Giáo trình Tài chính doanh nghiệp (Tái bản lần thứ ba): Phần 1

Chia sẻ: Hi Vi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 1 cuốn giáo trình "Tài chính doanh nghiệp" trình bày các nội dung: Tổng quan về tài chính doanh nghiệp, quản lý thu chi trong doanh nghiệp, phân tích tài chính trong doanh nghiệp. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Tài chính doanh nghiệp (Tái bản lần thứ ba): Phần 1

T R U O N G D A I H O C K IN H T E Q U O C D A N KH O A N G A N H A N G - TAI C H IN H D o n g c h u b ie n : PGS.TS. LUU THj HUO NG PGS.TS. VU DUY HAO TAI CHINH DOANH NGHIEP ■ (DUNG CHO NGOAI NGANH) Tai ban Ian thu ba c6 svca doi, bo sung NHA XUA'TBAN DAI HQC K T£ Qu6 c DAN INH HA N0> - 2009
l 6 i g i6 i ra p ieu qua Ku-ct-n ly tdi chinh doanh nghiep Id j H mot van de trong tam quyet dinh hiey qua kinh doanh cua doanh nghiep. Du cho doanh nghiep ditcfc to chitc theo bat ky hinh thiic nao, kinh doanh trong bat cijC llnh vtfc nao, cac hoat dong tai chinh cua doanh nghiep cung nhtf nguyen tac quan ly tai chinh doanh nghiep, ve ccf ban, la, n h ii nhau. Bdi vay, mon hoc "Tai chinh doanh nghiep" ludn dUOc chu trong trong chuctng trinh dao tao dai hoc va tren dai hoc thuoc chuyen nganh Tai chinh - Ngan hang. Tuy nhien, quan ly tai chinh doanh nghiep khong chi la van de cua cac chuyen gia tai chinh ma con la sit quan tam cua cac nha kinh te thuoc nhieu llnh vitc. Vi le do, Bo mon Tai chinh doanh nghiep bien soan va gidi thieu cuon 'T a i c h in h d o a n h n g h iep " phuc vu hoc tap cua hoc vien ngoai chuyen nganh Tai chinh - Ngan hang. Trong giao trinh nay, cac tac gia de cap tdi nhQng van de can thiet va ccf ban nhat ve quan ly tdi chinh doanh nghiep trong nen kinh te thi trUbng. Tren ccf sd do giup ngiidi doc co dittic nhitng hieu biet co tinh "ly thuyet" ve quan ly tdi chinh doanh nghiep va "doi chieu" vdi thiic te quan ly tdi chinh doanh nghiep d Viet N am hien nay, ting dun,; kinh nghiem quan ly tdi chinh doanh nghiep trong n in kinh te thi trititng vao mot doanh nghiep cu the m a ngitcfi doc quan tam. 3
C uon giao trin h ditac bien soan tren ccf sd ke thi/a cac giao trin h cua Bo m on va sach th a m khdo ve Tai ch in h d o a n h ngh iep da x u a t ban. T rong Ian tdi ban d a u tien nay, cac tac g ia d a ch in h siia, bo su n g m ot so chi tiet d e n o i dung cuon sach m ang tin h cap nhat. C h u n g tdi chan thanh cam cm va m o n g tiep tuc n h a n diiUc nhitng y kien dong gop cua ban doc d e l d n tdi ban sau cuon sach ducfc hoan chinh hem. X in trdn trong gicri thieu cung ban doc. 5 0 M6N TAI CHM DOANH NGHIEP 4
Chutdng 1 TO N G Q U A N VE TAI C H IN H D O A N H NGHIEP • Tai chinh doanh nghiep la gi va vai tro cua quan ly tai chinh trong doanh nghiep quan trong nhir the nao? Muc tieu cua quan ly tai chinh la gi? Hoat d6ng tai chinh doanh nghiep khdng th£ tach roi cac quan he trao d6i t6n tai giua cac doanh nghi£p, cac don vj kinh te, do do, khong th£ xem xet tai chinh cua cac doanh nghiep neu khong dat chung trong m6t m6i trucmg nha't dinh. D o la nhirng van d6 trong tam c£n dupe lam rd tnroc khi nghien cun tai chinh doanh nghiep va quan ly tai chinh doanh nghiep. Day cung chinh la nhiing noi dung chu yeu dupe de cap trong chucrng nay. 1.1. D O A NH N G H I$ P 1.1.1. K h ai niem va p h an loai Doanh nghiep la chu the kinh te doc lap, co tu cach phap nhan, hoat dong kinh doanh tren thj trucmg nham lam tang gia tri cua chu so huu. Doanh nghiep la mot cach thuc t6 chtic hoat dong kinh te cua nhi£u ca nhan. Co nhieu hoat d6ng kinh te chi co th£ thuc hien dupe boi cac doanh nghiep chir khong phai cac ca nhan. 6 Viet Nam, theo Luat doanh nghiep: doanh nghiep la t6 chtfc kinh te co ten rieng, co tai san, co tru so giao dich 6n dinh, dupe dang ky kinh doanh theo quy dinh cua phap luat nham muc dich thuc hi^n cac hoat d6ng kinh doanh - turc la thuc hiSn m6t, m6{ s6' hoac ta't ca c£c c6ng doan cua qua trinh d3u tu, tCr san xuat den tifeu thu san ph£m hoac cung ting dich vu tren thi 5
