Khóa luận tốt nghiệp: Hành vi bắt nạt tại nơi làm thêm của sinh viên một số trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

63
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu tìm hiểu thực trạng sinh viên của một số trường trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh bị bắt nạt tại nơi làm thêm. Trên cơ sở đó một số kiến nghị nhằm hỗ trợ sinh viên hạn chế tình trạng bị bắt nạt tại nơi làm thêm. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khóa luận tốt nghiệp: Hành vi bắt nạt tại nơi làm thêm của sinh viên một số trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HỒ CHÍ MINH KHOA TÂM LÝ HỌC NGUYỄN THỊ NGỌC THƯ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP HÀNH VI BẮT NẠT TẠI NƠI LÀM THÊM CỦA SINH VIÊN MỘT SỐ TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Tâm lý học Thành phố Hồ Chí Minh, 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HỒ CHÍ MINH KHOA TÂM LÝ HỌC HÀNH VI BẮT NẠT TẠI NƠI LÀM THÊM CỦA SINH VIÊN MỘT SỐ TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Thư Người hướng dẫn: Th.S Đào Thị Duy Duyên Thành phố Hồ Chí Minh, 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi, dưới sự hướng dẫn của Th.S Đào Thị Duy Duyên. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trình bày trong luận văn này là trung thực, chưa được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. TpHCM, ngày 25 tháng 04 năm 2019 Nguyễn Thị Ngọc Thư
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BN Bắt nạt BBN Bị bắt nạt CK Chứng kiến ĐTB Điểm trung bình NLT Nơi làm thêm SVBBN Sinh viên bị bắt nạt SVCK Sinh viên chứng kiến TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh TT Thứ tự
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HÀNH VI BẮT NẠT TẠI NƠI LÀM THÊM CỦA SINH VIÊN MỘT SỐ TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ................................................................................... 6 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về hành vi bắt nạt sinh viên tại nơi làm thêm. ................................................................................................................................................. 6 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước về hành vi bắt nạt sinh viên tại nơi làm thêm.....6 1.1.2. Nghiên cứu tại Việt Nam về hành vi bắt nạt sinh viên tại nơi làm thêm ..8 1.2. Một số vấn đề lý luận liên quan đến hành vi bắt nạt tại nơi làm thêm của sinh viên .................................................................................................................................................. 12 1.2.1. Lý luận về hành vi .......................................................................................12 1.2.2. Lý luận về hành vi bắt nạt ..........................................................................15 1.2.3. Lý luận về hành vi bắt nạt tại nơi làm thêm của sinh viên ......................22 CHƯƠNG 2 : KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG HÀNH VI BẮT NẠT TẠI NƠI LÀM THÊM CỦA SINH VIÊN MỘT SỐ TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ................................................... 32 2.1. Tổ chức nghiên cứu ........................................................................................................... 32 2.1.1. Địa bàn nghiên cứu .....................................................................................32 2.1.2. Khách thể nghiên cứu. ................................................................................32 2.1.3. Quá trình nghiên cứu. .................................................................................34 2.2. Kết quả nghiên cứu thực trạng hành vi bắt nạt tại nơi làm thêm của sinh viên một số trường đại học trên địa bàn TPHCM. .......................................................... 