Kế toán chi phí và doanh thu hoạt động sản xuất kinh doanh

Chia sẻ: Lan Xi Chen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:62

Thêm vào BST

Báo xấu

52
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chi phí sản xuất kinh doanh là biểu hiện bằng tiền toàn bộ các khoản hao phí về lao động sống, lao động vật hoá và các chi phí cần thiết khác mà doanh nghiệp đã chi ra để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh trong một thời kỳ nhất định. Chi phí sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp phát sinh thường xuyên trong suốt quá trình tồn tại và hoạt động của doanh nghiệp. Nhưng để phục vụ cho yêu cầu quản lý chi phí sản xuất kinh doanh phải được tập hợp theo từng thời kỳ: tháng, quý, năm.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kế toán chi phí và doanh thu hoạt động sản xuất kinh doanh

Ch−¬ng VI : KÕ to¸n chi phÝ -Doanh thu ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh I. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh 1. Nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh 1.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ph¸t sinh th−êng xuyªn trong suèt qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Nh−ng ®Ó phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i ®−îc tËp hîp theo tõng thêi kú: th¸ng, quý, n¨m. 1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp gåm nhiÒu lo¹i víi tÝnh chÊt kinh tÕ , môc ®Ých, c«ng dông vµ yªu cÇu qu¶n lý kh¸c nhau. §Ó h¹ch to¸n ®óng ®¾n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®¸p øng ®−îc c¸c yªu cÇu cña qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn ph©n lîi chi phÝ theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau. 1.2.1 Ph©n lo¹i chi phÝ theo chøc n¨ng ho¹t ®éng Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp bao gåm: a. Chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh t¹i c¸c ph©n x−ëng, tæ, ®éi, bé phËn s¶n xuÊt g¾n liÒn víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. Chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm c¸c kho¶n môc chi phÝ c¬ b¶n sau: * Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Lµ toµn bé chi phÝ nguyªn liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, vËt liÖu kh¸c...®−îc sö dông trùc tiÕp ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm. * Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Lµ c¸c kho¶n chi phÝ ph¶i tr¶ cho nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm nh− tiÒn l−¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp, c¸c kho¶n b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn trÝch theo tiÒn l−¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. * Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt ngo¹i trõ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, nh©n c«ng trùc tiÕp nh−: chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý ph©n x−ëng, chi phÝ CCDC phôc vô s¶n xuÊt, chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh dïng cho s¶n xuÊt, chi phÝ dÞch vô phôc vô s¶n xuÊt ... Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸ch nµy gióp qu¶n lý ®Þnh møc chi phÝ, cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. b. Chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt Chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ doanh nghiÖp ph¶i chi ra ®Ó thùc hiÖn viÖc tiªu thô s¶n phÈm hµng hãa, cung cÊp dÞch vô vµ qu¶n lý bé m¸y kinh doanh cña doanh nghiÖp. C¨n cø vµo chøc n¨ng ho¹t ®éng chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt ®−îc chia thµnh: * Chi phÝ b¸n hμng: Lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c phôc vô cho qu¸ tr×nh b¶o qu¶n vµ tiªu thô hµng ho¸. Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: Lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c kho¶n chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c phôc vô cho qu¸ tr×nh qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng SXKD cña doanh nghiÖp 1.2.2 Ph©n lo¹i chi phÝ theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ. Toµn bé c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®−îc chia thµnh c¸c yÕu tè sau: - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu: Bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh cña daonh nghiÖp. - Chi phÝ c«ng nh©n: Bao gåm toµn bé sè tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho nh©n viªn, tiÒn trÝch b¶o hiÓm y tÕ, b¶o hiÓn x· héi vµ kinh phÝ c«ng ®oµn cña nh©n viªn. - Chi phÝ khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh: Bao gåm toµn bé sè trÝch khÊu hao cña nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. - Chi phÝ dÞch vô mua .;ngoμi: Bao gåm toµn bé sè tiÒn tr¶ cho c¸c dÞch vô mua ngoµi phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doamh cña doanh nghiÖp nh− tiÒn ®iÖn, n−íc...
- Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Lµ toµn bé chi phÝ kh¸c dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ngoµi bèn yÕu tè chi phÝ nãi trªn. Ph©n lo¹i chi phÝ theo tiªu thøc nµy cho biÕt kÕt cÊu, tû träng cña tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó lËp b¶n thuyÕt minh b¸o c¸o tµI chÝnh, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ cho kú sau. 1.2.3 Ph©n theo ph−¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ vµ ®èi t−îng chÞu chi phÝ. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh bao gåm: - Chi phÝ trùc tiÕp: Lµ nh÷ng chi phÝ cã quan hÖ trùc tiÕp ®Õn viÖc s¶n xuÊt, kinh doanh mét lo¹i s¶n phÈm, mét ho¹t ®éng kinh doanh nhÊt ®Þnh. Víi nh÷ng chi phÝ nµy khi ph¸t sinh kÕ to¸n c¨n cø vµo sè liÖu chøng tõ kÕ to¸n ®Ó ghi trùc tiÕp cho tõng ®èi t−îng chÞu chi phÝ. - Chi phÝ gi¸n tiÕp: Lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, nhiÒu ho¹t ®éng kinh doanh trong kú cña doanh nghiÖp. §èi víi nh÷ng chi phÝ nµy khi ph¸t sinh kÕ to¸n ph¶i tËp hîp chung, sau ®ã tÝnh to¸n, ph©n bæ cho tõng ®èi t−îng liªn quan ®Õn theo tiªu thøc phï hîp. Ph©n lo¹i chi phÝ theo c¸ch nµy gióp x¸c ®Þnh ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi t−îng ®−îc ®óng ®¾n vµ hîp lý. 1.2.4 Ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi quan hÖ víi møc ®é ho¹t ®éng. Theo tiªu thøc nµy chi phÝ s¶n xuÊt chia lµm 2 lo¹i: - BiÕn phÝ: Lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ thay ®æi vÒ tæng sè, tû lÖ víi sù thay ®æi cña møc ®é ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. Thuéc lo¹i chi phÝ nµy bao gåm: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, tiÒn l−¬ng nh©n viªn tr¶ theo s¶n phÈm, gi¸ vèn cña hµng b¸n ... - §Þnh phÝ: Lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè khi møc ®é ho¹t ®éng thay ®æi trong ph¹m vi phï hîp. §Þnh phÝ trong c¸c doanh nghiÖp gåm: chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, tiÒn l−¬ng nh©n viªn tr¶ theo thêi gian... - Chi phÝ hçn hîp: Lµ c¸c chi phÝ bao gåm c¶ yÕu tè ®Þnh phÝ vµ biÕn phÝ. ë møc ®é ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh chi phÝ hçn hîp thÓ hiÖn c¸c ®Æc ®iÓm cña ®Þnh phÝ, nÕu qu¸ møc ®ã nã thÓ hiÖn ®Æc tÝnh cña biÕn phÝ. Thuéc lo¹i chi phÝ hçn hîp nµy cã chi phÝ cña ®iÖn tho¹i, Fax... Ph©n lo¹i chi phÝ theo c¸ch nµy gióp ph©n tÝch t×nh h×nh tiÕt kiÖm chi phÝ vµ x¸c ®Þnh c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó h¹ thÊp chi phÝ ®¬n vÞ . 2. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt 2.1 §èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt 2.1.1 §èi t−îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu lo¹i víi néi dung kinh tÕ, c«ng dông, ®Þa ®IÓm ph¸t sinh kh¸c nhau. Do ®ã ®Ó h¹ch to¸n ®óng ®¾n chi phÝ s¶n xuÊt cÇn x¸c ®Þnh nh÷ng ph¹m vi, giíi h¹n mµ chi phÝ s¶n xuÊt cÇn tËp hîp- ®èi t−îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. X¸c ®Þnh ®èi t−îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ khau ®Çu tiªn, cÇn thiÕt cho c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Doanh nghiÖp chØ cã thÓ tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt nÕu x¸c ®Þnh ®èi t−îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi ®Æc ®IÓm s¶n xuÊt, yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. §Ó x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi t−îng tËp hîp chi phÝ cÇn c¨n cø vµo ®Æc ®IÓm tæ chøc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Þa ®IÓm ph¸t sinh chi phÝ, môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ, yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Tõ nh÷ng c¨n cø nãi trªn, ®èi t−îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ: tõng ph©n x−ëng, bé phËn, ®éi s¶n xuÊt hoÆc toµn doanh nghiÖp, tõng giai ®o¹n céng nghÖ hoÆc toµn bé qui tr×nh c«ng nghÖ, tõng s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng, tõng nhãm s¶n phÈm hoÆc bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm.
TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi t−îng qui ®Þnh cã t¸c dông phôc vô tèt cho viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt, h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kÞp thêi, chÝnh x¸c. 2.1.2 Ph−¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ë c¸c doanh nghiÖp th−êng ph¸t sinh nhiÒu lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau. Nh÷ng chi phÝ nµy cã liªn quan ®Õn mét hau nhiÒu ®èi t−îng tËp hîp chi phÝ. §Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh x¸c chóng ta cã thÓ sö dông mét trong hai ph−¬ng ph¸p sau: - Ph−¬ng ph¸p ghi trùc tiÕp lµ ph−¬ng ph¸p ¸p dông khi chi phÝ s¶n xuÊt cã quan hÖ trùc tiÕp víi tõng ®èi t−îng tËp hîp chi phÝ riªng biÖt. Ph−¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶I tæ chøc viÖc ghi chÐp ban ®Çu theo ®óng ®èi t−îng, trªn c¬ së ®ã kÕ to¸n tËp hîp sè liÖu theo tõng ®èi t−îng liªn quan µ ghi trùc tiÕp vµo sæ kÕ to¸n theo ®óng ®èi t−îng. Ph−¬ng ph¸p ghi trùc tiÕp ®¶m b¶o viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh x¸c. - Ph−¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp: lµ ph−¬ng ph¸p ¸p dông khi chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan víi nhiÒu ®èi t−îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt mµ kh«ng thÓ tæ chøc viÖc ghi chÐp ban ®Çu riªng rÏ theo tõng ®èi t−îng ®−îc. Theo ph−¬ng ph¸p nµy doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu cho c¸c chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ ®Ó kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ. Sau ®ã ph¶i chän tiªu thøc ph©n bæ ®Ó tÝnh to¸n, ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp cho c¸c ®èi t−îng cã liªn quan mét c¸ch hîp lý nhÊt vµ ®¬n gi¶n thñ tôc tÝnh to¸n ph©n bæ. Qu¸ tr×nh ph©n bæ gåm hai b−íc: - X¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ (H) Tæng sè chi phÝ cÇn ph©n bæ HÖ sè ph©n bæ chi phÝ ------------------------------- = Tæng tiªu thøc ph©n bæ - TÝnh sè chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi t−îng: Chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi t−îng = Tiªu thøc ph©n bæ cña tõng ®èi t−îng x HÖ sè ph©n bæ chi phÝ 2.2 KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt 2.2.1 KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp c¨n cø c¸c chøng tõ xuÊt kho ®Ó tÝnh gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp vµ tËp hîp theo c¸c ®èi t−îng ®· x¸c ®Þnh. ViÖc tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cã thÓ thùc hiÖn theo ph−¬ng ph¸p ghi trùc tiÕp hoÆc ph−¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp theo c¸c tiªu chuÈn nh−: ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu, chi phÝ kÕ ho¹ch, khèi l−îng s¶n phÈm s¶n xuÊt... §Ó tËp hîp chÝnh x¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, kÕ to¸n cÇn x¸c ®Þnh trÞ gi¸ nguyªn liÖu, vËt liÖu thùc tÕ xuÊt sö dông cho bé phËn s¶n xuÊt ®· lÜnh nh−ng cuèi kú ch−a sö dông hÕt vµ gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi (nÕu cã) ®Ó lo¹i ra khái chi phÝ trong kú. Chi phÝ nguyªn vËt TrÞ gi¸ nguyªn vËt TrÞ gi¸ nguyªn TrÞ gi¸ phÕ liÖu liÖu trùc tiÕp thùc = liÖu ®−a vµo sö - vËt liÖu cßn l¹i - thu håi (nÕu cã) tÕ trong kú dông cuèi kú §Ó h¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 621 - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp. KÕt cÊu tµi kho¶n 621: Bªn nî: - TrÞ gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm trong kú. Bªn cã: - TrÞ gi¸ nguyªn liÖu, vËt liÖu sö dông kh«ng hÕt ®−îc nhËp l¹i kho - KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp v−ît trªn møc b×nh th−êng vµo TK 632 - KÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ trÞ gi¸ nguyªn liÖu, vËt liÖu thùc sö dông cho s¶n xuÊt, kinh doanh trong kú vµo c¸c tµi kho¶n cã liªn quan ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Tµi kho¶n 621 kh«ng cã sè d− cuèi kú. Tr×nh tù h¹ch to¸n: * Tr−êng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn. - Khi xuÊt kho nguyªn liÖu, vËt liÖu sö dông cho s¶n xuÊt, c¨n cø phiÕu xuÊt kho kÕ to¸n ghi: Nî TK 621 -Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp. Cã TK 152 - Nguyªn liÖu, vËt liÖu. - Khi mua nguyªn liÖu, vËt liÖu ®−a th¼ng vµo bé phËn s¶n xuÊt. + Tr−êng hîp doanh nghiÖp tÝnh thuÕ. Nî TK 133 -ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®−îc khÊu trõ.(TK 1331) Cã TK 111 -TiÒn mÆt Cã TK 112 -TiÒn göi ng©n hµng. + Tr−êng hîp doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc nguyªn vËt liÖu sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, c¨n cø ho¸ ®¬n b¸n hµng kÕ to¸n ghi: Nî TK 621 - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp. Cã TK 111 - TiÒn mÆt Cã TK 112 - TiÒn göi ng©n hµng - Cuèi kú, nguyªn vËt liÖu sö dông kh«ng hÕt nhËp kho; phÕ liÖu thu håi, kÕ to¸n ghi: Nî TK 152 -Nguyªn liÖu, vËt liÖu. Nî TK 111 -TiÒn mÆt Cã TK 621 - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp. - Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp v−ît trªn møc b×nh th−êng vµo TK 632, kÕ to¸n ghi: Nî TK 632 -Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 621 - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp. - Cuèi kú x¸c ®Þnh chi phÝ nguyªn vËt liÖu sö dông cho tõng ®èi t−îng tËp hîp chi phÝ ( Ph©n x−ëng, s¶n phÈm, ...), kÕ to¸n ghi: Nî TK 154 -Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang. Cã TK 621 - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp. * Tr−êng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. - Cuèi kú c¨n cø biªn b¶n kiÓm kª vËt t− kÕ to¸n x¸c ®Þnh trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trong kú ghi. Nî TK 621 - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp Cã TK 611 - Mua hµng - KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp cho c¸c ®èi t−îng sö dông, kÕ to¸n ghi: Nî TK 631 - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt Cã TK 621 - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp. * Sæ kÕ to¸n sö dông: NÕu ®¬n vÞ sö dông h×nh thøc kÕ to¸n nhËt ký chøng tõ, ®Ó tËp hîp chi phÝ kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp sö dông b¶ng kª sè 4 - TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph©n x−ëng ®Ó tæng hîp sè ph¸t sinh bªn nî TK 621. B¶ng kª sè 4 ®−îc lËp trªn c¬ së sè liÖu cña “B¶ng ph©n bæ nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô dông cô”. C¬ së ®Ó lËp b¶ng ph©n bæ nµy lµ c¸c chøng tõ xuÊt kho vËt liÖu, vµ hÖ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ h¹ch to¸n víi gi¸ thùc tÕ cña tõng lo¹i vËt liÖu trªn b¶ng kª sè 3. Sè liÖu tæng hîp trªn b¶ng kª 4 lµ c¬ së ®Ó ghi vµo NKCT sè 7.
