Khóa luận tốt nghiệp: Tác động của quá trình đô thị hóa đến kinh tế hộ nông dân phường Thủy Dương, thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế

Khóa luận tốt nghiệp<br /> <br /> PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Đô thị hóa là quá trình tất yếu diễn ra không chỉ đối với nước ta mà còn đối với<br /> triển thì quá trình đô thị hóa diễn ra với tốc độ càng nhanh.<br /> <br /> uế<br /> <br /> tất cả các nước trên thế giới, nhất là các nước ở châu Á. Khi nền kinh tế càng phát<br /> Đất nước ta đang phát triển trên đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Công<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> nghiệp hóa và đô thị hóa là hai quá trình phát triển song song ở nước ta hiện nay. Đô<br /> thị hóa là hệ quả của sức mạnh công nghiệp và trở thành mục tiêu của mọi nền văn<br /> minh trên thế giới, nó góp phần đẩy mạnh phát triển kinh tế xã hội của khu vực, nâng<br /> <br /> h<br /> <br /> cao đời sống nhân dân.<br /> <br /> in<br /> <br /> Một trong những chủ trương quan trọng trong phát triển công nghiệp của Đảng ta<br /> là ra sức phát triển đô thị cùng với công nghiệp hóa nông nghiệp và kinh tế nông thôn;<br /> <br /> cK<br /> <br /> quan tâm đầu tư phát triển công nghiệp, dịch vụ và kết cấu hạ tầng, giải quyết việc làm,<br /> tăng nhanh sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân để các đô thị làm hạt nhân thúc đẩy<br /> công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong vùng và trên cả nước.<br /> <br /> họ<br /> <br /> Quá trình đô thị hóa ở nước ta đã bước đầu đem lại những thành quả, chẳng<br /> những làm cho bộ mặt và cuộc sống đô thị thay đổi khá hơn trước mà còn tác động<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> tích cực đến sự đổi mới bộ mặt và cuộc sống nông thôn. Sự phát triển đô thị và sự biến<br /> đổi của nông thôn trong quá trình đô thị hóa là hệ quả của sự tác động có tính chất<br /> nhân – quả. Những thành quả của đô thị hóa tác động đến nông thôn, làm cho cuộc<br /> <br /> ng<br /> <br /> sống của nông dân trở nên khá giả hơn, nông nghiệp phát triển hơn. Ngược lại sự phát<br /> triển của nông thôn và nông nghiệp lại tạo điều kiện, tiền đề cho phát triển công<br /> <br /> ườ<br /> <br /> nghiệp và đô thị. Sự kết hợp hài hòa giữa đô thị hóa và phát triển nông nghiệp, nông<br /> thôn là lý thuyết mà hiện nay được nhiều nước đang phát triển áp dụng với những<br /> phương thức sáng tạo phù hợp với đặc điểm của mỗi nước. Tuy nhiên, bên cạnh những<br /> <br /> Tr<br /> <br /> mặt tích cực, quá trình đô thị hóa cũng phát sinh nhiều vấn đề cần giải quyết, những<br /> vấn đề sử dụng đất đai, lao động và việc làm của người nông dân, cách thức đền bù khi<br /> giải phóng mặt bằng, cách thức di dân, dãn dân... Như vậy, đứng trước tác động của đô<br /> thị hóa, chúng ta phải làm gì để hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực và chủ động phát<br /> huy tính tích cực của quá trình đô thị hóa, đảm bảo cho kinh tế nông thôn mà trong đó<br /> trọng tâm là kinh tế nông hộ phát triển hiệu quả và bền vững.