Khoá luận tốt nghiệp: Hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại tố cáo tại Ủy ban Nhân dân xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:65

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của khóa luận là làm rõ cơ sở lý luận về hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo. Đồng thời phân tích thực trạng của hoạt động TCD và giải quyết khiếu nại, tố cáo tại UBND xã Quang Trọng. Qua đó, đưa ra một số giải pháp để bảo đảm hoạt động TCD và giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khoá luận tốt nghiệp: Hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại tố cáo tại Ủy ban Nhân dân xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA KHOA NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN XÃ QUANG TRỌNG, HUYỆN THẠCH AN, TỈNH CAO BẰNG Người hướng dẫn: TS. Bùi Thị Hải Sinh viên thực hiện: Lê Quỳnh Trang Hệ đào tạo: Đại học chính quy Khóa học: 2020-2024 Lớp: 2005TTRB Mã sinh viên : 2005TTRB056 Hà Nội, 2024
LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan bài khóa luận với đề tài “Hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại tố cáo tại Ủy ban Nhân dân xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng” là công trình nghiên cứu của riêng em. Em xin cam đoan đã thực hiện quá trình làm bài khóa luận một cách đúng đắn, trung thực. Các thông tin và số liệu trong bài báo cáo đều có thật, được thu thập tại Ủy ban nhân dân xã Quang Trọng. Em xin chịu tất cả trách nhiệm về bài làm của mình. Sinh viên thực hiện Lê Quỳnh Trang
DANH MỤC VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Viết đầy đủ 1 UBND Ủy ban nhân dân 2 HĐND Hội đồng nhân dân 3 TCD Tiếp công dân 4 KN, TC Khiếu nại, tố cáo 5 CQHCNN Cơ quan hành chính Nhà nước 6 VHXH Văn hóa xã hội 7 QĐHC Quyết định hành chính 8 HVHC Hành vi hành chính 9 QĐKL Quyết định kỉ luật 10 HVVPPL Hành vi vi phạm pháp luật
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC VIẾT TẮT PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................................ 1 2. Tình hình nghiên cứu đề tài ...................................................................................... 2 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................ 3 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 4 5. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4 6. Ý nghĩa và đóng góp của khóa luận ......................................................................... 5 7. Kết cấu của khóa luận ............................................................................................... 5 PHẦN NỘI DUNG ........................................................................................................ 6 CHƯƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ TIẾP CÔNG DÂN, GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO TẠI UBND XÃ .................................. 6 1.1. Một số vấn đề lý luận và pháp luật về tiếp công dân tại UBND xã .................... 6 1.1.1. Khái niệm tiếp công dân tại UBND xã ................................................................. 6 1.1.2. Đặc điểm tiếp công dân tại UBND xã ................................................................... 6 1.1.3. Chủ thể, thẩm quyền, các hình thức tiếp công dân tại UBND xã ................... 7 1.1.4. Vai trò của hoạt động tiếp công dân tại UBND xã ........................................... 9 1.1.5. Nguyên tắc tiếp công dân tại UBND xã ........................................................... 10 1.1.6. Quy trình tiếp công dân .................................................................................... 13 1.2. Một số vấn đề lý luận và pháp luật về giải quyết khiếu nại tại UBND xã ......... 14 1.2.1. Khái niệm giải quyết khiếu nại ......................................................................... 14 1.2.2. Đặc điểm giải quyết khiếu nại tại UBND xã.................................................... 14 1.2.3. Nguyên tắc giải quyết khiếu nại tại UBND xã ................................................ 15 1.2.4. Vai trò của giải quyết khiếu nại tại UBND xã................................................. 15 1.2.5. Quy trình giải quyết khiếu nại tại UBND xã ................................................... 16 1.3. Một số vấn đề lý luận và pháp luật về giải quyết tố cáo tại UBND xã ............. 18 1.3.1. Khái niệm giải quyết tố cáo tại UBND xã........................................................ 18 1.3.2. Đặc điểm giải quyết tố cáo tại UBND xã ......................................................... 18 1.3.3. Nguyên tắc giải quyết tố cáo tại UBND xã ...................................................... 18
