intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Hướng đi cho các chương trình đóng góp mạnh thường quân góp phần với ngân sách nhà nước hỗ trợ người nghèo - 1

Chia sẻ: Tt Cao | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:36

Thêm vào BST
Báo xấu
56
lượt xem 9
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Lời nói đầu Đói nghèo là một vấn đề xã hội mang tính toàn cầu, mục tiêu xoá đói giảm nghèo không chỉ có ở nước ta mà còn nhiều nước trong khu vực và trên thế giới. Nghèo đói không chỉ làm cho hàng triệu người không có cơ hội được hưởng thụ thành quả văn minh tiến bộ của loài người mà còn gây ra những hậu quả nghiêm trọng về vấn đề kinh tế xã hội đối với sự phát triển, sự tàn phá môi trường sinh thái. Vấn đề nghèo đói không được giải quyết thì...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hướng đi cho các chương trình đóng góp mạnh thường quân góp phần với ngân sách nhà nước hỗ trợ người nghèo - 1

  1. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com L ời nói đ ầu Đó i nghèo là m ột vấn đ ề x ã h ội mang tính to àn c ầu, mục ti êu xoá đ ó i gi ảm ngh èo không ch ỉ có ở n ư ớc ta m à còn nhi ều n ư ớc trong khu vực v à trên th ế giới. N ghèo đ ó i không ch ỉ l àm cho hàng tri ệu ng ư ời không có c ơ h ội đ ư ợc h ư ởng thụ th ành qu ả v ă n m inh ti ến bộ của lo ài ng ư ời m à còn gây ra nh ững hậu quả nghi êm tr ọng về vấn đ ề kinh tế x ã h ội đ ối với sự phát triển, sự t àn phá môi tr ư ờng sinh thái. Vấn đ ề ngh èo đ ó i không đ ư ợc giải quyết th ì không m ột mục ti êu nào mà c ộng đ ồng quốc tế cũng nh ư q u ốc gia đ ịnh ra nh ư t ăng t rư ởng kinh tế, cải thiện đ ời sống, ho à bình ổ n đ ịnh, đ ảm bảo các quyền con ng ư ời đ ư ợc thực hiện. Đ ặc biệt ở n ư ớc ta, quá tr ình chuyển sang kinh tế thị tr ư ờng với xuất phát đ i ểm ngh èo nàn và l ạc hậu th ì tình tr ạng đ ó i nghèo càng không th ể t ránh kh ỏi. Theo số liệu thống k ê m ới nhất, hiện nay cả n ư ớc có khoảng tr ên 2 tri ệu hộ ngh èo đ ó i chi ếm 11% tổng số hộ trong cả n ư ớc. Có nhiều n guyên nhân d ẫn đ ến ngh èo đ ó i nh ưng ph ải kể h ơ n c ả l à thi ếu vốn v à k ỹ thuật l àm ăn. Vốn cho ng ư ời ngh èo đ ang là m ộ t ngh ị sự nóng hổi tr ên di ễn đ à n kinh t ế. Giải quyết vốn cho ng ư ời ngh èo đ ể thực hiện m ục ti êu xoá đ ó i gi ảm ngh èo đ ã đ ư ợc Đ ảng v à Nhà n ư ớc hết sức quan tâm. T rong các n ă m qua, tuy đ ã c ó nhi ều biện pháp hỗ trợ vốn cho ng ư ời ngh èo nh ư ng th ực trạng m à đ á nh g iá v ốn chuyển tải đ ến ng ư ời ngh èo ch ư a đ ư ợc l à bao nhiêu và hi ệu quả sử dụng ch ư a cao. Tuy v ậy nh ìn t ổng thể v à tr ư ớc những yêu c ầu đ ặt ra th ì q u ả thực c òn nhi ều mặt cần đ ư ợc đ ề cập đ ể đ i đ ến đ ư a ra nh ững giải pháp c ơ b ản, lâu d ài cho vi ệc hỗ trợ vốn l àm ăn t ới ng ư ời n ghèo ở n ư ớc ta.
  2. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com S au m ột thời gian thực tập tại vụ bảo trợ x ã h ội - B ộ Lao đ ộng Th ươ ng binh và xã h ội, đ ư ợc sự tận t ình h ư ớng dẫn của thầy giáo P h ạm Văn Liên và các đ ồng chí l ãnh đ ạo, tập thể cán bộ vụ bảo trợ x ã h ội, kho bạc Nh à n ư ớc Trung ư ơ n g, Ngân hàng ph ục vụ n g ư ời ngh èo, u ỷ ban dân tộc miền núi... với ý thức mong muốn góp phần tích cực v ào phát tri ển kinh tế của đ ất n ư ớc. Em mạnh d ạn lựa chọn đ ề t ài "T ạo lập v à sử dụng vốn cho ng ư ời ngh èo, th ực trạng - g i ải pháp". L à vô cùng c ần thiết. 1 . M ục đ í ch nghiên c ứu: T rên c ơ s ở phân tích những vấn đ ề cơ b ản: kinh tế thị tr ư ờng v à tính t ất yếu ngh èo đ ó i trong n ền kinh tế, vốn cho ng ư ời n ghèo và các kênh h ỗ trợ vốn cho ng ư ời ngh èo v ề mặt lý luận cũng nh ư t h ực tiễn ở n ư ớc ta thời gian vừa qua. Tr ên c ơ s ở đ ó đ ư a r a các gi ải pháp về vốn hỗ trợ ng ư ời ngh èo ở n ư ớc ta hiện nay. 2 . Đ ối t ư ợng nghi ên c ứu: Đ ề t ài l ấy vấn đ ề về vốn v à s ự vận đ ộng của vốn cho mục ti êu xoá đ ó i gi ảm ngh èo ở n ư ớc ta l àm đ ối t ư ợng nghi ên c ứu. 3 . Ph ương pháp nghiên c ứu: Đ ề t ài s ử dụng tổng hợp các ph ươ ng pháp nghiên c ứu của phép duy vật biện chứng v à duy v ật lịch sử có kết hợp với p h ươ ng pháp phân tích t ổng hợp, thống k ê, so sánh, x ử lý hệ thống mô h ình hoá, th ực chứng v à các ph ươ ng pháp khác c ủa nghi ên cứu khoa học kinh tế. 4 . K ết cấu đ ề t ài: ngoài ph ần mở đ ầu v à k ết luận, đ ề t ài đ ư ợc tr ình trong 3 ch ươ ng. Ch ươ ng 1 - K inh t ế thị tr ư ờng v à các kênh h ỗ trợ vốn cho ng ư ời ngh èo ở n ư ớc ta. Ch ươ ng 2 - T h ực trạng việc tạo lập v à sử dụng vốn hỗ trợ cho ng ư ời ngh èo ở n ư ớc ta trong thờ i gian v ừa qua.
