Khóa luận tốt nghiệp đại học: Vận dụng cách đánh giá của PISA vào phân môn đọc hiểu văn bản ở trường THPT

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:75

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khóa luận tốt nghiệp đại học "Vận dụng cách đánh giá của PISA vào phân môn đọc hiểu văn bản ở trường THPT" trình bày các nội dung chính sau: Những cơ sở khoa học của việc vận dụng cách đánh giá của PISA vào phân môn đọc hiểu ở trường THPT; Vận dụng cách đánh giá của PISA vào phân môn đọc hiểu ở trường THPT; Đề xuất một số thay đổi về cách đánh giá phân môn đọc hiểu văn bản ở trường THPT theo cách đánh giá của PISA.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khóa luận tốt nghiệp đại học: Vận dụng cách đánh giá của PISA vào phân môn đọc hiểu văn bản ở trường THPT

UBND TỈNH QUẢNG NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM KHOA : NGỮ VĂN VÀ CÔNG TÁC XÃ HỘI TRẦN THỊ THẢO VẬN DỤNG CÁCH ĐÁNH GIÁ CỦA PISA VÀO PHÂN MÔN ĐỌC HIỂU Ở TRƯỜNG THPT KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Quảng Nam, tháng 05 năm 2017
UBND TỈNH QUẢNG NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM KHOA : NGỮ VĂN VÀ CÔNG TÁC XÃ HỘI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP TÊN ĐỀ TÀI: VẬN DỤNG CÁCH ĐÁNH GIÁ VÀO PHÂN MÔN ĐỌC HIỂU VĂN BẢN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Sinh viên thực hiện: TRẦN THỊ THẢO Mã số sinh viên :2113010348 Ngành học: Sư phạm Ngữ văn Khóa học: 2013 - 2017 Giảng viên hướng dẫn: Th.S LÊ NGỌC BẢY MSCB :..... Quảng Nam, tháng 05 năm 2017
LỜI CẢM ƠN “ Cách duy nhất để thành công trong bất cứ chuyện gì là tận tâm tận sức” . ( Vince Lombardi ) Bản thân người nghiên cứu không dám khẳng định là khóa luận này đã thành công hay chưa nhưng để quá trình để hoàn thành khóa luận là cả một quá trình lao động miệt mài, tận tâm tận lực của người nghiên cứu. Đó là cả một quá trình cố gắng không ngừng nghỉ của bản thân, là sự tận tình hướng dẫn của giảng viên hướng dẫn cùng những lời động viên từ phía gia đình, người thân và bạn bè trong suốt quá trình nghiên cứu. Tôi xin chân thành cảm ơn đến các thầy cô giáo trong khoa Ngữ văn – Công tác xã hội đã đóng góp ý kiến. chỉnh sửa đề cương chi tiết để tôi hoàn thành khóa luận như ngày hôm nay. Tôi xin gởi lời cảm ơn đến gia đình, người thân, bạn bè – những nguồn động viên to lớn đã giúp tôi vượt qua những khó khăn từ lúc bắt đầu nghiên cứu cho đến khi hoàn thành khóa luận như ngày hôm nay. Đặc biệt, học trò xin gởi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến thầy giáo Lê Ngọc Bảy – người đã trực tiếp hướng dẫn, tận tình chỉ bảo học trò trong suốt quá trình nghiên cứu khóa luận. Một lần nữa xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất ! Như đã nói ở trên, xét về khía cạnh nào đó khóa luận nàu chưa thực sự thành công hay chẳng là gì so với đóng góp của những người đi trước. Nhưng để có được nó người nghiên cứu đã lao động một cách tận tâm và tận lực nhất có thể để nghiên cứu và suy nghĩ. Trong quá trình nghiên cứu mặc dù đã rất cố gắng để hoàn thành nhưng khóa luận này sẽ không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong sự đóng góp, chỉ bảo từ phía các thầy cô để khóa luận được hoàn thiện hơn. Quảng Nam, tháng 4 năm 2017 . Người nghiên cứu khóa luận TRẦN THỊ THẢO
BẢNG CHÚ THÍCH CHỮ VIẾT TẮT STT CHỮ VIẾT TẮT NGHĨA 1 THPT TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 2 GD – ĐT GIÁO DỤC – ĐÀO TẠO 3 GV GIÁO VIÊN 4 HS HỌC SINH 5 TS TIẾN SĨ