1.3.4. Vai trò của giải quyết tố cáo tại UBND xã ...................................................... 19 1.3.5. Quy trình giải quyết tố cáo tại UBND xã ........................................................ 20 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo tại UBND xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng ......................... 21 1.4.1. Yếu tố chính trị .................................................................................................. 21 1.4.2. Yếu tố hệ thống pháp lý .................................................................................... 22 1.4.3. Yếu tố chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức ................................................. 24 1.4.4. Yếu tố kinh tế - cơ sở vật chất .......................................................................... 24 Kết luận chương 1........................................................................................................ 26 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO TẠI UBND XÃ QUANG TRỌNG, HUYỆN THẠCH AN, TỈNH CAO BẰNG ............................................................................... 27 2.1. Khái quát chung về ủy ban nhân dân xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng ...................................................................................................................... 27 2.1.1. Giới thiệu chung về xã Quang Trọng .............................................................. 27 2.1.2. Cơ cấu tổ chức của UBND xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng. .......................................................................................................................... 28 2.2. Hoạt động tiếp công dân tại phòng tiếp công dân UBND xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng. ............................................................................... 29 2.2.1. Đánh giá chung thực trạng tiếp công dân tại UBND xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng. .......................................................................................... 30 2.2.2. Ưu điểm ............................................................................................................... 32 2.2.3. Hạn chế ............................................................................................................... 33 2.2.4. Nguyên nhân ....................................................................................................... 34 2.3. Hoạt động giải quyết khiếu nại tố cáo tại UBND xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng. .......................................................................................... 36 2.3.1. Đánh giá tình hình giải quyết khiếu nại của UBND xã Quang Trọng.......... 36 2.3.2. Ưu điểm: ............................................................................................................. 37 2.3.3. Hạn chế: .............................................................................................................. 38 2.3.4. Nguyên nhân ...................................................................................................... 39 Kết luận chương 2........................................................................................................40
CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN, GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TỐ CÁO TẠI UỶ BAN NHÂN DÂN XÃ QUANG TRỌNG, HUYỆN THẠCH AN, TỈNH CAO BẰNG ............................... 41 3.1. Giải pháp bảo đảm về chính trị ........................................................................... 41 3.2. Giải pháp bảo đảm về pháp lý ............................................................................. 44 3.3. Giải pháp bảo đảm về xã hội ............................................................................... 48 3.4. Giải pháp bảo đảm về kinh tế .............................................................................. 51 Kết luận chương 3........................................................................................................56 KẾT LUẬN .................................................................................................................. 57 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................... 58
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Tiếp công dân là một hoạt động rất quan trọng trong việc quản lý của Nhà nước và các cơ quan, tổ chức trong hệ thống tổ chức bộ máy Nhà nước. Tại Điều 28 Hiến pháp 2013 có quy định: " Công dân có quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội, tham gia thảo luận và kiến nghị với cơ quan nhà nước về các vấn đề của cơ sở, địa phương và cả nước. Nhà nước tạo điều kiện để công dân tham gia quản lý nhà nước và xã hội; công khai, minh bạch trong việc tiếp nhận, phản hồi ý kiến, kiến nghị của công dân”[1]. Ta thấy TCD là một bước đệm quan trọng cho việc để người dân được trực tiếp tham gia vào các hoạt động của Nhà nước ở phạm vi đã quy định. Khiếu nại và tố cáo là những quyền cơ bản của mỗi công dân, được bảo đảm và quy định rõ trong Hiến pháp, Luật và các văn bản pháp luật khác của nước ta. Theo Điều 30 