<br /> Mai Thị Thảo Nguyên - Lớp K42B – KTNN<br /> <br /> 1<br /> <br /> Khóa luận tốt nghiệp<br /> Trong những năm qua, cùng với sự phát triển của đất nước, thị xã Hương Thủy,<br /> tỉnh Thừa Thiên Huế đã và đang hình thành các khu công nghiệp, tiểu thủ công<br /> nghiệp, bước đầu tạo tiền đề cho sự công nghiệp hóa hiện đại hóa trong vùng. Điển<br /> hình trong quá trình thay đổi do đô thị hóa, công nghiệp hóa của thị xã Hương Thủy là<br /> phường Thủy Dương, đây là điểm dừng chân của nhiều công ty, xí nghiệp. Là nơi có<br /> <br /> uế<br /> <br /> nhiều thay đổi về mục đích sử dụng đất đai. Trong bối cảnh đó, kinh tế hộ nông dân đã<br /> thay đổi như thế nào? Người dân thay đổi hướng sử dụng đất đai của họ như thế nào?<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> Lao động nông nghiệp sẽ gặp phải những khó khăn thách thức gì khi bị thu hồi đất<br /> nông nghiệp? Quá trình tái định cư ảnh hưởng như thế nào tới đời sống của người dân<br /> địa phương?... Để góp phần trả lời cho những câu hỏi trên, tôi tiến hành nghiên cứu đề<br /> <br /> tài: “ Tác động của quá trình đô thị hóa đến kinh tế hộ nông dân phường Thủy<br /> <br /> h<br /> <br /> Dương, thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế”<br /> <br /> in<br /> <br /> 2. Mục tiêu nghiên cứu<br /> <br /> cK<br /> <br /> 2.1. Mục tiêu chung<br /> <br /> Nghiên cứu ảnh hưởng của đô thị hóa đến kinh tế hộ nông dân thuộc phường<br /> Thủy Dương, thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế để tìm ra hướng phát triển bền<br /> trình đô thị hóa đất nước.<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> 2.2. Mục tiêu cụ thể<br /> <br /> họ<br /> <br /> vững cho người dân trên địa bàn, cũng như tìm ra hướng đi cho nền kinh tế trong quá<br /> <br /> - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về xu hướng đô thị hóa và ảnh<br /> hưởng của nó tới kinh tế hộ nông dân.<br /> - Đánh giá quá trình đô thị hóa ở phường Thủy Dương, Hương Thủy, Thừa<br /> <br /> ng<br /> <br /> Thiên Huế trong giai đoạn 2005 – 2010<br /> <br /> ườ<br /> <br /> - Phân tích ảnh hưởng của đô thị hóa đến kinh tế hộ nông dân phường Thủy Dương,<br /> <br /> Hương Thủy, Thừa Thiên Huế trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển kinh tế<br /> <br /> Tr<br /> <br /> hộ nông dân một cách ổn định, bền vững trong điều kiện ĐTH đang phát triển như hiện nay.<br /> <br /> - Đề xuất các giải pháp nhằm góp phần cải thiện đời sống kinh tế của các hộ<br /> <br /> nông dân ở phường Thủy Dương, Hương Thủy, Thừa Thiên Huế.<br /> 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu<br /> 3.1. Đối tượng nghiên cứu<br /> - Đề tài tập trung nghiên cứu, phân tích thực trạng kinh tế của hộ nông dân của<br /> phường Thủy Dương trước và sau quá trình ĐTH.<br /> Mai Thị Thảo Nguyên - Lớp K42B – KTNN<br /> <br /> 2<br /> <br /> Khóa luận tốt nghiệp<br /> 3.2. Phạm vi nghiên cứu<br /> - Phạm vi nội dung: Nghiên cứu ảnh hưởng của quá trình đô thị hóa đến kinh tế<br /> hộ nông dân thuộc phường Thủy Dương, Hương Thủy, Thừa Thiên Huế.<br /> - Phạm vi không gian: Phường Thủy Dương, Hương Thủy.