Kết quả tạo hình bàng quang mới bằng hồi tràng qua 16 trường hợp tại Bệnh viện Việt Tiệp Hải Phòng

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 3 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KẾT QUẢ TẠO HÌNH BÀNG QUANG MỚI BẰNG HỒI TRÀNG<br /> QUA 16 TRƯỜNG HỢP TẠI BỆNH VIỆN VIỆT TIỆP HẢI PHÒNG<br /> Phạm Văn Yến*, Nguyễn Công Bình<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Ung thư bàng quang hay gặp ở nam giới. Với ung thư đã xâm lấn, cắt bàng quang toàn bộ tạo<br /> hình bằng ruột là phương pháp điều trị cơ bản.<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Đánh giá kết quả phẫu thuật cắt bàng quang toàn bộ, tạo hình bàng quang theo<br /> phương pháp Camey cải tiến tại bệnh viện Việt Tiệp hải phòng.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Mô tả tiến cứu 16 bệnh nhân ung thư bàng quang giai đoạn<br /> muộn chưa có di căn hạch được phẫu thuật cắt toàn bộ bàng quang, tạo hình bàng quang bằng ruột theo Camey<br /> cải tiến tại bệnh viện Việt Tiệp Hải Phòng từ tháng 1/2005 đến tháng 12/2011.<br /> Kết quả: Tuổi trung bình của bệnh nhân: 63,2 ± 8; Số ngày điều trị trung bình: 29,07 ± 6,06; Thời gian<br /> phẫu thuật trung bình: 244 phút ± 23 phút. Kết quả phẫu thuật: Thời gian cắt bàng quang: 90 ± 15 phút; Thời<br /> gian tạo hình bàng quang:155 ± 15 phút; Lượng máu mất trong mổ: khoảng 300ml – 350ml; Thể tích bàng<br /> quang đo ngay trong mổ: trung bình 160ml. Các biến chứng sớm sau mổ: 3 ca rò chân dẫn lưu bàng quang, tự<br /> liền sau đặt thông tiểu; Tiểu không tự chủ 4 ca. Trong 14 ca tái khám: 100% có thể tích bàng quang >150ml. Thể<br /> tích nước tiểu tồn dư sau trung bình 52,6 ± 22,02ml.<br /> Kết luận: Cắt bàng quang tạo hình bàng quang từ đoạn hồi tràng theo phương pháp Camey II. Bàng quang<br /> mới có hình dạng tròn đều, dung tích lớn và thể tích tồn dư thấp.<br /> Từ khóa: Tạo hình bàng quang bằng hồi tràng.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> EVALUATE RESULTS OF BLADDER RECONSTRUCTION BY ILEUM OF 16 CASES AT VIETTIEP<br /> HOSPITAL- HAI PHONG<br /> Pham Van Yen, Nguyen Cong Binh<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 3 - 2012: 523-526<br /> Introduction: Carcinoma of the urinary bladder is the most commonly encountered cancer in males. The<br /> standard treatment for the invasive tumor is radical cystectomy and urinary diversion.<br /> Purpose: Evaluate results of Camey II procedure in treatment of bladder cancer at Viettiep hospital.<br /> Patients and methods: In this study, we describe própective of 16cases operated by Camey II procedure for<br /> treatment of bladder cancer at Viettiep hospital from 2005 to 2011.<br /> Result: The mean age was: 63,2 ± 8; The mean hospitalization periode was: 29,07 ± 6,06 days; The mean<br /> operation time was: 244± 23 minutes. Operation result: Time of cystectomy was 90 ± 15 minutes; Time of bladder<br /> reconstruction was 155 ± 15 minutes;The quantity of blood lost during operation was 300ml – 350ml; Bladder<br /> volume measured at operation: average 160ml. Early complication: 3 cases of bladder fistul who was healed<br /> themselves after insertion of Foley catheter; Incontinence: 4. Among 14 cases of follow-up examination: 100% of<br /> them has bladder volume >150ml. The mean post-void residual was 52,6 ± 22,02ml.