (10 phút)  Thông tin di truyền được  Học sinh trả lời cá nhân. 1. Khái niệm: thể hiện bằng trình tự các Sự truyền thông tin di truyền từ phân nucleotit trong phân tử ADN tử ADN mạch kép sang phân tử ARN nằm trong nhân tế bào, quá mạch đơn  phiên mã (sự tổng hợp trình tổng hợp Protein diễn ra ARN). ở tế bào chất Làm thế nào Nơi diễn ra: Trong nhân tế bào, ở kỳ để thông truyền ra ngoài tế  Sự truyền thông tin di truyền từ trung gian giữa 2 lần phân bào, lúc NST bào chất tham gia vào quá phân tử ADN mạch kép sang phân ở dạng xoắn. trình tổng hợp protein? tử ARN mạch đơn  phiên mã (sự  Phiên mã là gì? tổng hợp ARN).  Phiên mã xảy ra ở đâu? Khi  Trong nhân tế bào, ở kỳ trung nào? gian giữa 2 lần phân bào, lúc NST ở 2. Diễn biến của cơ chế phiên mã  Quan sát hình 2.1 sgk và dạng xoắn. a. Nguyên liệu: ARN polimeraza, 1 thảo luận với các câu hỏi sau:  Quan sát hình vẽ và thảo luận mạch ADN (mạch mã gốc) Enzim nào tham gia quá trình theo nội dung câu hỏi, đại diện b. Diễn biến: Hình 2.1 phiên mã? nhóm trình bày kết quả thảo luận. c. Kết quả: Tạo ra các loại ARN: Phiên mã bắt đầu ở vị trí nào tARN, rARN, mARN. Sau khi tổng hợp trên đoạn ADN? xong mARN từ nhân ra tế bào chất để Chiều của mạch khuôn tổng tham gia vào quá trình dịch mã. hợp mARN? Chiều tổng hợp và nguyên tắc bổ sung khi tổng hợp mARN? Hiện tượng xảy ra khi kết thúc phiên mã?  Học sinh trả lời cá nhân Thảo luận: 4 nhóm/lớp
Thời gian: 4 phút  So sánh điểm giống nhau giữa phiên mã và quá trình tự nhân đôi ADN  Giáo viên hoàn chỉnh nội dung.  Phiên mã ở sinh vật nhân thực  Quá trình phiên mã ở sinh tạo ra mARN sơ khai gồm các êxôn vật nhân thực và nhân sơ và các intron. Các itron được loại giống và khác nhau như thế bỏ để tạo thành mARN trưởng nào? thành chỉ gồm các êxôn tham gia quấ trình dịch mã. Có nhiều loại ARN polimeraza tham gia quá trình phiên mã. Mỗi quá trình phiên mã II. Cơ chế dịch mã: (25 phút) tạo ra mARN, tARN và mARN đều 1. Khái niệm:  Tiếp sau phiên mã, mARN có ARN polimeraza riêng xúc tác. Mã di truyền chứa trong mARN được di chuyển đến đâu và tham gia  mARN từ nhân ra ngoài tế bào chuyển thành trình tự các axit vào quá trình nào? chất và tham gia vào quá trình dịch amintrong chuỗi polipeptit của protein  Dịch mã là gì? Nơi xảy ra mã.  dịch mã (tổng hợp protein). Quá dịch mã?  Mã di truyền chứa trong mARN trình dịch mã là giai đoạn kế tiếp sau được chuyển thành trình tự các axit phiên mã. amintrong chuỗi polipeptit của 2. Diễn biến của cơ chế dịch mã protein  dịch mã (tổng hợp a. Hoạt hoá axít amin protein). Diễn ra ở rế bào chất Dưới tác dụng của 1 loại enzim, các  Dưới tác dụng của 1 loại enzim, axit amin tự do trong tế bào liên kết với  aa được hoạt hoá như thế các axit amin tự do trong tế bào liên hợp chất giàu năng lượng ATP  axit nào? Phức hợp aa – tARN kết với hợp chất giàu năng lượng amin hoạt hoá. Nhờ 1 loại enzim khác, được hình thành như thế nào? ATP  axit amin hoạt hoá. Nhờ 1 axit amin đã được hoạt hoá lại liên kết  Quan sát hình 2.2 sgk, thảo loại enzim khác, axit amin đã được với tARN tạo thành phức hợp aa – luận và cho biết: hoạt hoá lại liên kết với tARN tạo tARN. Thành phần tham gia vào quá thành phức hợp aa – tARN. b. Dịch mã và hình thành chuỗi trình dịch mã?  Quan sát hình vẽ, thảo luận theo polipeptit Codon mở đầu trên mARN nội dung câu hỏi và cử đại diện Đầu tiên, tARN mang axit amin mở Cođon trên mARN và nhóm trình bày. đầu foocminmetionin (fMet – tARN) anticodon tương ứng của tiến vào vị trí codon mở đầu, anticodon tARN mang aa thứ nhất như tương ứng trên tARN của nó khớp theo thế nào? nguyên tắc bổ sung với codon mở đầu Liên kết peptit đầu tiên giữa trên mARN. 2 aa nào? tARN mang axit amin thứ nhất (aa1 – Thảo luận: 4 nhóm/lớp  Mỗi ribôxôm có 2 tiểu phần tARN) tới vị trí bên cạnh, anticodon Thời gian: 4 phút (hạt). 2 tiểu phần này bình thường của nó khớp bổ sung với codon của  Để quá trình dịch mã được tách riêng nhau, khi có mặt mARN, axit amin thứ nhất ngay sau codon mở bắt đầu thì ribôxôm phải gắn chúng cùng liên kết vào 1 đầu của đầu trên mARN. Liên kết peptit giữa aa vào vị trí nào trên phân tử mARN tại vị trí codon mở đầu. mở đầu và aa thứ nhất nhờ enzim xúc mARN? Ribôxôm có cấu trúc Trên ribôxôm có 2 vị trí: vị trí peptit tác (fMet – aa1). Ribôxôm dịch chuyển như thế nào? (P),và vị trí amin (A), mỗi vị trí đi 1 bộ ba trên mARN, đồng thời tARN  Khi nào thì quá trình dịch tương ứng với 1 bộ ba. (đã mất aa mở đầu) rời khỏi ribôxôm. mã kết thúc?  Khi ribôxôm tiếp xúc với mã kết aa2 – tARN tiến vào ribôxôm,  aa mở đầu của sinh vật thúc trên mARN (UAG) thì quá trình anticodon của nó khớp với codon của nhân sơ và sinh vật nhân thực dịch mã hoàn tất. aa thứ 2 trên mARN. Liên kết giữa aa giống nhau hay khác nhau?  aa mở đầu của sinh vật nhân sơ: thứ nhất và aa 2 (aa1 – aa2) được tạo  Giáo viên giảng giải quá foocmin Metionin, của sinh vật nhân thành. trình dịch mã và hoàn chỉnh thực: Metionin. Sự dịch chuyển của ribôxôm lại tiếp nội dung.