MỤC LỤC A. MỞ ĐẦU…………………………………………………. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài…………………………………… 1 2. Mục đích nghiên cứu……………………………………… 3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu………………………… 3 3.1. Đối tượng nghiên cứu…………………………………… 3 3.2. Phạm vi nghiên cứu……………………………………... 3 4. Phương pháp nghiên cứu………………………………….. 3 4.1. Phương pháp thống kê…………………………………... 3 4.2. Phương pháp phân tích………………………………….. 4 4.3. Phương pháp so sánh……………………………………. 4 4.4. Phương pháp hệ thống…………………………………... 4 4.5. Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế………………….. 4 5. Lịch sử vấn đề……………………………………………... 4 6. Đóng góp của đề tài……………………………………….. 5 7. Cấu trúc đề tài……………………………………………... 6 PHẦN II. NỘI DUNG……………………………………….. 7 CHƯƠNG 1. NHỮNG CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC VẬN DỤNG CÁCH ĐÁNH GIÁ CỦA PISA VÀO PHÂN MÔN ĐỌC HIỂU Ở TRƯỜNG THPT…………………………………… 7 1.1. Tổng quan về PISA……………………………………… 7 1.1.1. PISA là gì?..................................................................... 7 1.1.2. Khái quát về PISA……………………………………. 7 1.1.3. Lĩnh vực đọc hiểu trong PISA………………………… 14 1.2. PISA Việt Nam…………………………………………. 17 1.2.1. Mục đích Việt Nam tham gia PISA…………………... 17 1.2.2. Thực trạng của Việt Nam khi tham gia PISA…………. 17 1.2.3. Kết quả của Việt Nam khi tham gia PISA…………….. 19 1.2.4. Lợi ích khi Việt Nam tham gia PISA…………………. 20
CHƯƠNG 2. VẬN DỤNG CÁCH ĐÁNH GIÁ CỦA PISA VÀO PHÂN MÔN ĐỌC HIỂU Ở TRƯỜNG THPT……………….21 2.1. Thực trạng về năng lực đọc hiểu văn bản của học sinh khi chưa vận dụng theo cách đánh giá của PISA……………………… 21 2.1.1. Thực trạng phản ánh qua phương tiện truyền thông….. 21 2.1.2. Thực trạng qua việc điều tra thực tế ở trường THPT Huỳnh Thúc Kháng và THPT Phan Chu Trinh – Tiên Phước………. 23 2.2.Nguyên nhân…………………………………………….. 37 2.2.1. Nguyên nhân từ phía giáo viên……………………….. 37 2.2.2. Nguyên nhân từ phía học sinh………………………… 40 2.3. Vận dụng cách đánh giá của PISA vào phân môn đọc hiểu ở trường THPT thông qua bài kiểm tra cụ thể ở lớp 12………... 41 2.4. Kết quả rút ra……………………………………………. 43 CHƯƠNG 3. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ THAY ĐỔI VỀ CÁCH ĐÁNHGIÁ PHÂN MÔN ĐỌC HIỂU VĂN BẢN Ở TRƯỜNG THPT THEO CÁCH ĐÁNH GIÁ CỦA PISA……………… 46 3.1. Đổi mới cách xây dựng đề kiểm tra để đánh giá năng lực đọc hiểu theo PISA………………………………………………. 46 3.1.1. Xây dựng đề theo hướng đa dạng công cụ đánh giá…... 46 3.1.2 . Phân hóa học sinh trong đề…………………………... 49 3.2. Đổi mới cách đánh giá năng lực đọc hiểu của học sinh trong bài kiểm tra theo cách đánh giá của PISA………………………. 51 3.3 . Đổi mới cách chấm điểm năng lực đọc hiểu văn bản theo cách chấm điểm của PISA………………………………………… 62 PHẦN III. KẾT LUẬN……………………………………… 65 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO……………………. 66
PHẦN I. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Chúng ta đang sống trong một thế kỉ bùng nổ của tri thức khoa học và công nghệ. Để có thể vươn lên kịp thời đại Việt Nam cần có những người lao động không những giỏi về tri thức mà còn phải thành thạo các kĩ năng cũng như năng lực cần thiết. Tình hình đó đòi hỏi nền giáo dục nước ta phải đổi mới một cách toàn diện, để thực hiện mục tiêu giáo dục như trên thì chúng ta không thể nói đến phương pháp dạy học tích cực nhằm phát huy năng lực của học sinh. Điều đó đã được cụ thể hóa trong Điều 5 của Luật giáo dục năm 2001 đã chỉ rõ “ Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học; bồi cho người học khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên” [ 17]. Hiện nay, dạy học trong nhà trường THPT không chỉ trang bị kiến thức cho các học sinh mà còn giúp các em hình thành kĩ năng cần thiết của công dân thời đại mới thông qua phương pháp dạy học. Chính vì vậy, việc đổi mới và nâng cao chất lượng dạy học đang là mối quan tâm hàng đầu của các nhà làm giáo dục hiện nay. Với tư cách là một trong môn học cốt yếu của phân môn khoa học xã hội môn Ngữ văn trong nhà trường THPT đóng một vai trò quan trọng trong chương trình giáo dục của toàn bộ môn học. Môn Ngữ Văn là một môn công cụ lẫn bộ môn tri thức khi nó là nền tảng cơ sở để học tốt những môn khác. Học sinh cần phải đọc tốt, thành thạo chữ viết mới có thể tiếp thu các bộ môn còn lại. Đọc hiểu văn bản được xem là khâu đột phá trong việc tổ chức dạy và học lẫn đánh giá kết quả kiểm tra của môn Ngữ văn. Bởi vì thế việc đổi mới cách đánh giá năng lực cảm thụ văn học của học sinh THPT để nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học môn Ngữ văn là một yêu cầu thiết thực để xây dựng một nền giáo dục đạt hiệu quả. Song trong hoạt động kiểm tra đánh giá năng