<br /> Conclusion: Bladder reconstruction by ileum in Camey II prosedure has good bladder form and goood<br /> funtional voiding outcomes.<br /> Bệnh viện Việt Tiệp Hải Phòng<br /> Tác giả liên lạc: BSCKII. Phạm Văn Yến<br /> *<br /> <br /> Chuyên Đề Thận Niệu<br /> <br /> ĐT: 0912232565<br /> <br /> 523<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 3 * 2012<br /> <br /> Key words: Bladder reconstruction by ileum.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Phẫu thuật cắt bàng quang và sử dụng quai<br /> ruột để tạo hình bàng quang mới trong điều trị<br /> ung thư bàng quang đã được thực hiện nhiều<br /> nước trên thế giới từ những năm đầu thế kỷ 20, có<br /> nhiều phương pháp khác nhau để tạo hình bàng<br /> quang như của Camey, Studer, Hautmann,<br /> koch... Trong nước bệnh viện Việt Đức, bệnh viện<br /> Bình Dân sử dụng chủ yếu kỹ thuật Camey, một<br /> số bệnh viện khác dùng kỹ thuật Studer... Từ năm<br /> 2002 Bệnh viện Việt Tiệp Hải Phòng chúng tôi sử<br /> dụng kỹ thuật cắt toàn bộ bàng quang cùng<br /> tuyến tiền liệt rồi sau đó dùng đoạn hồi tràng tạo<br /> hình bàng quang theo phương pháp Camey cải<br /> tiến (Camey II). Qua 8 trường hợp đạt kết quả tốt,<br /> rút ngắn thời gian phẫu thuật, giảm tỷ lệ biến<br /> chứng dò nước tiểu sau mổ, giảm chi phí phẫu<br /> thuật và thời gian điều trị...<br /> <br /> SỐ LIỆU-PHƯƠNGPHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Số liệu<br /> <br /> - Phẫu tích mặt trước bàng quang đến vùng<br /> cổ bàng quang - tiền liệt tuyến.<br /> - Cắt lần lượt 2 cánh của bàng quang đến tận<br /> cổ bàng quang – tiền liệt tuyến.<br /> - Cắt bỏ tiền liệt tuyến dưới cổ bàng quang, để<br /> lại đầu trong niệu đạo. Mỏm cắt bàng quang làm<br /> sinh thiết tức thời âm tính.<br /> <br /> Tạo hình bàng quang<br /> - Chuẩn bị đoạn ruột non khoảng 60 – 70cm,<br /> cách góc hồi manh tràng 15 – 20cm. Tái lập lưu<br /> thông ruột theo kiểu nối tận tận. Đoạn ruột đã<br /> chọn để tạo hình được xẻ dọc, khâu gấp thành 4<br /> phần đều nhau tạo thành hình W bằng chỉ Vicryl<br /> 4.0. Sau đó nối phần thấp nhất của quai ruột đã<br /> gấp này vào niệu đạo tuyến tiền liệt (thông<br /> thường chúng tôi khâu 8 mũi chỉ rời).<br /> - Cắm 2 niệu quản vào đầu gần của đoạn ruột<br /> xẻ được khâu gấp W, đặt thông nòng niệu quản,<br /> dẫn lưu bàng quang bằng sonde pezzer. Đặt ống<br /> thông tiểu. Dẫn lưu ổ mổ.<br /> <br /> Từ tháng 1/2005 – 12/2011, 16 bệnh nhân nam<br /> ung thư bàng quang giai đoạn muộn, chưa có di<br /> căn hạch được phẫu thuật cắt bàng quang và tạo<br /> hình bàng quang theo kỹ thuật Camey cải tiến.<br /> <br /> Kỹ thuật mổ<br /> Bệnh nhân nằm ngửa, hơi gập ngang vùng<br /> hông lưng; gây mê nội khí quản.