Khoá luận tốt nghiệp Đại học: Thiết kế bài giảng điện tử sử dụng trong dạy học phần Động lực học lớp 10

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:67

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cấu trúc khóa luận gồm có 3 chương: Chương 1 - Cơ sở lí luận và thực tiễn về việc sử dụng e-learning trong dạy học chương Động lực học; Chương 2 - Tổ chức dạy học chương Động lực học với sự hỗ trợ của bài giảng điện tử; Chương 3 - Dự kiến thực nghiệm sư phạm. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khoá luận tốt nghiệp Đại học: Thiết kế bài giảng điện tử sử dụng trong dạy học phần Động lực học lớp 10

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2 KHOA VẬT LÝ ----------------------- NGUYỄN THANH PHƯƠNG THIẾT KẾ BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ DẠY HỌC PHẦN ĐỘNG LỰC HỌC LỚP 10 Chuyên ngành: Lí luận và phương pháp dạy học bộ môn Vật lý KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC . HÀ NỘI, 2019
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2 KHOA VẬT LÝ ----------------------- NGUYỄN THANH PHƯƠNG THIẾT KẾ BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ DẠY HỌC PHẦN ĐỘNG LỰC HỌC LỚP 10 Chuyên ngành: Lí luận và phương pháp dạy học bộ môn Vật lý KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Người hướng dẫn khoa học : THS Ngô Trọng Tuệ HÀ NỘI, 2019
LỜI CẢM ƠN Trước tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành sâu sắc tới ThS Ngô Trọng Tuệ - người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, định hướng để tôi có thể hoàn thành khóa luận. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới tập thể các thầy, cô giáo trong khoa Vật lí, các thầy cô trong trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 – những người đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và tạo điều kiện thuận lợi giúp tôi hoàn thành khóa luận này. Cuối cùng, tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè và người thân đã luôn cổ vũ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thành khóa luận. Tôi xin chân thành cảm ơn! Xuân Hòa, ngày tháng năm 2019 Sinh viên thực hiện Nguyễn Thanh Phương
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng: Khóa luận này là kết quả nghiên cứu, tìm hiểu của riêng tôi. Những tư liệu được sử dụng trích dẫn, trong khóa luận là trung thực. Kết quả nghiên cứu này không hề trùng với bất kỳ công trình nghên cứu của tác giả nào đã được công bố trước đó. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chụ trách nhiệm. Xuân Hòa, ngày tháng năm 2019 Sinh viên thực hiện Nguyễn Thanh Phương
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu:.............................................................................................. 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 2 4. Giả thuyết khoa học ................................................................................................ 2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 2 6. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................... 2 7. Đóng góp của đề tài................................................................................................. 3 8. Cấu trúc khóa luận .................................................................................................. 3 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC SỬ DỤNG E- LEARNING TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG ĐỘNG LỰC HỌC ............................. 4 1.1. Lí luận về sử dụng bài giảng điện tử trong dạy học ............................................. 4 1.1.1. Khái niệm về bài giảng điện tử ......................................................................... 4 1.1.2. Các bước xây dựng bài giảng điện tử................................................................ 4 1.1.3. Sử dụng bài giảng điện tử tổ chức dạy học vật lí .............................................. 