tục theo từng bộ ba trên mARN, quá trình dịch mã kết thúc khi gặp codon kết thúc trên mARN. Ribôxôm tách khỏi mARN và chuỗi polipeptit được  Trên mỗi phân tử mARN thường giải phóng, aa mở đầu (fMet) tách khỏi có 1 số ribôxôm cùng hoạt động  chuỗi polipeptit  Protein hoàn chỉnh  Trong quá trình dịch mã, Poliribôxôm 3. Poliribôxôm mARN có thể gắn đồng thời Trên mỗi phân tử mARN thường có 1 nhiều với 1 nhóm ribôxôm  giúp tăng hiệu suất tổng hợp số ribôxôm cùng hoạt động  được không? protêin. Poliribôxôm  Poliribôxôm là gì? Nêu vai  Học sinh trả lời cá nhân  Mỗi phân tử mARN có thể tổng hợp trò của poliribôxôm trong qua từ 1 đến nhiều chuỗi polipeptit cung trình tổng hợp protein. loại rồi tự huỷ.  Trình bày mối liên hệ ADN 4. Mối liên hệ ADN – mARN – – mARN – prptein – tính trạng Protein tính trạng theo sơ đồ sgk/15. Thông tin di truyền trong ADN của  Giáo viên bổ sung và hoàn mỗi tế bào được truyền đạt cho thế hệ chỉnh nội dung. tế bào qua cơ chế nhân đôi Thông tin di truyền trong ADN được biểu hiện thành tính trạng của cơ thể thông qua cơ chế phiên mã và giải mã. Cơ chế của hiện tượng di truyền ở cấp độ phân tử có thể tóm tắt theo sơ đồ sau: Nhân đôi phiên mã dịch mã ADN  mARN  Protein  tính trạng 4. Củng cố: (4 phút) Một đoạn gen có trình tự các nucleotit như sau: 3’ XGA GAA TTT XGA 5’ (mạch mã gốc) 5’ GXT XTT AAA GXT 3’ a. Hãy xác định trình tự các aa trong chuỗi polipeptit được tổng hợp từ đoạn trên b. Một đoạn phân tử protein có trình tự aa như sau: lơxin – alanin – valin – lizin – Hãy xác định trình tự các cặp nucleotit tronng đoạn gen mang thông tin quy định cấu trúc đoạn protein đó. 5. Dặn dò: (1 phút) Trả lời câu hỏi sgk Xem bài mới, xem lại các loại gen, vai trò các loại gen ở bài 1.
BÀI 3: ĐIỀU HÒA HOẠT ĐỘNG CỦA GEN (NC) I.MỤC TIÊU 1.Kiến thức Nêu được các thành phần tham gia và ý nghĩa của điều hòa hoạt động gen Trình bày được cơ chế điều hòa hoạt động của gen ở sinh vật nhân sơ thông qua ví dụ về hoạt động của operon Lac ở E.coli Mô tả các mức điều hòa hoạt động của gen ở sinh vật nhân thực 2. Kỹ năng: So sánh, phân tích Quan sát hình và mô tả hiện tượng 3.Thái độ: GD thế giới quan duy vật biện chứng II. PHƯƠNG TIỆNPHƯƠNG PHÁP: Vấn đáp, Trực quan III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC 1. Ổn định lớp 2. Kiểm: Kiểm tra bài cũ 3. Bài mới: trong mỗi tế bào sinh vật có hàng nghìn đến hàng vạn gen. Tất cả các gen trong các loại tế bào khác nhau hoạt động có giống nhau, có liên tục và đồng thời không? Cơ chế điều hòa hoạt động như thế nào? NỘI DUNG HOẠT ĐỘNG THẦY HOẠT ĐỘNG TRÒ I.KHÁI NIỆM Hoạt động 1: Khái Niệm TL: Thông qua hình Điều hòa hoạt động gen là điều hòa H: Hoạt động gen được biểu hiện thành tính trạng quá trình phiên mã và dịch mã như thế nào? TL: Phiên mã và dịch mã H: Gen quy định sự hình thành tính trạng thông qua các quá trình nào? TL: Điều hòa cho quá H: Như vậy, để điều hòa hoạt động trình phiên mã và dịch mã gen, tế bào sẽ phải điều hòa hoạt xảy ra hoặc không động nào? H: Như thế nào là điều hòa hoạt động phiên mã và dịch mã? TL: Có Trong tế bào các gen hoạt động khác H: Tế bào tụy và tế bào bạch cầu nhau theo giai đoạn phát triển của cá của cùng cơ thể có chứa bộ gen thể và theo nhu cầu hoạt động sống giống nhau không? của tế bào H: Tại sao tế bào tụy tiết ra có thể TL: Do đoạn gen quy tiết ra Insulin còn tế bào bạch cầu thì định tổng hợp Insulin ở không? tế bào tụy hoạt động còn Điều hòa hoạt động gen thường liên Vậy cơ chế điều hòa hoạt động gen tế bào bạch cầu thì quan đến chất cảm ứng hay còn gọi là như thế nào ở sinh vật nhân sơ và không chất tín hiệu