Khóa luận tốt nghiệp đại học ngành Triết học: Tư tưởng về nữ quyền trong tác phẩm “Kim Ji Young – Born 1982

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:72

Thêm vào BST

Báo xấu

45
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của khóa luận này là: Làm rõ một số khía cạnh nội dung trong tư tưởng về nữ quyền được thể hiện trong tác phẩm Kim Ji Young – Born 1982, từ đó chỉ ra giá trị và hạn chế của những quan điểm đó. Mời các bạn tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khóa luận tốt nghiệp đại học ngành Triết học: Tư tưởng về nữ quyền trong tác phẩm “Kim Ji Young – Born 1982

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN, ĐHQGHN KHOA TRIẾT HỌC ----------------------- NGUYỄN THU TRANG TƢ TƢỞNG VỀ NỮ QUYỀN TRONG TÁC PHẨM “KIM JI YOUNG – BORN 1982” KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH TRIẾT HỌC Hệ đào tạo: Chính quy Khóa học: QH-2016-X HÀ NỘI, 2020
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN, ĐHQGHN KHOA TRIẾT HỌC ----------------------- NGUYỄN THU TRANG TƢ TƢỞNG VỀ NỮ QUYỀN TRONG TÁC PHẨM “KIM JI YOUNG – BORN 1982” KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH TRIẾT HỌC Hệ đào tạo: Chính quy Khóa học: QH-2016-X NGƢỜI HƢỚNG DẪN: PGS. TS NGUYỄN THANH BÌNH HÀ NỘI, 2020
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành bài khóa luận này, trước hết em xin gửi lời cảm ơn đến các quý thầy cô trong khoa Triết học, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn đã trang bị cho em kiến thức trong suốt thời gian em theo học tại trường. Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến giảng viên PGS. TS Nguyễn Thanh Bình người đã trực tiếp hướng dẫn và chỉ bảo tận tình, bổ sung kiến thức còn hạn chế của em, giúp em hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này một cách tốt nhất. Trong giới hạn thực hiện khóa luận mà kiến thức vô cùng rộng lớn nên bài khóa luận của em không tránh khỏi những sai sót và hạn chế, em rất mong nhận được sự góp ý tận tình của các quý thầy cô. Em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 24 tháng 05 năm 2020 Người thực hiện Nguyễn Thu Trang
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong khóa luận là trung thực, có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. Các kết luận chưa được công bố ở bất cứ một công trình nào. Tác giả khóa luận Nguyễn Thu Trang
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................................. 1 2. Tình hình nghiên cứu ........................................................................................................... 2 3. Đối tƣợng nghiên cứu........................................................................................................... 4 4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu ........................................................................ 5 6. Đóng góp của khóa luận ...................................................................................................... 5 7. Kết cấu khóa luận ................................................................................................................ 5 PHẦN NỘI DUNG ........................................................................................................................... 6 CHƢƠNG 1. BỐI CẢNH HÀN QUỐC CUỐI THẾ KỶ XX – ĐẦU THẾ KỶ XXI VÀ NHỮNG TIỀN ĐỀ RA ĐỜI TƢ TƢỞNG VỀ NỮ QUYỀN TRONG TÁC PHẨM “KIM JI YOUNG – BORN 1982” .................................................................................................................. 6 1.1 Điều kiện lịch sử, kinh tế, chính trị Hàn Quốc cuối thế kỷ XX – đầu thế kỷ XXI ...... 6 1.2 Điều kiện văn hóa, tƣ tƣởng Hàn Quốc cuối thế kỷ XX – đầu thế kỷ XXI ............... 10 1.3 Tác giả Cho Nam Joo và tác phẩm “Kim Ji Young – Born 1982”............................. 14 1.3.1 Tác giả ..................................................................................................................... 14 1.3.2 Tác phẩm ................................................................................................................. 16 CHƢƠNG 2. NHỮNG QUAN ĐIỂM CƠ BẢN VỀ NỮ QUYỀN TRONG TÁC PHẨM “KIM JI YOUNG – BORN 1982” ............................................................................................................ 19 2.1 Khái lƣợc và lý luận chung .................................................................................................. 19 2.2 Những nội dung cơ bản trong tƣ tƣởng về nữ quyền trong tác phẩm “Kim Ji Young – Born 1982” .................................................................................................................................. 21 2.2.1 Quan điểm về quyền được sống, được đáp ứng những nhu cầu cơ bản về đời sống và được bảo vệ của người phụ nữ ............................................................................................... 21 2.2.2 Quan điểm về quyền được kết nối xã hội, quyền được chia sẻ và lắng nghe của người phụ nữ...................................................................................................................................... 34 2.2.3 Quan điểm về quyền được đánh giá, tôn trọng và khẳng định mình của người phụ nữ .................................................................................................................................................. 38 2.3 Một số giá trị và hạn chế trong tƣ tƣởng về nữ quyền trong tác phẩm “Kim Ji Young – Born 1982” .................................................................................................................................. 50 2.3.1 Giá trị .............................................................................................................................. 50 2.3.2 Hạn chế........................................................................................................................... 57 PHẦN KẾT LUẬN......................................................................................................................... 62 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 65
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Xã hội đương thời với nhịp sống hiện đại làm cho vị thế và vai trò của người phụ nữ ngày càng được nâng cao rõ rệt hơn. Nếu như trước đây phụ nữ “tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử” cùng với những hà khắc xã hội áp đặt, thì ngày nay không khó để tìm được một người phụ nữ độc lập mạnh mẽ, có tiếng nói trong xã hội và có nhiều quyền lực. Tuy nhiên, với sự ảnh hưởng sâu sắc của Nho giáo khiến cho đâu đó xung quanh ta vẫn tồn tại tư tưởng trọng nam, khinh nữ ở các nước mang văn hóa Á Đông, trong đó có Hàn Quốc, khiến phụ nữ chịu không ít thiệt thòi về cả thể chất lẫn tinh thần. Trong khi ở Việt Nam và Trung Quốc, chúng ta có thể tìm thấy rất nhiều nguyên nhân nằm ngoài Nho giáo đã gây nên tình trạng đáng buồn về nữ quyền, thì Hàn Quốc là nơi chúng ta có thể thấy rõ nhất những mâu thuẫn xã hội sau khi Nho giáo bị biến dị và trộn lẫn với tư tưởng hiện đại. Quan niệm về đàn ông Hàn Quốc cũng rất đa dạng, có người nói rằng họ thật gia trưởng và ki bo, cũng có người lại kể rằng họ thật ga lăng và tâm lý. Trong khi có rất nhiều ví dụ về chuyện đàn ông Hàn Quốc ngoại tình ở nước ngoài thì cũng có rất nhiều ví dụ cho thấy đàn ông Hàn Quốc rất tôn trọng người phụ nữ. Những ý kiến thực tế trái chiều làm việc đánh giá thực trạng nữ quyền ở Hàn Quốc trở nên phức tạp hơn. “Trong thời kỳ vương triều Cao Ly và buổi đầu của vương triều Triều Tiên, địa vị của người phụ nữ Hàn Quốc cũng không hề thấp kém. Sau này, với sự biến dị của Nho giáo tại Hàn Quốc, người phụ nữ dần đánh mất đi vị thế của mình. Áp lực sinh con trai để nối dõi tông đường khiến địa vị người phụ nữ trở nên thấp hơn” [21]. Cho đến thời điểm hiện tại, văn hóa gia đình và trật tự xã hội của Hàn Quốc vẫn rất nghiêm khắc, có trật tự trên dưới rõ ràng, có các lễ nghi nghiêm ngặt không chỉ là đối với người 1
