Giáo trình Vẽ kỹ thuật (Ngành: Cắt gọt kim loại hàn) - CĐ Công nghiệp Hải Phòng

Chia sẻ: Agatha25 Agatha25 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:128

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Vẽ kỹ thuật cung cấp cho người học các kiến thức: Tiêu chuẩn trình bày bản vẽ kỹ thuật; Vẽ hình học; Hình chiếu vuông góc; Biểu diễu vật thể; Vẽ quy ước các mối ghép cơ khí; Bản vẽ chi tiết – Bản vẽ lắp. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Vẽ kỹ thuật (Ngành: Cắt gọt kim loại hàn) - CĐ Công nghiệp Hải Phòng

RƯỜ C O ĐẲ CÔ Ệ GIÁO TRÌNH VẼ KỸ UẬ / Ề: CẮ Ọ K M LOẠ - HÀN RÌ ĐỘ: C O ĐẲ ải hòng, năm 2019
U Ê QU Ề Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể đƣợc phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. 1
LỜ Ớ ỆU Vẽ kỹ thuật là môn cơ sở rất quan trọng trong kế hoạch đào tạo kỹ thuật viên và công nhân kỹ thuật của các trƣờng đại học và dạy nghề. Nó nhằm cung cấp cho học viên những hiểu biết cơ bản về bản vẽ, bồi dƣỡng cho họ năng lực đọc và lập các bản vẽ kỹ thuật, bồi dƣỡng và phát triển trí tƣởng tƣợng không gian và tƣ duy kỹ thuật, đồng thời rèn luyện tác phong làm việc của người lao động mới: khoa học, chính xác, ý thức tổ chức và kỷ luật, tính cẩn thận và kiên nhẫn,.. Môn vẽ kỹ thuật mang nhiều tính chất thực hành. Trong quá trình học tập, học sinh phải nắm vững các kiến thức cơ bản nhƣ lí luận về phép chiếu, các phƣơng pháp biểu diễn vật thể, nắm vững các quy tắc của Tiêu chuẩn Việt Nam và Tiêu chuẩn Quốc tế về bản vẽ. Đồng thời phải chú trọng rèn luyện kĩ năng thực hành về lập và đọc các bản vẽ kỹ thuật. Học tập tốt môn Vẽ kỹ thuật không những giúp ích cho việc học tập các môn học khác mà còn giúp ích rất nhiều cho thực tế sản xuất và cuộc sống của chúng ta sau này. Chúng tôi đã cố gắng biên soạn giáo trình ở dạng đơn giản và dễ hiểu nhất. Trong mỗi phần đều dành một thời lƣợng đáng kể cho các ví dụ áp dụng, cuối mỗi chƣơng đều có câu hỏi và bài tập để Học sinh – Sinh viên củng cố kiến thức nên rất dễ hiểu đối với những ngƣời mới tiếp cận với môn học. Đây cũng là tài liệu tham khảo tốt cho các bạn Học sinh – Sinh viên các trường Trung cấp nghề, Cao đẳng nghề chuyên ngành thuộc ngành Cơ khí, ôtô, điện lạnh. Trong quá trình biên soạn chúng tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu nhà trƣờng - Các phòng khoa - Các thầy cô giáo đã tạo điều kiện và có những ý kiến đóng góp về chuyên môn để chúng tôi hoàn thành cuốn giáo trình này. Thanh Hóa, ngày tháng năm 2019 ổ bộ môn 2