của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013, "Mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân"[1]. Quyền này không chỉ là quyền được ghi trong Hiến pháp của người Việt Nam mà còn được coi là một quyền con người, được tôn trọng, bảo vệ và đảm bảo. Khiếu nại và tố cáo không chỉ là biểu hiện của quyền tự do và dân chủ mà còn là một phương tiện quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề xã hội, giảm bớt bức xúc trong dân chúng. Đây cũng là cách để mọi người thực hiện quyền kiểm tra, giám sát và tham gia vào quản lý của mình. Bằng cách này, khiếu nại và tố cáo đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân và tổ chức, đồng thời đảm bảo sự thực thi nghiêm minh của pháp luật và xây dựng một xã hội pháp quyền. Để cụ thể hóa quyền này, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo và Luật Tiếp công dân đã được ban hành, với các điều khoản và chế tài cụ thể nhằm đáp ứng các yêu cầu trong việc tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và nâng cao hiệu quả của hoạt động này. Mặc dù có những tiến triển tích cực trong việc tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo tại xã Quang Trọng thông qua việc thực hiện Luật Khiếu nại và Luật Tố 1
cáo, nhưng vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề. UBND xã Quang Trọng đang phải đối mặt với nhiều thách thức như điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn; cơ sở vật chất chưa hoàn thiện, còn lạc hậu; trình độ chuyên môn của các cán bộ, công chức; trình độ dân trí và đời sống của người dân tại địa phương. Tóm lại, mặc dù đã có những bước tiến trong việc thực hiện quyền khiếu nại và tố cáo tại UBND xã Quang Trọng, nhưng vẫn còn nhiều thách thức và vấn đề cần được giải quyết để nâng cao hiệu quả của hoạt động này và đảm bảo quyền lợi của người dân. Xuất phát từ tình hình thực tiễn TCD tại phòng tiếp công dân nhằm giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, Em chọn đề tài “Hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại tố cáo tại UBND xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp, với mong muốn có thêm góc nhìn góp phần hiểu thêm về hoạt động tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo. Qua hoạt động TCD và giải quyết khiếu nại, tố cáo thì công dân sẽ thêm tin yêu vào Nhà nước và chính quyền địa phương. Khi công dân đã có niềm tin, thì công dân mới yên tâm làm việc, mới mong muốn được công hiến cho đất nước thúc đẩy nền kinh tế, xã hội địa phương và đất nước vẫn đang còn nhiều khó khăn thách thức. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Trong những năm vừa qua, đã có một số công trình, đề tài khoa học nghiên cứu về hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo, có thể kể tên như: Đề tài “Thực trạng công tác tiếp dân hiện nay”, tác giả Ths. Nguyễn Văn Kim - Vụ Pháp chế, Thanh tra chính phủ. Luận văn thạc sĩ Luật học của tác giả Lê Thị Sáu, năm 2014 “ Hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội – thực trạng và giải pháp”. Luận văn thạc sĩ Luật học của tác giả Lê Thị Thu Phương, năm 2021 “ Hoạt động tiếp công dân của Ủy ban nhân dân phường trên đia bàn quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội”. Luận văn thạc sĩ Chính sách công của tác giả Đỗ Thị Hải, năm 2018 “Tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo từ thực tiễn thành phố Sơn La – tỉnh Sơn La” Tạp chí của tác giả: ThS Nguyễn Thị Hồng (Thạc sĩ, Khoa Luật, Học viện An 2
ninh nhân dân.) “ Một số giải pháp nâng cao chất lượng tiếp công dân theo Luật Tiếp công dân năm 2013” Luận văn Thạc sĩ luật học của tác giả Trần Thị Lanh, năm 2017 “Tổ chức va hoạt động tiếp công dân, từ thực tiễn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng” Luận văn Thạc sĩ luật Hiến pháp và luật Hành chính của tác giả Trần Thị Huyền Nhung, năm 2018 “Thực hiện pháp luật tiếp công dân cấp xã từ thự tiễn huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội” Luận văn Thạc sĩ Quản lý công của tác giả Nguyễn Thị Thu Vân, năm 2017 “Quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại tại Thành phố Hồ Chí Minh” Luận văn Thạc sĩ Quản lý công của tác giả Đoàn Minh Mực, năm 2017 “Chất lượng hoạt động tiếp công dân trên đia bàn huyện An Biên, tỉnh Kiên Giang” Bài viết đăng trên tạp chí Nội Chính “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn tỉnh Sơn La” (2016) Nhóm tác giả TS. Lừ Văn Tuyên, Ban Nội chính Tỉnh ủy Sơn La, ThS. Nguyễn Anh Sơn, Trường Cao đẳng Sơn La. Bên cạnh đó cũng có một số bài viết, bài nghiên cứu được đăng tải trên các tạp chí chuyên ngành liên quan đến hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại tố cáo các cấp nói chung và của cấp xã nói riêng. Những công trình nghiên cứu trên phần lớn là nghiên cứu mang tính tổng thể, ở không gian rộng hoặc ở chuyên ngành của địa phương nhất định. Việc nghiên cứu cụ thể đối với hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại tố cáo trên địa bàn xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng chưa có công trình nào đề cập tới. Do vậy việc nghiên cứu đề tài “Hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại tố cáo tại UBND xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng” tiếp tục góp phần bổ sung và làm sâu sắc hơn cơ sở lý luận cũng như thực tiễn về hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo của UBND xã dựa trên sự tham khảo, tiếp thu có chọn lọc kết quả của các công trình nghiên cứu khoa học và các luận văn ở trên. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu của khóa luận Mục tiêu của khóa luận là làm rõ cơ sở lý luận về hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo. Đồng thời phân tích thực trạng của hoạt động TCD và giải 3