lực cảm thụ văn học của học sinh trong môn Ngữ văn ở trường THPT còn nhiều bất cập, chưa phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh làm cho học sinh không hứng thú với môn học khiến cho chất lượng giáo dục không đạt yêu cầu đề ra. Ở môn Ngữ văn, tính chủ động, sáng tạo, năng lực cảm thụ văn học của học sinh được thể hiện qua những lầm kiểm tra, đánh giá mà giáo viên đề ra vì thế việc đổi mới trong khâu kiểm tra, đánh giá sẽ thổi một làn gió mới vào phương pháp dạy học Văn nói chung và khâu kiểm tra, đánh giá kết quả của học sinh nói riêng giúp các em hứng thú hơn với môn học. Một trong những cách đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả nhằm phát huy năng lực sáng tạo, tư duy logic của học sinh hiện nay là cách đánh giá của PISA. Để đạt hiệu quả cao trong dạy học môn Ngữ văn ở trường THPT thì đổi mới cách kiểm tra, đánh giá năng lực cảm thụ văn học theo đánh giá PISA là một nhân tố quan trọng, đóng vai trò quyết định trong chất lượng hoạt động dạy và học môn Ngữ văn. PISA là một cuộc thi khảo sát chất lượng giáo dục ở các nước trên thế giới dành cho học sinh ở lứa tuổi 15. PISA chủ yếu đánh giá năng lực của học sinh tham gia thông qua các kiến thức về Toán học, Khoa học và kĩ năng Đọc hiểu. Các nước tham gia PISA trên thế giới ngày càng tăng trong đó có Việt Nam. Thông qua PISA các nước có thể học tập ở cách kiểm tra của PISA cũng như mục đích của cuộc thi để đổi mới phương pháp dạy học cũng như cách kiểm tra để nâng cao chất lượng dạy học cho quốc qia mình. Áp dụng cách đánh giá của PISA vào việc đánh giá năng lực cảm thụ văn học của học sinh THPT được xem là một khâu đột phá trong việc tổ chức kiểm tra và đánh giá năng lực của học sinh. Điều này giúp cho các em học sinh phát huy được tối đa tư duy sáng tạo ,hoàn thiện những kĩ năng, tính tích cực trong quá trình học tập môn học để khám phá những điều mới mẻ mà văn học đem lại để hướng nhân cách bản than đi theo hướng tích cực.
Là một sinh viên ngành sư phạm, lại là một giáo viên Ngữ văn tương lai nên tôi muốn góp một phần nhỏ công sức của mình để nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học Ngữ văn nên tôi quyết định chọn đề tài Vận dụng cách đánh giá của PISA vào phân môn đọc hiểu văn bản ở trường THPT làm đề tài nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Từ việc nghiên cứu đề tài Vận dụng cách đánh giá của PISA vào phân môn đọc hiểu văn bản ở trường THPT , khóa luận một lần nữa nhấn mạnh việc đổi mới khâu kiểm tra, đánh giá là một vấn đề quan trọng trong việc dạy và học môn Ngữ văn. Đồng thời việc nghiên cứu đề tài này sẽ hỗ trợ cho việc giảng dạy sau này. giúp ta nhìn thấy được hiệu quả của việc vận dụng cách làm của PISA để đánh giá toàn diện hơn về năng lực đọc hiểu văn bản của học sinh đồng thời nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học môn Ngữ văn ở trường THPT. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Học sinh THPT với việc kiểm tra đánh giá năng lực đọc hiểu văn bản theo đánh giá PISA. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Trong hoạt động kiểm tra, đánh giá năng lực đọc hiểu văn bản của học sinh nói riêng và hoạt động dạy học môn Ngữ văn ở trường THPT nói chung. 4. Phương pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp thống kê Nhằm tập hợp lại kết quả của các bài kiểm tra, đánh giá trước đó khi chưa thực hiện đánh giá theo PISA để làm cho cơ sở cho việc so sánh và phân tích.