MỤC LỤC ĐỀ MỤC TRANG Lời giới thiệu 2 Mục lục 3 Chƣơng : ÊU C UẨ RÌ VẼ KỸ UẬ . 9 I. VẬT LIỆU, DỤNG CỤ VÀ CÁCH SỬ DỤNG 9 1 Vật liệu 9 2 Dụng cụ 9 3 Trình tự lập bản vẽ 10 II. TIÊU CHUẨN TRÌNH BÀY BẢN VẼ KỸ THUẬT 11 1 Khái niệm về tiêu chuẩn 11 2 Các loại tiêu chuẩn trình bày bản vẽ kỹ thuật 11 Bài tập ứng dụng chƣơng I 20 Chƣơng : VẼ HÌNH ỌC 21 I. DỰNG ĐƢỜNG THẲNG SONG SONG, ĐƢỜNG THẲNG VUÔNG GÓC VÀ CHIA ĐỀU ĐƢỜNG THẲNG 21 1 Dựng đƣờng thẳng song song 21 2 Dựng đƣờng thẳng vuông góc 22 3 Chia đều đoạn thẳng 22 II. CHIA ĐỀU ĐƢỜNG TRÕN 23 1 Chia đƣờng tròn thành 3, 6 phần bằng nhau 23 2 Chia đƣờng tròn thành 5,10 phần bằng nhau 23 3 Chia đƣờng tròn thành 7,9,11,13,… phần bằng nhau 24 III. VẼ NỐI TIẾP 25 1 Nối tiếp của 2 cung tròn với 1 đƣờng thẳng 25 2 Nối tiếp hai đƣờng thẳng cắt nhau bằng một cung tròn 26 3 Nối tiếp đƣờng thẳng và cung tròn bằng cung tròn khác 27 4 Nối tiếp hai cung tròn bằng một cung tròn khác 27 BÀI TẬP ỨNG DỤNG CHƢƠNG II 29 Chƣơng – Ì C ẾU VUÔNG GÓC 30 I. KHÁI NIỆM VỀ CÁC PHÉP CHIẾU 30 1. Khái niệm về phép chiếu 30 2. Phân loại phép chiếu 30 3
II. HÌNH CHIẾU CỦA ĐIỂM – ĐƢỜNG – MẶT PHẲNG 31 1. Hình chiếu của điểm trên 3 mặt phẳng chiếu vuông góc 31 2. Hình chiếu của đƣờng thẳng trên 3 mặt phẳng chiếu 32 3. Hình chiếu của mặt phẳng trên 3 mặt phẳng chiếu 35 III. HÌNH CHIẾU CỦA CÁC KHỐI HÌNH HỌC CƠ BẢN 37 1. Hình lăng trụ 37 2. Hình chóp đều 38 3. Hình trụ 39 4. Hình nón 39 5. Khối hình cầu 40 IV. GIAO TUYẾN 40 1. Giao tuyến của mặt phẳng với khối đa diện 40 2. Giao tuyến của mặt phẳng với khối hình trụ 41 3. Giao tuyến của khối hình học với nhau 42 BÀI TẬP ÔN TẬP CHƢƠNG 3 44 C ƢƠ V: ỂU Ễ VẬ Ể 46 BÀI 1 – HÌNH CHIẾU VẬT THỂ 47 I. CÁC LOẠI HÌNH CHIẾU 47 1. Khái niệm về hình chiếu 47 2. Các loại hình chiếu 47 II. BẢN VẼ HÌNH CHIẾU VẬT THỂ 49 1. Vẽ hình chiếu vật thể 49 2. Ghi kích thƣớc của vật thể 51 3. Đọc bản vẽ các hình chiếu của vật thể 52 BÀI TẬP HÌNH CHIẾU VẬT THỂ 53 BÀI 2 – HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO 56 I. KHÁI NIỆM VỀ HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO 56 1. Khái niệm 56 2. Phân loại hình chiếu trục đo 57 II. HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO XIÊN CÂN 57 III. HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO VUÔNG GÓC ĐỀU 58 IV. CÁC VẼ HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO 59 1. Trình tự các bƣớc vẽ hình chiếu trục đo 59 2. Cách dựng hình chiếu trục đo 60 4