quyết KN, TC tại UBND xã Quang Trọng. Qua đó, đưa ra một số giải pháp để bảo đảm hoạt động TCD và giải quyết KN, TC trên địa bàn xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng. 3.2. Nhiệm vụ của khóa luận Hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý, các yếu tố ảnh hưởng đến thực tiễn hoạt động TCD và giải quyết KN, TC tại UBND xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng. Đánh giá thực trạng tình hình hoạt động TCD và giải quyết KN, TC ở xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng. Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động TCD và giải quyết KN, TC tại UBND xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các vấn đề lý luận, tình hình thực trạng của hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo tại Ủy ban nhân dân xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu không gian: Nghiên cứu và phân tích hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo tại Ủy ban nhân dân xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng. Phạm vi nghiên cứu về thời gian: Nghiên cứu về thực trạng hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo tại Ủy ban nhân dân xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng trong giai đoạn từ năm 2021, năm 2022 và năm 2023. 5. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp thống kê, thu thập và xử lý số liệu. Thông tin được thu thập chủ yếu là cơ sở lý luận và các quy định của các cơ quan Nhà nước ở trung ương và cơ quan Nhà nước ở địa phương về hoạt động TCD và giải quyết KN, TC. Phương pháp tổng hợp và phân tích số liệu: Tập hợp và phân tích các quy định của pháp luật về hoạt động TCD và giải quyết KN, TC. Phân tích thông tin về thực trạng thực hiện các quy định của pháp luật về nội dung này. Ngoài ra, phương pháp tổng hợp và phân tích thông tin cũng được sử dụng để có được kết quả tổng hợp, có được các đánh giá, nêu ra các luận cứ khoa học trình bày trong bài. 4
6. Ý nghĩa và đóng góp của khóa luận Ý nghĩa khoa học: Đây là cơ hội cho bản thân ôn lại những kiến thức đã học, đồng thời đây cũng là cơ hội để áp dụng lý thuyết đã học vào thực tiễn. Ý nghĩa thực tiễn: Đánh giá được những đặc điểm về tự nhiên, kinh tế - xã hội và có cái nhìn tổng quan về hoạt động TCD và giải quyết KN, TC trên địa bàn xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng. Đề tài đã hệ thống các vấn đề lý luận gắn liền với thực tiễn trong hoạt động TCD và giải quyết KN, TC. Qua đó, làm rõ thực trạng và đề xuất các giải pháp có tính khả thi trong cônng tác quản lý tại UBND xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng. Những đóng góp của khóa luận: Một là, hệ thống hóa các vấn đề cơ bản về khái niệm, nguyên tắc, quy trình và thẩm quyền của hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo tại Ủy ban nhân dân xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng. Hai là, xem xét và đánh giá thực tiễn về những ưu điểm và hạn chế trong hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo tại Ủy ban nhân dân xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng. Ba là, nêu ra một số giải pháp đảm bảo hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo tại Ủy ban nhân dân xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng. 7. Kết cấu của khóa luận Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, kết cấu bài khóa luận gồm 3 chương: Chương 1: Một số vấn đề lý luận và pháp luật về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo tại ủy ban nhân dân xã Chương 2: Thực trạng hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo tại ủy ban nhân dân xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng Chương 3: Giải pháp bảo đảm hiệu quả hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo tại phòng tiếp công dân ủy ban nhân dân xã Quang Trọng, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng 5
PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ TIẾP CÔNG DÂN, GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO TẠI UBND XÃ 1.1. Một số vấn đề lý luận và pháp luật về tiếp công dân tại UBND xã 1.1.1. Khái niệm tiếp công dân tại UBND xã Theo khoản 1 Điều 2 Luật Tiếp công dân 2013 quy định: “ Tiếp công dân là việc cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân quy định tại Điều 4 của Luật này đón tiếp để lắng nghe, tiếp nhận khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân; giải thích, hướng dẫn cho công dân về việc thực hiện khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh theo đúng quy định của pháp luật. Tiếp công dân bao gồm tiếp công dân thường xuyên, tiếp công dân định kỳ và tiếp công dân đột xuất.”[2] Theo nghĩa rộng hơn, hoạt động TCD không chỉ dừng ở việc tiếp đón, lắng nghe để tiếp nhận vụ việc KN, TC của công dân mà bao gồm cả việc tiếp nhận, giải quyết các thủ tục hành chính liên quan đến tổ chức, cá nhân và các công việc thuộc trách nhiệm của cơ quan Nhà nước thực hiện. V ì vậy, ta có thể hiểu TCD là việc UBND xã tổ chức các buổi đón tiếp, gặp gỡ để lắng nghe và tiếp nhận đơn thư KN, TC của công dân. Từ đó giải thích, hướng dẫn các trình tự thủ tục thực hiện việc KN, TC theo đúng quy định của pháp luật. Điều này cho thấy việc UBND xã đã kịp thời thể chế hóa đúng đắn, đầy đủ các đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước. Bên cạnh đó các quy định của Hiến pháp về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của dân, do dân và vì dân đã được cụ thể hóa; đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân. Trên thực tế việc đảm bảo thực hiện quyền KN, TC của công dân là cơ sở pháp lý quan trọng. 1.1.2. Đặc điểm tiếp công dân tại UBND xã Là một trong những hoạt động thực hiện chức năng quản lý nhà nước, trong đó bao gồm các hoạt động như: đón tiếp để lắng nghe, tiếp nhận; giải thích, hướng dẫn cho công dân về việc thực hiện khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh theo đảng quy định của pháp luật, hoạt động tiếp công dân có các đặc điểm sau: Thứ nhất, chủ thể của TCD là các cơ quan, cá nhân trong CQHCNN đại diện cho nhà nước thực thi các quyền và nghĩa vụ theo luật định, cụ thể được quy định tại 6
Điều 4 Luật Tiếp công dân năm 2013. [2] Thứ hai, đối tượng của hoạt động TCD chính là tất cả công dân. Người dân chỉ đến CQHCNN thực hiện quyền KN, TC, kiến nghị, phản ảnh khi những quyền và lợi ích hợp pháp của họ bị xâm phạm bởi các QĐHC, HVHC của cơ quan nhà nước, của người có thẩm quyền trong CQHCNN. Thứ ba, nội dung của hoạt động TCD là lắng nghe, tiếp nhận các đơn thư, ý kiến, vướng mắc về việc KN, TC, kiến nghị, phản ánh của người dân. Những nội dung quan trọng cần chú ý khi tiếp công dân gồm: những vấn đề mà người dân đang thắc mắc, cảm thấy không hợp lý, bức xúc, muốn trình bày với cơ quan nhà nước có thẩm quyền để có phương hướng xử lý đúng đắn, phù hợp với những nguyện vọng của người dân. 1.1.3. Chủ thể, thẩm quyền, các hình thức tiếp công dân tại UBND xã Chủ thể tiếp công dân Tiếp công dân là hoạt động trong việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước, chủ thể tiếp công dân là cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền theo quy định của pháp luật. Chủ thể tiếp công dân là thủ trưởng các cơ quan, tổ chức, đơn vị trực tiếp tiếp công dân định kỳ và đột xuất, và cán bộ làm công tác tiếp công dân. Các cơ quan nhà nước có trách nhiệm tổ chức tiếp công dân bao gồm: Chính phủ; Bộ, cơ quan ngang bộ; tổng cục và tổ chức tương đương; cục; Ủy ban nhân dân các cấp; cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh; các cơ quan của Quốc hội; Hội đồng nhân dân các cấp; Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân nhân, Kiểm toán nhà nước [8,tr.130]. Từ nội dung trên có thể thấy chủ thể tiếp công dân tại UBND xã là những cá nhân, tổ chức có thẩm quyền và trách nhiệm thực hiện việc tiếp nhận, giải quyết các yêu cầu, khiếu nại của công dân, đó là: chủ tịch UBND xã là người đứng đầu UBND xã, chịu trách nhiệm chính trong việc tiếp công dân và giải quyết các vấn đề phát sinh; phó Chủ tịch UBND xã hỗ trợ Chủ tịch trong công tác tiếp công dân, đặc biệt trong những trường hợp phức tạp; cán bộ, công chức xã là những người trực tiếp làm việc với công dân, tiếp nhận thông tin và đề xuất phương án giải quyết. 7
Thẩm quyền tiếp công dân Thứ nhất, chủ tịch UBND xã Quyền tiếp công dân định kỳ, chủ tịch UBND xã có thẩm quyền tiếp công dân định kỳ hàng tháng, hàng quý hoặc đột xuất khi cần thiết. Giải quyết khiếu nại, tố cáo, chủ tịch UBND xã trực tiếp giải quyết hoặc chỉ đạo giải quyết các khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền của UBND xã. Ký quyết định giải quyết, chủ tịch UBND xã có thẩm quyền ký các quyết định liên quan đến việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, đảm bảo tuân thủ quy định của pháp luật. Thứ hai, phó chủ Tịch UBND xã Hỗ trợ chủ tịch, phó chủ tịch UBND xã có nhiệm vụ hỗ trợ chủ tịch trong công tác tiếp công dân, đặc biệt trong những trường hợp phức tạp hoặc khi chủ tịch vắng mặt. Trong hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo: phó chủ tịch có thể được ủy quyền giải quyết một số khiếu nại, tố cáo theo sự phân công của chủ tịch. Thứ ba, cán bộ, công chức xã Cán bộ, công chức xã có trách nhiệm tiếp nhận thông tin, yêu cầu, khiếu nại của công dân và phân loại, chuyển đến các