phụ nữ. Sự duy trì các quy tắc khắt khe đó chưa hẳn đã là điều dở trong văn hóa Hàn Quốc. Ngày nay, địa vị người phụ nữ Hàn Quốc không hề thấp, từ giáo dục, y tế, nghệ thuật, văn học, thể thao cho đến các nghề nghiệp kỹ thuật. Hàn Quốc cũng có một vị nữ tổng thống đầu tiên vào năm 2013. “Hàn Quốc có thể là một ví dụ tốt trong việc nhìn lại sự kết hợp giữa quan niệm Nho giáo đã biến dị với tư tưởng hiện đại, và ảnh hưởng của sự kết hợp đó đối với người phụ nữ” [21]. Những mâu thuẫn về giá trị của người phụ nữ trong xã hội Hàn Quốc cho thấy thực tế về việc áp đặt tiêu chuẩn giáo điều và cứng nhắc mà bỏ qua những tinh hoa như “Kỷ sở bất dục vật thi ư nhân” (Điều mình không muốn thì đừng làm cho người khác) . Càng ngày các quan niệm về nữ quyền ở Hàn Quốc càng phát triển hơn, phụ nữ Hàn Quốc không còn bó buộc mình trong các lễ giáo hà khắc trong gia đình, trong các mối quan hệ xã hội, họ đã biết đấu tranh để lấy lại vị thế của mình bằng nhiều cách khác nhau, và văn học nghệ thuật chính là một trong những phương thức họ lựa chọn. Vào đầu thế kỉ XXI văn học đã có hàng loạt các tựa sách với chủ đề về phụ nữ và mang trong mình tiếng nói bênh vực nửa kia của thế giới, trong đó có Kim Ji Young – Born 1982 của nhà văn Cho Nam Joo – tác phẩm được coi là bản tuyên ngôn của phong trào nữ quyền tại Hàn Quốc. Vậy trong cuốn sách này, nữ nhà văn Cho đã thể hiện quan điểm của mình như thế nào mà lại nhận được ấn tượng mạnh mẽ của độc giả đến vậy? Để làm rõ câu hỏi này, tôi xin mạnh dạn lựa chọn đề tài “Tư tưởng về nữ quyền trong tác phẩm “Kim Ji Young – Born 1982” làm đề tài khóa luận của mình. 2. Tình hình nghiên cứu Nữ quyền hiện nay luôn được thế giới quan tâm hơn, Hàn Quốc cũng không phải ngoại lệ khi tồn tại trong bản chất xã hội của đất nước đó vẫn là sự 2
phân biệt đối xử với phụ nữ. Chính vì vậy, chủ nghĩa nữ quyền, các quan niệm về nữ quyền, cũng như các phương thức đấu tranh của phái nữ tại đất nước này hiện nay rất được quan tâm, đặc biệt là các nghiên cứu của chính những người phụ nữ, các tổ chức bênh vực sự yếu thế trong xã hội. Tác phẩm Kim Ji Young – Born 1982 thực sự thu hút được đông đảo độc giả biết đến khi trưởng nhóm BTS nhắc đến trong một chương trình truyền hình tại Nhật Bản. Tại Nhật Bản, nữ quyền đơn giản là quyền được tự do lựa chọn, đơn giản là quyền được hạnh phúc của người phụ nữ, vì vậy các tác phẩm văn học bàn về phụ nữ ở đất nước này được đón nhận một cách rộng rãi và cởi mở hơn. Trong một cuộc phỏng vấn với Kim Seung Bok, CEO của Kuon Publishers, có trụ sở tại Tokyo, Nhật Bản, qua điện thoại, ông nói rằng văn học Hàn Quốc rất phổ biến ở Nhật Bản “Tôi điều hành một hiệu sách ở Jinbo Cho, Tokyo, Nhật Bản, nhưng nhiều người Nhật đang tìm kiếm văn học Hàn Quốc. Nhiều độc giả đọc chúng qua các ứng dụng của Hàn Quốc” [18]. Được đón nhận như vậy, nhưng vẫn chưa có bài nghiên cứu hoàn chỉnh nào về tiểu thuyết nữ quyền Kim Ji Young – Born 1982 tại Nhật, chủ yếu ta thấy là những bài cảm nhận , bài báo hoặc các bình luận trên mạng xã hội, đánh giá… Tại Hàn Quốc, không khó để tìm được những bài viết về phong trào nữ quyền, chủ nghĩa nữ quyền của các tác phẩm văn học. Qua những tìm kiếm về nữ quyền trên công cụ tìm kiếm Google, những đánh giá về Kim Ji Young – Born 1982 luôn có lượt tìm kiếm cao, tuy nhiên cũng như đất nước láng giềng phía Đông, cũng chưa có bài nghiên cứu hoàn chỉnh về tác phẩm văn học của nữ nhà văn Cho Nam Joo này ngoài các bình luận, bài báo, bình luận... đa chiều. 3
Tại Việt Nam, cái tên “Kim Ji Young” được biết đến qua bộ phim cùng tên được khởi chiếu vào ngày 01 tháng 11 năm 2019. Chính vì được biết đến muộn, tác phẩm cũng không nhận được sự quan tâm từ trước đó, nếu có thì cũng rất ít người đọc biết đến và quan tâm đến nó. Ở Việt Nam, cho đến nay cũng chưa có một đề tài nghiên cứu nào về tác phẩm Kim Ji Young – Born 1982 mà chỉ dừng lại ở các bài bình luận, cảm nhận ngắn về tiểu thuyết, chủ yếu vẫn là các cảm nhận xoay quanh bộ phim chuyển thể từ tác phẩm này. Điều này có thể lí giải do ở Việt Nam, tuy cũng bị ảnh hưởng bởi Nho giáo, nhưng trong tư tưởng của người Việt không bị quá nặng nề vấn đề trọng nam khinh nữ như bên Trung Quốc hay Hàn Quốc, nhất là khi thời đại ngày nay công nghệ vô cùng phát triển, nhận thức của chúng ta được nâng cao từng ngày, kể cả ở những người lớn tuổi, rất ít người còn quá coi trọng con trai trong gia đình, hoặc nếu có, thì họ cũng không quá khắc nghiệt với phái nữ, nên phong trào nữ quyền hay việc khẳng định chủ nghĩa nữ quyền không mạnh mẽ bằng các nước cùng bị ảnh hưởng bởi tư tưởng của Nho giáo. Nhưng cũng không thể nói rằng ở Việt Nam không có sự khẳng định về vai trò của nữ giới, bởi vì nếu không thì khi bộ phim Kim Ji Young – Born 1982 chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên được khởi chiếu đã không nhận được sự quan tâm của đông đảo khán giả trẻ đến vậy. 3. Đối tƣợng nghiên cứu Tư tưởng về nữ quyền trong tác phẩm Kim Ji Young – Born 1982. 