trucmg nham muc dich sinh loi. Cac doanh nghiep 0 Viet bao gorr>: Doanh nghiep Nha nude, c6ng ty c6 phan, cong ty trach nhiem hiru han. cong ty h danh, c6ng ty lien doanh, doanh nghiep tu nhan. Trong n6n kinh te thi trucmg, cac doanh nghiep bao gdm cac chu thfc kinh doanh sau day: - Kinh doanh ca th£ (sole proprietorship) - Kinh doanh gop v6n (pamership) - C6ng ty (corporation) K in h d o an h ca the 1. La loai hlnh duoc thanh lap dcm gian nhat, kh6ng can phai co di£u 16 chinh thuc va it chiu su quan ly cua Nha nude. 2. Khong phai tra thue thu nhap doanh nghifip, tat ca loi nhuan bi tinh thue thu nhap ca nhan. 3. Chu doanh nghiep chiu trach nhifim v6 han d6i vdi cac nghla vu va cac khoan ncf, kh6ng co su tach biet giQa tai san ca nhan va tai san cua doanh nghiep. 4. Then gian hoat ddng cua doanh nghiep phu thu6c vao tu6i tho cua nguoi chu. . 5. Kha nang thu hut v
3. Doanh nghiep tan vo khi mot trong cac thanh vien chinh thurc chel hay rut von. 4. Kha nang v< von han che. 5 5. Lai tir hoat dong kinh doanh cua cac thanh vien phai chiu thue thu nhap ca nhan. Cong ty Cong ty la loai h'inh doanh nghiep ma cr do co sir ket hop ba loai I d ich: cac cd dong (chu so him), cua hoi d6ng quan tri va cua cac nha quan ly. Theo truy£n thdng, co ddng ki£m soat toan bo phircfng hudng, chinh sach va hoat dong cua cdng ty. C6 ddng Mu nen hoi dong quan tri, sau do hoi d6ng quan tri lira chon ban quan ly. Cac nha quan ly quan ly hoat dong cua cong ty theo cach thurc mang lai lpi ich tot nhat cho c6 ddng. ViSc tach rcfi quy^n sd hiru khoi cac nha quan ly mang lai cho cdng ty cac ini the so vdi kinh doanh ca th£ va gop vdn: 1. Quygn sd hiru co the de dang chuyen cho cd ddng mdi. 2. Sir t6n tai cua cdng ty khdng phu thudc vao six thay ddi s6 lupng cd ddng. 3. Trach nhiem cua cd ddng chi gidi han d phin vdn ma c6 d6ng gop vao cdng ty (trach nhiem hflu han). Mdi loai hlnh doanh nghiep cd nhttng uu, nhupc di&n rieng va phu hop vdi quy mo va trinh dd phat trie’n nhat dinh. H£u h£t cac doanh nghiep ldn hoat ddng vdi tu cach la cac cdng ty. Day la loai hlnh phat trien nh£t cua doanh nghiep. Tuy nhien, trong pham vi nghiftn ciiu, cd th£ coi tit ca cac loai h'inh dd la doanh nghiep. V I nguyen tac, ndi dung quan ly tai ctrinh doanh nghiep la nhu nhau. 1.1.2. Mdi tnidng hoat dong cua doanh nghiep D£ dat dupe mure doanh lpi mong mudn, doanh nghiep can phai cd nhung quy6t dinh v6 td chutc hoat ddng san xu£t va van hanh qua trin h tra o d d i. Moi quy€t dinh deu phai g in ket vdi mdi 7
truong xung quanh. Bao quanh doanh nghiep la mot moi truong kinh te - xa hoi phiic tap va luon bien dong. Co the k£ den mdt so yeu to khach quan tac dong true tiep tai hoat dong cua doanh nghiep. Doanh nghiep luon phai doi d iu voi cong nghe. Su phat tri£n cua cong nghe la mot yeu to gop phin thav d6i phuong thiic san xuSt, tao ra nhiSu ky thuat moi diin den nhirng thay ddi manh me trong quan ly tai chinh doanh nghiep. Doanh nghiep la doi tuong quan ly cua Nha nude. Su that chat hay ndi long hoat dong cua doanh nghiep dupe dieu chinh bang lu&t va cac van ban quy pham phap luSt, bang ca che quan ly tai chinh. Doanh nghiep trong nen kinh te thi truong phai du tlnh duoc kha nang xay ra rui ro, dac biet la rui ro tai chinh de co cach ung pho kip thoi va dung d4n. Doanh nghiep, vcfi sue ep cua thi truong canh tranh, phai chuyen dan tir chien luoc trong cung c 6 dien sang chien luoc trong cau hien dai. Nhirng doi hoi v£ chit luong, m iu ma, gia ca hang hoa, ve chat lupng dich vu ngay cang cao han, tinh te han cua khach hang budc cac doanh nghiep phai thucmg xuyen thay doi chrnh sach san phftm, dam bao san xua't - kinh doanh co hieu qua va chat luong cao. Doanh nghiep thuong phai dap ung duoc doi hoi cua cac doi tac ve mure von chu so huu trong co ca'u von. Su tang, giam von chu so huu co tac dong dang ke tai hoat dong cua doanh nghiep, dac biet trong cac dieu kien kinh te khac nhau. Muon phat trien ben virng, cac doanh nghiep phai lam chu va du doan truoc dupe su thay ddi cua mdi truong de s in sang thich nghi vdi no. Trong mdi trucmg do, quan he tai chinh cua doanh nghiep dupe the hien rift phong phu va da dang. ’ " ■* , * 1.2. KHAI NI$)M TAI CHINH DOANH NGHI$P Tiki chinh doanh nghiep dupe hi£u l i nh(2 quan he gia tn ng giOa doanh nghiep vdi c ic did th£ trong n£n kinh te. C ic quan