bộ phận có thẩm quyền giải quyết. Theo dõi, đôn đốc cán bộ, công chức xã theo dõi, đôn đốc việc giải quyết khiếu nại, tố cáo và báo cáo kết quả cho chủ tịch hoặc phó chủ tịch UBND xã. Hình thức tiếp công dân tại UBND xã Tiếp công dân thường xuyên Việc tiếp công dân thường xuyên là trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền, sẽ trực tiếp tổ chức hoạt động này tại cơ quan, đơn vị, hoặc tổ chức của mình. Các cơ quan này sẽ bố trí cán bộ chuyên trách làm nhiệm vụ tiếp công dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, và phản ánh được tiếp nhận trực tiếp tại trụ sở hoặc địa điểm tiếp công dân. Tiếp công dân thường xuyên là hình thức tiếp công dân do cán bộ, công chức đại diện cho các cơ quan, tổ chức thực hiện tại trụ sở tiếp công dân các cấp, hoặc do cán bộ, công chức, viên chức được phân công làm nhiệm vụ tiếp công dân tại các cơ quan, tổ chức, đơn vị thực hiện một cách thường xuyên và liên tục theo quy định của pháp luật. [7,tr.423] Tiếp công dân định kỳ 8
Tiếp công dân định kỳ là việc tiếp công dân theo thời gian, kế hoạch đã định trước, được thực hiện bởi Thủ trưởng cơ quan, tổ chức, đơn vị. Dựa vào tình hình thực tế, người có thẩm quyền sẽ chọn 01 ngày trong tháng để thực hiện việc tiếp công dân, niêm yết công khai ở cơ quan, đơn vị, tổ chức mình. Luật Tiếp công dân 2013 quy định trách nhiệm tiếp công dân định kỳ của Thủ trương cơ quan, đơn vị tại UBND xã như sau: chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã trực tiếp tiếp công dân tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã ít nhất 01 ngày trong 01 tuần (điểm d khoản 1 Điều 15). [07,tr.423] Tiếp công dân đột xuất Luật Tiếp công dân quy định phải tiếp công dân đột xuất trong các trường hợp sau. Thứ nhất, vụ việc gay gắt, phức tạp, có nhiều người tham gia, liên quan đến trách nhiệm của nhiều cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc ý kiến của các cơ quan, tổ chức, đơn vị còn khác nhau. Thứ hai, vụ việc nếu không chỉ đạo, xem xét kịp thời có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng hoặc có thể dẫn đến hủy hoại tài sản của Nhà nước, của tập thể, xâm hại đến tỉnh mạng, tài sản của nhân dân, ảnh hưởng đến an ninh, chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Trong những trường hợp nêu trên, thủ trưởng cơ quan, tổ chức, đơn vị ngoài việc tiếp công dân định kỳ còn thực hiện việc tiếp công dân đột xuất. [07,tr.423- 424] Khi tiếp công dân, người đứng đầu cơ quan phải đưa ra ý kiến về việc giải quyết vụ việc cho công dân. Nếu không thể trả lời ngay, người đứng đầu sẽ chỉ đạo cơ quan, tổ chức, đơn vị, công chức, viên chức thuộc quyền quản lý của mình kịp thời xem xét, giải quyết và thông báo thời gian trả lời cho công dân. Tiếp công dân đột xuất là hình thức tiếp công dân được thực hiện bởi thủ trưởng cơ quan, tổ chức, đơn vị khi có vụ việc gay gắt, phức tạp, có nhiều người tham gia, liên quan đến trách nhiệm của nhiều cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc khi ý kiến của các cơ quan, tổ chức, đơn vị còn khác nhau. Tiếp công dân đột xuất còn được tiến hành đối với những vụ việc mà nếu không chỉ đạo, xem xét kịp thời có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng, hoặc có thể dẫn đến hủy hoại tài sản của Nhà nước, của tập thể, xâm hại đến tính mạng, tài sản của nhân dân, ảnh hưởng đến an ninh, chính trị, trật tự, an toàn xã hội. 1.1.4. Vai trò của hoạt động tiếp công dân tại UBND xã Tiếp công dân là cầu nối gắn kết giữa nhà nước và người dân, đóng vai trò quan 9
trọng trong việc xây dựng nhà nước dân chủ, pháp quyền. Hoạt động này mang lại nhiều ý nghĩa thiết thực trong công tác quản lý nhà nước, cụ thể như sau: Thấu hiểu tâm tư nguyện vọng của nhân dân: Tiếp công dân giúp các cơ quan nhà nước có thẩm quyền nắm bắt kịp thời tâm tư, nguyện vọng của người dân về các vấn đề liên quan đến cơ chế, chính sách, đời sống xã hội. Nhờ vậy, các cơ quan nhà nước có thể sớm phát hiện những hạn chế, bất cập trong công tác quản lý, từ đó điều chỉnh chính sách sao cho phù hợp và hiệu quả hơn. Việc tiếp công dân cũng góp phần thúc đẩy các cơ quan, công chức nhà nước tự giác sửa chữa, khắc phục những khuyết điểm của bản thân, nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân. Phát hiện và xử lý vi phạm pháp luật: Tiếp công dân tạo điều kiện cho các cơ quan chức năng kịp thời phát hiện, xác minh và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, góp phần bảo đảm trật tự, kỷ cương xã hội. Đồng thời, đây cũng là kênh quan trọng để phát huy quyền làm chủ của nhân dân, thể hiện trách nhiệm của nhà nước đối với người dân. Tăng cường niềm tin của người dân vào chính sách nhà nước: Hoạt động tiếp công dân thể hiện sự quan tâm, lắng nghe của nhà nước đối với người dân, từ đó tác động tích cực đến tình cảm, thái độ của người dân, củng cố niềm tin của họ vào chính sách của nhà nước. Thông qua việc tiếp nhận ý kiến phản hồi từ người dân về những vấn đề nảy sinh trong cuộc sống, các cơ quan