  3. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com Ch ươ ng 3 - M ột số giải pháp tạo lập v à s ử dụng vốn hỗ trợ ng ư ời ngh èo trong giai đ o ạn hiện nay. Ch ươ ng I Kinh t ế thị trư ờng v à các kênh h ỗ trợ vốn cho ng ư ời ngh èo ở n ư ớc ta 1 .1. Kinh t ế thị trư ờng v à nh ững ư u khuyết tật của nó. K inh t ế th ị trư ờng l à n ền kinh tế h àng hoá đ ã p hát tri ển tới tr ình đ ộ cao, khi m à các quan h ệ tiền tệ, giá cả, thị tr ư ờng trở t hành yếu tố chủ đ ạo cấu th ành c ơ ch ế vận h ành c ủa nền kinh tế v à k ể cả x ã h ội; ở đ â y quá trình s ản xuất v à trao đ ổi h àng hoá đ ư ợc vận đ ộng t ự do bởi thống trị của nguyên t ắc tự do cạnh tranh. Có th ể nói kinh tế thị tr ư ờng l à s ản phẩm cao cấp của sự tiến hoá lịch sử nhân loại. Quả thật trong lịch sử phát triển kinh t ế, kinh tế thị tr ư ờng đ ã p hát huy đ ến mức cao nhất mọi tiềm n ăng, ti ền vốn, c ông ngh ệ đ ể sản xuất một cách có hiệu quả cao. Với t ư c ách đ ó , nó ch ứa đ ựng nhiều ư u đ iểm so với các h ình thái và t ổ chức kinh tế tr ư ớc nó. Phải kể đ ến l à các ư u đ i ểm sau. M ột l à: Kinh t ế thị tr ư ờng với đ i ều kiện tồn tại các chủ thể kinh tế đ ộc lập l à t ạo k h ả n ăng ch ủ đ ộng lựa chọn mô h ình sản x u ất kinh doanh khả dĩ, nếu xét tổng quát nền kinh tế lâu d ài thì đ â y là yếu tố nội sinh thúc đ ẩy hiệu quả kinh tế to àn xã h ội v à t ừng cá nhân t ă ng lên. H ai là: Kinh t ế thị trư ờng với đ i ều kiện trình đ ộ phân công la o đ ộng x ã h ội t ă ng lên, theo đ ó l àm t ăng trình đ ộ x ã h ội hoá n ền sản xuất v à thúc đ ẩy hiệu quả sản xuất t ăng lên B a là: Kinh t ế thị tr ư ờng với mục đ í ch t ối th ư ợng l à l ợi nhuận trong mọi hoạt đ ộng kinh tế, theo đ ó t ự nó đ ã t húc đ ẩy sản x u ất mạnh mẽ so với các n ền kinh tế tr ư ớc đ ó . B ởi v ì đ ể giải quyết đ ư ợc 3 vấn đ ề (sản xuất cái g ì, s ản xuất nh ư t h ế n ào và s ản
  4. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com x u ất cho ai) trong sản xuất của nền kinh tế thị tr ư ờng, buộc từng chủ thể kinh tế phải t ăng cư ờng cải tiến kỹ thuật, công nghệ sản x u ất phải thoả m ãn n hu c ầu của x ã h ội... T uy nhiên bên c ạnh những ư u đ i ểm tr ên, kinh t ế thị trư ờng tuyệt nhi ên không ph ải l à m ột công cụ vạn n ă ng đ ể giải quyết h ữu hiệu tất cả mọi vấn đ ề của nền kinh tế, m à kinh t ế thị tr ư ờng luôn h àm ch ứa trong đ ó k hông ít khuyết tật, cụ t h ể l à: T h ứ nhất: Kinh tế thị tr ư ờng khi m à m ục đ í ch t ối th ư ợng l à lợi nhuận, th ì các ch ủ thể kinh tế chỉ quan tâm tới hiệu quả sản x u ất thuần tuý nh ư "ng ư ời d ùng chanh ch ỉ biết vắt hết n ư ớc" th ì có th ể gây ra một hậu quả nghi êm tr ọng đ ối với tiến tr ình p h ươ ng ph á p kinh t ế, x ã h ội lâu d ài. Đ i ều n ày đ ã đ ư ợc minh chứng r õ khi con ng ư ời khai thác t ài nguyên, ch ặt cây, phá rừng đ ến m ột mức nh ư h u ỷ diệt th ì s ự trả giá l à không nh ỏ tý n ào t ừ môi tr ư ờng sinh thái cân bằng cho sự phát triển đ ã t r ở th ành môi t rư ờng đ ang b ị huỷ diệt. T h ứ hai: Sự cạnh tranh tự do vốn có của nền kinh tế thị tr ư ờng sẽ dẫn đ ến đ ộc quyền v à chính s ự đ ộc quyền l à nguyên nhân l ũng đ o ạn nền kinh tế theo h ư ớng thu lợi ri êng quá m ức tr ên nh ững tổn hại chung của x ã h ội. Cạnh tranh tự do (h ơ n n ữa l à t ự p hát) là ngu ồn gốc tự nhi ên, tr ực tiếp của t ình tr ạng phân hoá gi àu nghèo, b ất b ình đ ẳng x ã h ội... Đối với n ư ớc ta nền kinh tế vận h ành theo c ơ ch ế thị tr ư ờng đ ã t ạo đ i ều kiện cho một số doanh nghiệp v à cá nhân có ti ền v ốn kỹ thuật... l àm ăn có h i ệu quả, đ ư ợc khuyến khích l àm giàu chính đ á ng, tuy nhiên, c ạnh tranh nảy sinh trong c ơ c h ế thị t rư ờng có thể dẫn đ ến những hậu quả xấu, nếu không có sự đ i ều tiết của Nh à n ư ớc, cạnh tranh sẽ dẫn đ ến t ìm m ọi mánh khoé l àm ăn theo h ư ớng "mạnh đ ư ợc, yếu thua" t h ậm chí "cá lớn nuốt cá bé" từ đ ó d ẫn đ ến kinh doanh trốn thuế, mua bán ép giá, lừa gạt, t ri ệt ti êu l ẫn nhau... đ ều l àm cho th ị trư ờng t ăng rối loạn. Cạnh tranh nh ư t h ế, một số gi àu lên nhanh chóng, song c ũng không ít
  5. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com n g ư ời r ơ i vào làm ăn thua l ỗ, phá sả n c ơ n ghi ệp l àm cho n ền kinh tế bị k ìm hãm và th ất nghiệp, phân hoá thu nhập... v à giàu n ghèo c ũng có nguồn gốc từ đ â y. Nh ư v ậy, nền kinh tế vận h ành theo c ơ ch ế thị trư ờng luôn tồn tại hai thái cực: một b ên là tích c ực đ ã t húc đ ẩy kinh tế x ã h ội phát tri ển, một b ên là tiêu c ực sẽ k ìm hãm phát tri ển kinh tế x ã h ội v à phân hoá đ ời sống các tâng lớp dân c ư . Để thúc đ ẩy m ặt t í ch cực, đ ồng thời hạn chế mặt ti êu c ực th ì đ ò i h ỏi phải có vai tr ò đ i ều tiết của Nh à n ư ớc. 1 .2. Vai trò c ủa Nh à n ư ớc trong việc đ i ều ti ết nền kinh tế thị tr ư ờng. Nh ư t rên đ ã p hân tích, v ề thực chất, c ơ ch ế thị trư ờng tự nó không đ ủ khả n ăng đ i ều chỉnh, khắc phục những khuyết tật do n ó gây ra. Đ ó l à lý do c ần phải có sự can thiệp của Nh à n ư ớc v ào quá trình v ận h ành c ủa hệ thống thị tr ư ờng t rong m ọi giai đ o ạn p hát tri ển của nó. Đ ươ ng nhiên s ự can thiệp của Nh à n ư ớc phải có một đ ịnh h ư ớng rõ ràng, h ơ n n ữa đ ư ợc thể hiện tr ên các ch ức n ăng nh ất đ ịnh. Chúng ta có thể nh ìn nh ận chức n ăng c ủa Nh à n ư ớc thông qua các vấn đ ề sau (1) M ột l à: V ới các công c ụ chính sách, Nh à n ư ớc thực hiện đ i ều tiết các quá tr ình kinh t ế vĩ mô, tạo lập môi tr ư ờng vĩ mô cho p hát tri ển bền vững nền kinh tế - x ã h ội. Thuộc hệ công cụ chính sách n ày nh ư : chính sách tài khoá, chính sách ti ền tệ, chính s ách đ ầu t ư , chính sác h phát tri ển nông thôn, chính sách xoá đ ó i gi ảm ngh èo... H ai là: Nhà n ư ớc tạo tập v à duy trì m ột h ành lang pháp lý đ ể đ i ều chỉnh các hoạt đ ộng sản xuất kinh doanh. Thực hiện ch ức n ăng này Nhà n ư ớc có thể hạn chế những ti êu c ực trong hoạt đ ộng kinh tế x ã h ội do cạnh tranh hoặc đ ộc quyền gây ra. B a là: Với t ư c ách là b ộ máy quyền lực tập trung đ ể đ i ều chỉnh sự phát triển của x ã h ội th ì Nhà n ư ớc không thể không có ch ức n ăng đ ịnh h ư ớng kinh tế đ ể h ư ớng hoạt đ ộng thị tr ư ờng v ào c ơ c ấu kinh tế v à m ục ti êu theo h ư ớng đ ã ch ọn. Bởi v ì ch ỉ có sự