<br /> - Phạm vi thời gian: số liệu thứ cấp thu được trong giai đoạn 2001 đến 2011<br /> <br /> uế<br /> <br /> Số liệu sơ cấp thu được giai đoạn trước và sau khi xảy ra quá trình đô thị hóa, để so<br /> <br /> phường Thủy Dương.<br /> 3.3. Kết cấu của đề tài:<br /> Ngoài phần 1 là đặt vấn đề, đề tài của tôi gồm có:<br /> <br /> h<br /> <br /> - Phần 2: Nội dung nghiên cứu bao gồm có 3 chương<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> sánh sự thay đổi về thu nhập và việc làm ảnh hưởng đến kinh tế hộ nông dân<br /> <br /> in<br /> <br /> + Chương 1: Cơ sở khoa học của vấn đề nghiên cứu<br /> <br /> + Chương 2: Thực trạng ảnh hưởng của quá trình đô thị hoá đến kinh tế hộ nông<br /> <br /> cK<br /> <br /> dân phường Thủy Dương, thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế.<br /> + Chương 3: Một số giải pháp góp phần hạn chế những tác động tiêu cực của quá<br /> <br /> họ<br /> <br /> trình đô thị hoá đến việc làm và thu nhập của người lao động phường Thủy Dương<br /> <br /> Tr<br /> <br /> ườ<br /> <br /> ng<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> - Phần 3: Kết luận và kiến nghị<br /> <br /> Mai Thị Thảo Nguyên - Lớp K42B – KTNN<br /> <br /> 3<br /> <br /> Khóa luận tốt nghiệp<br /> <br /> PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU<br /> Chương I: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU<br /> <br /> 1.1.1. Đô thị hóa và vai trò của đô thị trong quá trình phát triển<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> 1.1.1.1. Đô thị<br /> <br /> uế<br /> <br /> 1.1. Những vấn đề lý luận về đô thị hóa<br /> <br /> - Khái niệm về đô thị:<br /> <br /> - Theo quan điểm quản lý, đô thị là một khu dân cư tập trung có đủ 2 điều kiện:<br /> <br /> h<br /> <br /> + Về phân cấp quản lý, đô thị là thành phố, thị xã, thị trấn được cơ quan nhà<br /> <br /> in<br /> <br /> nước có thẩm quyền thành lập.<br /> <br /> cK<br /> <br /> + Về trình độ phát triển, đô thị phải đạt những điều kiện sau:<br /> - Là trung tâm tổng hợp hoặc trung tâm chuyên ngành, có vai trò thúc đẩy sự<br /> phát triển kinh tế xã hội của cả nước hoặc một vùng lãnh thổ như vùng liên tỉnh, vùng<br /> <br /> họ<br /> <br /> tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hoặc trực vùng trong tỉnh, trong thành phố trực<br /> thuộc Trung ương. Vùng thị xã hoặc tiểu vùng trong thị xã.<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> - Đối với khu vực nội thành phố, nội thị xã, thị trấn tỷ lệ lao động phi nông<br /> nghiệp tối thiểu phải đạt 65% tổng số lao động; kết cấu hạ tầng phục vụ các hoạt động<br /> của dân cư tối thiểu phải đạt 70% mức tiêu chuẩn quy chuẩn thiết kế quy hoạch xây<br /> <br /> ng<br /> <br /> dựng quy định cho từng loại đô thị, quy mô dân số ít nhất là 4000 người và mật độ dân<br /> số tối thiểu phải đạt 2000 người/ km2.<br /> <br /> ườ<br /> <br /> - Như vậy, đô thị là điểm dân cư tập trung với mật độ cao, chủ yếu là lao động<br /> <br /> phi nông nghiệp, có hạ tầng cơ sở thích hợp, là trung tâm chuyên ngành hay tổng hợp,<br /> <br /> Tr<br /> <br /> có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội của cả nước, của một miền lãnh thổ, của<br /> một tỉnh, một thị xã hay một vùng trong thị xã, trong tỉnh.