BÀI TẬP HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO 62 BÀI 3 HÌNH CẮT – MẶT CẮT 64 I KHÁI NIỆM VỀ HÌNH CẮT, MẶT CẮT 64 1. Khái niệm 64 2. Ký hiệu vật liệu trên mặt cắt 65 II. QUY ĐỊNH CHUNG VỀ HÌNH CẮT – MẶT CẮT 66 III. HÌNH CẮT 66 1. Phân loại theo vị trí mặt phẳng cắt 66 2. Phân loại hình cắt theo số lƣợng mặt cắt 68 3. Quy định về hình cắt 70 4. Cách vẽ và cách đọc hình cắt 70 IV. MẶT CẮT 71 1. Các loại mặt cắt 71 2. Quy định về mặt cắt 72 V. HÌNH TRÍCH 73 BÀI TẬP HÌNH CẮT – MẶT CẮT 75 C ƢƠ V: VẼ QU ƢỚC CÁC M GHÉP 79 I. REN – CÁCH VẼ QUY ƢỚC REN – KÝ HIỆU REN 79 1. Sự hình thành của ren 79 2. Các yếu tố cơ bản của ren 80 3. Quy ƣớc vẽ ren 81 4. Cách kí hiệu các loại ren 83 5. Các mối ghép bằng ren 84 II. VẼ QUY ƢỚC BÁNH RĂNG 85 1. Các loại bánh răng 85 2. Các thông số của bánh răng 86 3. Quy ƣớc vẽ bánh răng 87 III. VẼ MỐI GHÉP THEN 89 1. Then bằng 89 2. Then v¸t 90 3. Then b¸n nguyÖt 91 4. GhÐp b»ng then hoa 91 IV. VẼ MỐI GHÉP ĐINH TÁN 92 1. Khái niệm 92 2. C¸c lo¹i mèi ghÐp ®inh t¸n 92 3. Quy ƣớc vẽ đinh tán 93 5
V. VẼ MỐI GHÉP HÀN 94 1. Phân loại mối hàn 94 2. Ký hiệu quy ƣớc của mối ghép bằng hàn 94 3. Cách ghi kí hiệu của mối ghép bằng hàn 96 VI. VẼ MỐI GHÉP LÒ XO 96 BÀI TẬP ÔN TẬP CHƢƠNG V 99 C ƢƠ V: VẼ C Ế – VẼ LẮ 102 I. BẢN VẼ CHI TIẾT 102 1. Nội dung bản vẽ chi tiết 102 2. H×nh biÓu diÔn cña chi tiÕt vµ c¸ch chän h×nh chiÕu chÝnh 103 3. C¸c qui •íc ®¬n gi¶n trªn b¶n vÏ chi tiÕt 104 4. Ghi kích thƣớc trên bản vẽ chi tiết 106 5. Các yêu cầu kỹ thuật 109 6. Bản vẽ phác chi tiết 115 7. Cách đọc bản vẽ chi tiết 117 II. BẢN VẼ LẮP 118 1. Nội dung bản vẽ lắp 118 2. C¸c qui •íc biÓu diÔn trªn b¶n vÏ l¾p 120 3. §äc b¶n vÏ l¾p 121 4. Ví dụ về đọc bản vẽ lắp 122 BÀI TẬP ÔN TẬP CHƢƠNG VI 125 TÀI LIỆU THAM KHẢO 127 6
ÁO RÌ MÔ ỌC ên môn học: Vẽ kỹ thuật Mã môn học: M 11 hời gian của môn học: 45 giờ. (Lý thuyết: 32 giờ; BT: 8 giờ; KT: 5 giờ) Vị trí, ý nghĩa, vai trò môn học: - Vị trí: Môn vẽ kỹ thuật là môn đƣợc giảng dạy từ đầu khóa học và trƣớc khi học các môn học, mô đun đào tạo nghề. - Vai trò: Là môn học lý thuyết cơ sở bắt buộc Mục tiêu môn học: + Về kiến thức: - Phân tích đƣợc bản vẽ chi tiết và bản vẽ lắp. - Vẽ tách đƣợc chi tiết từ bản vẽ lắp. - Vẽ đƣợc bản vẽ lắp đơn giản. + Vẽ kỹ năng: - Đọc đƣợc các bản vẽ chi tiết. - Đọc đƣợc các bản vẽ lắp ghép các chi tiết đơn giản. - Vận dụng đƣợc những kiến thức của môn học để tiếp thu các môn học, mô- đun chuyên nghề. + Về năng lực tự chủ và trách nhiệm: - Có ý thức trách nhiệm, chủ động học tập. Ộ U C Í MÔ ỌC I- Tiêu chuẩn trình bày bản vẽ kỹ thuật. II - Vẽ hình học III - Hình chiếu vuông góc IV - Biểu diễu vật thể V- Vẽ quy ƣớc các mối ghép cơ khí VI - Bản vẽ chi tiết – Bản vẽ lắp 7
Chƣơng : ÊU C UẨ RÌ VẼ KỸ UẬ . MÃ C ƢƠ : M 11CK - I iới thiệu: Các bản vẽ kỹ thuật đƣợc lập bằng các phƣơng tiện và dụng cụ vẽ cầm tay, cơ khí hóa hoặc tự động hóa nhƣ hệ thống vẽ bằng máy tính. Tuy các bản vẽ đƣợc lập bằng các phƣơng tiện và dụng cụ khác nhau, nhƣng đều dựa trên các khái niệm cơ bản về Vẽ kỹ thuật và các quy định thống nhất theo các Tiêu chuẩn Quốc gia hay Tiêu chuẩn Quốc tế về bản vẽ kỹ thuật. Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) và Tiêu chuẩn Quốc tế (ISO) về bản vẽ kỹ thuật bao gồm các tiêu chuẩn về trình bày bản vẽ, về các hình biểu diễn, về các ký hiệu và quy ƣớc... cần thiết cho việc lập các bản vẽ kỹ thuật. Mục tiêu + Trình bày đƣợc những kiến thức cơ bản về tiêu chuẩn trình bày bản vẽ kỹ thuật. + Lựa chọn, sử dụng thành thạo các dụng cụ, vật liệu vẽ. + Có ý thức trách nhiệm, chủ động học tập. ội dung chính: I. VẬ L ỆU, Ụ CỤ V CÁC SỬ Ụ 1.Vật liệu Vật liệu vẽ là phƣơng tiện thực hiện bản vẽ dƣới dạng tiêu hao: Giấy vẽ, bút chì, gôm,… a. Giấy vẽ VÏ h×nh nªn mÆt giÊy nµo nh½n h¬n, Sau khi vÏ xong xÐn giÊy theo khæ quy ®Þnh. Giấy dùng để lập các bản vẽ kỹ thuật hoặc các bản vẽ phác. b. Bút chì Bút chì bao gồm có các loại: Lâi mÒm (B, 2B, 3B,…), lâi cøng (H, 2H, 3H,…), lâi trung b×nh (HB). Th•êng dïng ch× HB ®Ó t« mê. Bút chí cứng dùng để vẽ các nét mảnh. Bút chì mền dùng để vẽ các nét đậm hay viết chữ. c. Gôm ( tẩy) Dùng để tẩy, xóa các vết dơ, các nét vẽ sai, thừa trên bản vẽ. Trƣớc khi dùng phải làm sạch đầu gom. 2 ụng cụ a. Ván vẽ Dùng để thay thế cho bàn vẽ chuyên dùng. Khi sử dụng nên chọn Ván vẽ và thước chữ T 8