he tai chinh doanh nghiep chu yeu bao g6m: Quan he giua doanh ngluep vai Nha ntfoc Day la moi quan he phat sinh khi doanh nghiep thuc hien nghla vu thue doi vdi Nha nude, khi Nha nude gop von vao doanh nghiep. Quan he giffa doanh nghiep vdi thi truong tdi chinh Quan he nay dircrc the’ hien thong qua viec doanh nghiep tim kiem cac ngu6n tai tra. Tren thj trudng tai chinh, doanh nghiep co the vay ngan han de dap ung nhu cau von ngan han, co the phat hanh co phieu va trai phieu de dap ung nhu cau von dai han. Ngupc lai, doanh nghiep phai tra lai vay va von vay, tra lai co phan cho cac nha tai trp. Doanh nghiep cung co the gui tien vao ngan hang, d£u tu chirng khoan bang so tidn tam thdi chua stir dung. Quan he giua doanh nghiep vai cac thi trucmg khac Trong nen kinh te, doanh nghifcp co quan h6 chat che vdi cac doanh nghiep khac tren thi trucmg hang hoa, dich vu, thi trucmg sire lao dong. Day la nhirng thi trucmg ma tai do doanh nghiep tien hanh mua sam m ay moc thiet bi, nha xudng, tim kiem lao dong... Di6u quan trong la thong qua thi trucmg, doanh nghiep co the xac dinh dupe nhu cau hang hoa va dich vu can thiet cung ling. Tren co so do, doanh nghiep hoach dinh ngan sach d3u tu, ke hoach san xua't, tiep thj nham thoa man nhu cau thi truong. Quan he trong ndi bo doanh nghiep Day la quan he giua cac bo phan san xua't - kinh doanh, gifia c6 d6ng va ngudi quan ly, giua co ddng va chu np, giua quyen su dung von va quyen sd hiru von. Cac mdi quan he nay dupe th^ hi^n thdng qua hang loat chinh sach cua doanh nghiep nhu: chinh sach c 6 turc (phai. pho'i thu nhap), chinh sach dau tu, chinh sach v& co ca'u vd'n, chi phi v.v... 9
1.3. CO SC) TAI CH IN H DOANH N G H IE P V \ < \< DONG T lfiN Mot doanh nghiep. muon tien hanh hoat dong san xuat - kinh doanh. can phai co mot luong san phan anh ben tai san cua Bang '■an doi ke toan. Neu nhu loan bo tai san do doanh nghiep nam giur duoc danh gia lai mot thoi diem nhat dinh thi sir van dong cua chung - ket qua cua qua trinh trao doi - chi co the duoc xac dinh cho mot thoi ky nhat dinh va diroc phan anh tren Bao cao ket qua kinh doanh. Qua trinh hoat dong cua cac doanh nghiep co sir khac biet dang ke ve quy trinh cong nghe va ti'nh chat hoat dong. Sir khac biet nay phan Ion do dac diem kinh te, ky thudt cua tung doanh nghiep quyet dinh. Cho du co su khac biet nay. nguoi ta van co the’ khai q u it nhirng net chung nhat cua cac doanh nghiep bang hang hoa dich vu dftu vao va hang hoa dich vu dau ra. Mot hang hoa dich vu dau vao hay mot veu to san xuat la mot hang hoa hay dich vu ma cac nha doanh nghiep mua sam de sir dung trong qua trinh san xuat - kinh doanh cua ho. Cac hang hoa dich vu dau vao duoc ket hop voi nhau de tao ra cac hang hoa dich vu dau ra - do la hang loat cac hang hoa, dich vu co ich duoc tieu dung hoac dupe sir dung cho qua trinh san xua't- kinh doanh khac. N hu vay, trong m ot then ky nha't dinh, cac doanh nghiep da chuyen hoa cac hang hoa dich vu dau vao thanh cac hang hoa dich vu d£u ra de trao doi (ban). M6'i quan he giQa tai san hien co va hang hoa dich vu dau vao, hang hoa dich vu dau ra (tuc la quan he gitra bang Can doi ke toan va Bao cao ket qua kinh doanh) co the dupe m 6 ta nhu sau: Hang hoa va dich vu (mua vao) 4 4 San xuat - chuyen hoa 4 4 Hiuig hoa va dich vu (ban ra) Trong s6 d c tai san ma doanh nghifip nam gitr co m6t loai 10