  6. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com c an thi ệp của Nh à n ư ớc thông qua các đ ịnh h ư ớng phát triển v à có gi ải pháp đ ể thực hiện chúng th ì n ền kinh tế mới có thể phát t ri ển đ ạt hiệu quả cao v à lâu b ền. Bốn l à: Nhà n ư ớc có chức n ăng đ i ều tiết v à phân ph ối thu nhập, đ ảm bảo công bằng x ã h ội. Đ â y không ch ỉ l à ch ức n ăng k inh t ế m à c ả chức n ă ng xã h ội của Nh à n ư ớc. Đi ều n ày đ ư ợc lý giải bởi: b ên c ạnh những vấn đ ề kinh tế, nền kinh tế thị tr ư ờng còn phát sinh nhi ều vấn đ ề x ã h ội to lớn cần đ ư ợc giải quyết nh ư t ình tr ạng p hân hoá giàu nghèo, b ất b ình đ ẳng về t ài s ản, thu n h ập m à còn có kéo theo phân hoá xã h ội nh ư h ọc vấn, v ăn hoá, l ối sống, tệ nạn x ã h ội... nếu không có sự hạn chế bằng đ i ều tiết của Nh à n ư ớc th ì nó ngày m ột gia t ăng h ơ n. Ch ỉ có Nh à n ư ớc, với t ư c ách là c ơ q uan quyền lực tối cao của x ã h ội mới đ ủ khả n ăng đ i ều chỉnh thông qua sử dụng các công cụ chính sách của m ình. Tuy nhiên s ự tác đ ộng của Nh à n ư ớc có hiệu quả đ ến mức đ ộ n ào còn tu ỳ thuộc v ào tính h ữu hiệu của các công cụ, chính sách đ ã đ ề ra. Song trong đ i ều kiện nền kinh tế thị tr ư ờng th ì tác đ ộng của Nh à n ư ớc đ ể đ ạt tới sự b ình đ ẳng v à công b ằng tuyệt đ ối l à khó có đ ư ợc, nếu không muốn nói đ ó l à "gi ấc m ơ ". Kinh t ế t h ị trư ờng t ư b ản chủ nghĩa hay kinh tế thị tr ư ờng theo đ ịnh h ư ớng x ã h ội chủ nghĩa th ì tì nh tr ạng thất nghiệp v à đ ó i nghèo v ẫn l uôn bám ch ặt trong c ơ t h ể "x ã h ội". Tỷ lệ đ ó i nghèo gia t ă ng hay gi ảm xuống phụ thuộc nhiều yếu tố, song chỉ có kết quả khi có b ài thu ốc đ ủ liều của Nh à n ư ớc. 1 .3. S ự tồn tại khách quan của đ ó i nghèo và nguyên nhân d ẫ n đ ến ngh èo đ ó i. 1 .3.1. S ự tồn tại khách quan của ngh èo đ ó i trong s ự nghiệp phát triển kinh tế x ã h ội ở n ư ớc ta. N ghèo đ ó i là m ột hiện t ư ợng phổ biến của nền kinh tế thị tr ư ờng v à t ồn tại khách quan đ ối với mỗi quốc gia trong quá tr ình p hát tri ển. Cho d ù p hát tri ển l à m ột thách thức cấp bách tr ư ớc lo ài ng ư ời v à nh ờ phát triển có thể tạo ra những c ơ h ội t ăng
  7. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com t rư ởng, song hiện nay vẫn c òn có 1,12t ỷ ng ư ời đ ang s ống ở mức ngh èo kh ổ. Đ ặc biệt đ ối với n ư ớc ta quá tr ình chuyển sang nền k inh t ế thị trư ờng với xuất p hát đ i ểm ngh èo nàn l ạc hậu th ì tình tr ạng đ ó i nghèo càng không th ể tránh khỏi, đ ến nay n ư ớc ta c òn k ho ảng tr ên 2 tri ệu hộ thuộc diện ngh èo đ ó i và chi ếm 11% tổng số hộ trong cả n ư ớc. So với b ình quân th ế giới có tỷ lệ ngh èo đ ó i t ập trung ở nông thôn tr ên 7 0% thì ở n ư ớc ta đ i ều đ ó l ại c àng cao h ơ n, chi ếm khoảng 90% (3). Mặc d ù t ừ sau Đại hội Đ ảng to àn q u ốc lần thứ VI đ ến nay nhất l à t ừ sau khi có nghị quyết 10, hộ nông dân đ ư ợc xác đ ịnh l à đ ơ n v ị kinh tế tự chủ đ ã t húc đ ẩy sản x u ất nông nghiệp đ ạt đ ư ợc kết q u ả cao h ơ n h ẳn những thời kỳ tr ư ớc đ ó . Nh ờ vậy đ ời sống ng ư ời nông dân v à kinh t ế nông thôn n ư ớc ta dần đ i vào th ế ổn đ ịnh v à phát tri ển. Tuy nhi ên th ừa nhận v à khuyến khích các hộ phát triển sản xuất h àng hoá, t ất yếu d ẫn đ ến phát triển không đ ồng đ ều gi ữa các hộ m à tr ư ớc đ â y b ị che đ ậy mờ đ i b ởi cơ c h ế tập trung bao cấp. T ình tr ạng đ ó i nghèo k hông ch ỉ c òn là cá bi ệt m à đ ã t r ở th ành hi ện t ư ợng phổ biến v à có xu h ư ớng gia t ă ng ở n ông thôn v à các vùng khó kh ăn. Ngay c ả những v ùng đ ô t h ị, t ình tr ạng thất ngh i ệp do thiếu vốn v à thi ếu đ i ều kiện l àm ăn đ ã v à đ ang làm phát sinh m ột bộ phận hộ gia đ ì nh nghèo túng. Kho ảng ch ênh l ệch thu nhập giữa các phân tầng x ã h ội ng ày m ột nới rộng. C ùng v ới công cuộc đ ổi mới, thực h i ện mục ti êu "dân giàu, n ư ớc mạnh" do Đ ảng ta k h ởi x ư ớng, một bộ phận dân c ư v ươ n lên làm ăn có hi ệu quả trong c ơ ch ế thị t rư ờng v à trở n ên giàu có. Song bên c ạnh đ ó k hông ít ng ư ời do nhiều nguyên nhân đ ã ch ấp nhận v ào ng ư ỡng ngh èo đ ó . M ục ti êu của Đ ảng v à Nhà n ư ớc ta l à liên t ục phấn đ ấu đ ư a toàn xã h ội đ ến "công bằng v ă n minh", vì v ậy Nh à n ư ớc đ ã v à đ ang t ập trung ch ỉ đ ạo thực hiện bằng nhiều biện pháp tác đ ộng khác nhau đ ể những v ùng nghèo, dân c ư có đ ời sống khó kh ăn v ươ n lên đ ạt tới sự công bằng nhất đ ịnh trong x ã h ội. Song sự tác đ ộng của Nh à n ư ớ c không bao gi ờ đ ạt đ ư ợc nh ư m ong mu ốn. T ình tr ạng ngh èo đ ó i ở n ư ớc ta vẫn tồn tại, thậm chí đ ã t r ở th ành hi ện t ư ợng x ã h ội gay gắt.