8 1.1.4. Tiêu chí đánh giá bài giảng điện tử ................................................................... 9 1.2. Công cụ để thiết kế bài giảng điện tử ................................................................. 14 1.3. Điều tra, khảo sát thực tế về việc sử dụng bài giảng điện tử trong việc dạy học phần ĐLH. .......................................................................................................... 19 1.3.1. Mục đích điều tra ............................................................................................ 19 1.3.2. Phương pháp điều tra ...................................................................................... 19 1.3.3. Kết quả điều tra ............................................................................................... 20 Kết luận chương 1 ..................................................................................................... 24 CHƯƠNG 2: THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC CHƯƠNG ĐỘNG LỰC HỌC VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ ............................................ 25 2.1. Mục tiêu dạy học chương ĐLH.......................................................................... 25 2.1.1. Kiến thức ......................................................................................................... 25 2.1.2. Kỹ năng ........................................................................................................... 26 2.1.3. Tình cảm thái độ.............................................................................................. 26 2.2. Nội dung dạy học phần ĐLH ............................................................................. 27 2.2.1. Lực. Tổng hợp lực. Phân tích lực. Cân bằng lực ............................................ 27 2.2.2. Quán tính ......................................................................................................... 27 2.2.3. Khối lượng ...................................................................................................... 28 2.2.4. Trọng lực. Trọng lượng ................................................................................... 28
2.2.5. Lực và phản lực ............................................................................................... 28 2.2.6. Lực hấp dẫn ..................................................................................................... 28 2.2.7. Lực đàn hồi...................................................................................................... 29 2.2.8. Lực ma sát ....................................................................................................... 29 2.2.9. Lực hướng tâm ................................................................................................ 30 2.2.10. Chuyển động ném ngang ............................................................................... 31 2.3. Kết quả xây dựng bài giảng hỗ trợ dạy học chương ĐLH ................................. 32 2.3.1. Bài giảng điện tử dạy học bài Ba định luật Niu-tơn (tiết 1) ............................ 32 2.3.2 Bài giảng điện tử dạy học bài Ba định luật Niu-tơn (tiết 2) ............................. 34 2.3.3 Bài giảng điện tử dạy học bài Bài toán về chuyển động ném ngang ............... 36 2.4. Tiến trình tổ chức dạy học chương ĐLH chất điểm .......................................... 39 2.4.1. Tiến trình tổ chức dạy học bài Ba định luật Niu-tơn(tiết 1)............................ 39 2.4.2. Tiến trình tổ chức dạy học bài Ba định luật Niu-tơn(tiết 2)............................ 41 2.4.3. Tiến trình tổ chức dạy học bài từ Bài toán về chuyển động ném ngang ......... 42 Kết luận chương 2 ..................................................................................................... 45 CHƯƠNG 3: DỰ KIẾN THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ............................................ 