40 2.2.1.Phần dành cho sinh viên bị bắt nạt tại nơi làm thêm…………………...40 2.2.2. Phần dành cho sinh viên chứng kiến vụ bắt nạt tại nơi làm thêm .........63 2.2.3. So sánh về mức độ ảnh hưởng của hành vi bắt nạt đến sinh viên, đến công việc làm thêm của sinh viên theo giới tính, theo kinh nghiệm làm thêm và theo trường học......................................................................................................................69 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................................ 73 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO TRONG ĐỀ TÀI ............................ 78 PHỤ LỤC 1 - BIỂU ĐỒ ĐƯỢC SỬ DỤNG TRONG ĐỀ TÀI ....................... 82
PHỤ LỤC 2 - BẢNG HỎI DÙNG TRONG KHẢO SÁT ĐỀ TÀI ................. 84 PHỤ LỤC 3 - BẢNG HỎI PHỎNG VẤN CHO SINH VIÊN CHỨNG KIẾN HÀNH VI BẮT NẠT TẠI NƠI LÀM THÊM .........................................................................94
DANH MỤC BẢNG BIỂU TRONG LUẬN VĂN SỐ TÊN BẢNG TRANG Bảng 2.1 - Đặc điểm của khách thể nghiên cứu 32 Bảng 2.2 - Mã hóa các thang đo 40 Bảng 2.3 - Quy điển trung bình các thang đo 40 Bảng 2.4 - Sinh viên tự đánh giá chung về trải nghiệm bị bắt nạt tại 41 nơi làm thêm Bảng 2.5 - Tần số, tỉ lệ % mức độ bị bắt nạt tại nơi làm thêm của SV toàn mẫu dựa trên thang đo biểu hiện hình thức bắt nạt tại nơi 42 làm thêm. Bảng 2.6 - Xếp loại các nhóm hình thức bắt nạt 43 Bảng 2.7 - Nhóm hình thức bắt nạt bằng công việc 43 Bảng 2.8 - Nhóm hình thức bắt nạt bằng cách tẩy chay 46 Bảng 2.9 - Nhóm hình thức bắt nạt bằng cách tấn công cá nhân 47 hoặc cuộc sống cá nhân Bảng 2.10 - Nhóm hình thức bắt nạt bằng cách đe dọa bằng lời nói 48 Bảng 2.11 - Nhóm hình thức bắt nạt bằng cách lan truyền tin đồn 49 Bảng 2.12 - Nhóm hình thức bắt nạt bằng bắt nạt thể chất 50 Bảng 2.13 - Đối tượng thực hiện hành vi bắt nạt sinh viên tại nơi 51 làm thêm Bảng 2.14 - Nhận thức của sinh viên về đặc điểm của đối tượng dễ 52 bị bắt nạt tại nơi làm thêm Bảng 2.15 - Cách phản ứng của sinh viên với tình trạng bị bắt nạt 54 tại nơi làm thêm Bảng 2.16 - Ảnh hưởng của hành vi bắt nạt đến tâm lý của sinh 56 viên bị bắt nạt tại nơi làm thêm Bảng 2.17 - Ảnh hưởng của hành vi bắt nạt tại nơi làm thêm đến 57
cảm xúc của sinh vên Bảng 2.18 - Ảnh hưởng của hành vi bắt nạt tại nơi làm thêm đến 58 thái độ của sinh viên Bảng 2.19 - Ảnh hưởng của hành vi bắt nạt tại nơi làm thêm đến 60 hành vi của sinh viên Bảng 2.20 - Ảnh hưởng của hành vi bắt nạt tại nơi làm thêm đến 61 tâm lý và thể chất của sinh viên Bảng 2.21 - Ảnh hưởng của hành vi bắt nạt tại nơi làm thêm đến 62 công việc của sinh viên Bảng 2.22 - Thống kê về số sinh viên đã từng chứng kiến vụ bắt 63 nạt tại nơi làm thêm Bảng 2.23 - Các trường hợp sinh viên từng chứng kiến vụ bắt nạt 64 tại nơi làm thêm Bảng 2.24 - Đối tượng bắt nạt sinh viên qua chứng kiến của sinh 65 viên chứng kiến vụ bắt nạt tại nơi làm thêm Bảng 2.25 - Cách phản ứng của sinh viên khi chứng kiến vụ bắt 66 nạt tại nơi làm thêm Bảng 2.26 - Khác biệt về ảnh hưởng của hành vi bắt nạt đến sinh 70 viên, công việc của sinh viên theo giới tính Bảng 2.27 - Khác biệt về ảnh hưởng của hành vi bắt nạt đến sinh 70 viên, công việc của sinh viên theo kinh nghiệm làm thêm Bảng 2.28 - Khác biệt về ảnh hưởng của hành vi bắt nạt đến sinh 71 viên, công việc của sinh viên theo trường học