  8. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com Đ ã đ ến lúc các quốc gia, h ơ n n ữa to àn th ế giới coi giải quyết vấn đ ề ngh èo đ ó i nh ư m ột chiến l ư ợc to àn c ầu. B ư ớc v ào t hiên n iên k ỷ mới, đ ó i nghèo v ẫn l à m ột trong những thách thức lớn nhất của nhân loại. H ư ớng tới t ươ ng lai, t ại khoá họp đ ặc b i ệt của Đ ại hội đ ồng Li ên h ợp quốc về phát triển x ã h ội, tháng 6/2000 ở Gi ơ nev ơ ( Thu ỵ Sĩ), cộng đ ồng quốc tế tiếp tục cam kết t h ực hiện m ục ti êu xoá đ ó i gi ảm ngh èo, ph ấn đ ấu đ ến n ă m 2015 gi ảm 1/2 số ng ư ời ngh èo trên th ế giới. Hội nghị cũng k êu g ọi cộng đ ồng quốc tế đ ẩy mạnh chiến dịch "tấn công v ào đ ó i nghèo" và khuyến nghị các quốc gia cần có chiến l ư ợc to àn di ện về x oá đ ó i gi ảm ngh èo. Đ ặc biệt tại hội nghị thi ên niên k ỷ đ ầu tháng 9/2000 của Li ên H ợp quốc tại Oasinht ơ n (M ỹ), một lần nữa k h ẳng đ ịnh chống đ ó i nghèo là m ột trong những mục ti êu ư u tiên c ủa cộng đ ồng quốc tế trong thế kỷ XXI. Tại hội nghị n ày, ch ủ t ịch Trần Đ ức L ươ ng, tr ư ởng đ oàn đ ại biểu Việt Nam đ ã đ ề nghị lấy thập niên đ ầu ti ên của thế kỳ XXI l àm th ập ni ên dành ư u t iên cho xoá đ ó i gi ảm ngh èo trên ph ạm vi to àn th ế giới v à đ ã đ ư ợc hội nghị đ ồng t ình cao (4) Nh ư v ậy r õ ràng, gi ải quyết vấn đ ề ngh èo đ ó i ở n ư ớc ta không chỉ l à đ ò i h ỏi về mặt x ã h ội (bao gồm chính trị, x ã h ội, đ ạo đ ức) m à còn đ ò i h ỏi của vấn đ ề kinh tế. Bởi v ì n ền kinh tế không thể t ă ng tr ư ởng một cách bền vững, mỗi khi trong x ã h ội vẫn t ồn tại lớp ng ư ời ngh èo đ ó i khá đ ô ng. 1 .3.2. Nh ững nguyên nhân d ẫn đ ến đ ó i nghèo. Đ ể có những giải pháp xoá đ ó i gi ảm ngh èo h ữu hiệu th ì tr ư ớc hết phải t ìm hi ểu nguyên nhân d ẫn đ ến ngh èo đ ó i. C ũng nh ư t h ầy thuốc muốn "bốc thuốc" đ ú ng, tr ị đ ư ợc bệnh th ì tr ư ớc hết phải "chuẩn đ oán b ệnh" cho đ ú ng. Nếu xét về nguồn gốc th ì nghèo đ ó i do n hi ều nguyên nhân d ẫn đ ến, có nguy ên nhân tác đ ộng trực tiếp nh ư ng cũng có nguyên nhân ch ỉ l à tác nhân gián ti ếp gây ra n ghèo đ ó i mà thôi. Trong "chu ỗi" nguyên nhân gây ra nghèo đ ó i ph ải kể đ ến các nguyên nhân sau:
  9. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com 1 .3.2.1. Nguyên nhân do thi ếu vốn, thiếu k i ến thức v à k ỹ thuật l àm ăn Vốn, kỹ thuật v à ki ến thức l àm ăn là chìa khoá đ ể ng ư ời ngh èo v ư ợt khỏi ng ư ỡng ngh èo đ ó i. Do không đ á p ứ ng đ ủ vốn n hi ều ng ư ời r ơ i vào th ế luẩn quẩn, l àm không đ ủ ă n ph ải đ i làm thuê, vay n ặng l ãi, bán lúa non mong đ ảm bảo cuộ c sống tối t hi ểu h àng ngày nh ư ng nguy c ơ n ghèo đ ó i v ẫn th ư ờng xuyên đ e do ạ họ. Mặt khác do thiếu kiến thức l àm ăn nên h ọ chậm đ ổi mới t ư d uy làm ăn, b ảo thủ với ph ươ ng pháp s ản xuất kém hiệu quả. Thiếu kiến thức v à k ỹ thuật l àm ăn là m ột lực cản lớn nhất h ạn ch ế t ăng thu nh ập v à cải thiện đ ời sống của hộ gia đ ì nh nghèo. 1 .3.2.2. Nguyên nhân do sinh đ ẻ nhiều nh ư ng đ ất đ ai canh tác l ại ít M ặc d ù đ ã có cu ộc vận đ ộng thực hiện ch ươ ng trình sinh đ ẻ có kế hoạch nh ư ng nhìn chung ở v ùng nông thôn, mi ền núi, v ùng d ân t ộc tỷ lệ sinh đ ẻ giảm xuống không đ áng k ể, thậm chí có n ơ i không gi ảm v à ti ếp tục gia t ăng. Sinh đ ẻ nhiều dẫn đ ến t rong m ột hộ gia đ ì nh ng ư ời l àm thì ít mà ng ư ời ă n theo thì nhi ều do đ ó t hu nh ập b ình quân th ấp, đ ời sống khó kh ăn l ại càng khó k h ă n h ơ n. M ặt khác diện tích đ ất canh tác có hạn, hệ số sử dụng đ ất ở các v ùng núi, vùng thiên tai không đ ư ợc nâng l ên s ản l ư ợng thu hoạch b ình quân có xu h ư ớng giảm xuống th ì đ i ều tất yếu sẽ dẫn đ ến ngh èo đ ó i. 1 .3.2.3. Nguyên nhân do thi ếu việc l àm. T hi ếu việc l à m bao gi ờ cũng l à yếu tố tiềm ẩn dẫn đ ến ngh èo đ ó i. Đ ặc biệt đ ối với các v ùng đ ô t h ị th ì th ất nghiệp l à đ ồng h ành v ới sự ngh èo đ ó i. Nói nh ư v ậy không có nghĩa l à tình trạng thiếu việc l àm tr ở th ành c ă n nguyên nghèo đ ó i không x ảy ra ở n ông thôn. Mà thi ếu vi ệc l àm theo mùa và không đ ủ công ăn vi ệc l àm cho nông dân đ ang luôn là m ối đ e do ạ một bộ phận hộ gia
  10. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com đ ì nh s ản xuất nông nghiệp tụt xuống bờ vực ngh èo đ ó i. B ởi vậy tạo ra việc l àm m ới bằng các nghề phụ ở nông thôn nếu đ ư ợc giải q uyết sẽ l àm t ă ng thu nh ập ch o dân c ư v à t ất yếu l à s ẽ giảm đ ư ợc ngh èo đ ó i. Đối với n ư ớc ta nền kinh tế vận h ành theo c ơ ch ế thị tr ư ờng có sự quản lý của Nh à n ư ớc theo đ ịnh h ư ớng XHCN hay giả đ ịnh một đ ịnh h ư ớng ho àn m ỹ h ơ n nhi ều th ì khuyết tật của c ơ ch ế thị tr ư ờng, tự nó không thể m ất đ i đ ư ợc, thậm chí vẫn thể hiện r ất gay gắt. Ngay tr ên th ị tr ư ờng sức lao đ ộng, nếu nh ư t r ư ớc đ â y con ng ư ời sinh ra hầu nh ư đ ã đ ư ợc đ ảm bảo về việc l àm, thì n gày nay mu ốn có việc l àm ph ải qua cạnh tranh. Những ng ư ời không có khả n ă ng cạnh tranh do sức k ho ẻ, t àn t ật, gi à yếu, thiếu k i ến thức... th ì ch ắc chắn sẽ rơ i vào tình tr ạng không có lối thoát v à nh ững ng ư ời "gặt hái" chiến bại