Ích mẫu & dưỡng tâm
Người xưa có câu:
“Nhân trần, Ích mẫu đi đâu,
Để cho gái đẻ khổ đau thế này”
Ngày nay có câu:
“Đan sâm, Ích mẫu đi đâu,
Để cho tim đập yếu đau thế này?...”
Mô tả: cây Ích mẫu (Leonurus sibericus L.), thuộc họ Húng (Lamiaceae
- Labiateae). Cỏ cao khoảng 1 mét, thân vuông. Phiến lá xẻ sâu thành 3 - 5 thùy
hẹp, có lông thưa, nhất là ở mặt dưới. Chùm hoa ở nách lá, hoa cao 5 - 6 mm, có 5
răng, có ít lông, vành hoa màu đỏ, cao 15 - 20 mm, môi trên rộng, môi dưới ngắn
hơn, 4 tiểu nhị. Bế quả to 2 mm, có 3 cạnh.
Thành phần: toàn cây chứa stachidrin, leonurin; trái chứa rutin. Có tính
làm mạnh tử cung (uterotnic), co rút tử cung, điều hòa kinh nguyệt, hạ huyết áp,
lợi tiểu, giải nhiệt, phấn dương, kháng khuẩn, chống vi khuẩn trái rạ (in vitro).
Bộ phận dùng: cả cây (thân, lá, hoa, bột). Thu hoạnh lúc cây sắp trổ hoa.
Phơi khô.
Tính vị: vị cay, hơi đắng, tính hàn. Quy kinh can và tâm.
Theo kinh nghiệm y học cổ truyền, Ích mẫu có tác dụng hoạt huyết, thông
kinh, sáng mắt, ích tinh, lợi tim.
Chủ trị: dùng hột (Sung úy tử:) trị phong nhiệt nhiễm vào huyết, điều kinh.
Dùng cả cây (Ích mẫu thảo): trị nhọt lở, tiêu thủy, trị mọi bệnh do thai sản
gây ra:
- Ứ huyết, biểu hiện như bế kinh, ít kinh, vô kinh, đau bụng sau sinh; sưng
và đau do chấn thương ngoài: dùng Ích mẫu thảo với Đương quy, Xuyên khung,
Xích thược. Cũng có thể dùng riêng Ích mẫu thảo.
- Ít nước tiểu hoặc phù: dùng Ích mẫu thảo với Bạch mao căn.
Liều dùng: ngày dùng 8 - 16 g.
Cách bào chế: khi cây trổ hoa sắp nở, nhổ cả cây (rễ, thân, lá, hoa quả) rửa
sạch để ráo, dùng cối chày giã nhỏ bỏ vào nồi đất, đổ ngập nước trên 10 cm nấu
nhừ, còn lại 1/3 nước, thì lấy ra lọc kỹ, cô lại thành cao đặc.
Cũng có thể thu hái về rửa sạch, băm nát, tẩm rượu hoặc tẩm giấm sao vàng
(dùng trong thuốc thang). Cao đặc (1 ml = 10 g dược liệu khô).
Nghiên cứu tác dụng mới của Ích mẫu: nhiều công trình nghiên cứu mới
trong khoảng 10 năm nay, chứng minh Ích mẫu có tính giảm nhu cầu oxy của tim
nơi người bị thiếu máu cơ tim, có tính tạo mạch tân sinh cho nơi bị nghẽn mạch
máu ở tim hay mạch vành và có tính ổn định tim mạch khi tim mạch lâm vào tình
trạng thiếu máu. Một số nghiên cứu đã được cấp bản quyền quốc tế chế ra thuốc trị
chứng thiếu máu não, nhồi máu cơ tim từ Ích mẫu và vài dược thảo khác như Đan
sâm, Đương quy… có tác dụng tăng cường tuần hoàn máu, kích thích mạch tân
sinh khi bị nghẽn mạch máu và ngăn ngừa cơn đau tim do thiếu máu cơ tim, nghẽn
mạch máu não…
DS. PHAN BẢO AN - LY. ĐINH BÁ LUYỆN
Lá Xa kê
Thứ bảy, 29/05/2010, 06:32 GMT+7
Lá Xa kê úa rụng
HỎI: Hiện nay, ở xóm tôi người ta đồn rằng lá Sa kê khô nấu nước
uống trừ được bá bệnh như: mát gan, xơ gan, ung thư gan... Gia đình tôi
cũng có nấu nước và bỏ đường phèn lợ lợ để trong tủ lạnh uống rất ngon!
Vậy, xin Tòa soạn cho biết uống như thế lâu ngày có lợi hay hại cho sức
khỏe? Mong Tòa soạn cho biết về vấn đề nêu trên. Bạn Chí H.
(xz@yahoo.com) còn hỏi: Uống trà xanh 0 độ, Trà dr Thanh thay trà có giải
nhiệt tốt hơn trà thường không?