DANH MỤC BIỂU ĐỒ TRONG LUẬN VĂN TÊN BIỂU ĐỒ SỐ TRANG 1. Tần số và tỉ lệ % SVBBN khi đi làm thêm 83 2. Ảnh hưởng của bắt nạt đến tâm lý của sinh viên 83 3. Ảnh hưởng của hành vi bắt nạt đến sinh viên 84
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Tại Việt Nam, hành vi bắt nạt đang dành sự quan tâm lớn từ các nhà giáo dục, nhà nghiên cứu lẫn sự quan tâm của bậc phụ huynh và báo chí. Vì hiện nay tại Việt Nam, nhắc đến bạo lực, đa số nghĩ ngay đến bắt nạt học đường với nhiều hành vi bắt nạt từ thể chất (đánh nhau) đến bắt nạt bằng lời nói, thái độ để đàn áp tâm lý đối phương. Trong thời gian gần đây, bắt nạt học đường xuất hiện hình thức bắt nạt mới là bắt nạt qua mạng, qua truyền thông. Trước tình hình đó có nhiều cuộc nghiên cứu của các nhà nghiên cứu trong nước xem xét, khảo sát tình trạng bắt nạt học đường. Và bằng chứng là có nhiều kết quả nghiên cứu được công bố, nhiều luận văn thạc sĩ đã nghiên cứu về tình trạng này. Có thể kể đến như công trình nghiên cứu của tác giả Nguyễn Thị Duyên, “Học sinh bắt nạt học sinh: Thực trạng và giải pháp” (2016) được tiến hành trên 303 em học sinh từ lớp 6 đến lớp 112 của tỉnh Bắc Ninh. Các báo chí hay các tin tức thời sự trực tiếp đều ưu tiên cho các vụ việc về bắt nạt học đường và tác hai của nó. Như vậy, tại Việt Nam, nhắc đến bắt nạt, người ta bị “đóng khung” suy nghĩ vào tình trạng bắt nạt tại môi trường học đường thay cho các môi trường khác. Tuy nhiên, trong thực tế, bắt nạt có thể diễn ra tại bất kỳ môi trường nào, trong đó, có cả môi trường làm việc. Tại các nước châu Âu và châu Mỹ, tình trạng bắt nạt tại nơi làm việc đã nhận được sự quan tâm nghiên cứu và tìm hướng giải quyết tình trạng của nhiều nhà nghiên cứu về tâm lý học, về nhân sự. Kể từ năm 1990, khái niệm “bắt nạt công sở” được nhắc đến đầu tiên bởi bác sĩ người Thụy Điển Heinz Leymann, nó đã trở thành đề tài nghiên cứu của những năm 1990 (dẫn theo tác giả Nguyễn Ngọc Anh, 2016). Thế nhưng, các nghiên cứu trong nước chưa có nhiều những nghiên cứu theo hướng nghiên cứu về hành vi bắt nạt tại nơi làm việc. Về báo chí, có rất nhiều những bài báo viết về lý do bị bắt nạt tại công sở, về những dấu hiệu của kẻ bắt nạt công sở hay dấu
2 hiệu bản thân đã bị bắt nạt, có những bài báo sẽ tập trung viết về các giải pháp phòng chống lại tình trạng bị bắt nạt tại công sở. Nhưng, đến nay, vẫn chưa có nhiều những công trình nghiên cứu về hiện tượng bắt nạt tại nơi làm việc và ảnh hưởng của nó đến đời sống tinh thần của người lao động trong môi trường có bắt nạt. Một nghiên cứu về mức độ chấp nhận bắt nạt tại nơi làm việc trên qui mô cả 6 châu lục được thực hiện năm 2013 của tác giả David Holman và cộng sự đã chỉ ra, Việt Nam là một trong quốc gia chấp nhận hành vi bắt nạt tại nơi làm việc như một hành vi thông thường. Điều này đã phần nào lý giải vì sao, đến thời điểm hiện tại, có rất ít các nghiên cứu hay bài báo tại Việt Nam tập trung khảo sát, tìm hiểu về hành vi bắt nạt trong môi trường làm việc. Sinh viên trong thời đại hiện nay không chỉ dành thời gian cho việc học trên trường, mà đa số sinh viên dành thời gian để đi làm thêm và dần sống tự lập hơn. Môi trường làm thêm của sinh viên vẫn là một dạng môi trường làm việc đúng nghĩa. Do đó, có thể có tình trạng bắt nạt diễn ra trong môi trường làm thêm của sinh viên. Đã có nhiều những luận văn tốt nghiệp, những thống kê do sinh viên thực hiện về đề tài sinh viên với việc làm thêm. Tuy nhiên, các nghiên cứu hay thống kê này chỉ tập trung vào lợi ích - tác hại của việc làm thêm đối với hiệu quả học tập của sinh viên. Có rất nhiều những bài báo viết về đề tài sinh viên và việc làm thêm, nhưng nội dung chính vẫn xoay quanh những