<br /> <br /> Phẫu thuật gồm hai thì chính<br /> Cắt bỏ bàng quang<br /> - Rạch da đường giữa dưới rốn vòng qua rốn<br /> 2 – 3cm, bộc lộ khoang Retzius và khoang bên<br /> phải và trí cạnh bàng quang, vào bó mạch chậu,<br /> nạo vét hạch chậu theo tiêu chuẩn 2 bên, làm xét<br /> nghiệm GPB tức thời. Nếu kết quả âm tính thì<br /> tiến hành cắt bàng quang.<br /> - Bộc lộ cắt bỏ ống dẫn tinh phải và trái, bộc lộ<br /> và cắt niệu quản đến sát tận bàng quang, mỏm<br /> cắt niệu quản có kết quả GPB tức thời âm tính.<br /> - Phẫu tích mặt sau bàng quang, mở cân<br /> Denonvilliers, bóc tách theo mặt sau túi tinh đến<br /> tận cổ bàng quang.<br /> <br /> 524<br /> <br /> Hình 1: Đoạn ruột xẻ được khâu gấp W và nối phần<br /> thấp nhất vào niệu đạo.<br /> <br /> Săn sóc hậu phẫu<br /> - Hậu phẫu ngày thứ 3, bơm rửa bàng quang<br /> hàng ngày với nước muối sinh lý khoảng 300 –<br /> 500ml mỗi lần, mục đích lấy sạch chất nhầy của<br /> ruột tiết ra tránh tắc sonde niệu đạo bàng quang.<br /> Bơm rửa được thực hiện đến khi rút sonde tiểu và<br /> sonde dẫn lưu bàng quang. thường vào ngày thứ<br /> 15 sau mổ, rút 2 sonde niệu quản vào ngày thứ 12<br /> sau mổ.<br /> <br /> Chuyên Đề Thận Niệu<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 3 * 2012<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Nghiên cứu tiến cứu; số liệu được xử lý trên<br /> máy vi tính với phần mềm SPSS 13.0.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Kết quả chung<br /> Tuổi trung bình của bệnh nhân: 63,2 ± 8 (nhỏ<br /> nhất: 53 tuổi, lớn nhất: 82 tuổi)<br /> Số ngày điều trị trung bình: 29,07 ± 6,06 (sớm<br /> nhất 19 ngày, muộn nhất 40 ngày)<br /> <br /> Kết quả phẫu thuật<br /> Thời gian phẫu thuật trung bình: 244 phút ± 23<br /> phút (sớm nhất: 195 phút, muộn nhất 275 phút).<br /> Trong đó: Thời gian cắt bàng quang: 90 ± 15<br /> phút, Thời gian tạo hình bàng quang: 155 ± 15<br /> phút.<br /> Lượng máu mất trong mổ: khoảng 300ml –<br /> 350ml; có 6 bệnh nhân truyền máu trong mổ<br /> trung bình 1 đơn vị (250ml).<br /> Thể tích bàng quang đo ngay trong mổ:<br /> trung bình 160ml.<br /> <br /> Các biến chứng sớm sau mổ<br /> - Tắc ruột: không có.<br /> - Dò nước tiểu qua chân dẫn lưu bàng quang:<br /> 3 trường hợp, được đặt lại sonde tiểu sau đó hết<br /> dò tự liền.<br /> - Nhiễm trùng vết mổ: 1<br /> - Tiểu không tự chủ ban đêm: 3; Tiểu són<br /> thỉnh thoảng ban ngày: 1<br /> <br /> Kết quả tái khám<br /> Bảng 1: Số bệnh nhân được tái khám sau mổ.<br /> Thời gian (tháng)<br /> 3<br /> 6<br /> 12<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 16<br /> 14<br /> 14<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> 100%<br /> 87,5%<br /> 87,5%<br /> <br /> -Thể tích bàng quang mới sau mổ.<br /> + Thể tích ≤ 150ml (Không có bệnh nhân<br /> nào).<br /> + Thể tích 150 – 300 (có 10 bệnh nhân).<br /> + Thể tích ≥ 300 (có 4 bệnh nhân).<br /> - Thể tích nước tiểu tồn dư sau khi đi tiểu ở<br /> nhóm bệnh nhân tái khám:<br /> <br /> Chuyên Đề Thận Niệu<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Trung bình 52,6 ± 22,02ml, nhiều nhất<br /> 90ml, ít nhất 20ml. Có 3 bệnh nhân tiểu không<br /> tự chủ ban đêm, có 1 bệnh nhân tiểu són thỉnh<br /> thoảng ban ngày. Không có bệnh nhân nào són<br /> tiểu liên tục.