46 3.1. Mục đích, đối tượng và phương pháp thực nghiệm sư phạm ............................ 46 3.1.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm ...................................................................... 46 3.1.2. Đối tượng thực nghiệm sư phạm ..................................................................... 46 3.1.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm ................................................................ 46 3.2. Dự kiến triển khai thực nghiệm sư phạm ........................................................... 46 Kết luận chương 3 ..................................................................................................... 49 KẾT LUẬN ............................................................................................................... 50 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 51
BẢNG KÍ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Các chữ viết tắt Ý nghĩa 1 CNTT Công nghệ thông tin 2 GV Giáo viên 3 HS Học sinh 4 ĐLH Động lực học 5 NXB Nhà xuất bản 6 THS Thạc sĩ 7 TS Tiến si
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ, CÔNG THỨC Hình 1.1. Thanh công cụ của V-iSpring ...................................................................14 Hình 1.2. Ghi lại âm thanh ........................................................................................14 Hình1.3. Cửa sổ quản lý ............................................................................................15 Hình 1.4. Ghi lại video ..............................................................................................15 Hình 1.5. Chèn âm thanh...........................................................................................16 Hình 1.6. Chỉnh âm thanh .........................................................................................16 Hình 1.7. Chèn trang web .........................................................................................17 Hình 1.8. Tạo bài tập .................................................................................................18 Hình 1.9. Tạo các bài kiểm tra ..................................................................................18 Hình 2.1. Cấu trúc bài ...............................................................................................32 Hình 2.2. Nội dung Định luật I .................................................................................32 Hình 2.3. Khái niệm quán tính ..................................................................................32 Hình 2.4. Nội dung Định luật II ................................................................................33 Hình 2.5. Khái niệm trọng lực. Trọng lượng ............................................................33 Hình 2.6. Nội dung tổng kết ......................................................................................33 Hình 2.7. Cấu trúc bài ...............................................................................................34 Hình 2.8. Sự tương tác giữa các vật ..........................................................................34 Hình 2.9. Nội dung định luật III ................................................................................35 Hình 2.11. Ứng dụng định luật III.............................................................................35 Hình 2.12. Nội dung tổng kết ....................................................................................36 Hình 2.13. Cấu trúc bài .............................................................................................36 Hình 2.14. Thí nghiệm khảo sát ................................................................................36 Hình 2.15. Chọn hệ tọa độ ........................................................................................37 Hình 2.16. Phân tích chuyển động ném ngang trên hệ trục tọa độ ...........................37 Hình 2.17. Phương trình qũy đạo ..............................................................................37 Hình 2.18. Thời gian ném ngang...............................................................................38 Hình 2.19. Tầm xa .....................................................................................................38 Hình 2.20. Thí nghiệm kiểm chứng ..........................................................................38 Hình 2.21. Nội dung tổng kết ....................................................................................38