nhân thực  Phần II và III II. CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA HOẠT Hoạt động 2: Cơ chế điều hòa ĐỘNG GEN Ở SINH VẬT NHÂN hoạt động gen ở sinh vật nhân sơ SƠ 1. Cấu tạo của operon Lac theo GV yêu cầu hs quan sát kỹ hình 3, Jacop và Monod trang 17 sgk, giải thích Hình I: Quan sát hình 3/17 sgk Operon Lac bao gồm các thành phần: Chia thành các nhóm thảo luận lệnh  Nhóm gen cấu trúc liên quan nhau về trang 18 sgk Chia các nhóm và thảo chức năng, nằm kề nhau Biểu hiện của gen R và operon Lac luận lệnh trong sgk Vùng vận hành (O): nằm trước các ở trọng thái ức chế? gen cấu trúc, là vị trí tương tác với Biểu hiện của gen R và operon Lac
protein ức chế ở trạng thái hoạt động Vùng khởi động (P): nằm trước vùng vận hành, đó là vị trí tương tác của ARN polymerase để khởi đầu phiên mã 2. Cơ chế hoạt động của operon Lac ở E.coli I R O Sự hoạt động của operon phụ thuộc vào sự điều khiển của gen điều hòa R, mARM nằm trước operon, có nhiệm vụ tổng hợp chất ức chế kiềm hãm không cho operon hoạt động Chất ức chế Trạng thái ức chế (I): Môi trường không có chất cảm ứng II R P O (đường lactose)R phiên mãmARN sao mãchất ức chếgắn vào Ogen cấu trúc không phiên mãenzyme HS trình bày không được tạo thành Hoàn thiện sơ đồ Tư duy phân tích Trạng thái hoạt động (II): Yêu cầu các nhóm trình bày dạng sơ Môi trường có lactoselactose gắn vào đồ chất ức chếchất ức chế bị bất GV sửa các sơ đồ hoạtkhông gắn vào OO tự do điều H: Sau khi lactose bị phân giải hết thì Lắng nghe khiển operon phiên mãtổng hợp gen R và operon ở trạng thái như thế enzyme nào? (Khi lactose bị phân giải hết, chất ức III. ĐIỀU HÒA HOẠT ĐỘNG GEN chế được giải phóng  chuyển sang Ở SINH VẬT NHÂN THỰC trạng thái hoạt động  bám vào vùng ADN có số lượng các cặp Nucleotit chỉ huy  operon chuyển sang trạng TL: số lượng gen nhiều rất lớn, chỉ một phần nhỏ ADN mã thái ức chế) hơn hóa các thông tin di truyền, còn lại Hoạt động 3: điều hòa hoạt động đóng vai trò điều hòa hoặc không hoạt gen ở sinh vật nhân thực Con người: 35000 gen động H: Vì sao điều hòa hoạt động gen ở sinh vật nhân thực lại phức tạp hơn Khi tế bào hay cơ thể có Tùy nhu cầu của tế bào, tùy từng ở sinh vật nhân sơ? nhu cầu mô, từng giai đoạn sinh trưởng, phát Cho vd số lượng gen của một số sinh Tùy tưng giai đoạn phát triển mà mỗi tế bào có nhu cầu tổng vật nhân thực? triển, loại tế bào hợp các loại protein khác nhau, tránh H: Khi nào gen hoạt động tổng hợp lãng phí protein? Dựa vào sgk phần III Điều hòa qua nhiều giai đoạn: NST Mức độ tổng hợp có giống nhau tháo xoắn, phiên mã, biến đổi sau không? Dựa vào sgk phần III phiên mã, dịch mã và biến đổi sau dịch H: Ở sinh vật nhân thực có những mã mức điều hòa nào? Các protein được tổng hợp vẫn chịu GV giải thích thêm các hoạt động Dựa vào sgk phần III sự kiểm soát để lúc không cần thiết biến đổi sau phiên mã và sau dịch mã Tư duy logic các protein đó lập tức phân giải (trang 77 Công nghệ sinh học, tập 1, Nguyễn Như Hiền) H: Ngoài vùng khởi động và kết thúc phiên mã sinh vật nhân thực còn dùng Các yếu tố điều hòa khác như gen cơ chế điều hòa nào khác không? gây tăng cường và gen gây bất hoạt H: Như thế nào là gen tăng cường,
gen bất hoạt? 4. Củng cố và mở rộng: Vì sao trong tế bào có rất nhiều gen, tuy nhiên trong mỗi thời điểm chỉ có một số gan nhất định hoạt động, con lại các gen khác điều bất hoạt? Điều gì sẽ xảy ra nếu tất cả các gen cùng hoạt động hoặc bất hoạt? Câu 1, 2, 3,4/19 SGK 5. Dặn dò: Học bài, xem lại bài 1, quá trình nguyên phân và giảm phân đã hoc ở chương trình sinh học 10