2.2.2. KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶I tr¶, ph¶I thanh to¸n cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm nh− tiÒn l−¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp th−êng ®−îc tÝnh cho tõng ®èi t−îng chÞu chi phÝ cã liªn quan. Tr−êng hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t−îng mµ kh«ng h¹ch to¸n trùc tiÕp ®−îc th× tËp hîp chung, sau ®ã ph©n bæ cho c¸c ®èi t−îng chÞu chi phÝ theo c¸c tiªu ChuÈn nh−: chi phÝ tiÒn c«ng ®Þnh møc, giê c«ng ®Þnh møc, sè giê lµm viÖc thùc tÕ... §Ó h¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp kÕ to¸n sö dông TK 622 -Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Tµi kho¶n 622 ph¶n ¸nh chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp tham gia vµo s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. KÕt cÊu cña TK 622. Bªn nî: TËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp tham gia s¶n xuÊt: TiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l−¬ng ph¸t sinh trong kú cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt Bªn cã: - KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp v−ît trªn møc b×nh th−êng vµo TK 632 - KÕt chuyÓn ( ph©n bæ ) chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo tµi kho¶n liªn quan ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. TK 622 kh«ng cã sè d− cuèi kú. Tr×nh tù h¹ch to¸n: - Hµng th¸ng, c¨n cø vµo b¶ng ph©n bæ tiÒn l−¬ng vµ BHXH, ghi nhËn sè tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, kÕ to¸n ghi: Nî TK 622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Cã TK 334 - Ph¶i tr¶ nh©n viªn. - Hµng th¸ng, c¨n cø vµo b¶ng ph©n bæ tiÒn l−¬ng vµ BHXH, ghi nhËn kho¶n b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn trÝch cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt (PhÇn doanh nghiÖp cho ng−êi lao ®éng h¹ch to¸n vµo chi phÝ), kÕ to¸n ghi: Nî TK 622 -Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Cã TK 338 -Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c. (Chi tiÕt TK 3382, TK 3383, TK 3384) - Khi trÝch tr−íc tiÒn l−¬ng nghØ phÐp cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, l−¬ng ngõng s¶n xuÊt theo mïa vô, kÕ to¸n ghi : Nî TK 622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Cã TK 335 - Chi phÝ tr¶ tr−íc - Khi c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt nghØ phÐp, ngõng s¶n xuÊt theo mïa vô, kÕ to¸n ghi : Nî TK335 - Chi phÝ tr¶ tr−íc Cã TK 334 - Ph¶i tr¶ nh©n viªn. - Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp v−ît trªn møc b×nh th−êng vµo TK 632, kÕ to¸n ghi: Nî TK 632 -Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 621 - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp. - Cuèi kú, tÝnh to¸n, ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo c¸c tµi kho¶n liªn quan theo ®èi t−îng tËp hîp chi phÝ: + NÕu doanh nghiÖp ¸p dông ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn, kÕ to¸n ghi: Nî TK 154 -Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang. Cã TK 622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. + NÕu doanh nghiÖp ¸p dông ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú, kÕ to¸n ghi: Nî TK 631 - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt Cã TK 622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. * Sæ kÕ to¸n: NÕu ®¬n vÞ sö dông h×nh thøc kÕ to¸n nhËt ký chøng tõ, ®Ó tËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt kÕ to¸n sö dông b¶ng kª sè 4 - TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph©n x−ëng ®Ó tæng hîp
sè ph¸t sinh Bªn nî TK 622. B¶ng kª sè 4 ®−îc lËp trªn c¬ së sè liÖu cña “B¶ng ph©n bæ tiÒn l−¬ng vµ b¶o hiÓm x· héi”. C¬ së ®Ó lËp b¶ng ph©n bæ tiÒn l−¬ng vµ b¶o hiÓm x· héi lµ c¸c b¶ng thanh to¸n l−¬ng, thanh to¸n lµm ®ªm, lµm thªm giê vµ tû lÖ trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn. Sè liÖu tæng hîp trªn b¶ng kª 4 lµ c¬ së ®Ó ghi vµo NKCT sè 7. 2.2.3 KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc phôc vô, qu¶n lý s¶n xuÊt trong ph¹m vi c¸c ph©n x−ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt nh−: chi phÝ vÒ tiÒn l−¬ng (tiÒn c«ng) ph¶I tr¶ nh©n viªn qu¶n lý ph©n x−ëng, chi phÝ vÒ vËt liÖu, c«ng cô dông cô dïng cho qu¶n lý ph©n x−ëng, chi phÝ khÊu hao TSC§... Chi phÝ s¶n xuÊt chung th−êng h¹ch to¸n riªng theo tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ sau ®ã míi ph©n bæ cho c¸c ®èi t−îng chÞu chi phÝ theo c¸c tiªu ChuÈn hîp lý nh−: ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt chung, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp... KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung ®−îc thùc hiÖn trªn tµi kho¶n 627 -Chi phÝ s¶n xuÊt chung. TK 627 ®−îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ phôc vô s¶n xuÊt, kinh doanh ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm. KÕt cÊu TK 627. Bªn nî - Chi phÝ s¶n xuÊt chung thùc tÕ ph¸t sinh trong kú. Bªn cã - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung - Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh kh«ng ph©n bæ ®−îc ghi nhËn vµo gi¸ vèn hµng b¸n trong kú do møc s¶n xuÊt thùc tÕ thÊp h¬n c«ng suÊt b×nh th−êng cña m¸y mãc thiÕt bÞ - KÕt chuyÓn (ph©n bæ) chi phÝ s¶n xuÊt chung vµo c¸c tµi kho¶n liªn quan ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. TK 627 kh«ng cã sè d− cuèi kú. TK 627 ®−îc chi tiÕt thµnh 6 TK cÊp hai ®Ó theo dâi, ph¶n ¶nh riªng tõng néi dung chi phÝ. TK 6271 -Chi phÝ nh©n viªn ph©n x−ëng: Ph¶n ¶nh c¸c chi phÝ vÒ tiÒn l−¬ng, c¸c kho¶n b¶o hiÓm ph¶I tr¶ cho nh©n viªn ph©n x−ëng. TK 6272 -Chi phÝ vËt liÖu: ph¶n ¶nh chi phÝ vËt liÖu xuÊt dïng chung cho ph©n x−ëng. TK 6273 -Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt: Ph¶n ¶nh chi phÝ vÒ c«ng cô, dông cô xuÊt dïng cho ph©n x−ëng. TK 6274 -Chi phÝ khÊu hao TSC§: Ph¶n ¶nh chi phÝ khÊu hao TSC§ bé phËn s¶n xuÊt. TK 6277 -Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: ph¶n ¶nh c¸c kho¶n chi phÝ mua ngoµi nh−: tiÒn ®IÖn, tiÒn n−íc, ®iin tho¹i... phôc vô cho ho¹t ®éng cña ph©n x−ëng, bé phËn s¶n xuÊt. TK 6278 -Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: ph¶n ¶nh c¸c chi phÝ b»ng tiÒn ngoµi c¸c kho¶n chi phÝ ®· kÓ trªn phôc vô cho ho¹t ®éng cña ph©n x−ëng, bé phËn s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, tµi kho¶n 627 cã thÓ më thªm mét sè TK cÊp hai ®Ó ph¶n ¶nh mét sè néi dung (yÕu tè) cho chi phÝ ho¹t ®éng cña ph©n x−ëng, hoÆc bé phËn s¶n xuÊt theo yªu cÇu qu¶n lý cña tõng ngµnh kinh doanh, tõng doanh nghiÖp. Tr×nh tù h¹ch to¸n: - Khi tÝnh tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng, c¸c kho¶n phô cÊp ph¶i tr¶ nh©n viªn ph©n x−ëng, kÕ to¸n c¨n cø vµo “B¶ng ph©n bæ tiÒn l−¬ng vµ b¶o hiÓm x· héi”, ghi: Nî TK 627 -Chi phÝ s¶n xuÊt chung (TK 6271) Cã TK 334 -Ph¶i tr¶ nh©n viªn - TrÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tiÒn l−¬ng cña nh©n viªn ph©n x−ëng, kÕ to¸n c¨n cø vµo “B¶ng ph©n bæ tiÒn l−¬ng vµ b¶o hiÓm x· héi”, ghi: Nî TK 627 -Chi phÝ s¶n xuÊt chung (TK 6271) Cã TK 338 -Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c