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1.1. Tiêu chí về nội dung (20 điểm) ..................................................................9 Bảng 1.2. Tiêu chí về hình thức (10 điểm) ...............................................................11 Bảng 1.3. Tiêu chí về kỹ thuật (10 điểm)..................................................................12 Bảng 1.4. Tiêu chí về hiệu quả (10 điểm) .................................................................13
MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài CNTT đang ngày càng phát triển và có nhiều ứng dụng trong các lĩnh vực khác nhau của đời sống con người. Hiện nay, giáo dục và đào tạo cũng là một trong những lĩnh vực đòi hỏi phải sử dụng đến CNTT. Nhu cầu của con người muốn tiếp thu, học tập tri thức nhân loại ngày càng cao, các tầng lớp, mọi lứa tuổi khác nhau đều muốn tham gia học tập. Có rất nhiều khóa học đã mở ra để đáp ứng các yêu cầu học tập, song với cách dạy học truyền thống – học ở trường lớp – không phải mọi người đều có thể tham gia vào khóa học mà mình mong muốn. CNTT phát triển đã đưa đến một giải pháp mới cho những người muốn học tập nhưng gặp phải trở ngại về thời gian và vị trí địa lý. Mô hình lớp học truyền thống không còn là duy nhất. Một hình thức học tập mới đã ra đời, đó là E-Learning. E-learning là một phương thức đào tạo hiện đại dựa trên CNTT. Với sự bùng nổ phát triển của công nghệ hiện nay, E-learning ngày càng đươ ̣c ưa chuô ̣ng bởi tính linh hoa ̣t và tiê ̣n du ̣ng về thời gian lẫn điạ điể m. Nó giúp giải quyết nhiều vấn đề khó khăn khi người học có thể học mọi lúc mọi nơi, ở văn phòng, ở nhà hoặc bất kỳ địa điểm nào thuận tiện và có thể học nhiều lần. Đây là điều mà các phương pháp giáo dục truyền thống không có được. Sử dụng E-learning trong việc dạy học giúp GV nâng cao chất lượng giảng dạy, tạo động cơ học tập, kích thích hứng thú nhận thức của HS, HS còn tích cực chủ động sáng tạo trong việc học, qua đó kỹ năng tự học được rèn luyện và năng lực tự học của bản thân được nâng lên. Vận dụng E-learning thì giúp GV thay đổi phương pháp dạy của mình theo hướng tích cực hóa hoạt động nhận thức của HS. Nền kinh tế thế giới đang bước vào giai đoạn kinh tế tri thức. Vì vậy, việc nâng cao hiệu quả chất lượng giáo dục, đào tạo sẽ là nhân tố sống còn quyết định sự tồn tại và phát triển của mỗi quốc gia, công ty, gia đình và cá nhân. H ơn nữa, việc học tập không chỉ bó gọn trong việc học phổ thông, học đại học mà là học suốt đời. Elearning chính là một giải pháp hữu hiệu giải quyết vấn đề này. E-learning đang là xu hướng chung của giáo dục thế giới. Việc triển khai elearning trong giáo dục đào tạo là một hướng đi tất yếu nhằm đưa giáo dục Việt Nam tiếp cận với nền giáo dục thế giới. Xuất phát từ những lý do trên tôi chọn đề tài “Thiết kế bài giảng điện tử sử dụng trong dạy học phần ĐLH lớp 10”, mong rằng có thể góp một phần công sức 1