lợi ích - tác hại có thể có của việc đi làm đối với việc học của sinh viên. Như vậy, tình trạng bắt nạt tại nơi làm thêm của sinh viên đang thiếu hụt về mảng nghiên cứu, thống kê. Có ý kiến cho rằng: đi làm thêm của sinh viên là việc làm không chính thức, nếu sinh viên bị bắt nạt và không thể tiếp tục, có thể xin nghỉ tại nơi đó, không nhất thiết phải cần nghiên cứu về vấn đề này. Thế nhưng, người nghiên cứu nhận ra rằng, việc sinh viên nghỉ làm tại nơi có hành vi bắt nạt đối với mình chỉ là giải pháp tạm thời, vì tùy theo tính cách và mức độ của hành vi bắt nạt, mà hậu quả sẽ khác nhau. Sẽ có những sinh viên dễ dàng vượt qua tác động của hành vi bắt nạt, nhưng ngược lại, có sinh viên sẽ bị tác động mạnh mẽ từ hành vi bắt nạt tại nơi làm thêm và có sự thay
3 đổi sau khi bị bắt nạt (có nhiều nghiên cứu ngoài nước đã cho thấy hành vi bắt nạt tại nơi làm việc có tác động tiêu cực đến sức khỏe tinh thần của nạn nhân bị bắt nạt). Nhận thấy được một tình trạng đang diễn ra trong giới sinh viên và thiếu hụt các nghiên cứu khoa học về tình trạng này, xuất phát từ sự quan tâm của bản thân người nghiên cứu, nên đề tài “Hành vi bắt nạt tại nơi làm thêm của sinh viên một số trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh” được chọn thực hiện. 2. Mục đích nghiên cứu. Tìm hiểu thực trạng sinh viên của một số trường trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh bị bắt nạt tại nơi làm thêm. Trên cơ sở đó một số kiến nghị nhằm hỗ trợ sinh viên hạn chế tình trạng bị bắt nạt tại nơi làm thêm. 3. Đối tượng nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu: 3.1. Đối tượng nghiên cứu: Hành vi bắt nạt sinh viên tại nơi làm thêm. 3.2. Khách thể nghiên cứu: Sinh viên có đi làm thêm hiện đang học tại 2 trường đại học: Khoa học Tự nhiên TpHCM và Đại học Sư phạm TpHCM. 4. Giả thuyết nghiên cứu. 4.1. Sinh viên một số trường ĐH trên địa bàn TPHCM khi đi làm thêm thỉnh thoảng bị bắt nạt tại nơi làm thêm 4.2. Các hình thức bắt nạt sinh viên tại nơi làm thêm chủ yếu trên phương diện bắt nạt tâm lý của sinh viên. 4.3. Bắt nạt tại nơi làm thêm có ảnh hưởng tiêu cực đến bản thân sinh viên bị bắt nạt và công việc của sinh viên đó. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Hệ thống các vấn đề lý luận có liên quan đến đề tài
4 5.2. Khảo sát thực trạng sinh viên của 2 trường Đại học Khoa học Tự nhiên và Đại học Sư phạm TpHCM bị bắt nạt khi đi làm thêm. Và đề xuất một số kiến nghị hỗ trợ sinh viên hạn chế tình trạng bị bắt nạt khi đi làm thêm. 6. Phạm vi nghiên cứu: 6.1. Về nội dung: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu về hành vi bắt nạt thông qua nghiên cứu các biểu hiện bắt nạt từ nhóm sinh viên bị bắt nạt và nhóm người chứng kiến hành vi bắt nạt. Đề tài chưa tập trung nghiên cứu về nhóm chủ thể thực hiện bắt nạt. 6.2. Về thời gian: Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 11/2018 đến đầu tháng 04/2019. 6.3. Về mẫu nghiên cứu: Nghiên cứu khảo sát trên 247 sinh viên các năm 1, năm 2, năm 3 và năm 4 có đi làm thêm thuộc 2 trường trên địa bàn TPHCM là: Đại học Khoa học Tự nhiên và Đại học Sư phạm. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích, tổng hợp các tài liệu lý luận có liên quan để xây dựng khung lý thuyết cho đề tài như: bắt nạt, các biểu hiện của bắt nạt, bị bắt nạt, người chứng kiến. Bắt nạt tại nơi làm thêm, biểu hiện bắt nạt tại nơi làm thêm…. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Mục tiêu phương pháp: Đây là phương pháp chính của đề tài nhằm mục đích khảo sát thực trạng bị bắt nạt khi đi làm thêm của sinh viên thuộc 2 trường đại học trên địa bàn thành phố.