( Chi tiÕt TK 3382,3383,3384) - C¨n cø vµo “B¶ng ph©n bæ nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô dông cô”, ghi nhËn nguyªn vËt liÖu dïng chung cho toµn ph©n x−ëng (doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn), kÕ to¸n ghi: Nî TK 627- Chi phÝ s¶n xuÊt chung (TK 6272) Cã TK 152 -Nguyªn liÖu, vËt liÖu - Ghi nhËn nguyªn vËt liÖu dïng chung cho toµn ph©n x−ëng (doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p KK§K), kÕ to¸n ghi: Nî TK 627- Chi phÝ s¶n xuÊt chung (TK 6272) Cã TK 611 –mua hµng - C¨n cø vµo “B¶ng ph©n bæ nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô dông cô”, ghi nhËn c«ng cô, dông cô dïng cho ho¹t ®éng ë ph©n x−ëng s¶n xuÊt, kÕ to¸n ghi: + Tr−êng hîp céng cô, dông cô cã gÝa trÞ nhá, khi xuÊt dïng kÕ to¸n ph©n bæ 100% gi¸ trÞ cña tµi s¶n, c¨n cø vµo phiÕu xuÊt kho ghi: Nî TK 627 -Chi phÝ s¶n xuÊt chung (TK 6273) Cã TK 153 -C«ng cô, dông cô (TK 1531) + Tr−êng hîp c«ng cô, dông cô xuÊt dïng mét lÇn cã gi¸ trÞ lín, kÕ to¸n ph¶i ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ nh»m môc ®Ých æn ®Þnh chi phÝ, kÕ to¸n ghi: Nî TK 1421, 242 Cã TK 153 -C«ng cô, dông cô (TK 1531) Khi ph©n bæ gi¸ trÞ c«ng cô, dông cô vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung hµng th¸ng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 627 -Chi phÝ s¶n xuÊt chung (TK 6273) Cã TK 142 -Chi phÝ tr¶ tr−íc (TK 1421) - C¨n cø vµo b¶ng ph©n bæ khÊu hao TSC§ phôc vô cho s¶n xuÊt s¶n phÈm, kÕ to¸n ghi: Nî TK 627 -Chi phÝ s¶n xuÊt chung (TK 6274) Cã TK 214 -Hao mßn TSC§ - Chi phÝ ®iÖn, n−íc, thuª nhµ x−ëng vµ c¸c chi phÝ dÞch vô mua ngoµi kh¸c thuéc ph©n x−ëng s¶n xuÊt, kÕ to¸n ghi: Nî TK 627 -Chi phÝ s¶n xuÊt chung (TK 6277) Nî TK 133 -ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®−îc khÊu trõ (TK 1331) Cã TK 111 -TiÒn mÆt Cã TK 112 -TiÒn göi ng©n hµng. - Khi ph¸t sinh chi phÝ b»ng tiÒn dïng cho s¶n xuÊt , kÕ to¸n ghi: Nî TK 627 -Chi phÝ s¶n xuÊt chung(TK 6278) Cã TK 111- TiÒn mÆt Cã TK 112-TiÒn göi ng©n hµng - Tr−êng hîp doanh nghiÖp thùc hiÖn trÝch tr−íc hoÆc ph©n bæ dÇn chi phÝ söa ch÷a lín TSC§; ®Þnh kú tÝnh hoÆc ph©n bæ vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung trong kú, kÕ to¸n ghi: Nî TK 627- Chi phÝ s¶n xuÊt chung Cã TK 1421, 242, 335 - Cuèi kú x¸c ®Þnh l·i tiÒn vay ph¶i tr¶ ®−îc vèn ho¸ cho tµi s¶n s¶n xuÊt dë dang, ghi: Nî TK 627- Chi phÝ s¶n xuÊt chung Cã TK 111, 112, 335 - NÕu ph¸t sinh c¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n ghi: Nî TK 111, 112, 152... Cã TK 627- Chi phÝ s¶n xuÊt chung. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh kh«ng ph©n bæ ®−îc ghi nhËn vµo gi¸ vèn hµng b¸n trong kú do møc s¶n xuÊt thùc tÕ thÊp h¬n c«ng suÊt b×nh th−êng cña m¸y mãc thiÕt bÞ, kÕ to¸n ghi: Nî TK 632 -Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 627-Chi phÝ s¶n xuÊt chung - Cuèi kú, tÝnh ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung vµ kÕt chuyÓn vµo tµi kho¶n liªn quan. + NÕu doanh nghiÖp ¸p dông ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 154 -Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK 627-Chi phÝ s¶n xuÊt chung + NÕu doanh nghiÖp ¸p dông ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú, kÕ to¸n ghi: Nî TK 631 -Gi¸ thµnh s¶n xuÊt Cã TK 627-Chi phÝ s¶n xuÊt chung * Sæ kÕ to¸n: KÕ to¸n sö dông b¶ng kª sè 4. Sau ®ã c¨n cø sè liÖu trªn b¶ng kª sè 4 ®Ó ghi vµo NKCT sè 7, ghi cã TK 627. 2.2.3 KÕ to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt -KiÓm kª ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang a. KÕ to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt Trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt ®· h¹ch to¸n theo tõng kho¶n môc kÕ to¸n ph¶i tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµm c¬ së tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt thïy thuéc vµo ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n cña hµng tån kho mµ doanh nghiÖp ¸p dông. * Tr−êng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn. KÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ®Ó tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô ë nh÷ng doanh nghiÖp ¸p dông ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn trong h¹ch to¸n hµng tån kho. KÕt cÊu cña tµi kho¶n 154. Bªn nî: Chi phÝ nguyªn liÖu vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung thùc tÕ ph¸t sinh trong kú Bªn cã: - TrÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi, gi¸ trÞ s¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a ®−îc. - Gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· chÕ t¹o xong chuyÓn b¸n hoÆc nhËp kho. Sè d− bªn nî: Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú. TK 154 ®−îc h¹ch to¸n chi tiÕt theo tõng ®èi t−îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Ngoµi ra kÕ to¸n cßn sö dông c¸c tµi kho¶n cã liªn quan kh¸c nh− tµi kho¶n 155 - Thµnh phÈm, TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n... Tr×nh tù h¹ch to¸n: - Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung thùc tÕ ph¸t sinh trong kútheo tõng ®èi t−îng tËp hîp chi phÝ, kÕ to¸n ghi: Nî TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang. Cã TK 621 - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Cã TK 622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Cã TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung TrÞ gi¸ s¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a ®−îc b¾t båi th−êng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1388) Nî TK 334 - Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn Cã TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang. Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm hoµn thµnh nhËp kho trong kú, ghi: Nî TK 155 - Thµnh phÈm Cã TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang. Trong tr−êng hîp s¶n phÈm s¶n xuÊt xong b¸n th¼ng, ghi: Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang. - VÒ sæ kÕ to¸n: trong h×nh thøc kÕ to¸n nhËt kú chøng tõ kÕ to¸n sö dông nhËt ký chøng tõ sè 7 ®Ó tæng hîp toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè ph¸t sinh bªn Cã cña tµi kho¶n liªn quan ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh nh−: TK 142, TK 152, TK 153, TK 154, TK 214, TK 241, TK 334, TK 335, TK 338, TK 621, TK 622, TK 627, TK 631... NhËt ký chøng tõ sè 7 gåm ba phÇn:
+ PhÇn I: tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh toµn doanh nghiÖp. PhÇn nµy ph¶n ¸nh toµn bé sè ph¸t sinh bªn Cã cña tµi kho¶n liªn quan ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh. C¬ së ghi phÇn I lµ c¸c b¶ng ph©n bæ, c¸c nhËt ký chøng tõ vµ c¸c chøng tõ cã liªn quan. Sè liÖu tæng céng cña PhÇn I ®−îc dïng ®Ó ghi sæ c¸i. + PhÇn II: chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè: phÇn nµy ph¶n ¸nh 7 yÕu tè chi phÝ lµ: nguyªn liÖu vµ vËt liÖu, ®éng lùc; tiÒn l−¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp, b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn; khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh; chi phÝ dÞch vô mua ngoµi; chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn. C¬ së ghi phÇn II lµ c¸c chøng tõ kÕ to¸n, b¶ng kª, sæ chi tiÕt, c¸c nhËt ký chøng tõ 1, 2, 5... + PhÇn III: lu©n chuyÓn néi bé kh«ng tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. C¬ së ghi phÇn III: sè liÖu phÇn I trªn nhËt ký chøng tõ sè 7.