<br /> - Khái niệm đô thị dưới khía cạnh xã hội học:<br /> Dưới khía cạnh xã hội học, đô thị và nông thôn là hai khái niệm về mặt nội dung<br /> có hàng loạt đặc điểm có tính đối lập nhau. Các nhà xã hội học đã đưa ra rất nhiều cơ<br /> sở khác nhau để phân biệt đô thị và nông thôn. Sự phân chia đó có thể dựa trên cơ sở<br /> Mai Thị Thảo Nguyên - Lớp K42B – KTNN<br /> <br /> 4<br /> <br /> Khóa luận tốt nghiệp<br /> các lĩnh vực hoạt động sống của xã hội như lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, thủ<br /> công nghiệp, thương nghiệp, giao thông, vận tải, dịch vụ,... hoặc dựa trên các thiết chế<br /> chủ yếu của xã hội như thiết chế kinh tế, văn hóa, giáo dục, chính trị, gia đình,... hoặc<br /> theo các nhóm, các giai cấp, tầng lớp xã hội, hay theo bình diện lãnh thổ.<br /> <br /> uế<br /> <br /> Cũng có một số nhà lý luận xã hội học lại cho rằng, để phân biệt giữa đô thị và<br /> nông thôn theo sự khác biệt giữa chúng về các mặt kinh tế, xã hội và môi trường. Như<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> về mặt kinh tế, giữa đô thị và nông thôn có sự khác biệt về lao động, nghề nghiệp, mức<br /> độ và cách thu nhập về dịch vụ, v.v... Về mặt xã hội, đó là sự khác biệt trong lối sống,<br /> <br /> giao tiếp, văn hóa, gia đình, mật độ dân số, nhà ở, v.v... Về mặt môi trường, chủ yếu ở<br /> đây là môi trường tự nhiên, mức độ ô nhiễm, v.v...<br /> <br /> h<br /> <br /> Nhấn mạnh từ góc độ xã hội, cả đô thị và nông thôn đều được coi là những hệ<br /> <br /> in<br /> <br /> thống xã hội, những cộng đồng xã hội có những đặc trưng riêng biệt như những xã hội<br /> <br /> cK<br /> <br /> nhỏ và trong đó có đầy đủ các yếu tố, các vấn đề xã hội và các thiết chế xã hội. Vì vậy,<br /> trước hết đô thị và nông thôn cần được xem xét như một cơ cấu xã hội, trong đó có<br /> <br /> họ<br /> <br /> hàng loạt các yếu tố, các lĩnh vực nằm trong mối quan hệ chặt chẽ với nhau.<br /> Tại Việt Nam, trước đây việc phân loại đô thị thực hiện theo Nghị định số<br /> 72/2001/NĐ-CP ngày 05 tháng 10 năm 2001 của Chính phủ. Từ ngày 2 tháng 7 năm<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> 2009, việc phân loại đô thị thực hiện theo Nghị định số 42/2009/NĐ-CP ngày 07 tháng<br /> 5 năm 2009 của Chính phủ.<br /> <br /> Tại Việt Nam hiện có 6 loại hình đô thị: loại đặc biệt và từ loại I đến loại V. Nghị<br /> <br /> ng<br /> <br /> định số 42/2009/NĐ-CP sử dụng số La Mã để phân loại đô thị, nhưng nhiều tài liệu<br /> <br /> ườ<br /> <br /> vẫn dùng số Ả Rập: loại 1 đến loại 5.<br /> Theo Nghị định số 42/2009/NĐ-CP, một đơn vị hành chính để được phân loại là<br /> <br /> Tr<br /> <br /> đô thị thì phải có các tiêu chuẩn cơ bản như sau:<br /> 1. Có chức năng đô thị: là trung tâm tổng hợp hoặc trung tâm chuyên ngành, cấp<br /> <br /> quốc gia, cấp vùng liên tỉnh, cấp tỉnh, cấp thị xã hoặc là một trung tâm của vùng trong<br /> tỉnh; có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của cả nước hoặc một vùng lãnh<br /> thổ nhất định.<br /> 2. Quy mô dân số toàn đô thị đạt 4 nghìn người trở lên.<br /> Mai Thị Thảo Nguyên - Lớp K42B – KTNN<br /> <br /> 5<br /> <br />