Tieát: CHÖÔNG I: cô cheá di truyeàn vaø bieán dò Tuaàn: NS: Baøi 4: Ñoät bieán gen ========= ========== I MUÏC TIEÂU: 1) Kieán thöùc: Qua baøi hoïc giuùp hoïc sinh hieåu ñöôïc:  Khaùi nieäm, caùc daïng, nguyeân nhaân, cô cheá phaùt sinh, haäu quaû, vai troø cuõng nhö söï bieåu hieän cuûa Ñoät bieán gen. 2) Kyõ naêng:  Quan saùt, so saùnh, phaân tích toång hôïp ñeå thu nhaän kieán thöùc 3) Tö töôûng:  Thaáy ñöôïc vai troø cuûa ñoät bieán gen laø nguyeân lieäu cuûa tieán hoùa choïn gioáng cuõng nhö nhaän thöùc ñuùng haäu quaû cuûa caùc daïng ñoät bieán gen. II PHÖÔNG TIEÄN: 1) Chuaån bò cuûa thaày: Sô ñoà phoùng to hình 4.1; 4.2 trang 21, 21 SH 12. Tham khaûo tö lieäu lieân quan chuyeân ñeà bieán dò 2) Chuaån bò cuûa tro ø : Ñoïc tröôùc baøi, nghieân cöùu caùc leänh sgk IV TIEÁN TRÌNH BAØI GIAÛNG: 1) Oån ñònh kieåm tra baøi cuõ: * Caâu hoûi: Trình baøy sô ñoà, cô cheá ñieàu hoøa hoaït ñoäng cuûa gen ôû vi khuaån E.coli theo Jacop vaø Mono? 2) Môû baøi: ÔÛ baøi 1 chuùng ta ñaõ coù dòp tìm hieåu veà gen, caáu truùc gen vaø caùc loaïi gen. Vaäy do taùc ñoäng cuûa caùc taùc nhaân gaây ñoät bieán gen bò bieán ñoåi taïo thaønh Ñoät bieán gen, ñeå hieåu bieát veà ñoät bieán gen chuùng ta nghieân cöùu ôû baøi 4. 3) Phaùt trieån baøi: NOÄI DUNG HOAÏT ÑOÄNG THAÀY HOAÏT ÑOÄNG TROØ I KHAÙI NIEÄM VAØ CAÙC DAÏNG  Hoaït ñoäng 1: Höôùng ÑOÄT BIEÁN GEN: daãn hoïc sinh tìm hieåu 1) Khaùi nieäm: khaùi nieäm vaø caùc daïng * Ñoät bieán gen: laø nhöõng bieán ñoät bieán gen ñoåi nhoû trong caáu truùc gen. Nhöõng  Hoïc sinh bieán ñoåi naøy thöôøng lieân quan ñeán 1  Ñoät bieán gen laø gì? nghieân cöùu sgk caëp nucleotit (ñöôïc goïi laø ñoät bieán phaàn I ñeå traû lôøi ñieåm) hoaëc 1 soá caëp nucleotit. * Theà ñoät bieán: laø nhöõng caù theå  Hoïc sinh quan mang ñoät bieán gen ñaõ bieåu hieän ôû  Theá naøo laø theå ñoät saùt kó sô ñoà ñoïc kieåu hình. bieán? leänh sgk – hoaït 2) Caùc daïng ñoät bieán gen: ñoäng nhoùm nhoû  Thay ñoåi caëp nucleotit  Treo sô ñoà Hình 4.1 thaûo luaän tìm  Maát caëp nucleotit höôùng daãn hoïc sinh quan kieán thöùc ñeå xaây  Theâm caëp nucleotit saùt ñeå thöïc hieän leänh 1. döïng baøi. II NGUYEÂN NHAÂN, CÔ CHEÁ  Hoaït ñoäng 2: Höôùng PHAÙT SINH ÑOÄT BIEÁN GEN: daãn hoïc sinh tìm hieåu 1) Nguyeân nhaân: nguyeân nhaân vaø cô cheá  Keát caëp boå xung khoâng ñuùng phaùt sinh ñoät bieán gen khi nhaân ñoâi  Haõy cho bieát nguyeân  Nghieân cöùu kó  Do taùc nhaân vaät lí, hoùa hoïc nhaân phaùt sinh Ñoät bieán sgk ôû phaàn 1 yeâu hoaëc do roái loaïn trao ñoåi chaát xaûy ra gen caàu neâu ñöôïc 2 trong teá baøo.  Giaùo vieân boå xung nguyeân nhaân
2) Cô cheá phaùt sinh: theâm ôû phaàn dieãn giaûng  Nghieân cöùu  Ñoät bieán gen khoâng chæ phuï  Haõy neâu cô cheá phaùt sgk phaàn 2 ñeå traû thuoäc vaøo loaïi taùc nhaân, lieàu löôïng, sinh Ñoät bieán gen? lôøi cöôøng ñoä cuûa loaïi taùc nhaân gaây ñoät bieán maø coøn phuï thuoäc ñaëc ñieåm caáu truùc cuûa gen.  Treo sô ñoà Hình 4.2  Theo doõi söï 3) Haäu quaû vaø vai troø cuûa ñoät höôùng daãn hoïc sinh tìm höôùng daãn cuûa bieán gen: hieåu taùc ñoäng hoùa chaát giaùo vieân vaø ghi * Haäu quaû: 5BU nhaän  Giaùo vieân söû duïng sô Gen mARN Protein ñoà hoùa cho hoïc sinh leân  1 hs leân baûng Bieán Bieán Bieán ñieàn vaøo sô ñoà ñieàn vaøo theo yeâu ñoåi trình ñoåi trình ñoåi  Haõy neâu haäu quaû caàu cuûa giaùo töï Nu töï RiNu trình töï cuûa Ñoät bieán gen? vieân aa Gaây nhieàu ñoät bieán coù haïi  Giaùo vieân boå xung giaûm söùc soáng, moät soá coù lôïi, 1 soá theâm 1 soá ví duï veà haäu trung tính. quaû ñoät bieán gen  Yeâu caàu neâu  Vai troø Ñoät bieán gen? roõ vaø phaân tích * Vai troø: Ñoät bieán