nhỏ bé vào việc đổi mới phương pháp giảng dạy – học tập của thầy và trò các trường phổ thông. 2. Mục đích nghiên cứu: Thiết kế bài giảng điện tử để sử dụng trong hình thức E-learning tổ chức dạy học chương ĐLH (vật lý lớp 10) nhằm nâng cao kết quả dạy học. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Quá trình chiếm lĩnh kiến thức của HS khi học chương ĐLH (vật lý lớp 10). Phạm vi nghiên cứu: Tổ chức cho HS tự học nhờ sự hỗ trợ của bài giảng E- learning khi học chương ĐLH (vật lý lớp 10). 4. Giả thuyết khoa học Nếu thiết kế bài giảng điện tử dạy học phần ĐLH theo các bước xây dựng bài giảng điện tử sẽ đáp ứng các yêu cầu về mặt công nghệ, sư phạm và tổ chức dạy học, qua đó sẽ giúp HS tự học, qua đó nâng cao kết quả dạy học. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu về lí luận và cách sử dụng bài giảng điện tử. Nghiên cứu một số công cụ thiết kế bài giảng điện tử. Điều tra thực trạng về việc sử dụng bài giảng điện tử trong việc dạy học chương ĐLH và các ứng dụng của nó trong việc dạy học chương này. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Nghiên cứu lí luận Nghiên cứu lí luận về sử dụng bài giảng điện tử trong dạy học. 6.2. Nghiên cứu thực tiễn Nghiên cứu thực tiễn về sử dụng bài giảng điện tử trong chương ĐLH. Điều tra cơ bản bằng quan sát và trao đổi ý kiến với giáo viên, HS về tính khả thi của việc học tập chương ĐLH thông qua bài giảng điện tử. Nghiên cứu thực trạng việc sử dụng bài giảng điện tử trong việc dạy học chương ĐLH và các ứng dụng của nó trong việc dạy học chương này. 2
6.3. Dự kiến thực nghiệm sư phạm Dự kiến thực nghiệm sư phạm để đánh giá tính khả thi, kiểm chứng hiệu quả của việc sử dụng bài giảng điện tử trong việc tổ chức dạy học chương ĐLH. 7. Đóng góp của đề tài 7.1. Đóng góp về mặt lí luận Hệ thống hóa một số cơ sở lí luận về việc sử dụng bài giảng điện tử trong dạy học. 7.2. Đóng góp về mặt thực tiễn Nghiên cứu sử dụng một số phần mềm thiết kế bài giảng điện tử. 8. Cấu trúc khóa luận Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn về việc sử dụng e-learning trong dạy học chương Động lực học. Chương 2: Tổ chức dạy học chương Động lực học với sự hỗ trợ của bài giảng điện tử Chương 3: Dự kiến thực nghiệm sư phạm 3
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC SỬ DỤNG E- LEARNING TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG ĐỘNG LỰC HỌC 1.1. Lí luận về sử dụng bài giảng điện tử trong dạy học 1.1.1. Khái niệm về bài giảng điện tử E-Learning (viết tắt của Electronic Learning) là thuật ngữ mới. Bài giảng điện tử là một hình thức tổ chức bài trên lớp mà ở đó toàn bộ kế hoạch hoạt động dạy học đều được chương trình hoá do GV điều khiển thông qua môi trường multimedia do máy vi tính tạo ra. Cũng có thể hiểu bài giảng điện tử là những tệp tin có chức năng chuyển tải nội dung giáo dục đến HS [15]. Hiện nay, theo các quan điểm và dưới các hình thức khác nhau có rất nhiều cách hiểu về E-Learning. Hiểu theo nghĩa rộng, E-Learning là một thuật ngữ dùng để mô tả việc học tập, đào tạo dựa trên CNTT (CNTT) và truyền thông, đặc biệt là CNTT. Theo quan điểm hiện đại, E-Learning là sự phân phát các nội dung học sử dụng các công cụ điện tử hiện đại như máy tính, mạng vệ tinh, mạng Internet, Intranet,… trong đó nội dung học có thể thu được từ các website, đĩa CD, băng video, audio… thông qua một máy tính hay tivi; người dạy và người học có thể giao tiếp với nhau qua mạng dưới các hình thức như: thư điện tử (e-mail), thảo luận trực tuyến (chat), diễn đàn (forum), hội thảo, video…[12]. 1.1.2. Các bước xây dựng bài giảng điện tử 1.1.2.1. Quy trình thiết kế, xây dựng bài giảng e-learning Quy trình xây dựng bài giảng trực tuyến gồm 5 bước cơ bản: Bước 1: Xác định mục tiêu và kiến thức cơ bản của bài học Người thực hiện là GV và tổ bộ môn. Lưu ý, phải bám sát nội dung chương trình; nghiên cứu kỹ giáo trình và các tài liệu tham khảo; xác định được nội dung trọng tâm. Khi dạy học hướng tập trung vào HS, cần phải chỉ rõ mục tiêu học xong bài, HS đạt được cái gì. Mục tiêu đề cập ở đây là mục tiêu học tập, chứ không phải là mục tiêu giảng dạy, tức là chỉ ra sản phẩm mà HS có được sau bài học. Người thực hiện cần đọc kĩ sách giáo khoa, kết hợp với các tài liệu tham khảo để tìm hiểu nội dung của mỗi mục trong bài và cái đích cần đạt tới của mỗi mục. 4