trong cạnh tranh cũng phải ch ịu đ ựng cuộc sống bếp b ênh, nghèo đ ó i. S ự tồn tại của thất nghiệp, nhất l à trong lứa tuổi thanh n iên không nh ững l à nguyên n hân gây nghèo đ ó i cho gia đ ì nh mà còn có th ể gây nhiều ti êu c ực cho x ã h ội. T ình tr ạng thiếu việc l àm đ ang là thách th ức cho mọi quốc gia trong việc thực hiện mục ti êu xoá đ ó i gi ảm ngh èo. ở n ư ớc ta đ ể thực hiện mục ti êu xoá đ ó i gi ảm ngh èo do Đảng ta khởi x ư ớng th ì gi ải quyết việc l àm đ ang là v ấn đ ề kinh tế x ã h ội luôn nằm t rong ch ươ ng trình ngh ị sự của chính phủ. 1 .3.2.4. Nguyên nhân t ừ sức khoẻ. S ức khoẻ yếu v à do đ ó t hi ếu sức lao đ ộng với t ình tr ạng đ ó i nghèo th ư ờng có mối q uan h ệ tỷ lệ thuận. Ngh èo nàn đ ó i rách l àm cho s ức khoẻ suy giảm, ng ư ợc lại sức khoẻ yếu v à thi ếu sức lao đ ộng l à nguyên nhân c ủa sự ngh èo kh ổ. Một khi con ng ư ời k hông đ ủ sức lao đ ộng, th ư ờng dẫn đ ến khó kh ăn trong cu ộc sống v à t ất yếu ngh èo đ ó i s ẽ diễn r a. Đến l ư ợt nó khi ngh èo đ ó i đ ã n g ự trị th ì không th ể cải thiện đ ư ợc sức khoẻ tốt h ơ n. Cái vòng lu ẩn quẩn giữa sức khoẻ v à nghèo đ ó i đ ò i h ỏi phải giải quyết cả
  11. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com h ai v ấn đ ề l à: gi ảm ngh èo đ ó i và c ải thiện sức khoẻ. Để cải thiện đ ư ợc sức khoẻ của cộng đ ộng đ ặc bi ệt l à đ ối với ng ư ời có thu n h ập thấp, gia đ ì nh khó kh ă n thì m ạng l ư ới y tế v à B ảo hiểm x ã h ội có vai tr ò quyết đ ịnh. 1 .3.2.5. Nguyên nhân do h ạ tầng c ơ s ở nông thôn đ ư ợc cải thiện chậm. Do h ậu quả chiến tranh kéo d ài, thiên tai liên ti ếp xảy ra ở nhiề u vùng nên ph ần lớn đ ư ờng xá nông thôn bị t àn phá và x u ống cấp, trong khi đ ó n gu ồn kinh phí luôn thiếu v ì v ậy giao thông nông thôn nhiều n ơ i v ẫn đ ang trong tình tr ạng khó kh ă n, k hông có kh ả n ăng đ ể tu bổ hoặc l àm m ới. Nhi ều cơ s ở dịch vụ nông nghiệp tr ư ớc đ â y do h ợp tác x ã nông nghi ệp đ ảm nhận cung cấp. Song vị trí hợp tác xác nông n ghi ệp ng ày nay đ ã v à đ ang h ạn chế khả n ă ng này b ởi nguồn vốn tạo lập của hợp tác x ã r ất khó kh ă n. Nhìn chung h ợp tác nông n ghi ệp ng ày này là thi ếu kinh phí v à th ư ờng không đ ủ k h ả n ăng cung c ấp các dịch vụ nông nghiệp cho d ù h ọ có thu phí. Hạ tầng c ơ sở nông thôn đ ặc biệt quan trọng với các v ùng khí h ậu khắc nghiệt, thi ên tai th ư ờng xuyên x ảy ra. Do trạm b ơ m và kênh m ươ ng thu ỷ lợi ch ư a đ áp ứ ng đ ư ợc, n ên m ột số v ùng l ụt, mất m ùa x ảy ra th ư ờng xuyên. Vì v ậy những v ùng này thi ếu ăn v ẫn t ri ền mi ên h ết n ăm này qua n ăm khác. 1 .3.2.6. Nguyên nhân do có ng ư ời trong gia đ ì nh m ắc tệ nạn x ã h ội. T ừ khi n ư ớc ta chuyển sang nền kinh tế thị tr ư ờng, b ên c ạnh những mặt tích cực đ áng k ể th ì nh ững m ặt ti êu c ực cũng ng ày c àng rõ nét. M ột trong những mặt ti êu c ực đ ó l à s ố ng ư ời mắc tệ nạn x ã h ội ng ày càng gia t ă ng nh ư n ghi ện hút, cờ bạc, r ư ợu chè... bên c ạnh đ ó l à tình tr ạng th ươ ng m ại hoá tr àn lan xâm nh ập v ào l ĩnh vực y tế, v ăn hoá, giáo d ục l àm ch o đ ời sống x ã h ội có nh ững biểu hiện xuống cấp, đ ạo đ ức xa sút, tâm lý h ư ởng thụ t ăng lên... Đ ó l à nh ững thói h ư t ật xấu luôn tiềm t àng và phát
  12. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com s inh đ ối với những ng ư ời l ư ời nhác lao đ ộng, ă n tiêu không có k ế hoạch, không có ý thức v ươ n lên. Vì v ậy nếu họ x u ất thân t rong gia đ ì nh khó kh ă n nghèo túng thì gia đ ì nh đ ó n gày càng khó kh ă n h ơ n, còn n ếu họ xuất thân trong gia đ ì nh khá gi ả th ì gia đ ì nh h ọ ng ày càng đ i xu ống. Đ ó chính là con đ ư ờng dẫn đ ến phá sản c ơ n ghi ệp, chấp nhận cảnh bần c ùng đ ó i rách. Đ au đ ớn h ơ n n ó là sự huỷ hoại gh ê g ớm đ ạo đ ức, nhân v ă n c ủa con ng ư ời v à gây ám ả nh sự sợ h ãi cho toàn xã h ội. 1 .3.2.7. M ột số nguyên nhân khác. H ậu quả của cuộc chiến tranh lâu d ài đ ã l àm cho hàng tri ệu gia đ ì nh ít nhi ều phải lâm v ào c ảnh đ ó i nghèo, b ệnh tật (ch ất đ ộc mầu da cam, bom m ìn d ư ới đ ất...) Do ở n ơ i xa xôi, h ẻo lánh, rừng sâu, núi cao, đ ảo xa th ư ờng không có đ ư ờng ô tô v à các ph ươ ng ti ện giao thông thuận tiện cho vi ệc giao l ư u kinh t ế, v ă n hoá, xã h ội. Mặt khác do không có hoặc thiếu, chậm thông tin về các ho ạt đ ộng kinh tế, chính trị, v ăn hoá, xã h ội (Kể cả ở đ ịa ph ươ ng, khu v ực, quốc gia v à qu ốc tế). Trong khi đ ó , phong t ục tập quán v à nh ững hủ tục lạc hậu còn khá nghiêm tr ọng. T rình đ ộ dân trí, tr ình đ ộ v ă n hoá th ấp, số ng ư ời ch ư a bi ết chữ c òn nhi ều , h ạn chế khả n ă ng ti ếp thu khoa học kỹ thuật, c ách làm ăn m ới. C ác c ơ ch ế v à chính sách đ ối với ng ư ời ngh èo ch ư a đ ồng bộ, c òn ch ồng chéo với chính sách xoá đ ó i gi ảm ngh èo, đ ặc biệt l à ch ư a th ực hiện đ ư ợc chính sách x ã h ội hoá trong việc thực hiện ch ươ ng t rình xoá đ ó i gi ảm ngh èo. T ừ những nguyên nhân trên cho th ấy việc xoá đ ó i gi ảm ngh èo không ch ỉ tiến h ành riêng r ẽ một hai giải pháp n ào đ ó m à p h ải xử lý đ ồng thời tất cả các giải pháp trọng tâm, trọng đ i ểm.