mặt thật phẳng và hai mép trái, phải nẹp gỗ cứng để mặt ván không bị vênh. Tùy theo khổ bản vẽ mà dùng các loại ván vẽ có kích thƣớc khác nhau. b. Thước chữ T Thƣớc chữ T đƣợc kết hợp với ván vẽ để dựng các đƣờng bằng. Đầu thƣớc T luôn áp sát vào ván vẽ. c. Êke Dùng để kết hợp với thƣớc chữ T để dựng các đƣờng thẳng đứng hay các Êke đƣờng xiên góc 30 , 45 , 60 . d. Compa Dùng để vẽ các cung tròn hay các đƣờng tròn. Khi vẽ đƣờng tròn cần giữ cho đầu kim và đầu chì vuông góc với mặt giấy. Dùng ngòn tay trỏ và ngón tay cái cầm đầu núm compa và quay đều liên tục theo một chiều nhất định. e. Thước cong Dùng để vẽ các đƣờng cong không phải là cung tròn nhƣ đƣờng elip, đƣờng sin,…. 3 rình tự lập bản vẽ B•íc 1: ChuÈn bÞ - Dïng giÊy cã kÝch th•íc nhá h¬n khæ b¶n vÏ yªu cÇu mét Ýt. - D¸n tê giÊy vÏ lªn v¸n vÏ. - V¹ch c¸c ®•êng khung b»ng nÐt mê, mÐp ngoµi, c¸c ®•êng ph©n chia (nÕu cÇn), khung b¶n vÏ khung tªn. B•íc 2: VÏ mê - Dïng ch× 2B ®Ó vÏ. - LËp quy tr×nh vÏ ( §o vµ tÝnh cô thÓ) - VÏ c¸c h×nh chÝnh, nÐt chÝnh tr•íc. - VÏ c¸c ®•êng g¹ch g¹ch, ®•êng giãng, ®•êng kÝch th•íc. - KiÓm tra kü b¶n vÏ mê, tÈy xo¸ c¸c nÐt thõa, vÕt bÈn. B•íc 3: T« ®Ëm. TiÕn hµnh theo c¸c b•íc sau - §•êng trßn vµ ®•êng cung trßn t« tõ nhá ®Õn lín - §•êng ngang t« tõ trªn xuèng 9
- §•êng th¼ng t« tõ tr¸i sang. - §•êng xiªn t« tõ gãc xiªn bªn tr¸i ®Õn gãc d•íi bªn ph¶i. - Khung vÏ vµ khung tªn. B•íc 4: ViÕt ch÷, ch÷ sè B•íc 5: kÕt thóc - KiÓm tra, tÈy xo¸ lÇn cuèi vµ xÐn giÊy. II. ÊU C UẨ RÌ VẼ KỸ UẬ 1 Khái niệm về tiêu chuẩn - Tiªu chuÈn ho¸ lµ viÖc ®Ò ra nh÷ng chuÈn mùc ph¶i theo (Tiªu chuÈn) cho c¸c s¶n phÈm . ViÖc nµy rÊt cÇn thiÕt trong thùc tÕ s¶n xuÊt, trong tiªu dïng vµ giao l•u quèc tÕ. - C¸c tiªu chuÈn ®Ò ra ph¶i cã tÝnh khoa häc, tÝnh thùc tiÔn vµ tÝnh ph¸p lÖnh nh»m ®¶m b¶o chÊt l•îng thèng nhÊt cho mäi s¶n phÈm trong nÒn s¶n xuÊt tiªn tiÕn. Theo sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ, mét sè tiªu chuÈn cã thÓ ®•îc söa ®æi hoÆc bæ xung sau mét thêi gian sö dông. - HiÖn nay trong ph¹m vi c¸c tæ chøc quèc tÕ, cã tiªu chuÈn ký hiÖu ISO ( International Organization For Standardization) - ViÖt Nam cã tiªu chuÈn nhµ n•íc (TCVN), viÕt sau ký hiÖu nµy lµ sè thø tù cña tiªu chuÈn vµ n¨m ban hµnh nã. - Tiªu chuÈn TCVN 2 -74 ®Õn TCVN 19 – 85 cã liªn quan ®Õn b¶n vÏ kü thuËt ®•îc ghi trong HÖ thèng tµi liÖu thiÕt kÕ. 2 Các loại tiêu chuẩn trình bày bản vẽ kỹ thuật 2.1 Khổ giấy Mçi khæ giÊy vµ tµi liÖu kü thuËt ®•îc thùc hiÖn trªn mét khæ giÊy cã kÝch th•íc quy ®Þnh trong TCVN 2 – 74 khæ giÊy. Khæ giÊy ®•îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c