tai san dac biet- do la tien. Chinh dir tru tien cho phep doanh nghiep mua cac hang hoa, dich vu can thiet de tao ra nhumg hang hoa va dich vu phuc vu cho muc dich trao d6i. Moi qua trinh trao d6i deu dupe thuc hien thong qua trung gian la ti6n va khai ni6m dong vat chat va dong tien phat sinh tu do, tuc la su dich chuyen hang hoa, dich vu va sir dich chuyen tien giua cac don vi, to chuc kinh te. Nhu vay, tucmg ung voi dong vat chat di vao (hang hoa, dich vu dau vao) la dong tien di ra; ngugc lai, tucmg img vcri dong vat chat di ra (hang hoa, dich vu dau ra) la dong tien di vao. Quy trinh nay dupe m o ta qua so do sau: DOngvatchSt Dangti&i dlvao di ra (xuat quy) I t San xuat chuyen hoa i Dong vat DdngtiSn t chat di ra di vao (nhap quy) San xua't, chuyen hoa la mot qua trinh cong nghe. Mot mat, no dupe dac trung boi thoi gian chuyen hoa hang hoa va dich vu, mat khac, no dupe dac trung boi cac yeu to can thiet cho su vSn hanh - do la tu lieu lao dong va sire lao d6ng. Qua trinh cong nghe nay co tac dung quyet dinh tdi co ca'u von va hoat dong trao d6i cua doanh nghiep. Doanh nghiep thuc hien hoat dong trao d6i hoac vdi thi trucmg cung cS'p hang hoa dich vu dau vao hoac vcri thi truong phan phd'i, ti€u thu hang hoa dich vu dSu ra va tuy thudc vao tinh 11
chat hoat dong san xuat - kinh doanh cua doanh nghiep. Cac quan he tai chmh cua doanh nghiep duoc phat sinh tu chinh qua trinh trao dOi do. Qua trinh nay quyet dinh su van hanh cua san xuat va lam thav doi co cau von cua doanh nghiep. Phan tich cac quan he tai chinh cua doanh nghiep can dua tren hai khai mem can ban la dong va du tru Dong chi xuat hien tren co so ti'ch lu> ban dau nhumg hang hoa. dich vu hoac tien trong moi doanh nghiep va no se lam thay doi khoi luong tai san ti'ch luv cua doanh nghiep. Mot khoi luong tai san. hang hoa hoaci tien duoc do tai mot thoi diem la mot khoan du tru. Trong khi mot khoan du tru chi co y nghla tai mot thoi diem nhat dinh thi cac dong chi dupe do trong mot thoi ky nhat dinh. Quan he giura dong va du tru la co so nen tang cua tai chinh doanh nghiep. Tuy thuoc vao ban chat khac nhau cua cac dong va du tru. nguoi ta phan biet dong tien doi trong va dong tien doc lap. • Dong ties doi tro n g Ddng tien ddi trong true tiep: la dong tien chi xuat hien doi trong vPi dong hang hoa, dich vu. Day la truong hop dcrn gian nhat trong doanh nghiep - thanh toan ngay. Tai thoi diem t„m6i doanh nghidp co trong tay nhirng tai san thuc va tien. Gia su hoat dong trao doi di£n ra giua hai doanh nghiep A va B tai thoi die’m t,: Tai then diem nay, doanh nghiep A trao doi tai san thuc cho doanh nghi£p B (ban hang cho doanh nghiep B) dd lay tien (mpt dong vat chat di tur doanh nghiep A sang doanh nghiep B). con doanh nghiep B chuydn tien cho A (mua hang cua doanh nghiep A) de’ la'y hang (mot dong ti£n di tu doanh nghiep B sang doanh nghiep A). Ddng tien doi trong cd ky han: day la truong hop pho bien nhat trong hoat ddng cua doanh nghiep. Doanh nghiep A ban hang hoa dich vu cho doanh nghiep B o thoi diem t,, doanh nghiep B tra tien cho doanh nghiep A 6 thoi di£m t2. Dong tien o thoi die’m t2 tuong ung v ji dong hang hoa, dich vu 6 thoi di£m t,. Trong then ky t„ t2. trang thai can bang du tru cua m 6i doanh 12
nghiep bi pha va. Trang thai can b ing nay dirac lap lai thong qua viec tao ra mot tai san tai chinh luc la quyen su dung hap phap mot trai quyen (quydn doi no) hoac mot khoan no. Trong truong hop nay. du tru tai san thuc cua doanh nghiep A bi giam di. nhung doi lai, doanh nghiep A co mot trai quy£n doi vdi doanh nghiep B trong thoi gian t, - t2 cho tai luc dong tien xuat hien d thoi diem t2. Doi vai doanh nghiep B, viec n lm giCr mot tai san thuc da lam phat sinh mot khoan no cho den khi dong tien xuat hien d thdi diem t2, cap Trai quyen- No duac giai quyet mot cach tron ven. Dong tien doi trong da dang: de khac phuc sir mat can doi ngan quy, dam bao kha nang chi tra thdng qua thiet lap ngan quy tdi uu, doanh nghiep cd the chiet khau, nhuong ban trai quyen cho mot to chuc tai chinh trung gian hoac dung trai quy6n nhu m ot tai san the chap cho mot mon vay tuy theo nhung di6u kien cu the. N hu vay, tai san tai chinh - trai quyen - cd the lam ddi tuang giao dich. Day la mot hien tuang quan trong va pho bien trong n6n kmh te thi trudng. - Dong tien doc lap Day la ddng tien phat sinh tC cac nghiep vu tai chrnh thu