  13. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com 1 .4. Khái nhi ệm v à nh ững chuẩn mực về đ ó i nghèo. Có nhi ều quan niệm khác nhau về đ ó i nghèo. Quan ni ệm chung nhất cho rằng: Đó i nghèo là tình tr ạng một bộ phận dân c ư k hông có đ ủ những nhu cầu c ơ b ản tối thiểu của cuộc sống nh ư ăn, m ặc, ở, vệ sinh, y tế, giáo dục... T ình tr ạng đ ó i nghèo ở m ỗi q u ốc gia đ ều có sự khác nhau về mức đ ộ v à số l ư ợng, thay đ ổi theo không gian v à th ời gian. Ng ư ời ngh èo c ủa quốc gia n ày có t h ể có mức sống cao h ơ n m ức sống trung b ình c ủa quốc gia khác. Bởi vậy nh ìn nh ận v à t ổ chức thực hiện vấn đ ề xoá đ ó i gi ảm n ghèo m ột cách đ ầy đ ủ v à có c ă n cứ cần tham khảo khái niệm, chỉ ti êu, chu ẩn mực đ á nh giá đ ó i nghèo c ủa thế giới. 1 .4.1. Khái ni ệm, chỉ ti êu và chu ẩn mực đ á nh giá nghèo đ ó i c ủa thế giới 1 .4.1.1. Khái ni ệm đ ó i nghèo c ủa thế giới. T h ế giới th ư ờng d ùng khái ni ệm ngh èo kh ổ m à khô ng dùng khái ni ệm đ ó i nghèo nh ư ở V iệt Nam v à nh ận đ ịnh ngh èo kh ổ t heo 4 khía c ạnh l à th ời gian, không gian, giới v à môi tr ư ờng. Về thời gian: Phần lớn ng ư ời ngh èo kh ổ có mức sống d ư ới mức "chuẩn" trong một thời gian d ài. C ũng có ng ư ời ngh èo kh ổ "tình th ế " ch ẳng hạn nh ư n h ững ng ư ời thất nghiệp, những ng ư ời mới ngh èo do suy thoái kinh t ế hoặc do thi ên tai, t ệ nạn x ã h ội, r ủi ro. Về không gian: Ngh èo đ ó i di ễn ra chủ yếu ở nông thôn n ơ i có 3/4 dân s ố sinh sống. Tuy nhi ên tình tr ạng đ ó i nghèo ở t h ành t h ị, tr ư ớc hết l à ở c ác n ư ớc đ ang phát tri ển cũng có xu h ư ớng gia t ăng. Về giới: Ng ư ời ngh èo là ph ụ nữ đ ô ng h ơ n nam gi ới. Nhiều hộ gia đ ì nh nghèo nh ất do phụ nữ l à ch ủ hộ. Trong các hộ n ghèo đ ó i do đ à n ông làm ch ủ th ì ph ụ nữ khổ h ơ n nam gi ới.
  14. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com Về môi tr ư ờng: Phần l ớn ng ư ời thuộc diện đ ó i nghèo đ ều sống ở những v ùng sinh thái kh ắc nghiệt m à ở đ ó t ình tr ạng đ ó i n ghèo và s ự xuống cấp về môi tr ư ờng đ ều đ ang ngày càng tr ầm trọng th êm. T ừ nhận dạng tr ên, Liên Hi ệp Quốc đ ư a ra hai khái ni ệm chính về đ ó i nghèo nh ư sau: N ghèo tuyệt đ ối: L à tình tr ạng một bộ phận dân c ư k hông đ ư ợc h ư ởng những nhu cầu c ơ b ản tối thiểu đ ể duy tr ì cu ộc sống. N ghèo t ươ ng đ ối: L à tình trạng một bộ phận dân c ư k hông đ ư ợc h ư ởng đ ầy đ ủ những nhu cầu c ơ b ản tối thiểu. Nhu cầu c ơ b ản tối thiểu cho c u ộc sống l à nh ững đ ảm bảo ở mức tối thiểu về ă n, m ặc, ở, y tế, giáo dục... Ngo ài nh ững đ ảm bảo tr ên, c ũng có ý k i ến cho rằng, nhu cầu tối thiểu bao gồm có quyền đ ư ợc tham gia v ào các quyết đ ịnh của cộng đ ồng. 1 .4.1.2. Ch ỉ ti êu đ á nh giá đ ó i nghèo c ủa thế g i ới. Ch ỉ ti êu đ á nh giá sự đ ó i nghèo c ủa một quốc gia bắt đ ầu từ việc vạch ra giới hạn đ ó i nghèo. Khi đ ánh giá n ư ớc gi àu, n ư ớc n ghèo, gi ới hạn đ ó i nghèo đ ư ợc biểu hiện bằng chỉ ti êu chính là thu nh ập quốc dân b ình quân đ ầu ng ư ời (GDP). M ột số nh à nghiên c ứu cho rằng, chỉ c ă n cứ v à ch ỉ ti êu thu nh ập th ì ch ư a đ ủ đ ể đ á nh giá. Vì v ậy b ên c ạnh chỉ ti êu này, t ổ ch ức hội đ ồng phát triển hải ngoại (ODC) đ ư a ra ch ỉ số chất l ư ợng vật chất của cuộc sống (PQLI). C ăn cứ đ ể đ ánh giá ch ỉ số P QLI bao g ồm 3 chỉ ti êu c ơ b ản đ ó l à: tu ổi thọ, tỷ lệ tử vong của trẻ s ơ s inh, t ỷ lệ xoá m ù ch ữ. G ần đ â y t ổ chức UNDP đ ư a ra thêm ch ỉ số phát triển con ng ư ời (HDI) bao gồm 3 chỉ ti êu sau: Tu ổi thọ, t ình tr ạng biết chữ của ng ư ời lớn, thu nhập. C ă n cứ v ào 3 ch ỉ ti êu này UNDP đ á nh giá V i ệt Nam đ ứng thứ 121/175 n ư ớc tr ên th ế giới (T ài li ệu công bố n ăm 1997). Nh ư v ậy chỉ ti êu đ ánh giá n ư ớc gi àu, n ư ớc ngh èo c ủa các quốc gia vẫn c ăn c ứ v ào ch ỉ ti êu thu nh ập quốc dân b ình quân đ ầu
  15. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com n g ư ời l à chính. Khi k ết hợp với các chỉ số PQLI hay HDI chỉ bổ s ung cho vi ệc nh ìn nh ận các n ư ớc gi àu nghèo chính xác h ơ n, k hách quan h ơ n. Về hộ ngh èo: Gi ới hạn đ ó i nghèo bi ểu hiện d ư ới hai dạng chỉ ti êu thu nh ập quốc dân b ình quân tính theo đ ầu ng ư ời nằm d ư ới giới hạn ngh èo đ ư ợc coi l à h ộ ngh èo. Quy mô nghèo t ừng v ù ng c ủa một quốc gia đ ư ợc xác đ ịnh bằng tỷ lệ số hộ ngh èo đ ó i t rên t ổng số hộ dân c ư t hu ộc v ùng ho ặc quốc gia đ ó . 1 .4.1.3. Chu ẩn mức đ ó i nghèo c ủa thế giới. Nói chung quan ni ệm của nhiều n ư ớc cho rằng hộ ngh èo có m ức thu nhập d ư ới 1/3 mức thu nhập trung b ì nh c ủa to àn xã h ội. Với quan niệm n ày, hi ện tr ên th ế giới có khoảng 1,12 tỷ ng ư ời (20%) đ ang s ống trong t ình tr ạng ngh èo kh ổ tức l à s ống d ư ới 4 20 USD ng ư ời/n ă m ho ặc 35 USD/ng ư ời/tháng m à ngân hàng th ế giới đ ã ấ n đ ịnh (2) - C ác n ư ớc phát triển: Lấy Mỹ l àm đ ại diện cho các n ư ớc phát triển. N ăm 1992 M ỹ lấy chuẩn mực một ng ư ời trong hộ có t hu nh ập b ình quân tháng d ư ới 71 USD l à ng ư ời ngh èo kh ổ (852 USD/n ăm). - C ác n ư ớc đ ang phát tri ển. Mỗi n ư ớc có một chuẩn mực khác nhau: Pakitstan l à 6 USD/ ng ư ời/ tháng, Ind onexia 6 USD/ n g ư ời/ tháng, Malayxia 28 USD/ng ư ời/tháng, N êpan 9 USD/ng ư ời/tháng. - C ũng có những n ư ớc d ùng ch ỉ ti êu Kalory/ng ư ời/ng ày nh ư B ănglađé t d ư ới 1650 kalory/ng ư ời/ng ày, các n ư ớc công n ghi ệp ở Châu Âu 2570 kalory/ng ư ời/ng ày, Châu Đ ại D ươ ng 2.660 k alory/ ng ư ời/ ng ày, Châu Phi 2.340 kalory/ng ư ời/ng ày. 1 .4.2 Khái ni ệm, chỉ ti êu và chu ẩn mực đ ánh giá h ộ đ ó i nghèo ở Việt Nam. 1 .4.2.1. Khái ni ệm.