* Tr−êng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. KÕ to¸n sö dông TK 631 - gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®Ó ph¶n ¸nh tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. KÕt cÊu TK 631: Bªn nî: - Gi¸ trÞ cña s¶n phÈm dë dang ®Çu kú. - Chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh trong kú Bªn cã: - Gi¸ trÞ cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú kÕt chuyÓn vµo TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang. - Gi¸ thµnh s¶n phÈm nhËp kho kÕt chuyÓn vµo TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n TK 631 kh«ng cã sè d− cuèi kú. Ngoµi ra kÕ to¸n cßn sö dông tµi kho¶n 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ thùc tÕ cña s¶n phÈm, lao vô dë dang cuèi kú. KÕt cÊu cña tµi kho¶n 154 Bªn nî: KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang cuèi kú. Bªn cã: KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ®Çu kú. Sè d− bªn nî: Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang cuèi kú. Tr×nh tù h¹ch to¸n: §Çu kú kÕ to¸n kÕt chuyÓn chi phÝ thùc tÕ cña s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang ghi: Nî TK 631 - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt Cã TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh trong kú, kÕ to¸n ghi: `Nî TK 631 - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt Cã TK 621 - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Cã TK 622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Cã TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung C¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª thùc tÕ kÕ to¸n x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ghi: Nî TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK 631 - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt TÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm hoµn thµnh, kÕ to¸n ghi: Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 631 - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt b.KiÓm kª ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt do qu¸ tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt liªn tôc vµ xen kÏ lÉn nhau nªn ë thêi ®iÓm cuèi kú th−êng cã s¶n phÈm s¶n xuÊt dë dang. S¶n phÈm dë dang lµ khèi l−îng s¶n phÈm, c«ng viÖc cßn ®ang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn, ®ang n»m trªn d©y truyÒn c«ng nghÖ hoÆc ch−a ®Õn kú thu ho¹ch. Nh− vËy, chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp trong kú kh«ng chØ liªn quan ®Õn nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc ®· hoµn thµnh trong kú mµ cßn kiªn quan ®Õn s¶n phÈm dë dang cuèi kú. §Ó tÝnh chÝnh x¸c gi¸ thµnh s¶n phÈm, mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng lµ ph¶i ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c s¶n phÈm dë dang cuèi kú. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kï lµ tÝnh to¸n x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ s¶n xuÊt mµ s¶n phÈm dë dang cuèi kú ph¶i chÞu. §Ó ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cÇn kiÓm kª x¸c ®Þnh chÝnh x¸c khèi l−îng s¶n phÈm dë dang thùc cã t¹i mét thêi ®iÓm, thêi gian thèng nhÊt trong doanh nghiÖp. Cã nh− vËy sè liÖu míi kh«ng bÞ trïng vµ sãt. MÆt kh¸c doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc møc ®é chÕ biÕn hoµn thµnh cña s¶n phÈm dë dang. Tïy thuéc ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, tû träng cña c¸c chi phÝ tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, yªu cÇu tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp mµ kÕ to¸n cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang sau:
§¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (hoÆc theo nguyªn vËt liÖu chÝnh) Theo ph−¬ng ph¸p nµy chØ tÝnh cho s¶n phÈm dë dang cuèi kú phÇn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp hoÆc nguyªn vËt liÖu chÝnh, cßn c¸c chi phÝ kh¸c tÝnh cho thµnh phÈm chÞu.
C«ng thøc tÝnh: Chi phÝ cña s¶n Chi phÝ ph¸t Chi phÝ cña phÈm dë dang + NVLTT ph¸t Khèi l−îng ®Çu kú sinh trong kú s¶n phÈm = x s¶n phÈm dë dang Khèi l−îng s¶n Khèi l−îng s¶n dë dang cuèi cuèi kú phÈm hoµn + phÈm dë dang kú thµnh cuèi kú Tr−êng hîp doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu liªn tôc gåm nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ kÕ tiÕp nhau th× s¶n phÈm d¬ dang ë giai ®o¹n c«ng nghÖ sau ®−îc ®¸nh gi¸ theo chi phÝ nöa thµnh phÈm cña giai ®o¹n c«ng nghÖ tr−íc ®ã. Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cã −u ®iÓm lµ tÝnh to¸n ®¬n gi¶n, khèi l−îng c«ng viÖc Ýt. Tuy nhiªn ph−¬ng ph¸p nµy cã nh−îc ®iÓm lµ kÕt qu¶ kh«ng chÝnh x¸c cao v× chØ cã mét kho¶n chi phÝ. Do vËy, ®©y lµ ph−¬ng ph¸p chØ thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp chiÕm tû träng lín trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt, khèi l−îng s¶n phÈm dë dang Ýt vµ kh«ng biÕn ®éng nhiÒu gi÷a cuèi kú víi ®Çu kú. ThÝ dô:T¹i nhµ m¸y A cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt kiÓu song song, quy tr×nh s¶n xuÊt tiÕn hµnh qua 2 ph©n x−ëng s¶n xuÊt liªn tôc. S¶n phÈm lµm dë ®Çu th¸ng ®−îc ®¸nh gi¸ ë ph©n x−ëng 1 lµ 300.000.000 ®ång, ë ph©n x−ëng 2 lµ 250.000.000 ®ång. Chi phÝ s¶n xuÊt trong th¸ng ®−îc tËp hîp nh− sau: T¹i ph©n x−ëng 1: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: 700.000.000 ®ång Chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c : 200.000.000 ®ång T¹i ph©n x−ëng 2: Nöa thµnh phÈm cña ph©n x−ëng 1 chuyÓn sang : 1.000.000.000 ®ång Chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c : 210.000.000 ®ång KÕt qu¶ s¶n xuÊt trong th¸ng nh− sau: T¹i ph©n x−ëng 1 s¶n xuÊt ®−îc 80 nöa thµnh phÈm chuyÓn c¶ sang ph©n x−ëng 2 ®Ó tiÕp tôc s¶n xuÊt, cßn l¹i 20 s¶n phÈm lµm dë. T¹i ph©n x−ëng 2 s¶n xuÊt ®−îc 70 thµnh phÈm, cßn l¹i 30 s¶n phÈm lµm dë. H·y x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú cña tõng ph©n x−ëng theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Gi¸ trÞ SPDD 300.000.000 + 700.000.000 = x 20 = 200.000.000 cuèi kú cña PX1 (80 + 20) 250.000.000 + 1.000.000.000 Gi¸ trÞ SPDD = cuèi kú cña PX2 (70 + 30) x 30 = 375.000.000 §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú theo ph−¬ng ph¸p −íc tÝnh s¶n phÈm hoμn thμnh t−¬ng ®−¬ng Theo ph−¬ng ph¸p nµy s¶n phÈm dë dang cuèi kú ph¶i chÞu toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt trong kú theo møc ®é hoµn thµnh. Ph−¬ng ph¸p tÝnh nh− sau:
- §èi víi nh÷ng chi phÝ ná vµo mét lÇn ngay tõ ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh− nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, nguyªn vËt liÖu chÝnh: Chi phÝ cña s¶n Chi phÝ ph¸t phÈm dë dang + sinh trong kú Chi phÝ cña ®Çu kú Khèi l−îng s¶n phÈm = x s¶n phÈm dë dang cuèi kú Khèi l−îng s¶n Khèi l−îng s¶n dë dang cuèi phÈm hoµn + phÈm dë dang kú thµnh cuèi kú - §èi víi nh÷ng chi phÝ bá dÇn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh− chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung th× tÝnh cho s¶n phÈm dë dang cuèi kú theo møc ®é hoµn thµnh. Chi phÝ cña s¶n Chi phÝ phÈm dë dang + ph¸t sinh Khèi l−îng Chi phÝ cña ®Çu kú trong kú s¶n phÈm s¶n phÈm = x dë dang dë dang cuèi Khèi l−îng s¶n Khèi l−îng s¶n cuèi kú t−¬ng kú phÈm hoµn + phÈm dë dang cuèi ®−¬ng s¶n thµnh kú t−¬ng ®−¬ng s¶n phÈm hoµn phÈm hoµn thµnh thµnh Trong ®ã: Khèi l−îng s¶n phÈm dë dang Khèi l−îng s¶n Tû lÖ chÕ biÕn ®· hoµn cuèi kú t−¬ng ®−¬ng s¶n phÈm = phÈm dë dang x thµnh hoµn thµnh cuèi kú §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú theo khèi l−îng s¶n phÈm hoµn thµnh t−¬ng ®−¬ng cã −u ®iÓm lµ kÕt qu¶ chÝnh x¸c nh−ng khèi l−îng tÝnh to¸n nhiÒu. Do vËy ph−¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp chiÕm tû träng kh«ng lín l¾m trong toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt. ThÝ dô: T¹i doanh nghiÖp P tiÕn hµnh s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm A. S¶n phÈm lµm dë ®Çu th¸ng, vµ chi phÝ s¶n xuÊt trong th¸ng ®−îc tËp hîp theo c¸c kho¶n môc chi phÝ nh− sau: (§¬n vÞ tÝnh : 1.000 ®ång) Chi phÝ s¶n xuÊt cña Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t Kho¶n môc SPDD ®Çu th¸ng sinh trong th¸ng 1. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh 580.000 3.920.000 2. Chi phÝ vËt liÖu phô 149.000 523.000 3.Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp 352.350 1.454.750 4.Chi phÝ s¶n xuÊt chung 92.100 361.500 Céng 1.153.450 6.259.250 KÕt qu¶ s¶n xuÊt trong th¸ng nh− sau: Hoµn thµnh nhËp kho 400 thµnh phÈm, cßn l¹i 50 s¶n phÈm lµm dë møc ®é hoµn thµnh 40%. BiÕt chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh bá vµo mét lÇn ban ®Çu, cßn nh÷ng chi phÝ kh¸c bá vµo dÇn theo møc ®é gia c«ng s¶n xuÊt.
H·y x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú theo ph−¬ng ph¸p −íc tÝnh s¶n l−îng hoµn thµnh t−¬ng ®−¬ng S¶n phÈm dë dang cuèi kú tÝnh quy ®æi theo s¶n l−îng s¶n phÈm hoµn thµnh t−¬ng ®−¬ng: 50 x 40% = 20 Chi phÝ NVL chÝnh 580.000 + 3.920.000 tÝnh cho SPDD = x 50 = 500.000 cuèi kú 400 +50 Chi phÝ NVL phô 149.000 + 523.000 x 20 = 32.000 tÝnh cho SPDD = cuèi kú 400 +20 Chi phÝ NC trùc tiÕp 332.350 + 1.454.750 tÝnh cho SPDD cuèi = x 20 = 85.100 kú 400 +20 Chi phÝ SX chung tÝnh cho 92.100 + 361.500 = x 20 = 21.600 SPDD cuèi kú 400 +20 Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú = 638.700 §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú theo chi phÝ s¶n xu©t ®Þnh møc Theo ph−¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n c¨n cø khèi l−îng s¶n phÈm dë dang vµ chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm ë tõng ph©n x−ëng, giai ®o¹n ®Ó tÝnh ra chi phÝ cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú. Chi phÝ s¶n xuÊt = Chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh x Sè l−îng s¶n phÈm lµm dë cuèi kú møc ë tõng c«ng ®o¹n lµm dë ë c«ng ®o¹n ®ã Ph−¬ng ph¸p nµy chØ thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph−¬ng ph¸p ®Þnh møc. 2. 3 TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 2.3.1 §èi t−îng tÝnh gi¸ thµnh Trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp kÕ to¸n cÇn tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cho tõng ®èi t−îng tÝnh gi¸ thµnh. §Ó tÝnh chÝnh x¸c gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn sö dông ®óng ®èi t−îng, kú tÝnh gi¸ thµnh vµ chän ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi ®èi t−îng tÝnh gi¸ thµnh. §Ó x¸c ®Þnh ®èi t−îng tÝnh gi¸ thµnh cÇn c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm, c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, tÝnh chÊt cña s¶n phÈm vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Do ®ã ®èi t−îng tÝnh gi¸ thµnh cô thÓ trong c¸c doanh nghiÖp cã thÓ lµ: - Tõng s¶n phÈm, c«ng viÖc, ®¬n ®Æt hµng ®· hoµn thµnh. - Tõng chi tiÕt, bé phËn s¶n phÈm. §èi t−îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n tæ chøc c¸c b¶ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, lùa chän ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp, tæ chøc c«ng nghÖ tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp lý, phôc vô viÖc kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh. §èi t−îng tÝnh gi¸ thµnh cã néi dung kh¸c víi ®èi t−îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nh−ng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Mèi quan hÖ ®ã thÓ hiÖn ë viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i sö dông sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp. Ngoµi ra mét ®èi t−îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ bao gåm nhiÒu ®èi t−îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