4.2. Phương pháp phân tích Để phân tích số liệu từ kết quả của những bài kiểm tra trước để từ đó thấy được cần phải thay đổi cách kiểm tra, đánh giá trong môn Ngữ văn ở trường THPT. 4.3. Phương pháp so sánh Để so sánh kết quả của những bài kiểm tra qua từng kì, từng năm để nhận biết rõ hơn về kết quả cũng như năng lực cảm thụ văn học của học sinh qua từng năm. 4.4. Phương pháp hệ thống Nhằm hệ thống lại những số liệu, phân tích từ kết những bài kiểm tra trước để đi đến việc cần phải thay đổi cách kiểm tra, đáng giá năng lực cảm thụ theo cách làm của PISA. 4.5. Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế Tiến hành phát phiếu khảo sát cho các học sinh các khối lớp 10, 11, 12 tại trường THPT Huỳnh Thúc Kháng và THPT Phan Châu Trinh. 5. Lịch sử vấn đề Mặc dù vận dụng cách làm của PISA đã được triển khai ở nhiều nước trên thế giới song ở Việt Nam vẫn có rất ít bài nghiên cứu viết về cách vận dung PISA vào đánh giá kết quả học tập của học sinh, trong đó có : - Bài viết Tổng quan về PISA và dạy học, kiểm tra môn Ngữ văn của trinhquynh.edu.vn cũng đã bàn luận đến vấn đề đánh giá, kiểm tra theo PISA trong môn Ngữ văn. Bài viết hướng dẫn cách ra đề và đáng giá theo cách mã hóa của PISA một cách khái quát để ta nhận thấy được nét mới trong đánh giá, kiểm tra môn Ngữ văn theo cách làm của PISA. - Bài viết Vận dụng PISA đánh giá chất lượng học tập môn Ngữ văn ở trường THPT trong chuyên mục Giáo dục của tờ báo Báo mới điện tử đã nêu ra được mục đích, ý nghĩa của việc vận dụng PISA vào đánh giá chất lượng
học tập môn Ngữ văn ở trường THPT nhằm đánh giá năng lực, kĩ năng của học sinh trong việc học tập môn Ngữ văn đồng thời giới thiệu cách ra đề và cách đánh giá theo bộ đề và mã hóa kết quả của PISA. - Bài viết Vận dụng PISA trong đánh giá năng lực đọc - hiểu văn bản Ngữ văn của học sinh THPT của Báo điê ̣n tử Giáo du ̣c và thời đa ̣i, 03/4/2014 cũng chỉ nêu khai quát về lợi ích của việc vận dụng cách đánh giá của PISA vào kiểm tra đánh giá năng lực đọc hiểu văn bản của học sinh. - Bài tham luận Vận dụng PISA trong đánh giá năng lực đọc - hiểu văn bản Ngữ văn của học sinh THPT của Ths Đoàn Thị Hải Lý – THPT Chuyên Trần Đại Nghĩa – HCM cũng chỉ só sánh cách làm hiện tại trong kiểm tra đánh giá năng lực đọc hiểu của học sinh với cách làm kiểm tra đánh giá năng lực đọc hiểu của PISA. - Bài viết Vận dụng cách thiết kế câu hỏi đánh giá năng lực đọc hiểu của PISA vào môn Ngữ văn của Bộ GD – ĐT cũng chỉ ra ưu điểm của cách đánh giá PISA và những đặc trưng cơ bản của chương trình PISA. Trong quá trình thực hiện đề tài này, tôi xin tiếp thu những thành tựu của những bài nghiên cứu trước để làm cơ sở lí luận vững chắc cho bài luận giúp cho đề tài hoàn thiện hơn về nội dung lẫn hình thức. 6. Đóng góp của đề tài Đề tài này giúp cho chúng ta nhận ra rằng, việc kiểm tra, đánh giá năng lực đọc hiểu văn bản của học sinh trong môn Ngữ không nên chú trọng quá nhiều vào lí thuyết chủ yếu là chú trọng vào năng lực, kĩ năng trình bày văn bản của học sinh. Đồng thời giúp chúng ta xây dựng được bộ đề đúng để đáng giá toàn diện năng lực của học sinh trong việc học tập môn Ngữ văn cũng như việc mã hóa khi đánh giá kết quả để nhận ra những thiếu sót trong kĩ năng, lí thuyết của học sinh để có phương pháp điều chỉnh giúp các em nhận thức đúng đắn
về kiến thức hay bồi đắp hơn về năng lực cảm thụ cũng như kĩ năng hành văn để nâng cao chất lượng kiểm tra, đánh giá của học sinh THPT. 7. Cấu trúc đề tài Chương 1 . Những cơ sở khoa học của việc vận dụng cách đánh giá của PISA vào phân môn đọc hiểu ở trường THPT. Chương 2 . Vận dụng cách đánh giá của PISA vào phân môn đọc hiểu ở trường THPT. Chương 3 . Đề xuất một số thay đổi về cách đánh giá phân môn đọc hiểu văn bản ở trường THPT theo cách đánh giá của PISA.