4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu a. Mục đích: Làm rõ một số khía cạnh nội dung trong tư tưởng về nữ quyền được thể hiện trong tác phẩm Kim Ji Young – Born 1982, từ đó chỉ ra giá trị và hạn chế của những quan điểm đó. b. Nhiệm vụ: 4
- Vạch ra được hoàn cảnh tiền đề dẫn tới quan niệm về nữ quyền của tác giả Cho Nam Joo, nội dung tóm tắt và sơ lược thông điệp mà tác phẩm Kim Ji Young – Born 1982 muốn truyền tải. - Phân tích một số nội dung trong tư tưởng về nữ quyền trong tác phẩm Kim Ji Young – Born 1982. - Bước đầu đánh giá về giá trị, hạn chế chủ yếu trong tư tưởng về nữ quyền trong tác phẩm Kim Ji Young – Born 1982. 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu a. Cơ sở lý luận: Kế thừa quan điểm, tư tưởng của các tác giả những bài cảm nhận, bình luận viên đi trước; dựa trên cơ sở lý luận Mác – Lênin; những quan điểm tiến bộ, tích cực của triết học phương Tây, tư tưởng Hồ Chí Minh,… b. Phương pháp nghiên cứu: Kết hợp các phương pháp nghiên cứu khoa học như phương pháp phân tích, tổng hợp; phương pháp lịch sử và logic; lịch sử - cụ thể; cùng phương pháp tra cứu, so sánh… 6. Đóng góp của khóa luận Trên cơ sở trình bày và làm rõ quan niệm về nữ quyền trong tác phẩm Kim Ji Young – Born 1982, khóa luận có thể làm tài liệu phục vụ cho việc nghiên cứu, giảng dạy về chủ nghĩa nữ quyền, các phong trào nữ quyền. 7. Kết cấu khóa luận Ngoài các phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, Nội dung của khóa luận bao gồm 2 chương với 8 tiết (Chương 1. Bối cảnh Hàn Quốc cuối thế kỷ XX – đầu thế kỷ XXI và những tiền đề ra đời tư tưởng về nữ quyền trong tác phẩm Kim Ji Young – Born 1982; Chương 2. Những quan điểm cơ bản về nữ quyền trong tác phẩm Kim Ji Young – Born 1982. 5
PHẦN NỘI DUNG CHƢƠNG 1. BỐI CẢNH HÀN QUỐC CUỐI THẾ KỶ XX – ĐẦU THẾ KỶ XXI VÀ NHỮNG TIỀN ĐỀ RA ĐỜI TƢ TƢỞNG VỀ NỮ QUYỀN TRONG TÁC PHẨM “KIM JI YOUNG – BORN 1982” 1.1 Điều kiện lịch sử, kinh tế, chính trị Hàn Quốc cuối thế kỷ XX – đầu thế kỷ XXI Sau khi được quân đội Đồng Minh giải phóng và bị chia cắt vào giai đoạn cuối của Chiến tranh thế giới thứ hai, quốc gia Triều Tiên cổ trở thành hai nhà nước với hai hệ tư tưởng và quan điểm chính trị đối lập nhau là Bắc Triều Tiên và Nam Triều Tiên. Trong khi Bắc Triều Tiên chịu sự ảnh hưởng ý thức hệ cộng sản và được hậu thuẫn từ phía Liên bang Xô viết thì Nam Triều Tiên (tức Đại Hàn Dân Quốc) lại chịu sự ảnh hưởng mạnh mẽ về ý thức hệ quốc gia và tự do dân chủ mà được sự hậu thuẫn, giúp đỡ, viện trợ của Hoa Kỳ, điều này đã dẫn đến những mâu thuẫn vùng miền và ý thức hệ chính trị - xã hội giữa hai miền đất nước và dân tộc Triều Tiên ngày càng trở nên nghiêm trọng và gay gắt. Các mâu thuẫn và xung đột này sau đó đã dẫn đến kết cục là một giải pháp quân sự nội bộ tàn khốc – cuộc chiến tranh Triều Tiên (25 tháng 6 năm 1950 – 27 tháng 7 năm 1953), hậu quả làm hơn 3 triệu người thiệt mạng và hàng chục triệu người khác bị ảnh hưởng, rất nhiều người dân, binh lính, quân nhân bị thương tật nặng, một số khác thì bị mất nhà cửa hoặc chia lìa vĩnh viễn những người thân trong gia đình của mình. Chiến tranh Triều Tiên kết thúc bằng một hiệp định ngừng bắn được ký kết trước sự chứng kiến của đại diện các bên tham chiến tại làng đình chiến Bàn Môn Điếm thuộc Khu phi quân sự Triều Tiên. Trong các thập niên từ năm 1950 tới 1990, kinh tế Hàn Quốc đã được khôi phục hoàn toàn, phát triển vượt bậc và trở thành một nền kinh tế lớn, bền vững trên thế giới. 6