vain de quan trong sau day: Thit nhat: nen dau tu dai han vao dau va bao nhieu cho phu hap vai loai hinh sail xuat kinh doanh lua chon Day chinh la chien luoc ddu tu dai han cua doanh nghiep va la c a s a de du toan von dau tu. Thu hai: nguon von dau tu ma nha doanh nghiep co the khai thac la ngu6n nao? Thit ba: nha doanh nghiep se quan ly hoat dong lai chinh hang ngay nhu the nao? Ching han, viec thu tien tu khach hang va tra tidn cho nha cung cap? Day la cac quyet dinh tai chinh ngdn han va chung lien quan chat che tdi quan ly tai san luu d6ng cua doanh nghiep. Ba van de tren khong phai la tat ca moi vain de ve tai chinh doanh nghiep, nhung do la ba van de Ion nhat va quan trong nhat. Nghien cuu tai chinh doanh nghiep thuc chat la nghien cuu cach thurc giai quyet ba vain de do. Doi vai mot doanh nghiep, chu sa huu (c6 dong) thudng khong true tiep dua ra cac quyet dinh kinh doanh, ma doanh nghiep thuang thu6 cac nha quan ly dai dien cho lai ich cua chu sa huu va thay mat ho dua ra cac quyet dinh. Trong truong hop nay, nha quan ly tai chinh co trach nhiem dua ra lai giai cho ba vain de neu tren. C hing han, de san xuat, tieu thu mot hang hoa nao do, doanh nghiep thue nha quan ly mua sim cac yeu 16 vat chat din thiet nhu may moc, thiet bj, du tru, dat dai va lao dong. Dieu do co nghla la doanh nghiep da dau tu vao cac tai san. Tai san cua mot doanh nghiep duoc phan anh ben trai cua Bang can doi ke toan va duoc cau thanh tur tai san luu d6ng va tai san co dinh. Tai san co dinh la nhQng tai san co thoi gian su dung dai va thudng bao gom tai san huu hinh va tai san v6 hinh. Tai san luu dong thudng co thdi gian stir dung ngia, thinh phin chu y£u cua no la d u tru, cac khoan ptm (fan (tin dangfcfcfch h&ng) v i tife. D& d iu tu v io th e tin rnghifp phai c 6 v6n, co nghna 1k phai c& ti6 i nghiep c6 th^ huy \A
dong von bring cach phat hanh c6 phieu hoac vay no dai han. ngan han No ngan han co thoi han diroi mot nam. No dai han la khoan n a co thoi han tren mot nam. Von chu so huu (von lu co) la khoan chenh lech giua gia tri cua toan bo tai san va no cua doanh nghiep. Cac nguon von cua mot doanh nghiep duoc phan anh ben phai cua Bang can doi ke toan. N hu vay. mot doanh nghiep nen d iu tu dai han vao nhirng tai san nao? Cau hoi nay lien quan den ben trai bang Can doi ke toan. Giai dap cho van de nay la du toan von dau tu - do la qua trinh ke hoach hoa va quan ly dau tu dai han cua doanh nghiep. Trong qua trinh nav, nha quan ly tai chinh phai tim kiem co hoi dau tu sao cho thu nhap do dau tu dem lai Ion hem chi phi dau tu. Dieu do co nghla la, gia tri hien tai cac dong tien do cac tai san tao ra phai Ion hem gia tri hien tai cac khoan chi phi hinh thanh cac tai san do. Tat nhien, viec lua chon loai tai san va co cau tai san hoan toan tuy thuoc vao dac diem cua timg loai hinh kinh doanh. Nha quan ly tai chinh khong phai chi quan tain toi viec se nhan dupe bao nhieu ti6n ma con phai quan tam toi viec khi nao nhan dupe va nhan dupe nhu the nao. Danh gia quy m6, thoi han va rui ro cua cac dong tien trong tucmg lai la vain de cot ldi cua qua trinh du toan von dau tu. Noi dung cu the se dupe dd cap trong mot chucmg cua cuon sach nay. Doanh nghiep co the’ co dupe vd'n bang cach nao de dau tu dai han? Va'n de nav lien quan den ben phai bang Can doi ke toan, lien quan den ca ca'u von cua doanh nghiep. Co cau ven cua doanh nghiep the hien ty trong cua no va von cua chu (Vd'n tu co) do chu np va c6 dong cung ung. Nha quan ly tai chinh phai can nhac, tmh toan de quyet dinh doanh nghiep nen vay bao nhieu? Mot ca ca'u giua np va von cua chu nhu the nao la tot nhat? Nguon von nao la thich hop ddi vdi doanh nghiep? Vain d6 thil ba lien quan tdi quan ly tai san luu dong, ttic la quan ly cac tai san ngan han cua doanh nghiep. Hoat ddng tai 15