5 Đối tượng khảo sát: Sinh viên năm 1, 2, 3 và năm 4 thuộc 2 trường đại học Khoa học Tự nhiên TpHCM và đại học Sư phạm TpHCM và có đi làm thêm. 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn: Mục tiêu phương pháp: Tìm hiểu cụ thể hơn về thực trạng bắt nạt sinh viên tại nơi làm thêm và nguyên nhân dẫn đến cách phản ứng của nhóm sinh viên chứng kiến vụ băt nạt. Đối tượng được phỏng vấn: Sinh viên tham gia khảo sát và có câu trả lời là chứng kiến vụ bắt nạt sinh viên tại nơi làm thêm. 7.2.3. Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng phần mềm SPSS phiên bản 20.0 để xử lý thống kê như: tần số, tỉ lệ phần trăm, trung bình, phương sai, kiểm định T-test, kiểm định ANOVA,…làm cơ sở để bình luận số liệu thu được từ phương pháp điều tra bằng bảng hỏi.
6 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HÀNH VI BẮT NẠT TẠI NƠI LÀM THÊM CỦA SINH VIÊN MỘT SỐ TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về hành vi bắt nạt sinh viên tại nơi làm thêm. 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước về hành vi bắt nạt sinh viên tại nơi làm thêm Vấn đề về bắt nạt tại nơi làm việc là đối tượng nghiên cứu của nhiều tác giả tại nước ngoài. Cụ thể như: Khái niệm “bắt nạt công sở” hay bắt nạt tại nơi làm việc được đề cập đầu tiên bởi bác sĩ tâm thần người Thụy Điển Heinz Leymann vào những năm 1990 (Namie, 2003). Kể từ đó khái niệm về bắt nạt tại nơi làm việc đã nhận nhiều sự quan tâm trong giới học thuật. Một loạt những sách và bài báo cũng như nghiên cứu khoa học viết về nó đã được xuất bản bằng nhiều thứ tiếng châu Âu. (Einarsen, 2011). Hướng nghiên cứu đo lường vấn đề bắt nạt tại nơi làm việc: Công trình nghiên cứu mang tên “Measuring workplace bullying” (Tạm dịch: Đo lường về bắt nạt tại nơi làm việc) của tác giả Helen Cowie và cộng sự tiến hành năm 2002 đã chỉ ra thực tế rằng, khó khăn trong nghiên cứu về bắt nạt trong các tổ chức là thiếu kỹ thuật đo lường thích hợp. Nhóm tác giả đã xem xét các phương pháp nghiên cứu hiện tại đang được sử dụng để nghiên cứu về hành vi bắt nạt trong các tổ chức. Kết quả nghiên cứu của nhóm tác giả chỉ ra rằng, phương pháp tiếp cận đa phương pháp (bao gồm cả nghiên cứu trường hợp) có thể là phương pháp nghiên cứu hữu ích cho các nhà nghiên cứu về tình trạng bắt nạt. Nghiên cứu “Workplace bullying: measurements and metrics to use in the NHS” (Tạm dịch: Bắt nạt tại nơi làm việc: Các phép đo lường và số liệu để sử dụng trong NHS) của nhóm tác giả Prof Jan Illing, Mr Neill Thompson, Dr Paul Crampton, Mrs Charlotte Rothwell, Ms Amelia Kehoe, Dr Madeline Carter tiến hành vào vào
7 năm 2015 - 2016 đã cố gắng xác định hành vi bắt nạt tại nơi làm việc làm thế nào có thể tồn tại theo thời gian, từ đó chỉ ra các biện pháp để thay đổi thực trạng bắt nạt tại nơi làm việc và cung cấp số liệu có thể phục vụ cho các ngành khác tại Anh và quốc tế. Hướng nghiên cứu về bản chất của bắt nạt và các yếu tố liên quan đến bắt nạt tại nơi làm việc Trong một bài báo khoa học có tên “Automatic sources of aggression” (Tạm dịch: Nguồn gốc tự động hóa của sự gây hấn) năm 2002 của tác giả Alexander Todorov và cộng sự, đã nghiên cứu mối liên hệ đặc biệt giữa tính tự động trong vô thức được