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Kỹ thuật cắt toàn bộ bàng quang tạo hình<br /> bàng quang mới bằng ruột, tiêu chuẩn lựa chọn<br /> để được mổ là chưa có di căn hạch, mỏm cắt niệu<br /> đạo tiền liệt tuyến âm tính. Đoạn ruột được xẻ dọc<br /> để tạo hình bàng quang mới chúng tôi khâu gấp<br /> hình chữ W nối phần thấp nhất của quai ruột vào<br /> mỏm cắt niệu đạo bằng 8 mũi chỉ rời. Kỹ thuật<br /> này làm giảm đáng kể thời gian mổ, đến nay<br /> chúng tôi chỉ còn mất khoảng 4h30 phút cho mỗi<br /> trường hợp. Từ đó làm giảm chi phí cho cuộc mổ,<br /> giảm mất máu trong mổ, bệnh nhân mau hồi<br /> phục sau mổ.<br /> Không có trường hợp nào hẹp miệng nối niệu<br /> đạo sau mổ, bàng quang sau phẫu thuật có hình<br /> dạng tròn đều, sau 3 tháng đều có thể tích trên<br /> 300ml. Thể tích nước tiểu tồn dư bàng quang<br /> cũng ở mức chấp nhận được trung bình khoảng<br /> 52,6 ± 22,02ml.<br /> Trong 8 trường hợp phẫu thuật có 1 bệnh<br /> nhân có biến chứng sớm được ghi nhận như<br /> nhiễm trùng vết mổ, điều trị bằng thay băng,<br /> dùng kháng sinh theo kháng sinh đồ bệnh ổn<br /> định. Tiểu không tự chủ ban đêm (3 bệnh nhân)<br /> do thời gian đầu bàng quang chưa thích nghi,<br /> bệnh nhân chưa tạo thói quen thức dậy đúng giờ<br /> trong đêm đi tiểu.<br /> Nói chung sau phẫu thuật do bệnh nhân cần<br /> có thời gian để thích nghi với bàng quang mới<br /> nên kết quả đo tốc độ dòng tiểu trước khi ra viện<br /> không cao chỉ 9 ± 1,5ml/s. Thường phải sau 6<br /> tháng bệnh nhân mới có sự thích nghi tốt nhất<br /> với bàng quang mới.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Cắt bàng quang tạo hình bàng quang từ đoạn<br /> hồi tràng theo phương pháp Camey II. Bàng<br /> quang mới có hình dạng tròn đều, dung tích lớn<br /> và thể tích tồn dư thấp.<br /> <br /> 525<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 3 * 2012<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> Hình 2: Hình ảnh chụp bàng quang mới.<br /> <br /> 526<br /> <br /> 5.<br /> <br /> Đào Quang Oánh, Vũ Văn Ty (2005). Tạo hình bàng quang<br /> bằng ruột, Y học Việt Nam, chuyên đề tiết niệu thận học, số 82005, 756-763.<br /> Hoàng Văn Tùng, Trần Ngọc Khánh và Cs (2007). Cắt bàng<br /> quang giữ lại tiền liệt tuyến và tạo hình bàng quang mới bằng<br /> đoạn hồi tràng theo Studer. Y học thực hành, số 586-2007, 61-65.<br /> Nguyễn Kỳ, Nguyễn Bửu Triều (1993), Kết quả điều trị phẫu<br /> thuật ung thư bàng quang trong 10 năm tại bệnh viện Việt<br /> Đức(1982 - 1991), Tập san ngoại khoa số 3, Tr. 7 - 15.<br /> Nguyễn Kỳ (1997), Nhận xét và kết quả điều trị 436 trường hợp<br /> ung thư bàng quang tại bệnh viện Việt Đức trong 15 năm từ<br /> 1982-1996, Ngoại khoa số 2: 19-29.<br /> Trần Đức Hoè (2003), Phẫu thuật cắt bỏ bàng quang, các loại<br /> phẫu thuật thay thế tạo hình ruột non - bàng quang, manh tràng<br /> - bàng quang, Kỹ thuật ngoại khoa trong tiết niệu, Nhà xuất bản<br /> y học, Hà Nội, Tr. 617 - 95.<br /> <br /> Chuyên Đề Thận Niệu<br /> <br />