  16. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com T ách riêng đ ó i và nghèo không khái nhi ệm chung nh ư t h ế giới. - N ghèo: là tình tr ạng một bộ phận dân c ư ch ỉ có đ i ều kiện thoả m ãn m ột phần các nhu cầu tối thiểu c ơ b ản của cuộc sống v à có m ức sống thấp h ơ n m ức sống trung b ình c ủa cộng đ ồng xét tr ên m ọi ph ươ ng di ện. Ngh èo g ồm 2 dạng: + N ghèo tuyệt đ ối: L à tình trạng một bộ phận dân c ư k hông có kh ả n ă ng tho ả m ãn các nhu c ầu tối thiểu nhằm duy tr ì cu ộc sống. Nhu cầu tối thiểu l à nh ững đ ảm bảo ở mức tối thiểu, những nhu cầu thiết yếu về ăn, m ặc v à nhu c ầu sinh hoạt h àng này g ồm v ăn hoá, y t ế, giáo dục, đ i l ại, giao tiếp. + N ghèo t ươ ng đ ối: L à tình tr ạng một bộ phậ n dân c ư c ó m ức sống d ư ới mức trung b ình c ủa cộng đ ồng tại đ ịa ph ươ ng đ ang xét. - Đ ó i: Là tình tr ạng một bộ phận dân c ư n ghèo có m ức sống d ư ới mức tối thiểu v à thu nh ập không đ ủ đ ảm bảo nhu cầu về v ật chất đ ể duy tr ì cu ộc sống. Đ ó l à nh ững hộ dân c ư h àng n ă m thi ếu ă n đ ứt bữa từ 1 đ ến 2 tháng, th ư ờng vay nợ của cộng đ ồng v à thiếu khả n ă ng chi trả. 1 .4.2.2. Ch ỉ ti êu đ á nh giá h ộ ngh èo c ủa Việt Nam. - C h ỉ ti êu chính: Thu nh ập b ình quân 1 ng ư ời một tháng (hoặc n ă m) đ ư ợc đ o b ằng chỉ ti êu giá tr ị hay hiện vật q uy đ ổi, t h ư ờng lấy l ươ ng th ực (gạo) t ươ ng ứ ng một giá trị nhất đ ịnh về giá cả. Khái nhi ệm thu nhập ở đ â y đ ư ợc hiểu l à thu nh ập thuần tuý (tổng thu trừ đ i t ổng chi phí sản xuất). Song cần nhấn mạnh chỉ t iêu thu nh ập b ình quân nhân kh ẩu tháng l à ch ỉ ti êu c ơ b ản nhất đ ể xác đ ịnh mức đ ó i nghèo. - C h ỉ ti êu ph ụ: Là dinh d ư ỡng bữa ă n, nhà ở , mặc v à các đ i ều kiện học tập chữa bệnh đ i l ại...
  17. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com 1 .4.2.3. Chu ẩn mực xác đ ịnh đ ó i nghèo c ủa Việt Nam ở n ư ớc ta, ti êu chu ẩn v à th ư ớc đ o đ ể xác đ ịnh ranh giới ngh èo đ ó i hiên n ay đ ang còn nhi ều ý kiến khác nhau. Tuy vậy c ă n cứ v à thu nh ập biểu hiện bằng tiền vẫn l à ch ỉ ti êu c ơ b ản đ ể phản ánh mức sống. B ên c ạnh đ ó d o đ i ều kiện giá cả không ổn đ ịnh n ên c ần phải sử dụng cả h ình th ức hiện vật, phổ biến l à quy ra g ạo l àm tiêu chu ẩn . Vi ệc sử dụng h ình th ức hiện vật quy ư ớc n ày có tác d ụng l à lo ại bỏ đ ư ợc yếu tố giá cả, từ đ ó c ó th ể so sánh mức thu nhập của ng ư ời dân theo thời gian v à không gian đ ơ n g i ản, thuận tiện h ơ n. Đặc biệt l à đ ối với ng ư ời ngh èo nói chung và nông dân nghèo nói r iêng, ch ỉ ti êu số l ư ợng gạo b ình quân m ột ng ư ời một tháng l à có ý ngh ĩa v à r ất thực tế bởi v ì nhu c ầu thiết yếu đ ầu ti ên là đ ảm bảo đ ủ gạo ăn. Chu ẩn mực đ ó i nghèo ở n ư ớc ta đ ư ợc quy đ ịnh tại thông báo số 1751/L ĐTBXH ngày 20/5/1997 c ủa Bộ lao đ ộng th ươ ng b ình và xã h ội nh ư s au: Hộ đ ó i: Là h ộ có mức thu nhập b ình quân đ ầu ng ư ời d ư ới 13 Kg gạo/ng ư ời/tháng, t ươ ng đ ươ ng 45 ngàn đ ồng (tính cho mọi v ùng). Hộ ngh èo: Phân theo 3 vùng có m ức thu nhập nh ư s au. - Vùng nông thôn mi ền núi hải đ ảo l à h ộ có thu nhập d ư ới 15Kg gạo/ng ư ời/tháng, t ươ ng đ ươ ng 55 ngàn đ ồng. - V ùng nông thôn đ ồng bằng trung du l à h ộ có thu nhập b ình quân d ư ới 20Kg gạo/ng ư ời/tháng, t ươ ng đ ươ ng v ới 70 ng àn đ ồng - Vùng thành th ị l à h ộ có thu nhập b ình quân d ư ới 25Kg gạo/ng ư ời/tháng, t ươ ng đ ươ ng v ới 90 ng àn đ ồng. T rong th ời kỳ 1992 - 2000 do đ i ều kiện kinh tế, x• hội của n ư ớc ta ch ư a cho phép, nên chúng ta ph ải áp dụng chuẩn ngh èo t h ấp, chủ yếu l à gi ải quyết vấn đ ề ă n (t ươ ng đ ươ ng v ới chuẩn ngh èo v ề l ươ ng th ực của quốc tế). Trong n ăm, m ư ời n ă m t ới , ph ấn
  18. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com đ ấu nâng chuẩn ngh èo lên kho ảng 1,5 - 3 l ần so với chuẩn cũ. Tr ên cơ s ở nghi ên c ứu, khảo sát thực tế v à sau khi th ảo luận thống n h ất của các bộ ng ành, đ oàn th ể trung ư ơ ng, các t ỉnh, th ành ph ố, ng ày 01/11/2000. Bộ lao đ ộng - T h ươ ng binh và x• h ội đ • b an h ành quyết đ ịnh số 1143/2000/Q Đ- L Đ TBXH đ i ều chỉnh chuẩn hộ ngh èo t ừ n ă m 2001 nh ư sau: - Vùng nông thôn mi ền núi, hải đ ảo: 80.000 đ ồng/tháng, 960.000 đ ồng/n ăm. - Vùng nông thôn đ ồng bằng: 100.000 đ ồng/tháng, 1.200.000 đ ồng/n ă m. - Vùng thành th ị: 150.0 00 đ ồng/tháng, 1.800.000 đ ồng/n ăm 1 .5. Các kênh h ỗ trợ vốn cho ng ư ời ngh èo trong đ i ều kiện ở n ư ớc ta 1 .5.1. T ổng quan về vốn. 1 .5.1.1. Khái ni ệm vốn. T rong b ộ t ư b ản, Mác đ ã k hái quát hoá ph ạm tr ù v ốn thông qua phạm tr ù t ư b ản. Theo Mác, t ư b ản l à giá tr ị m ang l ại giá t r ị thặng d ư q ua quá trình v ận đ ộng của nó (T - H - S X - H - T ) T rong đ i ều kiện hiện nay, quan đ i ểm của Mác cần hiểu nh ư s au: T h ứ nhất: T ư b ản l à giá tr ị. Đ i ều đ ó có ngh ĩa l à v ốn đ ư ợc biểu hiện bằng một l ư ợng giá trị nhất đ ịnh. T h ứ hai: Vốn l à m ột l ư ợng giá trị mang lại giá trị thặng d ư . T ức l à ch ỉ l ư ợng giá trị n ào sau quá trình đ ầu t ư s ản xuất, kinh d oanh đ em l ại giá trị thặng d ư m ới đ ư ợc gọi l à v ốn. Lư ợng giá trị "nằm im" v à "b ất đ ộng" không tạo ra giá trị thặng d ư k hông đ ư ợc gọi l à v ốn. T ừ sự nhận thức tr ên ta có th ể đ ư a ra khái nhi ệm tổng quát về vốn nh ư s au:
  19. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com Vốn l à m ột l ư ợng giá trị t ài s ản x ã h ội (t ài sản hữu h ình và tài s ản vô h ình) đ ư ợc d ùng vào đ ầu t ư k inh doanh nh ằm thu đ ư ợc hiệu quả kinh tế - x ã h ội. 1 .5.1.2. Các đ ặc tr ư ng của v ốn. T rong đ i ều kiện hiện nay vốn có các đ ặc tr ư ng sau đ â y. M ột l à: Vốn đ ư ợc biểu hiện bằng một l ư ợng giá trị thực của những t ài s ản hiện vật (nh ư n guyên nhiên v ật liệu, phụ t ùng...) đ ư ợc đ ư a vào s ử dụng đ ể sản xuất ra một l ư ợng giá trị sản phẩm khác. Tr ong tr ư ờng hợp n ày ta g ọi l à v ốn hiện vật. H ai là: Vốn đ ư ợc biểu hiện bằng tiền (Tiền giấy nội tệ, ngoại tệ, tiền v àng, và các ch ứng chỉ có giá trị nh ư t i ền) đ ư ợc đ ầu t ư k inh doanh v ới mục đ í ch sinh l ời nó. Tr ư ờng hợp n ày ta g ọi l à v ốn t ài chính. B a là: Vốn không chỉ đ ư ợc biểu hiện bằng giá trị của những t ài s ản hữu h ình nh ư v ốn hiện vật, tiền, nhân lực (gọi l à v ốn h ữu h ình) mà v ốn còn bao g ồm cả giá trị của những t ài sản vô h ình ch ẳng hạn nh ư ch ất xám, phát minh, giá trị nghệ thuật (gọi l à v ốn vô h ình) Bốn l à: Vốn l à hàng hoá đ ặc biệt đ ư ợc đ ư a vào l ư u thông trên th ị tr ư ờng vốn. Trong quá tr ình l ư u thông, v ốn sinh lời (T - T') vì v ậy vốn phải đ ư a vào l ư u thông và c ần phải tạo môi tr ư ờng cho l ư u thông v ốn (thị tr ư ờng tiền tệ, thị tr ư ờng t ài chính). N ă m là: D o ph ươ ng th ức chu chuyển, vốn có thể chia ra hai loại khác nhau đ ó l à v ốn ngắn hạn v à v ốn d ài h ạn. Vốn d ài h ạn l à v ốn có mục đ í ch s ử dụng tr ên m ột n ă m hay còn g ọi l à v ốn đ ầu t ư . 1 .5.2. V ốn cho ng ư ời ngh èo và các kênh h ỗ trợ vốn cho ng ư ời ngh èo 1 .5.2.1. Đ ặc đ i ểm vốn hỗ trợ cho ng ư ời ngh èo.
  20. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com N goài nh ững đ ặc đ i ểm chung của vốn th ì v ốn hỗ trợ cho ng ư ời ngh èo th ể hiện r õ các đ ặc đ i ểm ri êng sau: - V ốn hỗ trợ cho ng ư ời ngh èo luôn g ắn liền với sự rủi ro v à m ất vốn. Có ng ư ời đ ã n ói "c ấp vốn cho ng ư ời ngh èo là c ấ p r ủi r o". Qu ả thực, ông cha ng ày x ư a c ũng đ ã có câu "ti ền v ào nhà khó nh ư g ió vào nhà tr ống", đ a số ng ư ời ngh èo do s ử dụng vốn t rong hoàn c ảnh túng quẫn đ ã b ị đ ộng n ên hi ệu quả sử dụng vốn th ư ờng không đ ạt theo ý muốn của họ. Thậm chí do thiếu đ ó i n g ư ời n ghèo đ ã b i ến vốn hỗ trợ th ành v ốn cứu tế tức th ì cho b ản thân họ. Mặt khác, nếu rủi ro mất vốn họ th ư ờng r ơ i vào tình t r ạng "trắng tay", nợ nần, khó t ìm ra ngu ồn vốn đ ể b ù đ ắp ngo ài s ự đ ảm bảo bằng thân xác, đ ó i rách b ần c ùng. - V ốn hỗ trợ ng ư ời ngh èo cho d ù đ ư ợc thực hiện bởi một k ênh nào (trợ cấp cứu tế, cho vay, cho m ư ợn...) đ ều phải thể hiện t ính tài tr ợ của Nh à n ư ớc v à cộng đ ồng cho họ. Tr ư ờng hợp không đ ư ợc cấp bằng cứu tế th ì ph ải cho vay l ãi su ất thấp h ơ n so v ới t h ị trư ờng. Tức l à v ốn hỗ trợ cho ng ư ời ngh èo ph ải thực thi vị trí phi thị tr ư ờng. Song r õ ràng đ ể Nh à n ư ớc l àm đ ư ợc việc n ày là r ất khó. Bởi vậy phải có trách nhiệm của cộng đ ồng đ ể tạo ra nguồn vốn đ ảm bảo tính khả dụng cho ng ư ời ngh èo. Hay nói cách k hác đ ặc đ i ểm vỗn hỗ trợ cho ng ư ời ngh èo l à ngu ồn vốn tổng hợp v à đ a d ạng. - Đ ể hỗ trợ vốn cho ng ư ời ngh èo có k ết quả th ì không ch ỉ hỗ trợ vốn bằng tiền (hoặc hiện vật quy ra tiền) m à còn h ỗ trợ "v ốn" kiến thức, việc l àm, môi tr ư ờng l àm ă n và nhi ều hỗ trợ khác. Bởi vậy đ ặc đ i ểm của vốn hỗ trợ n g ư ời ngh èo có s ự vận đ ộng ăn nh ịp tổng thể các mối quan hệ kinh tế x ã h ội khác. 1 .5.2.2. Các kênh d ẫn vốn cho ng ư ời ngh èo T rung tâm c ủa bất kỳ mô h ình tài chính nào trong n ền kinh tế cũng đ ò i h ỏi hoạt đ ộng của những "k ênh d ẫn" m à thông qua đ ó , v ốn của nh ững khoản tiết kiệm sẽ chuyển th ành nh ững khoản nợ của ng ư ời sử dụng. Tuy nhi ên do nhi ều loại mô h ình tài
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

TL.01: Bộ Tiểu Luận Triết Học
207 tài liệu
1464 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
4=>1