Kim Ji Young – Born 1982 ra đời năm 2016. Trong giai đoạn này Hàn Quốc vẫn đang là một nước có nền kinh tế rất phát triển. Hàn Quốc là một quốc gia phát triển có mức sống và chỉ số phát triển con người thuộc vào loại rất cao, có nền kinh tế phát triển theo phân loại của CIA, Ngân hàng Thế giới và IMF, và đồng thời là một cường quốc khu vực tại Đông Á cũng như là một cường quốc tầm trung trên thế giới. Hàn Quốc hiện đang là nền kinh tế lớn thứ 4 ở châu Á sau nền kinh tế của các quốc gia Trung Quốc, Nhật Bản và Ấn Độ, xếp thứ 11 trên thế giới theo GDP danh nghĩa, xếp hạng 13 theo sức mua tương đương (tính đến hết năm 2018 theo các số liệu thống kê của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, Liên Hiệp Quốc, CIA và Ngân hàng Thế giới). Hàn Quốc sở hữu một nền kinh tế tư bản chủ nghĩa (được xây dựng trên nền tảng của kinh tế thị trường), hỗn hợp, tự do, ít có sự can thiệp của chính phủ và phát triển cao bậc nhất Châu Á. Hiện nay Hàn Quốc đã được xếp vào nhóm những quốc gia có nền kinh tế phát triển trên thế giới. Cùng với các nền kinh tế của Hoa Kỳ, Anh Quốc, Nhật Bản, Hồng Kông, Đài Loan và Singapore, kinh tế Hàn Quốc được các nhà kinh tế học xem như là một ví dụ tiêu biểu về lợi ích của chủ nghĩa tư bản tự vận hành. Kinh tế Hàn Quốc là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất trên thế giới từ đầu những năm 1960 cho đến cuối những năm 1990, và vẫn tiếp tục tăng trưởng đều đặn trong thập niên 2000, do đó Hàn Quốc cùng với các quốc gia và Đặc khu hành chính Hồng Kông, Singapore và Đài Loan thường được ví như "Bốn con Rồng của Châu Á". Mặc dù là một quốc gia phát triển, tuy nhiên, “xã hội Hàn Quốc hiện đại cũng đang phải đối mặt với rất nhiều vấn đề phức tạp, nhức nhối và nan giải như tình trạng lão hóa dân số do tỷ lệ sinh cũng như kết hôn giảm mạnh” [16], các định kiến xã hội vẫn còn tồn tại, thất nghiệp, áp lực cuộc sống và nạn tự sát - đặc biệt là trong tầng lớp những người trẻ tuổi và khoảng cách của sự phân hóa giàu nghèo đang ngày một gia tăng. 7
Về nhân khẩu, vào tháng 4 năm 2016, dân số Hàn Quốc được Văn phòng Thống kê Quốc gia ước tính là khoảng 50,8 triệu người, với dân số ở trong độ tuổi lao động và tổng tỷ suất sinh tiếp tục có xu hướng suy giảm. Hàn Quốc là nước có mật độ dân số rất cao, ước tính lên tới 505 người trên mỗi ki lô mét vuông vào năm 2015, nhiều hơn 10 lần so với mức trung bình toàn cầu. Hầu hết người Hàn Quốc sống ở khu vực thành thị, do quá trình di cư ồ ạt khỏi các vùng nông thôn trong quá trình mở rộng kinh tế nhanh chóng của đất nước trong những năm 1970, 1980 và 1990. Thành phố thủ đô là Seoul cũng là thành phố lớn nhất và là trung tâm công nghiệp chính của đất nước. Theo điều tra dân số năm 2005, khu vực nội thành Seoul có dân số hơn 10 triệu người. Khu vực đô thị Seoul có hơn 30 triệu dân (khoảng hơn một nửa dân số Hàn Quốc), trở thành khu vực đô thị lớn thứ hai thế giới. Các thành phố lớn khác bao gồm Busan (3,5 triệu), Incheon (3,0 triệu), Daegu (2,5 triệu), Daejeon (1,4 triệu), Gwangju (1,4 triệu) và Ulsan (1,1 triệu). Tỷ lệ sinh của Hàn Quốc là thấp nhất thế giới trong năm 2009. Nếu tỷ lệ này tiếp tục được duy trì, dân số của Hàn Quốc dự kiến sẽ giảm 13% xuống còn 42,3 triệu người vào năm 2050. Tỷ lệ sinh trung bình hàng năm của Hàn Quốc là khoảng 9 ca sinh trên 1000 người. Tuy nhiên, tỷ lệ sinh đã tăng 5,7% kể từ năm 2010 và Hàn Quốc không còn là quốc gia có tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới. Theo báo cáo năm 2011 từ The Chosun Ilbo, tổng tỷ suất sinh của Hàn Quốc (1,23 trẻ em sinh ra trên mỗi phụ nữ) cao hơn so với Đài Loan (1,15) và Nhật Bản (1,21). Tuổi thọ trung bình của người dân Hàn Quốc trong năm 2008 là 79,10 tuổi (đứng thứ 34 trên thế giới) nhưng đến năm 2015 đã tăng lên 81 tuổi. Hàn Quốc là nước có sự sụt giảm mạnh nhất về dân số ở độ tuổi lao động trong số các quốc gia thuộc OECD. Năm 2015, Cục Thống kê Quốc gia Hàn Quốc ước tính rằng dân số của đất nước sẽ đạt đến đỉnh điểm vào năm 2035. 8