nhà nước có thể đề ra những chủ trương, quyết định đúng đắn, hợp lòng dân, khơi dậy tiềm năng và trí tuệ của nhân dân trong việc tham gia vào các nhiệm vụ chính trị chung của Đảng và Nhà nước. 1.1.5. Nguyên tắc tiếp công dân tại UBND xã Việc TCD với mục đích nhằm tiếp nhận KN, TC thuộc thẩm quyền giải quyết của thủ trưởng cơ quan hành chính. Xem xét, ra quyết định giải quyết KN, TC và trả lời cho công dân quyền KN, TC theo đúng thời hạn đã quy định. Đồng thời, hướng dẫn công dân thực hiện quyền KN, TC theo quy định của pháp luật, góp phần tuyên truyền, phổ biến pháp luật về khiếu nại cho công dân. Theo quy định tại Điều 3 Luật Tiếp công dân năm 2013 quy định về các nguyên tắc tiếp công dân [2], cụ thể: - Nguyên tắc thứ nhất: quá trình tiếp công dân phải diễn ra tại địa điểm được chỉ định và chuẩn bị sẵn tại cơ quan, tổ chức, đơn vị đó. Nơi tiếp công dân bao gồm 10
các vị trí như trụ sở tiếp công dân, địa điểm tiếp công dân và cũng có thể là các địa điểm làm việc khác mà cơ quan, tổ chức, đơn vị chịu trách nhiệm tiếp công dân đã sắp xếp. Để đảm bảo tính minh bạch và công khai, các nơi tiếp công dân này phải được công bố và thông báo trước cho người dân biết. Những thông tin này phải được đăng tải công khai và cập nhật đều đặn để mọi người có thể nắm bắt thông tin về địa điểm và thời gian tiếp công dân. Điều này giúp tạo ra sự thuận tiện và đảm bảo quyền lợi của công dân trong quá trình tiếp xúc với cơ quan, tổ chức hoặc đơn vị liên quan. Bên cạnh việc thông báo công khai, cơ quan, tổ chức, đơn vị cũng có trách nhiệm thông báo trước cho những người được tiếp biết về địa điểm và thời gian tiếp công dân. Điều này đảm bảo rằng công dân có thể chuẩn bị trước và đến đúng địa điểm và thời gian đã hẹn. Thông báo trước giúp tạo ra sự tiện lợi và tránh những phiền toái không cần thiết cho cả hai bên. Tổ chức việc tiếp công dân tại các địa điểm đã quy định không chỉ mang tính chất hình thức mà còn thể hiện sự tôn trọng và quan tâm đối với quyền lợi và ý kiến của công dân. Bằng cách đảm bảo môi trường tiếp công dân thoải mái, công khai và dễ tiếp cận, chúng ta xây dựng một hệ thống tiếp công dân hiệu quả và góp phần tăng cường sự tương tác và giao tiếp giữa cơ quan, tổ chức, đơn vị và công dân - Nguyên tắc thứ hai: để đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng tiếp công dân, việc tiếp xúc và giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân phải tuân thủ những nguyên tắc quan trọng sau đây: Công khai, dân chủ và kịp thời: Việc tiếp công dân phải diễn ra một cách công khai và minh bạch, đảm bảo quyền lợi của công dân được thể hiện một cách rõ ràng. Các quy trình và quy định phải được công bố một cách rõ ràng và dễ tiếp cận. Ngoài ra, quá trình tiếp công dân cần được thực hiện một cách nhanh chóng và kịp thời, đảm bảo rằng mọi khiếu nại và tố cáo được giải quyết đúng thời hạn. Thủ tục đơn giản và thuận tiện: Quy trình tiếp công dân phải được thiết kế sao cho đơn giản và thuận tiện, không tạo ra rào cản và khó khăn không cần thiết. Các biểu mẫu và hướng dẫn cần được cung cấp một cách rõ ràng và dễ hiểu, giúp công dân nắm bắt và thực hiện các thủ tục một cách dễ dàng. Bảo đảm bí mật và an toàn: Nguyên tắc này đảm bảo rằng thông tin và danh 11
tính của người tố cáo được bảo vệ và bí mật. Cơ quan, tổ chức và cá nhân có trách nhiệm đảm bảo rằng người tố cáo không bị tiết lộ danh tính và không gặp nguy hiểm đối với sự an toàn cá nhân. Điều này tạo điều kiện cho công dân tự tin và an tâm khi tố cáo các hành vi vi phạm và góp phần xây dựng một xã hội công bằng và trung thực. Bảo đảm khách quan, bình đẳng và không phân biệt đối xử: Mọi công dân khi tiếp xúc với cơ quan, tổ chức và đơn vị phải được đối xử một cách công bằng, không phân biệt đối xử dựa trên giới tính, tuổi tác, tôn giáo, dân tộc, hoặc bất kỳ yếu tố nào khác. Nguyên tắc này đảm bảo tính công bằng và khách quan trong quá trình giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân. Việc tuân thủ những nguyên tắc này không chỉ tôn trọng quyền dân chủ của người dân mà còn thể hiện cam kết của chính quyền trong việc xây dựng một xã hội công bằng, minh bạch và đáng tin cậy. - Nguyên tắc thứ ba: Một trong những nguyên tắc quan trọng để tôn trọng và tạo điều kiện thuận lợi cho công dân khi thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo theo quy định của pháp luật là: Tôn trọng và đáp ứng khiếu nại: Khiếu nại được hiểu là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục quy định đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định kỷ luật khi có căn cứ cho rằng những quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật và xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Việc tiếp công dân trong trường hợp này cần tạo điều kiện thuận lợi và đáp ứng một cách công bằng, xem xét và giải quyết các khiếu nại một cách nhanh chóng và đúng thủ tục. Tố cáo và bảo vệ lợi ích của Nhà nước: Tố cáo được hiểu là việc cá nhân theo thủ tục quy định báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước và quyền lợi hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Trong quá trình tiếp công dân, cần đảm bảo bảo mật thông tin và bảo vệ người tố cáo khỏi bất kỳ hành vi trả thù hay đe dọa nào, nhằm khuyến khích người dân tự tin và an tâm khi tố cáo các hành vi vi phạm pháp luật. Kiến nghị và phản ánh: Kiến nghị và phản ánh là việc công dân cung cấp thông tin, trình bày ý kiến, nguyện vọng và đề xuất giải pháp với cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc cá nhân có thẩm quyền về các vấn đề liên quan đến chủ trương, đường lối, chính 12