gen cung caáp Ñoät bieán gen laø nguyeân lieäu cho choïn gioáng vaø tieán nguyeân lieäu cuûa hoùa. tieán hoùa, choïn gioáng III SÖÏ BIEÀU HIEÄN CUÛA ÑOÄT  Hoaït ñoäng 3: Höôùng BIEÁN GEN: daãn hoïc sinh tìm hieåu söï * Ñoät bieán gen khi ñaõ phaùt sinh seõ bieåu hieän cuûa Ñoät bieán ñöôïc nhaân leân vaø truyeàn laïi cho theá gen heä sau:  Hoïc sinh phaûi  Ñoät bieán giao töû: phaùt sinh trong  Ñoät bieán gen di truyeàn laøm roõ thoâng qua giaûm phaân hình thaønh giao töû cho theá heä sau baèng caùch cô cheá nhaân ñoâi cuûa ADN  Ñoät bieán gen troäi: bieåu hieän naøo? ngay thaønh kieåu hình  Nghieân cöùu kó sgk phaàn III traû  Ñoät bieán gen laën: toàn taïi ôû di  Ñoät bieán gen coù theå lôøi ñöôïc 3 yù: ñoät hôïp töû khoâng bieåu hieän ôû theá heä bieåu hieän ôû nhöõng daïng bieán giao töû, ñoät ñaàu tieân, chæ bieåu hieän kieåu hình ôû naøo? bieán xoma, ñoät traïng thaùi ñoàng hôïp töû laën. bieán tieàn phoâi  Ñoät bieán Xoma: xaûy ra trong  Yeâu caàu traû nguyeân phaân cuûa teá baøo sinh döôõng lôøi ñöôïc 2 daïng: seõ ñöôïc nhaân leân ôû 1 moâ. ñoät bieán giao töû,  Ñoät bieán gen troäi bieåu hieän ôû  Nhöõng daïng ñoät bieán naøo coù theå di truyeàn qua ñoät bieán tieàn 1 phaàn cô theå phoâi. sinh saûn höõu tính.  Ñoät bieán xoma coù theå ñöôïc nhaân leân qua sinh saûn sinh döôõng nhöng khoâng theå di truyeàn qua sinh saûn höõu tính.  Ñoät bieán tieàn phoâi: xaûy ra ôû nhöõng laàn nguyeân phaân ñaàu tieân cuûa hôïp töû trong giai ñoaïn 28 phoâi baøo  coù theå truyeàn laïi cho theá heä sau baèng sinh saûn höõu tính. 4) Cuûng coá – toång keát – ñaùnh giaù:  Theo heä thoáng caâu hoûi ôû cuoái baøi
5) Daën doø:  Hoïc baøi theo caâu hoûi 1, 2, 3, 4, 5 SGK  Hoaøn thaønh caùc baøi taäp (15) baøi taäp Chöông I  Laøm traéc nghieäm caâu 20, 21 trang 14 BTSH  Nghieân cöùu tröôùc baøi 5 MOÄT SOÁ CAÂU HOÛI TRAÉC NGHIEÄM 0oooooo --0oooooo  Caâu 1: Ñoät bieán gen laø: a) Nhöõng bieán ñoåi laøm thay ñoài caáu truùc gen b) Loaïi bieán di di truyeàn c) Bieán ñoåi xaûy ra treân 1 hay 1 soá ñieåm naøo ñoù cuûa phaân töû ADN d) Taát caû ñeàu ñuùng  Caâu 2: Daïng ñoät bieán döôùi nay khoâng phaûi laø Ñoät bieán gen: a) Maát 1 caêp nucleotit b) Theâm 1 caëp nucleotit c) Thay 2 caëp nucleotit d) Trao ñoåi gen giöõa 2 NST cuøng caëp töông ñoàng  Caâu 3: Theå ñoät bieán laø: a) Taäp hôïp caùc kieåu gen trong teá baøo cuûa cô theå bò ñoät bieán b) Taäp hôïp caùc daïng ñoät bieán cuûa cô theå c) Taäp hôïp caùc phaân töû ADN bò ñoät bieán d) Caù theå mang ñoät bieán ñaõ bieåu hieän treân kieåu hình cuûa cô theå  Caâu 4: Yeáu toá naøo döôùi nay khoâng phaûi laø cô cheá phaùt sinh ñoät bieán gen: a) Söï trao ñoåi cheùo khoâng bình thöôøng cuûa caùc cromatit b) Caùc taùc nhaân gay ñoät bieán laøm ñöùt phaân töû ADN c) Roái loaïn trong töï nhaân ñoâi cuûa AND  Caâu 5: Loaïi bieán dò ñöôïc xem laø nguoàn nguyeân lieäu chuû yeáu cuûa tieán hoùa laø: a) Ñoät bieán caáu truùc NST b) Ñoät bieán gen c) Ñoät bieán soá löôïng NST d) Taát caû caùc loaïi ñoät bieán treân
Bài 5: NHIỄM SẮC THỂ I. Mục tiêu: 1. Kiến thức: Cấu trúc siêu hiển vi của NST. Chức năng của NST. Đặc trưng của bộ NST. 2. Kĩ năng: Quan sát, phân tích hình ảnh. Hoạt động thảo luận nhóm, tự chốt lại nội dung kiến thức. 3. Thái độ: Học tập nghiêm túc, hoạt động tích cực. II. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: Tranh phóng to hình 5 trang 26 SGK. Tranh bộ NST lưỡng bội vài loài. Tranh NST sinh vật nhân sơ và nhân thực. 2. Học sinh: Trả lời câu hỏi cuối bài tiết trước vào tập bài tập. Quan sát tìm hiểu nội dung hình 5 trang 26 – SGK. III. Phương pháp: Vấn đáp. Thuyết trình. Thảo luận nhóm. IV. Tiến trình tiết dạy: 1. Ổn định, kiểm diện (1’) 2. Kiểm tra bài cũ: (6’) Sử dụng câu hỏi và nội dung bài trước. 