Trên cơ sở đó xác định đích cần đạt tới của cả bài về kiến thức, kĩ năng, thái độ. Đó chính là mục tiêu của bài. Các nội dung đưa vào chương trình và sách giáo khoa, giáo trình phải được chọn lọc từ khối lượng tri thức đồ sộ của khoa học bộ môn và sắp xếp một cách lôgíc, khoa học, đảm bảo tính sư phạm và thực tiễn cao. Vì thế, cần bám sát vào chương trình dạy học vào sách giáo khoa và giáo trình bộ môn. Dựa vào đó để lựa chọn kiến thức cơ bản là nhằm đảm bảo tính thống nhất của nội dung dạy học. Bên cạnh đó, các kiến thức trong sách giáo khoa, giáo trình đã được qui định để dạy học. Vì vậy, chọn kiến thức cơ bản là chọn kiến thức ở trong đó chứ không phải là ở tài liệu nào khác. Tuy vậy, để xác định được đúng kiến thức cơ bản mỗi bài, GV cần phải tìm thêm tài liệu, sách báo tham khảo để mở rộng hiểu biết về vấn đề cần giảng dạy và tạo khả năng chọn đúng kiến thức cơ bản. Việc chọn lọc kiến thức cơ bản của bài dạy học có thể gắn với việc sắp xếp lại cấu trúc của bài để làm nổi bật các mối liên hệ giữa các hợp phần kiến thức của bài, từ đó rõ thêm các trọng tâm, trọng điểm của bài. Việc làm này thực sự cần thiết, tuy vậy không phải ở bài nào cũng có thể tiến hành dễ dàng. Chú ý khi cấu trúc lại nội dung bài phải tuân thủ nguyên tắc không làm biến đổi tinh thần cơ bản của bài mà các tác giả sách giáo khoa, giáo trình đã dày công xây dựng. Bước 2: Xây dựng kho tư liệu phục vụ bài giảng Người thực hiện là giảng viên và nhóm kỹ thuật. Nguồn tư liệu này thường được lấy từ một phần mềm dạy học nào đó hoặc từ internet,... hoặc được xây dựng mới bằng đồ hoạ, bằng ảnh quét, ảnh chụp, quay video, bằng các phần mềm đồ hoạ chuyên dụng như Macromedia Flash, Photoshop, các phần mềm cắt ghép nhạc, chỉnh sửa video... Khi tiến hành, cần chọn lựa các phần mềm dạy học có sẵn cần dùng đến trong bài học để đặt liên kết. Xử lý các tư liệu thu được để nâng cao chất lượng về hình ảnh, âm thanh. Khi dùng các đoạn phim, hình ảnh, âm thanh phải đảm bảo các yêu cầu về mặt nội dung, phương pháp, thẩm mỹ và ý đồ sư phạm. 5
Sau khi có được đầy đủ tư liệu cần dùng cho bài giảng điện tử, cần phải sắp xếp tổ chức lại thành thư viện tư liệu, tức là tạo được cây thư mục hợp lý. Một cây thư mục hợp lý sẽ giúp tìm kiếm thông tin nhanh chóng và giữ được các liên kết trong bài giảng đến các tập tin âm thanh, video clip khi sao chép bài giảng từ ổ đĩa nay sang ổ đĩa khác, từ máy này sang máy khác. Bước 3: Xây dựng kịch bản bài giảng Người thực hiện là giảng viên và nhóm kỹ thuật. Ở bước này, cần thực hiện chi tiết và cần phải chấp hành các nguyên tắc sư phạm, nội dung cơ bản, đảm bảo mục tiêu bài học (cả về mặt kiến thức và kỹ năng). Thực hiện các bước trong các nhiệm vụ dạy học: Xây dựng các bước dạy học, xây dựng sự tương tác người dạy và người học, xây dựng các câu hỏi tương tác, lắp ghép các bước lại thành quá trình dạy học. Bước 4: Lựa chọn công cụ và số hóa kịch bản Người thực hiện là giảng viên và nhóm kỹ thuật. Tiêu chí cần căn cứ vào nhu cầu của người sử dụng, căn cứ vào nguồn tài chính, căn cứ vào trình độ của cán bộ kỹ thuật sử dụng công cụ như thế nào. Các công cụ: có nhiều công cụ, chẳng hạn Adobe Presenter, Lecture Marker, iSpring,… tuy vậy Adobe Presenter là một phần mềm được nhiều GV sử dụng do nó có khả năng tích hợp với Powerpoint do đó nó tạo ra tính thân thiện và gần gũi đối với giảng viên. Các bước để số hóa kịch bản: Xây dựng được bài giảng bằng MS Powerpoint. Quá trình xây dựng phải đảm bảo các bước trong quá trình dạy học; Ghi âm, thu hình (quay video giảng viên giảng bài); Biên tập video, âm thanh; Sử dụng phần mềm để đồng bộ bài giảng. Bước 5: Chạy thử chương trình, sửa chữa và đóng gói sản phẩm Người thực hiện là nhóm kỹ thuật. Công việc gồm: chạy thử chương trình, kiểm soát lỗi và chỉnh sửa bài giảng. Sau đó, đóng gói bài giảng theo định dạng phù hợp với mục đích yêu cầu. Hoàn thành bước này ta đã có sản phẩm bài giảng trực tuyến. Trong mỗi bước của quy trình trên, người thực hiện có thể là giảng viên hoặc nhóm kỹ thuật hoặc cả hai. Cần phải có sự phối hợp đồng bộ giữa giảng viên và nhóm kỹ thuật.[15] 6