kích hoạt bởi các yếu tố môi trường và tính gây hấn ở con người. Một nghiên cứu khác của tác giả Jane Goodman và cộng sự vào năm 2007 có tên gọi “Defining workplace bullying behaviour professional lay definitions of workplace bullying” (Tạm dịch: Xác định hành vi bắt nạt công sở chuyên nghiệp đặt trong việc định nghĩa về hành vi bắt nạt công sở). Đây là cuộc nghiên cứu với mục đích xác định một định nghĩa mới cho thuật ngữ bắt nạt tại nơi làm việc, các biểu hiện của chúng tại môi trường làm việc chuyên nghiệp và tác động tiêu cực của hành vi này đến nhân viên. Nghiên cứu “Workplace bullying and its relation with work characteristics, personality, and post-traumatic stress symptoms: an integrated model” (Tạm dịch: Bắt nạt tại nơi làm việc và mối quan hệ của nó với tính chất công việc, cá tính và triệu chứng cẳng thẳng sau chấn thương: một mô hình tích hợp) của nhóm tác giả Cristian Balducci, Franco Fraccaroli và Wilmar B. Schaufeli được tiến hành vào khoảng năm 2009 - 2010, đã nghiên cứu về mối liên hệ giữa hành vi bắt nạt tại nơi làm việc với tính chất công việc, cá tính và các triệu chứng căng thẳng sau chấn thương. Nghiên cứu này còn đưa ra một mô hình thử nghiệm tích hợp, trong đó, yếu tố về môi trường và cá tính được xem là tiền đề của hành vi bắt nạt và triệu chứng stress sau chấn thương.
8 Nhóm tác giả D.Zapf, Hole, Einarsen, Cooper đã cho xuất bản tập sách “Bullying and Harassment in the Workplace” (Tạm dịch: Bắt nạt và Quấy rối tại nơi làm việc) vào năm 2011. Đây là tập sách tập hợp các nghiên cứu của chính nhóm tác giả về hành vi bắt nặt tại nơi làm việc tại các môi trường làm việc ở châu Âu và Bắc Mỹ, các nghiên cứu về hành vi quấy rối tại nơi làm việc, các lý giải nguyên nhân của hành vi bắt nạt tại nơi làm việc, các bằng chứng thực nghiệm về hiện tượng bắt nạt tại nơi làm việc. Cuộc nghiên cứu “Acceptability of workplace bullying: A comparative study on six continents” (Tạm dịch: Việc chấp nhận bắt nạt tại nơi làm việc: Một so sánh trên sáu châu lục) được tiến hành bởi David Holman và 21 cộng sự khác năm 2013. Nghiên cứu được tiến hành trên phạm vi 6 châu lục để khám phá lần đầu tiên mối liên hệ giữa yếu tố văn hóa và khả năng chấp nhận bắt nạt tại nơi làm việc. Cuộc nghiên cứu cho thấy rằng nền văn hóa châu Á dễ chấp nhận hành vi bắt nạt liên quan đến công việc hơn là cụm quốc gia châu Phi, Mỹ Latinh và các quốc gia châu Phi thuộc vùng cận Sahara. Như vậy, các nghiên cứu về tình trạng bắt nạt tại nơi làm việc luôn thu hút sự quan tâm của số đông những nhà nghiên cứu. Các nghiên cứu về bắt nạt không chỉ quan tâm tìm hiểu về tình trạng bắt nạt đang diễn ra trong các tổ chức làm việc, mà còn quan tâm đến tác động của nó đến đời sống tinh thần của nhân viên, mối quan hệ của nó với môi trường của tổ chức. Một số nghiên cứu cố gắng tìm kiếm một phương pháp thích hợp để đo lường về hiện tượng này. Các nghiên cứu đã góp phần giúp người nghiên cứu có cái nhìn trọn vẹn hơn về hiện tượng bắt nạt tại nơi làm việc. Trong đó, có một vài nghiên cứu đã giúp người nghiên cứu thêm ý tưởng cho đề tài này, chẳng hạn, việc hình thành định nghĩa mới trong đề tài, nhìn nhận các ảnh hưởng của bắt nạt đến phương diện tâm lý của nạn nhân. 1.1.2. Nghiên cứu tại Việt Nam về hành vi bắt nạt sinh viên tại nơi làm thêm