3. Giới thiệu bài mới: (30’) Nội dung – thời gian Hoạt động dạy Hoạt động học Hoạt động 1: Tìm hiểu đại cương về NST. I. Đại cương về NST. Cho học sinh quan sát tranh Quan sát và phân biệt theo SV nhân sơ: 1 AND vòng NST sinh vật nhân sơ và nhân hướng dẫn của giáo viên. xoắn kép. thực. SV nhân thực: Cho học sinh quan sát bảng số Quan sát bảng và trả lời + Đặc trưng cho loài về hình thái, lượng NST. câu lệnh. số lượng và cấu trúc. Hướng dẫn học sinh thực + NST thường tồn tại từng cặp hiện câu lệnh. tương đồng còn NST giới tính thì có thể có cặp tương đồng hoặc Hỏi: Nêu đặc trưng của NST. Vận dụng kiến thức đã không tương đồng hoặc chỉ có 1 học để trả lời. chiếc. Mở rộng và lấy ví dụ minh họa về NST giới tính. Chú ý theo dõi và ghi nhận. Hoạt động 2: Tìm hiểu cấu trúc NST của sinh vật nhân thực. II. Cấu trúc NST của sinh Hỏi: NST được nhìn thấy rõ Vận dụng kiến thức cũ và vật nhân thực. nhất ở kì nào? Cho biết hình quan sát hình để trả lời. 1. Cấu trúc hiển vi. dạng đặc trưng của NST – thực hiện câu lệnh cuối trang Quan sát hình và thảo luận
2. Cấu trúc siêu hiển vi: 25. nhóm thực hiện theo yêu 1 đoạn ADN gồm146 cặp Yêu cầu học sinh quan sát cầu của giáo viên trong 5 nuclêôtit + 8 phân tử histon = hình 5 trang 26 – SGK, thảo phút. Đại diện nhóm báo 1 nuclêôxôm. luận nhóm để mô tả cấu trúc cáo, các nhóm khác nhận Chuỗi nuclêôxôm tạo thành siêu hiển vi của NST. xét bổ sung. sợi cơ bản, giữa 2 nuclêôxôm Ghi nhận nội dung. là 1 đoạn ADN và 1 phân tử Chính xác hóa nội dung, đánh histon. giá phần làm việc của học Sợi cơ bản quấn xoắn tạo sinh. thành sợi nhiễm sắc. Sợi nhiễm sắc quấn xoắn 2 lần tạo crômatit. Hoạt động 3: Tìm hiểu chức năng của NST. III. Chức năng của NST. Yêu cầu học sinh nêu 3 chức Dựa vào SGK nêu lên 3 Lưu giữ, bảo quản và truyền năng chính của NST. chức năng. đạt thông tin di truyền. Giải thích các chức năng của Điều hòa hoạt động của các NST. Ghi nhận nội dung gen thông qua các mức cuộn Hướng dẫn học sinh tự ghi xoắn của NST. nhận nội dung bài theo SGK. Giúp tế bào phân chia đều vật chất di truyền cho tế bào con. 3. Cũng cố (6’): Hướng dẫn học sinh trả lời câu hỏi cuối bài. Cho học sinh tự trình bày cấu trúc siêu hiển vi của NST theo tranh. Yêu cầu học sinh trả lời 5 câu hỏi trắc nghiệm. 1. Mỗi loài sinh vật có bộ NST đặc trưng về: A. Số lượng NST ổn định trong mỗi tế bào lưỡng bội, đơn bội. B. Hình thái NST đặc trưng và quan sát rõ nhất vào kì giữa trong phân bào. C. Cấu trúc NST đặc trưng về số lượng và locut các gen. D. Số lượng, hình thái và cấu trúc các NST trong bộ NST. 2. Sợi cơ bản là: A. Chuỗi nuclêôxôm. B. Crômatit. C. Sợi nhiễm sắc. D. Tổ hợp ADN và protein histon. 3. Chức năng nào sau đây không phải của NST? A. Lưu giữ, bảo quản và truyền đạt thông tin di truyền. B. Điều hòa hoạt động của các gen thông qua các mức cuộn xoắn của NST. C. Điều hòa mọi hoạt động của cơ thể sống. D. Giúp tế bào phân chia đều vật chất di truyền vào các tế bào con. 4. NST được nhìn thấy rõ nhất ở kì nào của phân bào. A. Kì đầu. B. Kì giữa. C. Kì sau. D. Kì cuối. 5. Sắp xếp trình tự đúng của cấu trúc NST từ nhỏ đến lớn về kích thước: A. nuclêôxôm – sợi cơ bản – sợi nhiễm sắc – crômatit. B. nuclêôxôm sợi nhiễm sắc – sợi cơ bản – crômatit. C. sợi nhiễm sắc – sợi cơ bản – crômatit – nuclêôxôm. D. nuclêôxôm – sợi cơ bản crômatit – sợi nhiễm sắc. 4. Dặn dò (2’):
Trả lời câu hỏi cuối bài vào tập bài tập. Xem lại các dạng đột biến cấu trúc NST ở lớp 9.