PHẦN II. NỘI DUNG CHƯƠNG 1. NHỮNG CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC VẬN DỤNG CÁCH ĐÁNH GIÁ CỦA PISA VÀO PHÂN MÔN ĐỌC HIỂU Ở TRƯỜNG THPT. 1.1. Tổng quan về PISA 1.1.1. PISA là gì? PISA là chữ viết tắt của Programma for International Student Assessment – Chương trình đánh giá học sinh quốc tế do OCED khởi xướng và chỉ đạo. PISA ra đời nhằm đáp ứng yêu cầu của các nước thành viên về các dữ liệu đều kì và tin cậy về kiến thức và kĩ năng của học sinh cũng như việc thực hiện của các hệ thống giáo dục, OCED đã bắt đầu chuẩn bị PISA vào khoảng giữa thập kỉ 90. Năm 1997, PISA đã chính thức được triển khai. Cuộc khảo sát đầu tiên diễn ra trong năm 2003 và thứ 3 trong năm 2006 và kế hoạch sẽ là các cuộc điều tra trong các năm 2009, 2012, 2015 và những năm tiếp theo. Chương trình PISA mang định hướng trọng tâm về chính sách, được thiết kế và áp dụng các phương pháp cần thiết để giúp chính phủ các nước tham gia rút ra các bài học về chính sách đối với giáo dục phổ thông. 1.1.2. Khái quát về PISA a. Mục đích của PISA Mục tiêu của chương trình PISA nhằm kiểm tra xem, khi đến độ tuổi kết thúc phần giáo dục bắt buộc, học sinh đã được chuẩn bị để đáp ứng các thách thức của cuộc sống sau này ở mức độ nào. Ngoài ra PISA còn hướng vào các mục đích cụ thể sau: - Xem xét đánh giá các mức độ năng lực đạt được ở các lĩnh vực Đọc hiểu, Làm Toán và Khoa học của học sinh ở lứa tuổi 15.