sách, pháp luật và công tác quản lý trong các lĩnh vực đời sống xã hội thuộc trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc cá nhân đó. Công dân có quyền được lắng nghe, giải thích và hướng dẫn để hiểu rõ và thực hiện quyền của mình, đồng thời đảm bảo bảo vệ quyền và lợi ích của công dân. Những nguyên tắc này không chỉ giúp rút ngắn khoảng cách giữa nhân dân và cơ quan nhà nước, mà còn đảm bảo sự tôn trọng và bảo vệ quyền lợi của công dân. Điều này mang lại sự công bằng, minh bạch và tin cậy trong quá trình giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị và phản ánh. 1.1.6. Quy trình tiếp công dân Bước 1: Đón tiếp và xác định nhân thân Người tiếp công dân chào đón, hỏi han và yêu cầu công dân xuất trình giấy tờ tùy thân (CMND/CCCD/Hộ chiếu). Ghi nhận đầy đủ thông tin cá nhân của công dân (họ tên, địa chỉ, số điện thoại). Xác nhận lại lý do đến tiếp công dân (khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh). Bước 2: Nghe, ghi chép nội dung khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh, tiếp nhận thông tin, tài liệu. Khiếu nại, tố cáo: Nếu công dân có đơn đã trình bày rõ ràng, đầy đủ, người tiếp công dân cần xác định nội dung và yêu cầu cụ thể. Nếu đơn chưa rõ ràng, yêu cầu công dân viết lại hoặc bổ sung thông tin. Ghi chép đầy đủ nội dung trình bày của công dân, nếu cần thiết có thể ghi âm, ghi hình. Tiếp nhận các thông tin, tài liệu, bằng chứng liên quan (nếu có). Cung cấp cho công dân Giấy biên nhận đã tiếp nhận thông tin, tài liệu. Kiến nghị, phản ánh: Tiếp nhận đơn hoặc ghi lại nội dung trình bày của công dân. Nếu kiến nghị thuộc thẩm quyền giải quyết, báo cáo người có thẩm quyền xem xét. Nếu kiến nghị không thuộc thẩm quyền, chuyển đơn/bản ghi đến cơ quan có thẩm quyền. Bước 3: Phân loại và xử lý Khiếu nại, tố cáo: Thuộc thẩm quyềnTiếp nhận thông tin, tài liệu, bằng chứng. Báo cáo lãnh đạo cơ quan thụ lý. Giải thích, hướng dẫn nếu khiếu nại đã được giải quyết. Xử lý theo quy định của pháp luật về khiếu nại, tố cáo. Không thuộc thẩm quyền: Hướng dẫn công dân đến cơ quan có thẩm quyền. 13
Kiến nghị, phản ánh: thuộc thẩm quyền: Báo cáo người có thẩm quyền xem xét, giải quyết, phân công bộ phận nghiên cứu, giải quyết. Không thuộc thẩm quyền: chuyển đơn bản ghi đến cơ quan có thẩm quyền. Việc tiếp công dân phải được thực hiện đảm bảo các quy định của pháp luật về tiếp công dân. Thái độ phục vụ phải lịch sự, văn minh, chuyên nghiệp. Giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh kịp thời, đúng quy định. 1.2. Một số vấn đề lý luận và pháp luật về giải quyết khiếu nại tại UBND xã 1.2.1. Khái niệm giải quyết khiếu nại Theo khoản 11 Điều 2 Luật Khiếu nại 2011 quy định: “Giải quyết khiếu nại là việc thụ lý, xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết khiếu nại.” Như vậy, theo quy định của pháp luật khiếu nại hiện hành, giải quyết khiếu nại gồm các hoạt động: Thụ lý vụ việc khiếu nại; xác minh tình tiết, nội dung vụ việc khiếu nại; kết luận về tính đúng sai, cơ sở pháp lý của việc khiếu nại, của quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật bị khiếu nại; ra quyết định giải quyết khiếu nại. Như vậy, có thể hiểu khái niệm giải quyết khiếu nại như sau: “Giải quyết khiếu nại của cơ quan hành chính nhà nước là hoạt động thụ lý, xác minh, kết luận về tỉnh hợp pháp và tính hợp lý của quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật bị khiếu nại thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan hành chính nhà nước để có biện pháp giải quyết theo quy định của pháp luật nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức và lợi ích chung của Nhà nước và xã hội.”[16,tr.11] 1.2.2. Đặc điểm giải quyết khiếu nại tại UBND xã Thứ nhất, giải quyết khiếu nại là hoạt động mang tính quyền lực Nhà nước, đây là quá trình xem xét và giải quyết do người có thẩm quyền thực hiện. Hoạt động này không xuất phát từ ý chí đơn phương của Nhà nước mà chỉ diễn ra khi có yêu cầu của người khiếu nại, nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của họ. Quyết định giải quyết khiếu nại là quyết định hành chính mà các chủ thể phải tuân thủ và có thể được cưỡng chế thi hành bằng quyền lực Nhà nước. Thứ hai, giải quyết khiếu nại tuân theo các hình thức và thủ tục chặt chẽ, hoạt động này phải tuân thủ các quy định pháp luật, đảm bảo công khai và dân chủ trong quá trình giải quyết. 14