Bài 6: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ I. Mục tiêu: 4. Kiến thức: Khái niệm đột biến cấu trúc NST. Các dạng đột biến cấu trúc NST. Nguyên nhân, hậu quả và vai trò của đột biến cấu trúc NST. 5. Kĩ năng: Quan sát hình tìm hiểu nội dung kiến thức. Tổng hợp tinh lọc nội dung kiến thức từ SGK. 6. Thái độ: Nhận thấy được hậu quả và vai trò của đột biến cấu trúc NST trong đời sống. Hạn chế nguyên nhân dẫn đến đột biến cấu trúc NST trong tự nhiên từ việc bảo vệ môi trường sống. II. Chuẩn bị: 3. Giáo viên: Tranh phóng to hình 6 trang 30 SGK. Bảng phụ tổng hợp các loại đột biến cấu trúc NST. 4. Học sinh: Trả lời câu hỏi cuối bài tiết trước vào tập bài tập. Quan sát phân tích hình 6 trang 30 SGK. III. Phương pháp: Vấn đáp. Thuyết trình. Thảo luận nhóm. IV. Tiến trình tiết dạy: 5. Ổn định, kiểm diện (1’) 6. Kiểm tra bài cũ: (6’) Sử dụng câu hỏi và nội dung bài trước. 3. Giới thiệu bài mới: (30’) Nội dung – thời gian Hoạt động dạy Hoạt động học Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm đột biến cấu trúc NST. I. Khái niệm. Yêu cầu học sinh nhắc lại đặc Nhắc lại bài cũ. điểm đặc trưng của NST. Dẫn dắt học sinh nêu lên khái Dựa vào SGK nêu lên khái niệm đột biến cấu trúc NST. niệm ĐB cấu trúc NST. Hoạt động 2: Tìm hiểu các dạng đột biến cấu trúc NST. II. Các dạng đột biến cấu trúc Yêu cầu học sinh kể ra các dạng Thực hiện theo yêu cầu của NST. ĐB cấu trúc NST và thực hiện giáo viên. 1. Mất đoạn : là đột biến làm câu lệ nh trang 29. 1,2 học sinh lên bảng vẽ hình. mất từng đoạn NST không chứa tâm động. Tự ghi nhận nội dung bài theo 2. Lặp đoạn : một đoạn NST Hướng dẫn học sinh ghi nhận hướng dẫn. được lặp lại 1 hay nhiều lần. nội dung bài theo SGK. 3. Đảo đoạn : một đoạn NST đứt ra đảo ngược 1800 và gắn Chú ý theo dõi. lại vị trí cũ. Giải thích hình 6. 4. Chuyển đoạn : trao đổi đoạn Phân biệt chuyển đoạn tương
trong 1 NST hoặc giữa các hổ và chuyển đoạn không tương NST không tương đồng. hổ. Hoạt động 3: Tìm hiểu nguyên nhân, hậu quả và vai trò của đột biến cấu trúc NST. III. Nguyên nhân, hậu quả và vai Nhắc lại nguyên nhân của đột trò của đột biến cấu trúc NST. biến gen. 1. Nguyên nhân . Giải thích hậu quả chung của Chú ý theo dõi. 2. Hậu quả: Thay đổi tổ hợp ĐB cấu trúc NST gen trong các giao tử dẫn đến thay đổi kiểu gen và kiểu Yêu cầu học sinh tham khảo Thảo luận nhóm 5 phút tóm hình. SGK tóm tắt hậu quả của từng tắt hậu quả từng dạng và nêu Mất đoạn: gây chết hoặc dạng ĐB cấu trúc NST. ví dụ minh họa theo SGK. giảm sức sống. Có thể vận Đại diện nhóm trình bày nội dụng mất đoạn nhỏ để loại dung. bỏ gen có hại. VD: Ở người, Nhận xét đánh giá phần làm NST 21 bị mất đoạn gây ung việc của học sinh. thư máu. Chính xác hóa nội dung. Theo dõi và tự ghi nhận nội Lặp đoạn: Tăng, giảm cường Giải thích và mở rộng thêm về dung. độ biểu hiện tính trạng. VD: hậu quả của từng dạng ĐB. Ở đại mạch, lặp đoạn làm tăng hoạt tính của enzim amilaza. Đảo đoạn: Ít ảnh hưởng đến sức sống của cơ thể. Chuyển đoạn: + Chuyển đoạn lớn: gây chết hoặc mất khả năng sinh sản. Tự ghi nhận nội dung theo + Chuyển đoạn nhỏ: ít ảnh Hướng dẫn học sinh tự ghi hướng dẫn. hưởng đến sức sống. nhận nội dung. Chú ý theo dõi. 3. Vai trò. Giải thích thêm về vai trò của Mất đoạn: xác định vị trí của từng dạng. gen trên NST. Lặp đoạn: có ý nghĩa đối với tiến hóa của hệ gen. Đảo đoạn: góp phần tạo ra sự đa dạng của các thứ, các nòi trong cùng một loài. Chuyển đoạn: ứng dụng trong tạo giống, chuyển gen giữa các sinh vật. 7. Cũng cố (6’): Hướng dẫn học sinh trả lời câu hỏi cuối bài. Yêu cầu học sinh trả lời 5 câu hỏi trắc nghiệm. 1. Đột biến nào sau đây làm tăng hoạt tính của enzim amilaza ở đại mạch ? A. Đảo đoạn NST. B. Chuyển đoạn NST. C. Lặp đoạn NST. D. Mất đoạn NST. 2. Hiện tượng nào sau đây không phải là đột biến chuyển đoạn NST ? A. Trao đổi gen tương ứng giữa crômatit trong cùng cặp NST tương đồng.
B. Chuyển đoạn gen từ vị trí này sang vị trí khác trong cùng 1 NST. C. Một đoạn NST được chuyển sang gắn ở một NST khác. D. Cả 3 hiện tượng trên. 3. Hiện tượng lặp đoạn NST sẽ dẫn đến: A. Gây chết. B. Không ảnh hưởng đến kiểu hình do không mất chất liệu di truyền. C. Có thể làm tăng hay giảm độ biểu hiện của tính trạng. D. Gia tăng kích thước của tế bào, làm cơ thể lớn hơn bình thường. 4. Bệnh ung thư máu ở người có thể do đột biến nào sau đây tạo ra ? A. Lặp đoạn trên NST thường. B. Mất đoạn trên NST số 21. C. Lặp đoạn trên NST giới tính X. D. Mất đoạn trên NST giới tính Y. 5. Một NST có trình tự phân bố các gen như sau: ABCDEFGH N . ếu sau đột biến NST này có trình tự gen là ABDCEFGH thì đã xảy ra dạng đột biến cấu trúc NST nào sau đây? A. Mất đoạn. B. Chuyển đoạn. C. Lặp đoạn. D. Đảo đoạn. 8. Dặn dò (2’): Trả lời câu hỏi cuối bài vào tập bài tập. Trả lời câu hỏi: phân biệt thể lưỡng bội, đa bội và lệch bội về số lượng NST.