“Xã hội Hàn Quốc hiện đại tạo nên những áp lực rất lớn trong cuộc sống, từ học tập, thi cử tới kiếm việc làm, kết hôn...” [22] Do các áp lực này, tỷ lệ tự sát tại Hàn Quốc thuộc mức rất cao trên thế giới. Năm 2012, tỷ lệ tự sát tại Hàn Quốc là 28,9 vụ/100.000 dân, cao hơn nhiều so với mức 12,1 vụ của Mỹ, 7,8 vụ của Trung Quốc và cao hơn 2,5 lần so với mức trung bình trên toàn thế giới. Tự sát là nguyên nhân số một trong những ca tử vong của thanh thiếu niên (từ 10 tới 30 tuổi). Hiện nay, ngày càng có nhiều người già Hàn Quốc đang phải sống và qua đời trong cô độc. Những biến động ở Hàn Quốc từ cuộc khủng hoảng tài chính châu Á cuối những năm 1990 khiến nhiều người mất việc, và họ bị tụt lại trong sự cạnh tranh gay gắt trong xã hội. Nhiều người cao tuổi không có tiền tiết kiệm khi về hưu trong khi con cái lại không đủ khả năng chu cấp cho họ. Trợ cấp xã hội dành cho những người ngoài độ tuổi 50 chỉ ở mức tương đối thấp. Chỉ số Hưu trí toàn cầu Mercer Melbourne 2015 xếp hạng Hàn Quốc đứng thứ 24 trong 25 quốc gia có nền kinh tế lớn, chỉ cao hơn Ấn Độ. Năm 2014, chỉ 45% người Hàn Quốc trong độ tuổi từ 55 đến 79 có lương hưu và chi tiêu trung bình hàng tháng của họ là 431 USD, bằng 82% mức chi phí sinh hoạt tối thiểu cho một người. Khoảng 30% người cao tuổi Hàn Quốc có thu nhập hàng tháng dưới mức nghèo tuyệt đối. Cứ bốn người cao tuổi Hàn Quốc lại có một người mắc chứng trầm cảm, tỷ lệ tự sát của nhóm người cao tuổi cao gấp đôi so với mức trung bình cả nước. Hàn Quốc đã thực hiện Chiến lược ngăn ngừa tự tử (STOPS) nhằm tăng cường nhận thức của cộng đồng và sự hỗ trợ của chính phủ trong vấn đề phòng chống nạn tự sát. Những biện pháp này đã đem lại hiệu quả rất tích cực, kể từ năm 2010, tỷ lệ tự tử ở Hàn Quốc đã giảm mạnh, cả hai thành phố lớn nhất của Hàn Quốc là Busan và Incheon đã thực hiện tích cực các chương trình ngăn ngừa tự tử. Việc cấm lưu hành một loại thuốc diệt cỏ mang nhiều thành phần chất chứa độc tính cao có tên gọi là Paraquat được coi là chìa khóa trong việc giảm mạnh tỷ lệ tự sát ở nơi đây. Từ khoảng năm 2011 đến 2015, 9
tỷ lệ tử vong do tự tử ở Hàn Quốc đã giảm gần 15%, theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới năm 2017 cho biết. Ông Moon Jae In - Tổng thống Hàn Quốc nhậm chức trong năm 2018, đã cam kết sẽ hạ thấp tỷ lệ tự tử xuống còn 20 vụ trên 100.000 người vào năm 2020. 1.2 Điều kiện văn hóa, tƣ tƣởng Hàn Quốc cuối thế kỷ XX – đầu thế kỷ XXI Trong những năm gần đây, Hàn Quốc đã tạo ra và liên tục tăng cường mạnh mẽ sự phổ biến văn hóa Hàn Quốc trên phạm vi toàn thế giới đặc biệt là ở khu vực châu Á, hay còn được biết đến với tên gọi “làn sóng Hàn Quốc” với các hình thức như điện ảnh, âm nhạc, du lịch hay văn học. Hầu hết các sáng kiến của chính phủ nhằm mở rộng sự phổ biến của âm nhạc Hàn Quốc (còn được gọi là K - pop) trên toàn thế giới được thực hiện bởi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, đây là cơ quan chịu trách nhiệm chính cho việc thành lập các Trung tâm Văn hóa Hàn Quốc trên toàn thế giới. Các đại sứ quán và lãnh sự quán Hàn Quốc cũng đứng ra tổ chức các buổi hòa nhạc K - pop ở nước ngoài, và Bộ Ngoại giao thường xuyên mời fan hâm mộ Kpop ở nước ngoài tham dự Liên hoan Thế giới K - Pop được tổ chức thường niên tại Hàn Quốc. Ngoài việc gặt hái được những lợi ích kinh tế từ sự phổ biến của K - pop, chính phủ Hàn Quốc đã và đang tận dụng ảnh hưởng của K - pop trong vấn đề ngoại giao. Trong thời đại truyền thông đại chúng phát triển vũ bão như ngày nay, quyền lực mềm được coi là một chiến lược ngoại giao hiệu quả, tiềm năng và thực dụng hơn tương đối nhiều so với việc chỉ dựa vào quyền lực cứng truyền thống. Ngoại giao văn hóa thông qua K - pop là một hình thức của quyền lực mềm đang được chính phủ Hàn Quốc thực hiện rất thành công. Trong lĩnh vực điện ảnh, Hàn Quốc cũng là một nước gây tiếng vang lớn trong khu vực châu Á và trên toàn thế giới. “Đặc sản” của nền điện ảnh 10