kÝch th•íc mÐp ngoµi cña b¶n vÏ. C¸c khæ giÊy ®•îc chia lµm 2 lo¹i. C¸c khæ giÊy chÝnh vµ c¸c khæ giÊy phô. Khæ chÝnh kÝch th•íc 1189 x 841. C¸c khæ giÊy kh¸c ®•îc chia tõ khæ Ao. Khæ giÊy nhá nhÊt cho phÐp lµ khæ A5 ®•îc chia tõ khæ A4. C¸c khæ giÊy chÝnh cña TCVN T•¬ng øng víi Tiêu chuẩn ISO 5457 – 1999. Theo TCVN 2- 74 c¸c khæ giÊy chÝnh ®•îc sö dông gåm cã: 10
1189 x 594 x 594 x 297 x 297 x KÝch th•íc (mm) 841 841 420 420 210 Ký hiệu TCVN Ao A1 A2 A3 A4 2.2 Khung tên và khung bản vẽ - Mçi b¶n vÏ cã khung b¶n vÏ vµ khung tªn riªng. Néi dung vµ kÝch th•íc cña khung b¶n vÏ vµ khung tªn cña b¶n vÏ dïng trong s¶n xuÊt ®•îc quy ®Þnh trong TCVN 3821 – 83. - Khung tªn ph¶i ®•îc bè trÝ ë gãc ph¶i phÝa d•íi b¶n vÏ. - Trªn khæ A4, khung tªn ph¶i ®•îc ®Æt trªn c¹nh ng¾n. Trªn c¸c khæ giÊy kh¸c khung tªn cã thÓ ®•îc ®Æt theo c¹nh dµi hay c¹nh ng¾n cña khæ giÊy. - Vị trí đặt khung tên trong khung bản vẽ: Hình 1.1 - ản vẽ đóng thành tập Hình 1.2- ản vẽ không đóng thành tập - Kích thƣớc và nội dung của các ô trong khung tên: (7) (8) (9) Ô(1): ghi họ và tên ngƣời vẽ. Ô(6): ghi vật liệu. Ô(2): ghi họ và tên ngƣời kiểm tra. Ô(7): ghi tên lớp/ khoa/ t ờng. Ô(3): ghi ngày vẽ. Ô(8): ghi tỉ lệ bản vẽ. Ô(4): ghi họ và tên ngày kiểm tra. Ô(9): ghi ký hiệu bản vẽ. Ô(5): ghi tên chi tiết/ tên bài tập. 11
Chú ý: Khung tên này dùng cho các bản vẽ ở trong nhà trƣờng. 2.3 Tỉ lệ bản vẽ Trªn c¸c b¶n vÏ kü thuËt, tuú theo ®é lín vµ møc ®é phøc t¹p cña vËt thÓ mµ h×nh vÏ cña vËt thÓ ®•îc phãng to hay thu nhá theo mét tØ lÖ nhÊt ®Þnh. TØ lÖ lµ tØ sè gi÷a kÝch th•íc ®o ®•îc trªn h×nh biÓu diÔn cña b¶n vÏ víi kÝch th•íc t•¬ng øng trªn vËt thÓ. TCVN 3 – 74 tØ lÖ b¶n vÏ quy ®Þnh h×nh biÓu diÔn trªn c¸c b¶n vÏ c¬ khÝ ph¶i chän tØ lÖ trong c¸c d·y sau: TØ lÖ thu nhá 1:2; 1:2.5; 1:4; 1:5; 1:10; 1:15; 1:20; 1:25;…. Nguyªn h×nh 1:1 TØ lÖ phãng to 2:1; 2,5:1; 4:1; 5:1; 10 :1; 20 :1; 40:1; …… TCVN 3 -74 tØ lÖ t•¬ng øng víi Tiªu chuÈn ISO 5455 – 1979 2.4 Tiêu chuẩn đường nét C¸c lo¹i đƣờng nÐt th•êng dïng trªn b¶n vÏ c¬ khÝ vµ c«ng dông cña chóng ®•îc nªu trong b¶ng sau, dùa theo TCVN 8 – 1993. C¸c nÐt sau khi t« ®Ëm ph¶i ®¹t ®•îc sù ®ång ®Òu trªn toµn bé b¶n vÏ vÒ ®é ®en, vÒ chiÒu réng vµ vÒ c¸ch vÏ (bÒ dµi nÐt g¹ch, kho¶ng c¸ch hai nÐt g¹ch .... ). H¬n n÷a c¸c nÐt ®Òu ph¶i vu«ng thµnh s¾c c¹nh. TT Tªn nÐt vÏ C¸ch vÏ ChiÒu C«ng dông réng §•êng bao