chinh ngan han g in lien vai cac dong tien nhap q u \ va dong tien xuat quy. Nha quan ly tai chinh can phai xu ly su lech pha cua cac dong ti6n. Quan ly ngan han cac dong tien khong the" tach roi vai von luu dong rong cua doanh nghiep. V6n luu dong rong duac xac dinh la khoan chenh lech giua tai san luu dong va np ngan har.. Mot so van de \6 quan ly tai san luu dong se dupe iam ro nhu: doanh nghiep nen nam giu bao nhieu tidn va du tru? Doanh nghidp co nen ban chiu khdng? Neu ban chiu thi nen ban vai then han nao? Doanh nghiep se tai tra ngan han bang cach nao° Mua chiu hay vay ngan han va tra tidn ngay? Neu vay ngan han thi doanh nghiep nen vay a dau va vay nhu the nao? Ba van de vd quan ly tai chinh doanh nghiep: du toan vdn dau tu dai han, ca cau vdn va quan ly tai san luu dong la nhumg va'n dd bao trum nhat. Moi van de tren lai bao g6m nhieu ndi dung, nhidu khia canh. Trong cac chuang sau nay, nhung ndi dung ca ban cua tung va'n dd se dupe dd cap mat cach cu the. 1.5. M U C TlfcU QUAN LY T A I C H IN H DOANH N G H lfcP M dt doanh nghidp ton tai va phat tridn vi nhidu m uc tidu khac nhau nhu; tdi da hoa lpi nhuan, toi da hoa doanh thu trong rang budc t6i d a hoa lpi nhuan, t6i da hoa hoat ddng huu ich cua cac nha lanh dao doanh nghidp..., song ta't ca cac muc tidu cu th^ do deu nham m uc tidu bao triim nha't la t6'i da hoa gia tri tai san cho cac chu so huu. Boi le, mot doanh nghidp phai thuoc vd cac chu so huru nha't dinh; chmh ho phai nhan tha'y gia tri dau tu cua ho tang len; khi doanh nghidp dat ra muc tidu la tang gia tri tai san cho chu sd huu, doanh nghidp da tmh tdi su bidn ddng cua thi trucmg, cac rui ro trong hoat ddng kinh doanh. Q uan ly tai chrnh doanh nghidp chinh la nham thuc hien dupe muc tidu do. Cac quydt dinh tai chinh trong doanh nghidp: quyd't dinh d iu tu, quyd't dinh huy dong vdn. quyd't dinh ve phan phoi. n g in quy co m di lien hd chat che vdi nhau. Trong quan ly tai chm h, nha 16
quan ly phai c&n nh^c cac yeu to ben trong va cac yeu to ben ngoai de’ dua ra cac quyet dinh lam tang gia tri tai san cua chu so huu, phu hcrp vdi lai ich cua chu so huru. 1.6. VAI T R d QUAN LY TAI CHINH DOANH N G H I$P Quan ly tai chinh luon luon giu m6t vi tri trong yeu trong hoat d6ng quan ly cua doanh nghiep, no quyet dinh tinh doc lap, su thanh bai cua doanh nghiep trong qua trinh kinh doanh. Dac biet trong xu the hoi nhap khu vuc va quoc te, trong didu kien canh tranh dang didn ra khdc liet tren pham vi toan the gidi, quan ly tai chinh trd ndn quan trong hon bao gid het. Bat ky ai lien kd't, hcrp tac vdi doanh nghiep cung se duac hudng lai neu nhu quan ly tai chrnh cua doanh nghidp co hidu qua, ngupc lai, ho se bi thua thiet khi quan ly tai chrnh kem hieu qua. Quan ly tai chinh la su tac dOng cua nha quan ly tdi cac hoat ddng tai chrnh cua doanh nghidp. No duoc thuc hien thdng qua m6t co chd'. Do la co chd quan ly tai chrnh doanh nghidp. Co che quan ly tai chinh doanh nghiep duoc hidu la m6t tong th£ cac phuong phap, cac hinh thuc va c6ng cu dupe van dung Ai quan ly cac hoat ddng tai chinh cua doanh nghidp trong nhung didu kidn cu the nham dat dupe nhung muc tidu nha't dinh. N6i dung chu yeu cua co chd quan ly tai chmh doanh nghidp bao g6m: co chd' quan ly tai san; co chd' huy dong vdn; co che quan ly doanh thu, chi phi va lpi nhuan; co che kidm soat tai chinh cua doanh nghidp. Trong cac quyd't dinh cua doanh nghidp, va'n dd cin dupe quan tam giai quyet khong chi la lpi ich cua co d6ng va nha quan ly ma con ca lpi ich cua ngudi lam cdng, khach hang, nha cung ca'p va Chinh phu. Dd la nhom ngudi cd nhu c£u tidm nang vd cac ddng tidn cua doanh nghidp. Giai quyd't va'n dd nay lidn quan tdi cdc quyd't dinh ddi vdi bd phan trong doanh nghidp va c^c quyd't dinh giua doanh nghidp vdi cac ddi tac ngoai doanh nghidp. Do vay, nha quan ly tai chinh, mac du co trach nhidm 17