xứ sở kim chi chính là những bộ phim tình cảm lãng mạn lấy đi nhiều nước mắt của khán giả. Năm 2004, bộ phim Old Boy giành giải thưởng lớn tại Liên hoan phim Cannes và được bán cho nhiều nước. Sau khi dự liên hoan phim này, đạo diễn Hollywood nổi tiếng Quentin Tarantino đã phát biểu: "Những bộ phim hay, hấp dẫn nhất thế giới hiện đến từ Nhật Bản và Hàn Quốc". Hiện nay bên cạnh những kịch bản mùi mẫn, các đạo diễn cũng đã khai thác sang các đề tài khác và cũng có rất nhiều thành công ở những bộ phim như bộ phim về đề tài xác sống Train to Busan (2016) của đạo diễn Yeon Sang Ho cũng là một trong những bộ phim có doanh thu cao nhất mọi thời đại ở quốc gia này và đã trở thành bộ phim có doanh thu cao thứ hai tại Hồng Kông năm 2016. Trong lần trở lại gần đây nhất vào năm 2019, đạo diễn tài năng Bong Joon Ho đã cùng với Song Kang Ho tiếp tục giúp cho nền điện ảnh xứ Kim Chi gây được tiếng vang lớn với bộ phim điện ảnh tâm lý xã hội - hài kịch đen mang tựa đề Parasite (Ký sinh trùng), tác phẩm này sau đó đã xuất sắc đoạt giải thưởng Cành cọ vàng (Palme d'Or) tại Liên hoan phim Cannes 2019 (Pháp) và trở thành bộ phim có được nhiều giải thưởng nhất trong kỳ trao giải Oscar lần thứ 92 được tổ chức tại Mỹ, đây cũng là bộ phim Hàn Quốc đầu tiên trong lịch sử giành được giải thưởng danh giá này, đặc biệt hơn, thành công của Ký sinh trùng đến đúng vào dịp kỷ niệm 100 năm nền điện ảnh xứ Hàn ra đời và phát triển, qua đó tiếp tục khẳng định vị thế vững chắc và tiên phong của điện ảnh Hàn Quốc trong làng điện ảnh châu Á nói riêng và thế giới nói chung [1]. Văn học Hàn Quốc có một số lượng lớn độc giả. Những buổi đọc sách thậm chí còn được tổ chức tại các sân vận động. “Khác với nhiều trường phái văn học hiện đại trên thế giới, văn chương Hàn Quốc chủ yếu đi sâu khai thác những góc tối bên cạnh đời sống hào nhoáng, hoa lệ vốn có như nhiều người tưởng tượng. Tiểu thuyết hay truyện ngắn Hàn Quốc hiện đại viết nhiều về 11
nỗi cô đơn, sự bế tắc và hoang mang trong cuộc sống của một lớp người trẻ tuổi” [15]. “Hàn Quốc nằm trong danh sách những nước có người tự sát nhiều nhất thế giới. Và nguyên nhân của tình trạng đáng lo ngại này là sự mất cân bằng về tăng trưởng kinh tế và đời sống tinh thần, sự rạn nứt của giá trị gia đình, cạnh tranh khốc liệt về công ăn việc làm...” [22] Điều dễ nhận thấy ở nhiều tác phẩm văn học Hàn là sự ám ảnh và lay động lòng người. Nỗi cô đơn, sự bế tắc, cuộc sống đầy khó khăn đeo bám trong một xã hội phát triển chóng mặt… tất cả được đưa vào văn chương một cách trần trụi, chân thực và chi tiết nhất. Nhưng đan xen trong đó vẫn là tình cảm ấm áp giữa con người với nhau, đó mới là cứu cánh để con người vượt qua được những khó khăn trong cuộc sống Về giáo dục, Hàn Quốc cũng xếp thứ hai về toán học và văn học, đứng thứ nhất về giải quyết vấn đề. Mặc dù học sinh và sinh viên Hàn Quốc thường được xếp hạng cao trong các bài kiểm tra, cuộc thi kiến thức và so sánh quốc tế, tuy nhiên hệ thống giáo dục đôi khi bị lên án vì tập trung nhấn mạnh vào việc học thụ động và học thuộc lòng. “Cũng giống như hệ thống giáo dục tại những quốc gia Đông Á láng giềng khác như Trung Quốc và Nhật Bản, hệ thống giáo dục, thi cử và tuyển sinh Đại học của Hàn Quốc khắt khe, khắc nghiệt, cạnh tranh và rập khuôn hơn hệ thống giáo dục ở hầu hết các nước phương Tây” [22]. “Hàn Quốc thường tự hào vì nền công nghiệp giáo dục của mình, nhưng rồi đất nước này lại đi hơi quá trớn với nó - với 407 trường cao đẳng và đại học được thành lập, kết quả là sinh viên tốt nghiệp quá nhiều khiến tỷ lệ thất nghiệp tăng cao” [17]. Giáo dục đã trở thành một cổng tài chính làm tê liệt nền kinh tế lớn thứ tư châu Á. Việc học thêm và luyện thi đại học gây nợ nần cho các gia đình nhiều hơn 3 phần trăm của tổng sản phẩm trong nước và tất cả chỉ để tạo ra những "thanh niên thất nghiệp tuổi 20". “Chính phủ đã đưa mục tiêu giảm tỷ lệ thất nghiệp cao vào danh sách các ưu 12
tiên hàng đầu bằng cách đầu tư vào các công trình công cộng, nhưng chương trình này lại không quan tâm đến những người được đào tạo trẻ. OECD cũng kêu gọi ngành công nghiệp tham gia đóng một vai trò xây dựng, thiết thực và hiệu quả hơn trong việc đào tạo trình độ nghề vì việc quá tập trung vào nhóm sinh viên, cử nhân tốt nghiệp từ các trường đại học đang khiến cho tỷ lệ cạnh tranh việc làm tăng cao nhưng lại xảy ra tình trạng thiếu hụt lao động trong lĩnh vực thủ công, gây ra một làn sóng công nhân nhập cư có tay nghề thấp” [9]. Như vậy, tác phẩm Kim Ji Young – Born 1982 ra đời trong thời kì đất nước Hàn Quốc đứng trên một nền kinh tế mạnh, phát triển không ngừng. Đi cùng với sự phát triển cũng chính là những áp lực luôn đè nặng lên vai các nhà cầm quyền và nhân dân, cùng với sự phát triển cũng là sự phân hóa