Kịch bản và kịch bản truyền hình - Phần 2

Chia sẻ: Nguyenhoang Phuonguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

609
lượt xem 173
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Một kịch bản phải hội tụ đầy đủ những yêu cầu sau: -Thứ nhất, phải có ý tưởng. -Thứ hai, phải có cốt truyện là lịch sử các mối quan hệ mâu thuẫn được thể hiện qua hành động, có các nhân vật xung đột, va chạm với nhau để bật ra các tình huống khác nhau và thái độ của tác giả trước tình huống đó. -Thứ ba, phải tạo ra được trạng thái tình cảm. Kịch bản phải có tính kịch. Đó là động lực để đẩy cốt truyện lên, tính kịch nằm ở ngay trong mâu thuẫn mà mâu thuẫn thì...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kịch bản và kịch bản truyền hình - Phần 2

K CH B N VÀ K CH B N TRUY N HÌNH (Ph n 2) 5, K ch b n i n nh 5.1, K ch b n phim truy n M t k ch b n ph i h i t y nh ng yêu c u sau: -Th nh t, ph i có ý tư ng. -Th hai, ph i có c t truy n là l ch s các m i quan h mâu thu n ư c th hi n qua hành ng, có các nhân v t xung t, va ch m v i nhau b t ra các tình hu ng khác nhau và thái c a tác gi trư c tình hu ng ó. -Th ba, ph i t o ra ư c tr ng thái tình c m. K ch b n ph i có tính k ch. ó là ng l c y c t truy n lên, tính k ch n m ngay trong mâu thu n mà mâu thu n thì y tính k ch. K ch b n phim truy n chi ti t n t ng c nh quay 5.2, K ch b n phim ho t hình: Cũng gi ng như k ch b n c a phim truy n, nh ng nhân v t không ph i là con ngư i th c. Nh ng hình v , con r i, búp bê ư c nhà làm phim “th i h n” và tr thành nhân v t mang tính cách, suy nghĩ như con ngư i. Phim ho t hình có kh năng d n d t ngư i xem i n nh ng th gi i kỳ l c a nh ng câu chuy n dí d m, ng nghĩnh, ít th y m ng i dung t c. 5.3, K ch b n phim khoa h c M c ích c a phim khoa h c là nh m nâng cao nh n th c khoa h c cho ngư i dân. K ch b n phim khoa h c ơn gi n không có hư c u, không có mâu thu n như trong phim, nh m th hi n nh ng công trình khoa h c m t cách úng n nh t. Trong k ch b n, nh t thi t ph i nêu rõ ngư i ch trì và phát minh ra công trình khoa h c y. 5.4, K ch b n phim tài li u
Phim tài li u ph n ánh ngư i th c vi c th c. Phim tài li u em n cho ngư i xem nh ng nh n th c và tư duy xu t phát t hình nh có th c; nó nâng s ki n lên t m khái quát b ng hình tư ng, phát hi n b n ch t có ý nghĩa tri t h c c a hình tư ng, s ki n, nh n m nh ý nghĩa xã h i c a hi n tư ng. i tư ng c a phim tài li u là con ngư i, s ki n, s vi c có th t trong i s ng. Do nh ng c i m trên nên k ch b n phim tài li u không gi ng như phim truy n, không có hư c u và không có g i ý di n xu t dàn d ng. K ch b n phim tài li u bao g m k ch b n văn h c và k ch b n phân c nh. K ch b n văn h c ư c vi t ra theo ý tư ng, c m xúc, l p lu n c a ngư i biên k ch, nhưng ch t li u ph i l y t cu c s ng hi n th c; các nhân v t, s ki n, s vi c ư c ghép n i theo ư ng dây liên tư ng, c m xúc l p lu n lôgic c a tác gi . Khác v i phim truy n, phim tài li u l a ch n hình m u. Phim truy n kh c ho tính cách nhân v t nh ng giây phút cá bi t, còn phim tài li u nêu b t ph m ch t con ngư i nh ng giây phút tiêu bi u nh t, còn phim tài li u nêu b t ph m ch t con ngư i nh ng giây phút tiêu bi u nh t. K ch b n phim tài li u mang tính gi nh, d ki n m i s ki n, nhưng các d ki n này u có cơ s th c hi n. Vì v y k ch