- Nghiên cứu ảnh hưởng của các chính sách đến kết quả học tập của học sinh. - Nghiên cứu hệ thống các điều kiện giảng dạy – học tập có ảnh hưởng đến kết quả học tập của học sinh. b. Đặc điểm của PISA Chương trình đánh giá của PISA có một số đặc điểm sau : - Quy mô của PISA là rất lớn và có tính toàn cầu. Qua 5 cuộc khảo sát đánh giá, ngoài các nước thuộc khối OECD còn có rất nhiều quốc gia là đối tác của khối OECD đăng ký tham gia. Trong lần đánh giá thứ năm (2012) đã có gần 70 quốc gia tham gia. - PISA được thực hiện đều đặn theo chu kì (3 năm một lần) tạo điều kiện cho các quốc gia có thể theo dõi sự tiến bộ của nền giáo dục đối với việc phấn đấu đạt được các mục tiêu giáo dục cơ bản. - Cho tới nay PISA là cuộc khảo sát giáo dục duy nhất chỉ chuyên đánh giá về năng lực phổ thông của học sinh ở độ tuổi 15, độ tuổi kết thúc giáo dục bắt buộc ở hầu hết các quốc gia. - PISA chú trọng xem xét và đánh giá một số vấn đề sau: + Chính sách công (public policy). Các chính phủ, các nhà trường, giáo viên và phụ huynh đều muốn có câu trả lời cho tất cả các câu hỏi như “Nhà trường của chúng ta đã chuẩn bị đầy đủ cho những người trẻ tuổi trước những thách thức của cuộc sống của người trưởng thành chưa?”, “Phải chăng một số loại hình giảng dạy và học tập của những nơi này hiệu quả hơn những nơi khác?” và “Nhà trường có thể góp phần cải thiện tương lai của học sinh có gốc nhập cư hay có hoàn cảnh khó khăn không?”,… + Hiểu biết phổ thông (literacy). Thay vì kiểm tra sự thuộc bài theo các chương trình giáo dục cụ thể, PISA chú trọng việc xem xét đánh giá về các năng lực của học sinh trong việc ứng dụng các kiến thức và kĩ năng phổ thông
cơ bản vào các tình huống thực tiễn. Ngoài ra còn xem xét đánh giá khả năng phân tích, lí giải và truyền đạt một cách có hiệu quả các kiến thức và kĩ năng đó thông qua cách học sinh xem xét, diễn giải và giải quyết các vấn đề. + Năng lực học tập suốt đời (lifelong learning). Học sinh không thể học tất cả mọi thứ cần biết trong nhà trường. Để trở thành những người có thể học tập suốt đời có hiệu quả, ngoài việc thanh niên phải có những kiến thức và kĩ năng phổ thông cơ bản họ còn phải có cả ý thức về động cơ học tập và cách học. Do vậy PISA sẽ tiến hành đo cả năng lực thực hiện của học sinh về các lĩnh vực Đọc hiểu, Làm toán và Khoa học, đồng thời còn tìm hiểu cả về động cơ, niềm tin vào bản thân cũng như các chiến lược học tập hỏi học sinh. c. Lĩnh vực và nội dung đánh giá trong PISA c1. Lĩnh vực đánh giá trong PISA Khái niệm literacy (tạm dịch là năng lực phổ thông) là một khái niệm quan trọng trong việc xác định nội dung đánh giá của PISA.Việc xác định khái niệm này xuất phát từ quan tâm tới những điều mà một học sinh sau giai đoạn giáo dục cơ sở cần biết, trân trọng và có khả năng thực hiện – những điều cần thiết chuẩn bị cho cuộc sống trong một xã hội hiện đại. Các lĩnh vực năng lực phổ thông về làm toán, về khoa học, về đọc hiểu được sử dụng trong PISA. Năng lực làm toán phổ thông (mathematic literacy): Năng lực của một cá nhân để nhận biết về vai trò của toán học trong thế giới, biết dựa vào toán học để đưa ra những suy đoán có nền tảng vững chắc vừa đáp ứng được các nhu cầu của đời sống cá nhân vừa như một công dân biết suy luận, có mối quan tâm và có tính xây dựng. Đó là năng lực phân tích, lập luận và truyền đạt ý tưởng (trao đổi thông tin) một cách hiệu quả thông qua việc đặt ra, hình thành và giải quyết vấn đề toán học trong các tình huống và hoàn cảnh khác nhau.