giàu – nghèo sâu sắc của một số bộ phận, với sự ảnh hưởng nặng nề của Nho giáo Khổng Tử, Hàn Quốc cũng là nơi vẫn tồn tại sự phân biệt đối xử giữa các tầng lớp, đối xử bất bình đẳng giữa đàn ông và phụ nữ, thậm chí là phân biệt sắc tộc… Có thể nói rằng trong thế kỷ 21, Hàn Quốc là một đất nước tiềm ẩn bên trong mình những cơn sóng ngầm của sự bất bình đẳng phủ ngoài là vỏ bọc dân chủ. Chính trong bối cảnh xã hội đó đã tạo nên những bất bình, những mâu thuẫn nhất là trong bản thân các tầng lớp, con người yếu thế, mà khi đã có trong bản thân mâu thuẫn con người ta có xu hướng tìm đến sự bày tỏ, đấu tranh cho nhóm của mình. Nữ nhà văn Cho Nam Joo cũng là người phụ nữ chịu ảnh hưởng của dòng chảy thời đại đó, nên bà cũng đã nảy sinh trong bản thân những bất bình, mâu thuẫn, từ đó đã xây dựng nên nhân vật Kim Ji Young đại diện cho đa số những người phụ nữ Hàn Quốc, trong đó có bản thân bà để nói lên tiếng nói về nữ quyền, đấu tranh đòi lại quyền bình đẳng và lấy lại cái tôi bản thân. Có lẽ đó chính là lí do khiến cho Kim Ji 13
Young – Born 1982 nhận được đông đảo sự quan tâm của khán giả Hàn Quốc cũng như thế giới khi vừa phát hành. Như vậy, xã hội Hàn Quốc bên cạnh nền kinh tế phát triển vượt bậc là tiềm ẩn bên trong những mâu thuẫn, xung đột giữa truyền thống và hiện đại, giữa nền kinh tế Mỹ tự do và truyền thống văn hóa Nho giáo phương Đông. Chính bối cảnh đó đã tạo nên tư tưởng đấu tranh đòi lại nữ quyền trên đất nước này. 1.3 Tác giả Cho Nam Joo và tác phẩm “Kim Ji Young – Born 1982” 1.3.1 Tác giả Sau cuộc chiến tranh Triều Tiên, nền kinh tế của Hàn Quốc phát triển vượt bậc trong các thập niên từ năm 1950 đến năm 1990, nhất là trong giai đoạn 1962 – 1994, nền kinh tế Hàn Quốc tăng trưởng trung bình trên 10% một năm, gọi là “kì tích trên sông Hàn”. Trong thời gian đó, xã hội Hàn Quốc trọng tư tưởng của Khổng Tử, trọng người học cao cũng đã gặp không ít những thách thức, khó khăn bên cạnh sự thăng hoa của nền điện ảnh, âm nhạc và không thể không kể đến là nền văn học với nhiều tác giả nổi tiếng như Kwon Bo Rae, Shim Jin Gyeong, Jang Young Eun, Ryu Jin Hee, Lee Hye Ryeong, Heo Yoon, Kang Ji Yoon, Jeong Mi Ji…[18]. Có các cuộc thảo luận sôi nổi được tổ chức về chủ đề văn học và nữ quyền Hàn Quốc khi những cuốn sách bàn về lịch sử văn học Hàn Quốc từ góc độ nữ quyền được xuất bản. Cùng nằm trong dòng chảy văn học về nữ quyền, vào năm 2016, cuốn tiểu thuyết Kim Ji Young – Born 1982 được viết nên bởi nữ nhà văn Cho Nam Joo. Nữ nhà văn Cho Nam Joo sinh ngày 15 tháng 11 năm 1978 tại Seoul, Hàn Quốc. Sau khi tốt nghiệp tại Khoa Xã hội học trường Nữ Ehwa, bà đã 14
làm việc 10 năm cho các vấn đề thời sự và các chương trình nghệ thuật tự do như Sổ tay PD, Bất mãn Zero, truyền hình trực tiếp buổi sáng… Năm 2011, bà đã giành giải thưởng văn học Munbakdongne với tiểu thuyết Lắng tai nghe của mình. Đến năm 2016, tác phẩm Vì Komaneji của nhà văn Cho cũng đã mang lại giải thưởng văn học Hwangsanbyeon lần thứ 2 cho bà. Từ tháng 9 năm 2015, bà đã dành ba tháng để hoàn thành cuốn sách thứ ba của mình, Kim Ji Young – Born 1982. Năm 2017, Cho Nam Joo nhận được giải thưởng Today‟s Artist. Đến tháng 11 năm 2018, cuốn sách này đã có hơn một triệu bản được bán ra. Trong sự nghiệp viết sách của mình, nhà văn Cho Nam Joo đã có riêng mình sáu tác phẩm: Lắng tai nghe (2011), Vì Komaneji (2016), Kim Ji Young – Born 1982 (2016), Tên cô ấy (2018), Chạy đi (2018) và gần đây nhất là Saha Mansion (2019) được xuất bản bởi Minumsa. Ngoài ra bà còn là đồng tác giả của Confession of a Feminist of Korea (1997 – 2017) (2017), To my older brother (2017), Spring – Summer than Novel (2018), Melancholy Happy Ending (2019) Như vậy, hiện nay nhà văn Cho Nam Joo đang có một sự nghiệp văn học khá thành công với số lượng tác phẩm tuy chưa hẳn là đồ sộ nhưng được xuất bản liên tục, chứng tỏ sự nỗ lực và nguồn cảm hứng để viết của tác giả trong những năm này vô cùng dồi dào. Mặc dù thông tin về tiểu sử của nhà văn Cho chưa nhiều, nhưng thông qua học thức cũng như trải nghiệm thực tế, nữ nhà văn đã có những nhận thức và quan điểm riêng của mình về nữ quyền qua những cuốn sách viết nên. 15