thÊy, c¹nh thÊy, 1 NÐt liÒn ®Ëm S* ®•êng ren thÊy, ®•êng ®Ønh r¨ng thÊy §•êng giãng, ®•êng kÝch NÐt liÒn 2 S/2 th•íc, ®•êng g¹ch g¹ch, m¶nh ®•êng chuyÓn tiÕp S/2 NÐt chÊm §•êng trôc ®èi xøng, ®•êng 3 g¹ch m¶nh t©m §•êng giíi h¹n h×nh c¾t hay NÐt l•în h×nh chiÕu khi kh«ng dïng 4 S/2 sãng ®•êng trôc lµm ®•êng giíi h¹n §•êng c¾t l×a 5 NÐt ®øt S/2 §•êng bao khuÊt 12
Quy tắc vẽ: Khi 2 nét trùng nhau, thì thứ tự ƣu tiên: + Nét liền đậm: cạnh thấy, cạnh bao thấy. + Nét đứt: Cạnh khuất, cạnh không nhìn thấy. + Nét chấm gạch: Đƣờng trục, đƣờng tâm. Ví dụ: 2.5 Chữ và số TCVN 6 – 85 ch÷ viÕt trªn b¶n vÏ quy ®Þnh ch÷ viÕt gåm ch÷, sè vµ dÊu dïng trªn c¸c b¶n vÏ vµ tµi liÖu kü thuËt. Trªn b¶n vÏ kü thuËt ngoµi h×nh vÏ ra, cßn cã nh÷ng con sè kÝch th•íc, nh÷ng ký hiÖu b»ng ch÷, nh÷ng ghi chó b»ng lêi v¨n kh¸c. .. Ch÷ vµ con sè ®ã ph¶i ®ƣîc viÕt râ rµng, thèng nhÊt dÔ ®äc vµ kh«ng g©y nhÇm lÉn. a. Khổ chữ. Khæ ch÷ (h) lµ gi¸ trÞ ®ƣîc x¸c ®Þnh b»ng chiÒu cao cña ch÷ hoa tÝnh b»ng mm, cã c¸c khæ ch÷ sau: 2,5; 3,5; 7;10; 14; 20;… ChiÒu réng cña nÐt ch÷ (d) phô thuéc vµo kiÓu ch÷ vµ chiÒu cao cña ch÷. b. Kiểu chữ - KiÓu A ®øng vµ kiÓu A nghiªng 75 0 víi d= 1/14h - KiÓu B ®øng vµ kiÓu B nghiªng 75 0 víi d = 1/10 h C¸c th«ng sè cña ch÷ đƣợc quy ®Þnh trong b¶ng sau: KÝ Kích thƣớc tƣơng đối Th«ng sè ch÷ viÕt hiÖu KiÓu A KiÓu B Khæ ch÷ ChiÒu cao ch÷ hoa h 14/14h 10/10h Chiều cao chữ thƣờng c 10/14h 7/10h Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ch÷ a 2/14h 2/10h Bƣớc nhá nhÊt cña c¸c dßng b 22/14h 17/10h Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c tõ e 6/14h 6/10h ChiÒu réng nÐt ch÷ d 1/14h 1/10h 13
2.6 Ghi kích thước a. Quy định chung - §¬n vÞ ®o chiÒu dµi lµ mm, kh«ng ghi thø nguyªn nµy sau con sè kÝch th•íc . - Con sè kÝch th•íc ®ƣîc gäi lµ sè ®o thùc cña vËt thÓ, nã kh«ng phô thuéc vµo tØ lÖ cña b¶n vÏ. 14
- Sè l•îng c¸c kÝch th•íc ghi võa ®ñ ®Ó x¸c ®Þnh ®é lín cña vËt thÓ, mçi kÝch th•íc tØ lÖ cña h×nh vÏ chØ ®ƣîc ghi mét lÇn. - Mét kÝch th•íc ®•îc ghi b»ng 3 thµnh phÇn: + §•êng giãng. + §•êng kÝch th•íc + Con sè kÝch th•íc, con sè kÝch th•íc ph¶i ghi ®óng chiÒu quy ®Þnh, kh«ng ®•îc ®Ó bÊt kú nÐt vÏ nµo c¾t qua con sè. b. Các yếu tố ảnh hưởng đến cách ghi kích thước b.1. Đƣờng kích thƣớc - X¸c ®Þnh phÇn tö ghi kÝch th•íc. - §•êng kÝch th•íc cña phÇn tö lµ ®o¹n th¼ng kÎ song song víi ®o¹n th¼ng ®ã. - §•êng kÝch