Năng lực đọc hiểu phổ thông (reading literacy): Năng lực của một cá nhân để hiểu, sử dụng và phản ánh trên văn bản viết, nhằm đạt được mục đích, nâng cao kiến thức và tiềm năng của cá nhân đó và tham gia vào đời sống xã hội. Trong định nghĩa này cần lưu ý: Khái niệm biết đọc như là sự giải mã và thấu hiểu tư liệu bao hàm cả việc hiểu, sử dụng và phản hồi về những thông tin với nhiều mục đích khác nhau. Năng lực khoa học phổ thông (science literacy): Năng lực của một cá nhân biết sử dụng kiến thức khoa học để xác định các câu hỏi và rút ra kết luận dựa trên chứng cứ để hiểu và đưa ra quyết định về thế giới tự nhiên và thông qua hoạt động của con người, thực hiện việc thay đổi thế giới tự nhiên. c2. Nội dung đánh giá trong PISA Là những kiến thức, kỹ năng thiết yếu chuẩn bị cho cuộc sống ở một xã hội hiện đại. Các lĩnh vực năng lực phổ thông được sử dụng trong PISA bao gồm: - Năng lực toán học (mathematic literacy) : Năng lực toán học được thể hiện ở 3 nhóm (cấp độ) : + Nhóm 1: Tái hiện (lặp lại). + Nhóm 2: Kết nối và tích hợp. + Nhóm 3: Tư duy toán học; khái quát hóa và nắm được những tri thức toán học ẩn dấu bên trong các tình huống và các sự kiện. Các bối cảnh, tình huống để áp dụng toán học có thể liên quan tới những vấn đề của cuộc sống cá nhân hàng ngày, những vấn đề của cộng đồng và của toàn cầu - Năng lực khoa học (science literacy) + Nhận biết các vấn đề khoa học: đòi hỏi học sinh nhận biết các vấn đề mà có thể được khám phá một cách khoa học, nhận ra những nét đặc trưng chủ yếu của việc nghiên cứu khoa học;
+ Giải thích hiện tượng một cách khoa học: học sinh có thể áp dụng kiến thức khoa học vào tình huống đã cho, mô tả, giải thích hiện tượng một cách khoa học và dự đoán sự thay đổi; + Sử dụng các chứng cứ khoa học, lí giải các chứng cứ để rút ra kết luận. - Kĩ năng giải quyết vấn đề (problem solving) Là khả năng sử dụng kiến thức của một cá nhân trong quá trình nhận thức và giải quyết các vấn đề thực tế. Thông qua những tình huống rèn luyện trí óc, yêu cầu học sinh phải biết vận dụng, phối hợp các năng lực đọc hiểu, làm toán và khoa học để đưa ra các giải pháp thực hiện. - Năng lực đọc hiểu (reading literacy) d. Phương pháp và đối tượng đánh giá trong PISA Với quy mô rộng lớn của PISA, phương pháp đánh giá mẫu được sử dụng cho các lần đánh giá. Mỗi quốc gia sẽ có một nhóm ( một mẫu ) học sinh được lựa chọn trheo phương pháp ngẫu nhiên xác suất được đánh giá. Các đối tượng được khảo sát đánh giá sẽ thực hiện những hoạt động theo quy định của PISA quốc tế gồm : - Học sinh : học sinh tham gia vào các kì đánh giá sẽ thực hiện các hoạt động sau : + Trả lời bộ phiếu về thông tin chung, về bản thân mình, về thái độ của bản thân và gia đình đối với việc học tập. Dự kiến thời gian cho hoạt động này là từ 20 – 30 phút. + Làm bộ đề kiểm tra đánh giá năng lực theo các yêu cầu đưa ra ở mỗi bài và mỗi câu hỏi. Dự kiến thời gian cho hoạt động này là 120 phút. - Hiệu trưởng hoặc người được ủy quyền : Hiệu trưởng hoặc người được ủy quyền sẽ trả lời bộ phiếu hỏi về nhà trường. Dự kiến thời gian cho hoạt động này là 20 phút.
- Ngoài ra các nước có thể quản lý và sử dụng một số câu hỏi về PISA riêng của mỗi quốc gia mình lựa chọn như các câu hỏi về việc sử dụng máy tính trong dạy học, câu hỏi về nghề nghiệp giáo dục và các câu hỏi thu thập thông tin chung về phụ huynh hoặc có thể bổ sung các câu hỏi để thu thập thêm thông tin về quốc gia mình. đ. Các công cụ đánh giá trong PISA Công cụ đánh giá của PISA gồm ba loại công cụ chủ yếu là : - Các bài tập ( test ) sử dụng để đánh giá những năng lực của hịc sinh nhằm đạt mục đích đo thành tích mà mỗi học sinh đã đạt được theo tiêu chuẩn quốc tế chung được quy diinh bởi OCED. - Các bộ phiếu hỏi dành cho các đối tượng là học sinh, hiệu trưởng nhà trường ( hoặc người được ủy quyền ) để thu thập thông tin lien quan đến chiến lược và chính sách giáo dục. Tất cả các quốc gia và vùng lãnh thổ tham gia đều phải sử dụng bộ công cụ đánh giá do OCED quy định. Mỗi quốc gia được phép hiệu chỉnh bộ công cụ và dịch ra ngôn ngữ của quốc gia mình để sử dụng. Việc hiệu chỉnh và dịch bộ công cụ phải tuân thủ một quy định hết sức chặt chẽ nhằm đảm bảo không làm thay đổi bản chất của câu hỏi ứng với chuẩn quy định hay nói cách khác là không được làm thay đổi độ khó của câu hỏi. e. Cách chấm điểm trong PISA. Việc chấm điểm với các đánh giá do các quốc gia tự đảm nhiệm và tuân thủ các yêu cầu của trung tâm PISA quốc tế. Điểm của bài làm của học sinh được ghi bằng mã số (coding). Mã hóa trong PISA : Các dạng câu hỏi không phải mã hóa - Câu hỏi nhiều lựa chọn đơn giản hoặc phức hợp. Những câu hỏi nhiều lựa chọn; đúng/sai không mã hóa.