1.1.2.2. Quy trình tổ chức dạy học Giai đoạn 1: Phân tích. Ở bước này, GV sẽ phải nghiên cứu tài liệu, giáo trình, dự đoán kỹ năng, trình độ của người học... để xác định mục tiêu, trọng tâm kiến thức cơ bản mà người học cần biết. Việc GV xác định mục tiêu của khoá học là bước đầu của giai đoạn này: Khoa học sẽ cung cấp cho người học kiến thức gì? Người học sẽ làm được những gì sau khi kết thúc khoá học? Tiếp theo, người GV cũng cần phải xác định khoá học này sẽ dành cho đối tượng nào, trình độ ra sao? Người GV cần phải tiên đoán, ước lượng đánh giá trình độ của người học khi tham gia lớp học, qua đó sẽ lựa chọn các kiến thức phù hợp với từng người học. Người GV cần phân tích những kỹ năng hiện tại của người học, chẳng hạn người học có thể đã biết những gì, chưa biết những gì, người học cần phải có những kiến thức tối thiểu nào để có thể tham gia khoá học (điều kiện tiên quyết). Từ những ý trên, người GV sẽ tiến hành tìm kiếm các tài liệu tham khảo phù hợp với trình độ của người học. Giai đoạn 2: Xây dựng kế hoạch dạy học Từ các kết quả thu được sau khi phân tích ở giai đoạn đầu, người GV cần lên kế hoạch đào tạo sao cho phù hợp với người học. Ở giai đoạn này, người GV cần hoạch định xem khoa học sẽ cung cấp các kiến thức gì, với thời gian bao nhiêu, công việc cho từng khoảng thời gian như thế nào, mục tiêu cần đạt được sau mỗi khoảng thời gian, tài liệu, bài tập tham khảo, đánh giá ... tương ứng với từng khoảng thời gian cụ thể... Tài liệu về kế hoạch thường phân làm 2 phần: Các thông tin chung và bảng kế hoạch đào tạo. Các thông tin chung sẽ xác định những thông tin chung nhất về khóa học như: Tên khóa học, người biên soạn, ngày tháng..., còn bảng kế hoạch đào tạo sẽ cung cấp một cái nhìn tổng quan về toàn khóa học, trong từng giai đoạn cụ thể... Giai đoạn 3: Thiết kế kịch bản dạy học Ở phần này, chúng ta tiến hành thiết kế kịch bản dạy học cho một bài học cụ thể. Kịch bản dạy học giống như một giáo án điện tử, trong đó xác định rõ ràng mục tiêu, mục đích của GV và những hoạt động tương tác giữa người học và máy tính 7
(trong mô hình e-learning, người học sẽ làm việc trực tiếp với máy tính chứ không phải làm việc với GV). Có thể sử dụng hình thức E-learing hoặc B-learning. Việc thiết kế một kịch bản quan trọng hơn nhiều so với việc sử dụng các công cụ xây dựng nội dung. Khi đã có kịch bản tốt, ta có thể nhờ người khác số hoá kịch bản này với chi phí rẻ hơn nhiều so với công đoạn thiết kế [13]. 1.1.3. Sử dụng bài giảng điện tử tổ chức dạy học vật lí Do là một hệ thống học tập mềm dẻo và linh hoạt vì thế có thể tổ chức dạy học theo nhiều hình thức khác nhau. Dưới góc nhìn vai trò của hệ thống e-Learning trong việc hoàn thành một khóa học, có thể phân ra hai hình thức học tập (mode of learning) gồm học tập trực tuyến và học tập hỗn hợp. 1.1.3.1. Học tập trực tuyến (Online learning) Việc hoàn thành khóa học được thực hiện toàn bộ trên môi trường mạng thông qua hệ thống quản lý học tập. Sử dụng cách này, e-Learning chỉ khai thác được những lợi thế của nó chứ chưa quan tâm tới thế mạnh của dạy học giáp mặt. Trong hình thức này ta có hai cách thể hiện là dạy học đồng bộ (Synchronous Learning) khi người dạy và người học đều tham gia vào hệ thống quản lý học tập và dạy học không đồng bộ (Asynchronous Learning), khi người dạy và người học tham gia vào hệ thống quản lý học tập ở các thời điểm khác nhau. 1.1.3.2. Học tập hỗn hợp (Blended learning) Phương pháp học tập hỗn hợp - Blended learning để chỉ các mô hình ho ̣c kế t hơ ̣p giữa hình thức lớp ho ̣c truyề n thố ng và các giải pháp e-learning”. Blended learning có 4 mô hình: Station Rotation, lab rotation, Flipped classroom và Flex classroom. Khác với phương pháp học truyền thống, phương pháp học hỗn hợp lấy học sinh làm trung tâm thay vì giáo viên. Trong cùng một tiết học, học sinh được thay đổi các mô hình học liên tục như học ở lớp học rồi chuyển sang học ở phòng thí nghiệm và học online. Trong thời gian các bạn học online giáo viên có thể hướng dẫn các học sinh khác thực hành ở phòng thí nghiệm. Như vậy, học tập hỗn hợp sẽ giúp học sinh trở nên năng động, tương tác và phát triển khả năng tự học. Phương pháp học tập hỗn hợp không phải là một phương pháp mới nhưng là một xu hướng mới trong các trường trên thế giới bởi áp dụng các mô hình khác nhau sẽ giúp giúp phân hoá trình độ học sinh, cá nhân hoá việc học và giúp học sinh làm chủ kiến thức [15]. 8