nang ne ve hoat done noi he') cua doanh nghiep vjr, phai linj y den su nhin nhan. danh ci.i cua ngueti ngoai do,*.nh nghiep nhu co dong, chu na. khach hang. Nha nude vv. Do quan ly tai chinh co the duoc nhin nhan tren giac do cua nha quan ly ben ngoai doi vai doanh nghiep va tren giac do cua nha quan ly trong doanh nghiep nen co hai cach tiep can ve ca che quan ly tai chinh doanh nghiep: c a che' quan ly tai chinh ddi vai doanh nghiep va co che quan ly tai chinh trong doanh nghidp. Giao trinh Tai chinh doanh nghiep, xuat phat tir c a sa do. duac viet theo quan diem cua ngudi trong doanh nghiep va ngudi ngoai doanh nghiep. Le duemg nhien, vi nha quan ly tai chinh chiu trach nhiem true tiep vd moi hoat dong tai chm h cua doanh nghiep non quan diem cua ngudi trong doanh nghiep can duac nhan manh hem. Quan ly tai chinh la mot hoat dong co mdi lien he chat che vdri moi hoat dong khac cua doanh nghidp. Quan lv tai chinh tot co the’ khac phuc duac nhung khiem khuyet trong cac ITnh vuc khac. Mot quyet dinh tai chinh khong duoc can nhac, hoach dinh ky ludng cd the’ gay ndn t6n that khon luong cho doanh nghidp va cho ndn kinh te. Hem nua, do doanh nghiep hoat ddng trong mot mdi truong nha't dinh ndn cac doanh nghidp hoat ddng cd hieu qua se gop phan thuc day ndn kinh te phat tridn. Bdi vfty, quan ly tai chinh doanh nghiep tot cd vai tro quan trong doi vdi viec nang cao hieu qua quan ly tai chinh quoc gia. 1.7. NGUYEN TA C QUAN LY T A I C H IN H DOANH n g h i£ p Hoat dong L.i chinh cua doanh nghiep du nho hay Ion can ban la giong nhau nen nguyen t^c quan ly tai chinh d£u cd thd ap dung chung cho cac loai hinh doanh nghidp. Tuy nhien, giua cac doanh nghidp khac nhau cung cd su khac bi^t nhit dinh ndn khi ap dung nguyen ike quan ly tai chunh |A ii g in vdi nhung didu kien cu the. IK
* Nguyen tac ddnh doi rui ro va lai nhuan Quan ly tai chmh phai duac dua tren quan he giua rui ro va lai nhuftn. Nha dau tu co the lua chon nhung dau tu khac nhau tuy thuoc vao mure do rui ro ma ho chap nhan va lai nhuan ky vong ma ho mong muon. Khi ho bo tien vao nhung du an co muc do rui ro cao, ho hy vong du an deni lai lai nhuan ky vong cao. * Nguyen tac gia tri thdi gian cua tien D l do luPng gia tri tai san cua chu scr huu, can su dung khai niem gia tri thdi gian cua tien, tuc la phai dua lai ich va chi phi cua d u an m pt thdi diem, thucmg la thofi diem hien tai. Theo quan diem cua nha d£u tu, d u an duac cha'p nhan khi lai ich lan han chi phi. Trong trucmg hcrp nay, chi phi co hdi cua von duac de cap nhu la ty 16 chiet khau. * Nguyen tac chi tra Trong hoat dong kinh doanh, doanh nghiep c£n bao dam mifc ng^n quy toi thieu dd thuc hien chi tra. Do vay, dieu dang quan tam a cac doanh nghiep la cac dong tidn chir khpng phai lai nhuan ke toan. D ong tien ra va dong tidn vao duac tai d£u tu phan anh tmh chat thdi gian cua lai nhuan va chi phi. Khong nhung thd', khi dua ra cac quyet dinh kinh doanh, nha doanh nghiep can tmh den dong tien tang them, dac biet can tm h den cac dong tidn sau thue. * Nguyen tac sinh lai Nguyen tac quan trong doi vPi nha quan ly tai chm h khong chi la danh gia cac dong tidn ma du an dem lai ma con la tao ra cac dong tidn, ttrc la tim kiem cac du an sinh lai. Trong thi trucmg canh tranh, nha dau tu kho co the’ kic'm duoc nhidu lpi nhuan trong mot thoi gian dai, kho co the tim kiem duac nhieu d u an td't. M uon vay, can phai bid't cac du an sinh lpi ton tai n h u the nao va a dau trong m oi truong canh tranh. Tid'p dd'n, khi dau tu, nha d£u tu phai bid't lam giam tmh canh tranh cua thi trudng 19