§Ó phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kÕ to¸n cßn ph¶i x¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh. Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi kú bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh cÇn tiÕn hµnh c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c ®èi t−îng tÝnh gi¸ thµnh. X¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp sÏ gióp cho viÖc tæ chøc c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo khoa häc, hîp lý, ®¶m b¶o cung cÊp sè liÖu vÒ gi¸ thµnh s¶n phÈm kÞp thêi, trung thùc. Trªn c¬ së ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm, chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp mµ cã thÓ ¸p 1 trong 3 tr−êng hîp sau. - Tr−êng hîp tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu, chu kú s¶n xuÊt ng¾n vµ xen kÏ liªn tôc th× kú tÝnh gi¸ thµnh lµ hµng th¸ng. - Tr−êng hîp s¶n xuÊt mang tÝnh chÊt thêi vô (s¶n xuÊt n«ng nghiÖp), chu kú s¶n xuÊt dµi th× kú tÝnh gi¸ thµnh lµ hµng n¨m hay kÕt thóc mïa, vô. - Tr−êng hîp tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc hoÆc hµng lo¹t theo ®¬n ®Æt hµng, chu kú s¶n xuÊt dµi, s¶n phÈm hoÆc hµng lo¹t s¶n phÈm chØ hoµn thµnh khi kÕt thóc chu kú s¶n xuÊt th× kú tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp lµ thêi ®iÓm mµ s¶n phÈm vµ hµng lo¹t s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. 2.3.2 C¸c ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®IÓm cña tõng ®èi t−îng tÝnh gi¸ thµnh, mèi quan hÖ gi÷a ®èi t−îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t−îng tÝnh gi¸ thµnh mµ cã nhiÒu ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh kh¸c nhau. C¸c ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh chñ yÕu th−êng ®−îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt gåm: a. Ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n (ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp) Ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, khÐp kÝn tõ khi ®−a nguyªn vËt liÖu vµo s¶n xuÊt cho tíi khi hoµn thµnh s¶n phÈm, mÆt hµng s¶n phÈm Ýt, khèi l−îng lín, Chu kú ng¾n, kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi kú b¸o c¸o. Theo ph−¬ng ph¸p nµy gi¸ thµnh s¶n phÈm ®−îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp trong kú, chi phÝ cña s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú. C«ng thøc tÝnh: Tæng gi¸ Chi phÝ cña s¶n Chi phÝ s¶n Chi phÝ cña s¶n thµnh s¶n = phÈm dë dang + xuÊt trong - phÈm dë dang phÈm ®Çu kú kú cuèi kú Tæng gi¸ th¸nh s¶n phÈm Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm = Khèi l−îng s¶n phÈm hoµn thµnh ThÝ dô: T¹i doanh nghiÖp s¶n xuÊt B quy tr×nh s¶n xuÊt gi¶n ®¬n khÐp kÝn, chu kú s¶n xuÊt ng¾n. §èi t−îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ to¸n bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm B. §èi t−îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm B ®· hoµn thµnh. Trong th¸ng 3 n¨m 2006 cã tµi liÖu sau: 1 -Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú ®−îc ®¸nh gi¸ nh− sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: 525.000.000 ®ång - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: 93.000.000 ®ång - Chi phÝ s¶n xuÊt chung : 139.500.000 ®ång Céng : 757.500.000 ®ång 2 -Chi phÝ s¶n xuÊt trong th¸ng ®· ®−îc tËp hîp nh− sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: 2.475.000.000 ®ång - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: 717.000.000 ®ång - Chi phÝ s¶n xuÊt chung : 1.075.500.000 ®ång Céng : 4.267.500.000 ®ång 3 -Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú ®−îc ®¸nh gi¸ nh− sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: 600.000.000 ®ång - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: 90.000.000 ®ång - Chi phÝ s¶n xuÊt chung : 45.000.000 ®ång
Céng : 735.000.000 ®ång Trong th¸ng hoµn thµnh 200 s¶n phÈm B nhËp kho. Doanh nghiÖp ¸p dông ph−¬ng ph¸p t×nh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n. Theo ph−¬ng ph¸p nµy gi¸ thµnh s¶n phÈm B hoµn thµnh ®−îc tÝnh theo b¶ng tÝnh gi¸ thµnh sau: B¶ng tÝnh gi¸ thµnh S¶n phÈm: B - Th¸ng 3 n¨m 2006 S¶n l−îng : 200 s¶n phÈm §¬n vÞ tÝnh : 1.000 ®ång Chi phÝ s¶n Chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt Tæng gi¸ thμnh Gi¸ thμng Kho¶n môc xuÊt SPDD ®Çu tËp hîp trong SPDD cuèi th¸ng ®¬n vÞ th¸ng th¸ng 1. Chi phÝ NVL trùc tiÕp 525.000 2.475.000 600.000 2.400.000 12.000 2.Chi phÝ N.C trùc tiÕp 93.000 717.000 90.000 720.000 3.600 3.Chi phÝ s¶n xuÊt 139.500 1.075.500 45.000 1.170.000 5.850 chung Céng 757.500 4.267.500 735.000 4.290.000 21.450 b. Ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n b−íc. Ph−¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p kiÓu liªn tôc, s¶n phÈm ph¶I tr¶I qua nhiÒu giai ®o¹n chÕ biÕn liªn tôc kÕ tiÕp nhau, nöa thµnh phÈm giai ®o¹n tr−íc lµ ®èi t−îng tiÕp tôc s¶n phÈm ë giai ®o¹n sau. * §Æc ®iÓm kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh ph©n b−íc. − §èi t−îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong tr−êng hîp nµy lµ tõng c«ng ®o¹n, tõng bé phËn (ph©n x−ëng) kh¸c nhau cña doanh nghiÖp. − §èi t−îng tÝnh gi¸ thµnh: ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t−îng tÝnh gi¸ thµnh cßn phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm qui tr×nh c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt sö dông s¶n phÈm. Trong tr−êng hîp nµy ®èi t−îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ thµnh phÈm hay nöa thµnh phÈm. Do cã sù kh¸c nhau vÒ ®èi t−îng tÝnh gi¸ thµnh nªn ph−¬ng ph¸p nµy cã hai ph−¬ng ¸n nh− sau: * Ph−¬ng ¸n tÝnh gi¸ thµnh ph©n b−íc cã tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm. Theo ph−¬ng ¸n nµy kÕ to¸n ph¶I lÇn l−ît tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm cña giai ®o¹n tr−íc kÕt chuyÓn sang giai ®o¹n sau mét c¸ch tuÇn tù ®Ó tiÕp tôc tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm ë giai ®o¹n sau, c¨n cø nh− vËy cho ®Õn khi tÝnh ®−îc gi¸ thµnh thµnh phÈm ë giai ®o¹n cuèi cïng. Tr×nh tù tÝnh gi¸ thµnh thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau: Giai ®o¹n1 Giai ®o¹n 2 Giai ®o¹n n Zb¸n thµnh phÈm Zb¸n thµnh phÈm Chi phÝ NVL chÝnh G§1chuyÓn sang G§1chuyÓn sang + + + Chi phÝ chÕ biÕn Chi phÝ chÕ biÕn Chi phÝ chÕ biÕn http://www.ebook.edu.vn Tæng Z vµ Z ®¬n vÞ 137 G§1 Tæng Z vµ Z ®¬n vÞ G§2 Tæng Z vµ Z ®¬n vÞ thµnh phÈm