- Phương án trả lời của học sinh được nhập trực tiếp vào phần mềm Keyquest Các dạng câu hỏi mở phải mã hóa : - Các câu hỏi yêu cầu trả lời ngắn - Các câu hỏi yêu cầu trả lời dài Các loại mã số khi chấm điểm bài làm của học sinh: - Mã số cho mức điểm đầy đủ : làm đầy đủ các quy định tại đáp án. - Mã số cho mức điểm không đầy đủ : không hoàn thành đầy đủ theo quy định tại đáp án. - Mã số cho tình trạng không làm hoặc làm khác hoàn toàn so với đáp án. Tùy theo mỗi câu hỏi , mỗi mức trên sẽ có một hoặc một vài mã số được quy định cụ thể trong hướng dẫn chấm điểm. - Mã một chữ số: 0, 1, 2, 9 - Mã hai chữ số: 00, 01… 21, 22 … - Mã 1. Mức đầy đủ. - Mã 2. Mức chưa đầy đủ. - Mã 0. Có ghi nhưng sai (không có ý nào đúng hoặc lập luận sai). - Mã 9. Không ghi gì (để giấy trắng không trả lời câu hỏi đó). Các mã đặc biệt – Mã 0 (00) - Mã 0 (hoặc các mã bắt đầu với chữ 0 trong trường hợp mã hai chữ số được áp dụng) được sử dụng trong trường hợp học sinh đưa ra các câu trả lời nhưng không đủ thuyết phục hoặc không chấp nhận được. - Chú ý rằng với Mã 0 các câu trả lời khác (hoặc 0x đối với mã hóa hai chữ số) sẽ bao gồm các các câu trả lời sau: - Một câu trả lời chẳng hạn Em không biết, câu hỏi này quá khó, hết thời gian , một dấu hỏi chấm hoặc dấu gạch ngang (—);
- Một câu trả lời được viết ra nhưng sau đó bị tẩy xóa hoặc gạch chéo, dù cho dễ đọc hay không; và - Một câu trả lời không thể hiện sự nỗ lực hoặc nghiêm túc khi làm bài. Ví dụ học sinh có thể viết vào một câu đùa cợt, tên của thần tượng âm nhạc hoặc những nhận xét tiêu cực về bài kiểm tra này Các Mã đặc biệt – Mã 9 (99) - Mã này có tên là Không trả lời trong phần hướng dẫn mã hóa. Mã này dành cho trường hợp học sinh không đưa được ra câu trả lời và để trống. Như vậy nếu như phần dành cho học sinh trả lời để trống thì sử dụng mã 09 (hoặc 99). Chú ý rằng các câu trả lời kiểu như Em không biết hoặc hết giờ sẽ được mã hóa là 0 hoặc 00 (trong trường hợp mã hóa hai chữ số) Mã đặc biệt khác 7 (97) - Mã này được sử dụng nếu câu hỏi bị in lỗi và học sinh không thể trả lời. Ví dụ nếu máy photo hết mực hoặc lỗi máy in dẫn đến việc không đọc được câu hỏi. Trong trường hợp này hãy viết mã 7 (trong trường hợp mã hóa 1 chữ số) hoặc 97 trong trường hợp mã hóa hai chữ số. Thực tế nếu khâu in ấn diễn ra theo đúng tiêu chuẩn về in ấn và chất lượng bản in thì trường hợp như thế này hiếm khi xảy ra. 1.1.3. Lĩnh vực đọc hiểu trong PISA a. Định nghĩa : - Là lĩnh vực xác định và đánh giá năng lực đọc hiểu của học sinh. - Năng lực đọc hiểu được hiểu là khả năng biết đọc, có trình độ đọc hiểu. Là sự hiểu biết, sử dụng, phản ánh và liên kết các văn bản, phản hồi lại trước một bài đọc viết nhằm đạt được mục đích của mỗi nội dung, phát triển tri thức và tiềm năng của bản thân và để tham gia vào xã hội. - Năng lực đọc hiểu bao gồm một tập hợp các năng lực nhận thức, từ việc giãi mã căn bản đến các kiến thức về từ ngữ, ngữ pháp, ngôn ngữ, cấu