9 Hiện nay, các nhà nghiên cứu trong nước đang đang dành nhiều sự quan tâm về bắt nạt, nhưng chủ yếu là hướng nghiên cứu hiện tượng bắt nạt diễn ra trong môi trường học đường. Hướng nghiên cứu bắt nạt xảy ra trong học đường Nguyễn Thị Nga ( 2011) với luận văn thạc sĩ “Tìm hiểu hiện tượng bị bắt nạt ở học sinh phổ thông”, được tiến hành trên học sinh cả 3 cấp học từ tiểu học đến trung học phổ thông. Kết quả nghiên cứu cho thấy học sinh trung học phổ thông bị bắt nạt chiếm tỉ lệ khá lớn, và hình thức biểu hiện lẫn mức độ của hiện tượng bị bắt nạt thay đổi theo từng độ tuổi, cấp học. Nguyễn Thị Duyên với đề tài “Học sinh bắt nạt học sinh: Thực trạng và giải pháp” được tiến hành trong vòng 1.5 năm trên học sinh cấp 2. Kết quả nghiên cứu tìm hiểu mức độ và hình thức của hành vi bắt nạt học sinh; địa điểm các em bị bắt nạt và cảm xúc - thái độ - phản ứng của các em khi đối diện với hành vi bắt nạt. Một nghiên cứu khác của Nguyễn Thị Duyên “Nghiên cứu mối liên hệ giữa đặc điểm nhân cách và hiện tượng bắt nạt ở học sinh phổ thông trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh”, được tiến hành trong vòng 6 tháng (từ 09/2011 đến 02/2012) trên khách thể nghiên cứu là 303 học sinh từ lớp 6 đến lớp 12 trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. Nghiên cứu cho thấy hiện tượng bắt nạt bao gồm cả bắt nạt và bị bắt nạt có tương quan với nhân cách học sinh, có sự khác nhau giữa nhân cách thủ phạm và nhân cách học sinh. Nghiên cứu này không dừng lại ở mức độ mô tả thực trạng mà bắt đầu nghiên cứu sâu hơn về bắt nạt thông qua tìm hiểu mối liên hệ giữ bắt nạt với đặc điểm nhân cách. Trần Văn Công và cộng sự (2015) tìm hiểu mối quan hệ giữa bắt nạt trực tuyến và cách ứng phó của học sinh trung học khi các em bị bắt nạt trực tuyến được trình bày trong bài báo khoa học “Chiến lược ứng phó của học sinh với bắt nạt trực tuyến”. Nghiên cứu được thực hiện trên 736 học sinh của 8 trường THCS và THPT ở Hà Nội, Hà Nam và Hải Dương. Kết quả cho thấy 183 học sinh (chiếm 24% tổng số khách thể nghiên cứu) là nạn nhân của ít nhất một hình thức bắt nạt trực tuyến. Mức độ và hình thức bị bắt nạt ở nạn nhân có sự khác biệt xét về mặt giới tính, khu vực sống, độ
10 tuổi và cấp học. Nạn nhân thường ít chia sẻ việc mình bị bắt nạt, và lảng tránh vấn đề này, tuy vậy các em nhận thức được sự nghiêm trọng của bắt nạt trực tuyến, coi đó không phải chuyện bình thường chỉ xảy ra trên mạng. Lê Thị Hải Hà và cộng sự ( 2016) với nghiên cứu “Giá trị và độ tin cậy của thang đo bị bắt nạt học đường và qua mạng: Kết quả nghiên cứu với học sinh đô thị Hà Nội và Hải Dương”. Nghiên cứu khảo sát bằng bảng hỏi tự điền với 1.424 học sinh phổ thông cơ sở và phổ thông trung học ở Hà Nội và Hải Dương năm 2014, bảng hỏi được tham khảo từ bộ câu hỏi của Olweus và Ybarra. Kết quả khẳng định bảng hỏi đảm bảo chất lượng Trần Văn Công (2017) thực hiện nghiên cứu “Thực trạng bắt nạt học sinh ở Việt Nam” trên 955 học sinh của 7 trường tiểu học và trung học cơ sở trên địa bàn nội và ngoại thành Hà Nội, độ tuổi trung bình là 11,3. Kết quả cho thấy 344 học sinh (chiếm 36% tổng số