1.1.4. Tiêu chí đánh giá bài giảng điện tử Bảng 1.1. Tiêu chí về nội dung (20 điểm) Không Tốt Khá Đạt Tiêu chí về nội dung (20 điểm) đạt (2 đ) (1,5 đ) (1 đ) Điểm (0 đ) 1.1. Bài giảng điện tử hỗ trợ dạy học phải đảm bảo đúng với chương trình, chuẩn kiến thức kỹ năng và sách giáo khoa của lớp học, bậc học. 1.2. Nội dung bài giảng đảm bảo tính chính xác, khoa học, phù hợp với đặc trưng bộ môn và nội dung, phương pháp bài dạy. Thể hiện nổi bật được bài học; khơi gợi được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong nhận thức, luyện tập. - Đảm bảo chính xác về nội dung kiến thức, nội dung tư tưởng; chính xác về chính tả, từ ngữ… - Khoa học trong cách thiết kế, trình bày. Các slide không quá nhiều (bình thường ≤ 30 slide /1tiết), được thiết kế phù hợp với đặc trưng bộ môn, có tác dụng giúp học sinh suy nghĩ, tìm tòi, khám phá, luyện tập. Nội dung các slide được thiết kế, trình bày sao cho thể hiện nổi bật kiến thức, có tính hệ thống, trình tự, logic; hình thức thẩm mỹ, hấp dẫn, giúp học sinh tập trung chú ý, không gây phân tán chú ý của học sinh; phù hợp với PPDH tích cực - thể hiện rõ dụng ý dẫn dắt học sinh suy nghĩ, tìm tòi, khám phá… 9
1.3. Trình bày cô đọng không đưa quá nhiều nội dung lý thuyết từ sách giáo khoa vào bài giảng. Hàm lượng lý thuyết, kỹ năng vận dụng, câu hỏi gợi mở, kiến thức trọng tâm và bài tập cũng cố cần thiết kế hợp lý. 1.4. Bài giảng phải được viết dưới dạng mở để giáo viên có thể chủ động bổ sung hoặc thay đổi cho phù hợp với tiết dạy thực tế. 1.5. Minh họa sinh động: Bài giảng phải có hình ảnh minh họa trực quan và sinh động, ưu tiên chọn bài giảng có hình ảnh động sát hợp với nội dung bài giảng, tạo sự phấn khích và ấn tượng với học sinh. 1.6. Các phần mềm giáo khoa và các slide, các phim tư liệu (nếu có) làm rõ và thể hiện được sinh động nội dung bài học, đạt hiệu quả cao cho minh hoạ, khám phá, hệ thống hóa và làm rõ trọng tâm kiến thức. Ghép nối giữa phần mềm giáo khoa và phim tư liệu khéo léo, phù hợp trình tự bố cục, logic bài học. Tùy bài chọn dùng phần mềm ứng dụng và các slide chữ, slide hình (hình động hoặc hình tĩnh), slide sơ đồ cho phù hợp. Nội dung và dữ liệu trong các slide phải đảm bảo minh họa, hệ thống hóa được kiến thức (đặc biệt phần trọng tâm bài), hướng dẫn học sinh tìm tòi, khám phá bài học. Phần mềm ứng dụng đạt hiệu quả cao và sinh động trong thể hiện kiến thức và dẫn dắt học sinh xây dựng bài học. 10
1.7. Câu hỏi – giải đáp: đảm bảo chính xác, thích hợp với nội dung (có sự tương tác giữa tư liệu dạy học với học sinh, giữa giáo viên với học sinh, giữa học sinh với học sinh) 1.8. Câu hỏi – giải đáp: đảm bảo tính logic của vấn đế 1.9. Câu hỏi – giải đáp: Phản hồi của giáo viên mang tính sư phạm cao 1.10. Trắc nghiệm sinh động, đạt hiệu quả củng cố, luyện tập, đánh giá tiết học Cộng điểm: Bảng 1.2. Tiêu chí về hình thức (10 đ) Không Tốt Khá Đạt Tiêu chí về hình thức (10 đ) đạt Điểm (2 đ) (1,5 đ) (1 đ) (0 đ) 2.1. Thiết kế kênh chữ, kênh hình, âm thanh phù hợp, khoa học 2.2. Giao diện đối thoại tương tác giữa thầy và trò phải có tính sư phạm, động viên và kích thích học sinh tư duy năng động 2.3. Giao diện thân thiện, có tính thẩm mỹ, phù hợp với lứa tuổi học sinh, tạo cảm giác hứng thú trong học tập 2.4. Trình bày thẩm mỹ, rõ nét, dễ hiểu, dễ nắm, kích thích được sự hưng phấn, tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. 2.5. Hình và chữ phải rõ, nét, cỡ chữ đủ lớn để xem, gọn lời, trình bày đẹp và có 11