th•íc cña ®é dµi cung trßn lµ cung trßn ®ång t©m. - §•êng kÝch th•íc cña gãc lµ cung trßn cã t©m ë ®Ønh gãc. - §•êng kÝch th•íc ®•îc vÏ b»ng nÐt liÒn m¶nh, ë hai ®Çu cã mòi tªn, ®é lín cña mòi tªn phô thuéc vµo chiÒu réng b cña nÐt liÒn ®Ëm. - Kh«ng dïng bÊt cø ®•êng nµo cña h×nh vÏ thay thÕ ®ưêng kÝch th•íc. b.2 Đƣờng gióng kích thƣớc - Lµ ®•êng giíi h¹n phÇn tö ®•îc ghi kÝch th•íc, ®•êng giãng kÝch th•íc vÏ b»ng nÐt liÒn m¶nh vµ v¹ch qu¸ ®•êng kÝch th•íc mét kho¶ng tõ 2 – 5 mm. - §•êng giãng cña kÝch th•íc ®é dµi kÎ vu«ng gãc víi ®•êng kÝch th•íc, tr•êng hîp ®Æc biÖt cho phÐp kÎ xiªn. - Chç cã cung l•în, ®•êng giãng ®•îc kÎ tõ giao ®iÓm cña hai ®•êng bao nèi tiÕp víi cung l•în. - Cho phÐp dïng c¸c ®•êng trôc, ®•êng t©m, ®•êng bao, ®•êng kÝch th•íc lµm ®•êng giãng kÝch th•íc. 15
b.3 Con số kích thƣớc - Con sè kÝch th•íc chØ sè ®o kÝch th•íc, ®¬n vÞ lµ mm. - Con sè kÝch th•íc ph¶i ®•îc viÕt râ rµng, chÝnh x¸c ë trªn ®•êng kÝch th•íc. - ChiÒu con sè kÝch th•íc ®é dµi phô thuéc vµo ®é nghiªng cña ®•êng kÝch th•íc so víi ®•êng b»ng cña b¶n vÏ. - NÕu ®•êng kÝch th•íc cã ®é nghiªng qu¸ lín th× con sè ®•îc ghi trªn gi¸ ngang - Kh«ng cho phÐp bÊt kú ®•êng nÐt nµo cña b¶n vÏ kÎ chång lªn con sè kÝch th•íc, trong trƣêng hîp ®ã c¸c nÐt vÏ ®•îc vÏ ng¾t ®o¹n. - §èi víi kÝch th•íc qu¸ bÐ kh«ng ®ñ chç ®Ó ghi th× con sè kÝch th•íc ®•îc ghi trªn ®•êng kÐo dµi cña ®•êng kÝch th•íc hay viÕt ë gi¸ ngang. 16
- Khi cã nhiÒu ®•êng kÝch th•íc cña ®•êng hay ®ång t©m th× kÝch th•íc lín ë ngoµi, kÝch th•íc bÐ ë trong vµ con sè cña kÝch th•íc ®ã viÕt so le nhau nh• h×nh vÏ. b.4 Các ký hiệu + ChiÒu dµi c¸c ®o¹n th¼ng song song ®•îc ghi tõ nhá ®Õn lín. ChiÒu dµi lín qu¸, nhá qu¸ hoÆc ë d¹ng ®èi xøng th× ®•îc ghi nhí c¸c tr•êng hîp ngo¹i lÖ. + §•êng trßn hay cung trßn lín h¬n 180 0 ®•îc x¸c ®Þnh bëi ®•êng kÝnh cña nã. ViÕt tr•íc sè ®o ®•êng kÝnh ký hiÖu lµ (PHI - ) c¸ch ghi ®•êng kÝnh lín, nhá. + Cung trßn b»ng hoÆc nhá h¬n 180 ®•îc x¸c ®Þnh bëi b¸n kÝnh cña nã. C¸ch ghi nh h×nh vÏ 17
+ H×nh cÇu hay c¸c phÇn cña cÇu ®•îc ghi kÝch th•íc nh• quy ®Þnh ®•îc ghi nh• h×nh vÏ + H×nh vu«ng v¸t mÐp 45 cã hai kÝch th•íc ®•îc ghi kÕt hîp theo + NhiÒu phÇn tö gièng nhau vµ ph©n bè ®Òu ®•îc ghi kÝch th•íc ng¾n gän Chó ý: c¸c t©m cña 4 lç 8 ®•îc ®Þnh vÞ b»ng c¸c giao ®iÓm cña ®•êng trßn 60 vµ hai ®•êng nghiªng 45 0 vÒ hai phÝa ®èi víi ®•êng n»m ngang. 18