ViÖc kÕt chuyÓn tuÇn tù chi phÝ tõ giai ®o¹n tr−íc sang giai ®o¹n sau cã thÓ theo sè tæng hîp hoÆc theo tõng kho¶n môc gi¸ thµnh. Tæng gi¸ Tæng gi¸ Chi phÝ s¶n Chi phÝ s¶n Chi phÝ s¶n thµnh nöa = thµnh nöa + xuÊt dë dang + xuÊt trong kú - xuÊt dë dang thµnh phÈm thµnh phÈm ®Çu kú giai giai ®o¹n i cuèi kú giai giai ®o¹n i giai ®o¹n (i-1) ®o¹n i ®o¹n i Ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n b−íc cã tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm gióp tÝnh ®−îc gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm ë tõng giai ®o¹n s¶n xuÊt, thuËn tiÖn cho h¹ch to¸n nöa thµnh phÈm nhËp kho. ThÝ dô: t¹i nhµ m¸y A cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu song song, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tr¶i qua ba ph©n x−ëng chÕ biÕn liªn tôc. Trong th¸ng 3 n¨m 200N cã tµi liÖu sau: B¶ng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph©n x−ëng §¬n vÞ tÝnh : 1.000 ®ång Kho¶n môc chi phÝ Chi phÝ NVL Chi phÝ N.C trùc Chi phÝ s¶n xuÊt Tæng chi phÝ s¶n N¬i ph¸t trùc tiÕp tiÕp chung xuÊt sinh chi phÝ 1. Ph©n x−ëng 1 2.000.000 235.000 517.000 2.752.000 2. Ph©n x−ëng 2 - 258.000 559.000 817.000 3. Ph©n x−ëng 3 - 290.000 580.000 870.000 Céng 2.000.000 783.000 1.656.000 4.439.000 §Çu th¸ng kh«ng cã s¶n phÈm lµm dë; KÕt qu¶ s¶n xuÊt trong th¸ng nh− sau: - Ph©n x−ëng 1 s¶n xuÊt 90 nöa thµnh phÈm, cßn 10 s¶n phÈm lµm dë, møc ®é hoµn thµnh lµ 40%. - Ph©n x−ëng 2 nhËn 90 nöa thµnh phÈm cña ph©n x−ëng 1 tiÕp tôc s¶n xuÊt ®−îc 80 nöa thµnh phÈm, cßn 10 s¶n phÈm lµm dë, møc ®é hoµn thµnh lµ 60%. - Ph©n x−ëng 3 nhËn 80 nöa thµnh phÈm cña ph©n x−ëng 2 tiÕp tôc s¶n xuÊt hoµn thµnh 65 thµnh phÈm nhËp kho, cßn 15 s¶n phÈm lµm dë, møc ®é hoµn thµnh lµ 50%. Yªu cÇu: H·y x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú cña tõng ph©n x−ëng theo ph−¬ng ph¸p −íc tÝnh s¶n l−îng hoµn thµnh t−¬ng ®−¬ng. BiÕt chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bá vµo mét lÇn ban ®Çu, cßn c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c bá vµo dÇn theo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. TÝnh gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ nöa thµnh phÈm c¸c ph©n x−ëng theo ph−¬ng ph¸p kÕt chuyÓn tuÇn tù tõng kho¶n môc chi phÝ. Tr×nh tù tÝnh to¸n nh− sau: TÝnh to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú ë ph©n x−ëng 1 Chi phÝ nguyªn 2.000.000 vËt liÖu trùc = x 10 = 200.000 tiÕp (90 + 10) 235.000 Chi phÝ nh©n = x 4 = 10.000 c«ng trùc tiÕp (90 + 4) 138 517.000 Chi phÝ s¶n xuÊt = xx 44 = 22.000 chung
(90 + 4)
B¶ng tÝnh gi¸ thµnh S¶n phÈm : Nöa thµnh phÈm P -PX1 S¶n l−îng : 90 §¬n vÞ tÝnh : 1.000 ®ång Chi phÝ s¶n Chi phÝ s¶n Chi phÝ s¶n Tæng gi¸ Gi¸ Kho¶n môc xuÊt cña xuÊt ph¸t sinh xuÊt cña thµnh thµnh SPDD ®Çu trong th¸ng SPDD cuèi ®¬n vÞ th¸ng th¸ng 1. Chi phÝ NVL trùc tiÕp - 2.000.000 200.000 1.800.000 20.000 2.Chi phÝ N.C trùc tiÕp - 235.000 10.000 225.000 2.500 3.Chi phÝ s¶n xuÊt chung - 517.000 22.000 495.000 5.500 Céng - 2.752.000 232.000 2.520.000 28.000 TÝnh to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú ë ph©n x−ëng 2 Chi phÝ nguyªn vËt = 20.000 x 10 = 200.000 liÖu trùc tiÕp Chi phÝ nh©n = 43.000 c«ng trùc tiÕp 258.000 = 2.500 x 10 + x 6 (80 + 6) (80 + 6) = 94.000 Chi phÝ s¶n xuÊt 559.000 chung = 5.500 x 10 + x 6 B¶ng tÝnh gi¸ thµnh S¶n phÈm : Nöa thµnh phÈm P - PX2 S¶n l−îng : 80 §¬n vÞ tÝnh : 1.000 ®ång Kho¶n môc CPSX Chi phÝ s¶n xuÊt trong th¸ng Chi phÝ s¶n xuÊt DD cuèi DD th¸ng Tæng gi¸ Gi¸ ®Çu PX1 PX1 thµnh thµnh th¸ng chuyÓn PX2 Céng chuyÓn PX2 Céng ®¬n vÞ sang sang 1. Chi phÝ NVLTT - 1.800.000 - 1.800.000 200.000 - 200.000 1.600.000 20.000 2. Chi phÝ NCTT - 225.000 258.000 483.000 25.000 18.000 43.000 440.000 5.500 3. Chi phÝ SXC - 495.000 559.000 1.054.000 55.000 39.000 94.000 960.000 12.000 Céng - 2.520.000 817.000 3.337.000 280.000 57.000 337.000 3.000.000 37.500 TÝnh to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú ë ph©n x−ëng 3 Chi phÝ nguyªn = 20.000 x 15 = 300.000 vËt liÖu trùc tiÕp 290.000 Chi phÝ nh©n = 5.500 x 15 + x 7,5 = 112.500 c«ng trùc tiÕp (65 + 7,5) Chi phÝ s¶n xuÊt 580.000 chung = 12.000 x 15 + x 7,5 = 240.000 140
(65 + 7,5) Gi¸ thµnh thùc tÕ cña nöa thµnh phÈm P do ph©n x−ëng 3 s¶n xuÊt trong th¸ng ®−îc tÝnh theo b¶ng tÝnh gi¸ thµnh sau: B¶ng tÝnh gi¸ thµnh S¶n phÈm : Thµnh phÈm P - PX3 S¶n l−îng : 65 §¬n vÞ tÝnh : 1.000 ®ång Kho¶n môc Chi Chi phÝ s¶n xuÊt trong th¸ng Chi phÝ s¶n xuÊt DD cuèi phÝ th¸ng Tæng gi¸ Gi¸ SXDD PX2 chuyÓn PX2 thµnh thµnh ®Çu sang PX3 Céng chuyÓn PX3 Céng ®¬n vÞ th¸ng sang 1.C.phÝ NVL TT - 1.600.000 - 1.600.000 300.000 - 300.000 1.300.000 20.000 2. C.phÝ NC TT - 440.000 290.000 730.000 82.500 30.000 112.500 617.500 9.500 3. Chi phÝ SXC - 960.000 580.000 1.540.000 180.000 60.000 240.000 1.300.000 20.000 Céng - 3.000.000 870.000 3.870.000 562.500 90.000 652.500 3.217.500 49.500 * Ph−¬ng ¸n tÝnh gi¸ thµnh ph©n b−íc kh«ng tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm. Theo ph−¬ng ¸n nµy ®èi t−îng tÝnh gi¸ thµnh lµ thµnh phÈm ë giai ®o¹n c«ng nghÖ cuèi cïng. Do vËy ®Ó tÝnh gi¸ thµnh chØ cÇn tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt cña tõng giai ®o¹n n»m trong thµnh phÈm. Tr×nh tù tÝnh gi¸ thµnh thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau: Giai ®o¹n 1 Giai ®o¹n 2 Giai ®o¹n n Chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt giai ®o¹n 1 giai ®o¹n 2 giai ®o¹n n Chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt cña giai ®o¹n 1 cña giai ®o¹n 2 cña giai ®o¹n n trong thµnh trong thµnh trong thµnh phÈm phÈm phÈm Gi¸ thµnh thµnh phÈm ThÝ dô: Sö dông sè liÖu ®· cho ë thÝ dô trªn