khách thể nghiên cứu) thường xuyên bị bắt nạt bởi ít nhất một loại hình. Trong đó, có 122 em (chiếm 12,8% tổng số khách thể nghiên cứu) bị bắt nạt bởi 2 đến 5 hình thức. Đề tài cũng nêu ra một số yếu tố có ý nghĩa dự đoán mức độ học sinh khi bị bắt nạt ở từng loại hình khác nhau. Tóm lại, hướng nghiên cứu về bắt nạt học đường tập trung nghiên cứu về mức độ bị bắt nạt, hình thức biểu hiện của bắt nạt, phản ứng với hành vi bắt nạt, mối liên hệ giữa hành vi bắt nạt với nhân cách học sinh, đã cung cấp một số hiểu biết về bắt nạt học đường về lý luận và thực trạng bắt nạt học đường hiện nay. Những nghiên cứu này cũng giúp người nghiên cứu tham khảo về cơ sở lý luận và một số biểu hiện của bắt nạt để xây dựng cơ sở lý luận về bắt nạt nói chung cho đề tài, đồng thời giúp tham khảo ý tưởng để soạn thang đo về bắt nạt tại nơi làm thêm. Hướng nghiên cứu về bắt nạt công sở, nơi làm việc, làm thêm Khi tìm hiểu hướng nghiên cứu về bắt nạt tại nơi làm việc hoặc nơi làm thêm, trong giới hạn tìm hiểu, người nghiên cứu chưa thấy nhiều nghiên cứu một cách bài bản về vấn đề này trong nước. Mà chỉ tìm thấy một số kết quả là những bài viết liên quan đến bắt nạt công sở. Điển hình như: Nguyễn Thị Ngọc Anh (2016) “Workplace
11 Bullying (Bắt nạt công sở ) - Liệu bạn có đủ can đảm để làm điều đúng?”. Trong bài viết này, tác giả trình bày những lĩnh vực nghề nghiệp hay xảy ra bắt nạt, khái niệm bắt nạt công sở, các hình thức của bắt nạt công sở, đặc điểm của bắt nạt cộng sở, đặc điểm của nạn nhân bị bắt nạt công sở, định nghĩa chủ thể bắt nạt, nguyên nhân gây bắt nạt công sở, ảnh hưởng của bắt nạt công sở và đối phó với bắt nạt công sở. Ngoài ra, khi tìm kiếm trên google với từ khóa “ bắt nạt nơi làm việc ” người nghiên cứu tìm được 1.020 kết quả bài viết về vấn đề này. Các bài viết dưới cung cấp nhiều thông tin, hiểu biết liên quan đến bắt nạt tại nơi làm việc, công sở. Điển hình như: Bài viết “Những dấu hiệu bắt nạt nơi công sở” trên trang NCBlog – NanaPet Community Blog (2015) đã nêu khái niệm bắt nạt nơi công sở, nêu 20 dấu hiệu chung cho biết bắt nạt đang diễn ra tại nơi làm việc, 11 dấu hiệu công khai cho thấy bắt nạt đang diễn ra rõ ràng hơn Báo Dân trí có bài đăng ngày 12/04/2008 với tựa đề “Bạn đang bị bắt nạt nơi công sở?” đã chỉ ra tác hại của việc bị bắt nạt nơi công sở và 10 dấu hiệu chứng tỏ một các nhân bị bắt nạt tại nơi làm việc của họ. Bài đăng của báo Thanh niên ngày 2/12/2018 có tựa đề “Nạn nhân của baọ lực, lạm dụng dễ bị đau tim, đột quỵ” đã đề cập đến kết quả của một cuộc nghiên cứu đăng trên chuyên san European Heart Journal. Theo đó, bài báo viết rằng “nếu loại bỏ được tình trạng bị bắt nạt tại nơi làm việc có thể giúp chúng ta tránh được 5% nguy cơ mắc bệnh tim”. Lê Thương (2008) trong bài viết tiêu đề “ Kiệt sức nghề nghiệp” đã chỉ ra mối liên hệ giữa tình trạng căng thẳng nghề nghiệp với bắt nạt công sở “bạn đang bị bắt nạt công sở, bạn cảm thấy bị tổn thương bởi các cộng sự hoặc sếp quản lý quá khắt khe. Điều này có thể góp phần vào căng thẳng nghề nghiệp” Như vậy, có thể thấy bắt nạt tại nơi làm việc là một lĩnh vực được đề cập đến nhiều dưới dạng những thông tin phổ thông, nhưng chưa phổ biến các nghiên cứu bài