thong qua viec tao ra nhirng san pham khac biet voi san pham canh tranh va hang cach dam bao muc chi pin thap hem muc chi phi canh tranh * Nguyen hit. thi ti itinig ci> hieu qua Trong kinh doanh. nhirng quyet dinh nham toi da hoa gia tri tai san cua cac chu so hiru lam thi gia co phieu tang. Nhu vAy, khi dua ra cac quyet dinh tai chinh hoac dinh gia chimg khoan, can hieu rd khai mem th; truong co hieu qua. Thi trucmg co hidu qua la thi truong ma 6 do gia tri cua cac tai san tai bat ky mot thoi diem nao deu phan anh day du cac thong tin m ot cach cong khai. Trong thi truong co hieu qua, gia ca duoc xac dinh chmh xac. Thi gia c6 phieu phan anh tat ca nhirng thong tin san co va cong khai vd gia tri cua mot doanh nghiep. Dieu do co nghla la muc tieu toi da hoa gia tri tai san cua cac co dong co the dat duoc trong nhung di«Su kien nhat dinh bang cach nghien cuu tac dong cua cac quyet dinh tdi thi gia co phieu. * Gan ket lai ich cua ngudi quan ly vcri lai ich cua co ddng Nha quan ly tai chmh chiu trach nhidm phan tfch, k 6 hoach hoa tai chmh, quan ly ngan quy, chi tieu cho d£u tu va ki£m soat. Do do, nha quan ly tai chmh thucmg giur dia vi cao trong co cau t6 chirc cua doanh nghiep va tham quyen tai chmh ft khi duoc phan quyen hoac uy quyen cho ca'p dudi. Nha quan ly tai chmh chju trach nhiem didu hanh'hoat dong tai chmh va thudng dua ra cac quyet dinh tai chmh tren co so cac nghidp vu tai chmh thudng ngay do cac nhan vidn ca'p thap hem phu trach. Cac quyet dinh va hoat dong cua nha quan ly tai chmh deu nham vao cac muc tidu cua doanh nghidp: do la su t6n tai va phat tridn cua doanh nghidp, tranh dupe su c£ng th in g v£ tai chmh va pha san, co kha nang canh tranh vli chi^m dupe thi ph^n toi da tren thucmg trudng, tdi thi£u h6a chi phi, v i tang thu nhap cua chu so hiru mot cach vfing chic. N h i quan ly tiu chinh dua ra cac quyet dinh vi lpi ich c&ft c ic c6 ddng cua doanh 20
nghiep. Vi vay, de lam ro muc tieu quan ly lai chinh. can phai tra loi mot cau hoi co ban hem: theo quan diem cua co dong, mot quvet dinh quan ly tai chinh tot la gi? r Neu gia sir cac co dong mua c6 phieu vi ho tim kiem lai ich tai chinh thi khi do, c£u tra loi hien nhien la: quyet dinh tot la quyet dinh lam tang gia tri thi truong cua cd phieu, con quyet dinh yeu kem la quyet dinh lam giam gia tri thi truong cua co phidu. Nhu vSy, nha quan ly tai chmh hanh dong vi lai fch tot nhS't cua cd dong bang cac quyet dinh lam tang gia tri thi trucmg cd phieu. Muc tieu cua quan ly tai chmh la toi da hoa gia tri hien hanh tren mot co phieu, la tang gia trj cua doanh nghiep. Do do, phai xac dinh duoc k£ hoach dau tu va tai trp sao cho gia tri co phieu co the duoc tang len. Tren thuc te, hanh ddng cua nha quan ly vi lpi ich tot nha't cua co dong phu thu6c vao hai y£u 16. Thit nhat, muc tidu quan ly co sat vdi m uc tieu cua cd d6ng khong? Didu nay lidn quan tdi cach khen thucmg, trp ca'p quan ly. Thit hai, nha quan ly co the bi thay the neu ho khong theo dudi muc tieu cua cd dong? Va'n de nay lien quan toi hoat ddng kidm soat cua doanh nghiep. N hu vay, du the nao, nha quan ly cung khong thd hanh d d ng khac dupe, ho co d iy du ly do de dem lai lpi ich cho cac cd ddng. * Tac dong cua thue Trudc khi dua ra bat ky m6t quyd't dinh tai chmh nao, nha quan ly tai chmh ludn tm h tdi tac dong cua thue, dac bifit la thu£ thu nhap doanh nghiep. Khi xem xet mdt quyet dinh d iu tu, doanh nghiep phai tm h tdi lpi ich thu dupe tren co sd dong tien sau thud' do du an tao ra. Hem nua, tac dong cua thud' din dupe phan ti'ch ky ludng khi thid't lap co ca'u von cua doanh nghidp. Boi le, khoan np cd m dt lpi thd nhat dinh vd chi phi so vdi vdn chu sd hffu. Ddi vdi doanh nghidp, chi phi tra lai la chi phi giam thue. Vi thue la m dt cdng cu quan ly vT m d cua Chmh phu ndn thong qua thud, Chmh phu cd th£ khuyen khi'ch hoac han che tidu dung va d^u tu. Cac doanh nghidp can can nhac, tmh toan 21