Tieát daïy : § 7. ÑOÄT BIEÁN SOÁ LÖÔÏNG NST Tuaàn : Ngaøy soaïn : ---------------------------- I/ Muïc tieâu baøi hoïc : Hoïc sinh naém ñöôïc - Kieán Thöùc : + Caùc khaùi nieäm, caùc daïng, nguyeân nhaân, cô cheá hình thaønh, haäu quaû vaø vai troø cuûa leäch boäi + phaân bieät ñöôïc töï ña boäi vaø dò boäi, cô cheá hình thaønh ña boäi, haäu quaû vaø vai troø cuûa ña boäi theå - Kó naêng : phaân tích, tö duy - Thaùi ñoä : nhaän thöùc ñöôïc bieän phaùp phoøng traùnh, giaûm thieåu ñoät bieán soá löôïng NST ôû ngöôøi II/ Chuaån bò cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh : 1. Giaùo vieân : Tranh phoùng to hình 7.1 vaø 7.2 SGK + hình 23.2 sinh lôùp 9 2. Hoïc sinh : chuaån bò baøi tröôùc khi ñeán lôùp III/ Phöông phaùp : - Hoaït ñoäng nhoùm - Thuyeát trình . . . . IV/ Caùc hoaït ñoäng daïy hoïc 1. Böôùc 1 : OÅn ñònh lôùp vaø KTBC : 2. Böôùc 2: Môû baøi : Neáu soá löôïng NST cuûa SV bò thay ñoåi coù theå daãn ñeán haäu quaû gì ? 3. Böôùc 3 : phaùt trieån baøi ( noäi dung ) TG Noäi dung Hoaït ñoäng GV Hoaït ñoäng HS ÑOÄT BIEÁN SOÁ LÖÔÏNG NST ************ - HS nghieân Ñònh nghóa ñoät bieán soá löôïng ? Ñoät bieán soá löôïng cöùu SGK traû NST: ( SGK ). NST laø gì? lôøi. I. LEÄCH BOÄI: 1/ Ñònh nghóa: ( SGK ) Cho HS quan saùt hình HS quan saùt Caùc daïng: 61 ( SGK cô baûn ) vaø vaø traû lôøi - 2n – 2: Theå khoâng nhaän xeùt: ñoäc laäp nhieãm. ? Ñaëc ñieåm khaùc töøng HS. - 2n + 1: Theå tam nhieãm. nhau cuûa daïng ñoät - 2n – 1: Theå moät bieán naøy vôùi bình nhieãm. thöôøng? - 2n + 2: Theå boán ? Ñaëc ñieåm chung nhieãm. cuûa caùc daïng? ? Ñònh nghóa caùc daïng?
TG Noäi dung Hoaït ñoäng GV Hoaït ñoäng HS 6’ 2/ Cô cheá phaùt sinh, nguyeân ? Nguyeân nhaân? HS nghieân nhaân: cöùu SGK traû - Nguyeân nhaân: trong vaø Hoaøn thaønh caùc lôøi. ngoaøi moâi tröôøng laøm roái. caâu hoûi sau vaøo HS thaûo - Cô cheá: Loaïn phaân li cuûa baûng phuï. luaän trong 4’ 1 hoaëc 1 soá caëp NST. 1. Teá baøo dinh duïc goïi 3 nhoùm + Trong giaûm phaân: 1 2n giaûm phaân bình trình baøy yù hoaëc 1 caëp NST khoâng thöôøng taïo giao töû kieán ( moãi phaân li  giao töû thöøa NST gì? nhoùm coù ( n + 1 ) thieáu NST ( n – 1 ). 2. Khi giaûm phaân taïo 1’ ). Qua thuï tinh “n” taïo thaønh: töø 1 hoaëc vaøi caëp NST khoâng phaân li taïo giao töû gì? n +1 n–1 3. Neáu caùc giao töû n 2n +1 2n – 1 naøykeát hôïp giao töû ( tam ( moät bình thöôøng ( n ) keát nhieãm ) nhieãm ) quaû taïo thaønh laø + Trong nguyeân phaân: gì? . Teá baøo dinh döôõng 2n . Giai ñoaïn phaùt trieån sôùm cuûa hôïp töû. HS thaûo  Leäch boäi hoaëc theå luaän theo khaûm. nhoùm nhoû + Trong caëp NST giôùi Hoaøn thaønh caâu ( 4 HS ) tính:giao töû chöùa 2 caëp NST traû lôøi caâu hoûi SGK giôùi tính hoaëc khoâng chöùa trong 2’ NST giöôùi tính. XX O ÑB BT X XXX XO Y XXY YO 3/ Haäu quaû vaø vai troø: - Haäu quaû: Maát caân Ñoïc SGK vaø haõy cho Nghieân cöùu baèng heä gen  coù theå bieát: vaø traû lôøi khoâng soáng, giaûm söùc ? Vai troø vaø haäu caâu hoûi. soáng, khaû naêng sinh saûn quaû cuûa theå leäch Vd: Hoäi chöùng Ñao ( 3 NST boäi? 21 ): si ñaàn. . . Hoäi chöùng Claifhectô: XXY - Vai troø: + Nguyeân lieäu cho tieán hoaù. + Choïn gioáng: ñöa caùc NST mong muoán vaøo cô theå