b n phim tài li u có th chi ti t n t ng c nh quay. Như v y, k ch b n i n nh là m t lo i hình m i c a văn h c. B i vì, m t tác ph m i n nh không ph i là k t qu c a m t phút c m h ng ng u nhiên c a m t ngh s thiên tài nào. Nó là s n ph m c a m t s u tư l n, c v ngh thu t, khoa h c k thu t và kinh t . Là k t qu c a s óng góp c a t p th các ngh s thu c r t nhi u b môn ngh thu t khác nhau: tác gi k ch b n văn h c, o di n, ho s , nh c s , di n viên, quay phim, d ng phim, thu thanh... có m t b phim c n huy ng c m t i ngũ nh ng nhà kinh t (ch nhi m phim), k sư hoá, công nhân in tráng, th máy chi u, th m c, th may... ngư i ta ã tính n nh ng ngư i tham gia quá trình s n xu t và ph bi n phim t i ngư i xem là 72 d ng ngh khác nhau. B y mươi hai d ng ngh khác nhau xây d ng nên ngành i n nh. Nhưng “ngh ” nào trong 72 ngh ó góp ph n quy t nh trong ngh thu t ưa th
trò k thu t gi i trí ch phiên (th i kỳ u c a i n nh) thành m t ngh thu t quan tr ng? ó là “ngh ” sáng tác k ch b n văn h c c a i n nh ngh thu t- ngh th c hi n khâu u tiên c a m t quá trình sáng t o t p th . Nhà nghiên c u, sáng tác và nhà sư ph m lão thành Xô Vi t I.Mannhêvích vi t trong cu n “ i n nh và văn h c”. “Nhu c u v ch t li u văn h c ã xu t hi n ng th i v i s ra ic a i n nh v i tư cách m t ngh thu t trình di n công c ng” Ngay nh ng b phim u tiên ã ư c quay theo m t d ki n có s n t trư c và ã có m t c t truy n xác nh. M m m ng c a k ch b n i n nh ã t n t i ngay t nh ng ngày u m i phát minh ra i n nh. Mu n truy n t ư c n i dung ph c t p hơn món “k thu t th n kỳ”- i n nh lúc y hư ng trông vào văn h c và ã tr thành m t ngh thu t. Nó òi h i ngày càng cao nh ng ngư i vi t chuyên môn cho màn nh. S tham gia c a nh ng nhà văn chuyên nghi p và nh ng nhà biên k ch có tài năng văn h c th t s ã nâng cao ch t lư ng c a phim, ã bu c b n thân n n i n nh ph i t nâng cao t m m c kh năng th hi n, ph i hoàn thi n ngôn ng c a mình có th ti p nh n nh ng k ch b n có ch t lư ng. S xu t hi n c a văn h c i n nh chân chính ã thúc y s chuy n bi n nhanh chóng c a n n i n nh t m t trò gi i trí k thu t thành m t n n ngh thu t th t s . Và trong quá trình t ti n lên c a chính mình i n nh l i òi h i văn h c cũng t hoàn thi n thêm n a, “ i n nh” thêm n a tr thành m t lo i hình hoàn toàn m i trong văn h c, lo i hình văn h c i n nh. K ch b n văn h c i n nh không gi ng m t lo i hình văn h c nào s n có b i vì, nó mang hai y u t văn h c và i n nh. K ch b n i n nh nh m g i n ngư i thư ng th c m t (hay nhi u) thông i p ngh thu t. Trong k ch b n có ph n tác gi miêu t ngư i, vi c, thiên nhiên, có i tho i gi a các nhân v t và có khi c l i nói sau màn nh... Trong k ch b n i n nh có mâu thu n, xung t... Các y u t t s , tr tình và k ch u ư cv n d ng trong k ch b n i n nh. Có th c nó như m t tác ph m văn h c.
Nhưng nó ư c vi t ra ch y u làm phim, cho nên nh t thi t ph i có ch t i n nh: ph i miêu t nh ng gì trông th y ư c ( quay phim), có th nghe th y ư c( thu thanh), ph i dung d , trong sáng d hi u ( áp ng nhu c u c a s ông ngư i xem), ph i tính toán ki m ch m c s d ng b i c nh ph c t p, c u kỳ ( phù h p v i i u ki n kinh t k thu t), ph i kh ng ch dung lư ng v a làm phim v i s gi , phút kéo dài nh t nh. nh nghĩa v k ch b n i n nh, nhà lý lu n V.J am nguyên hi u trư ng trư ng i h c iên nh Liên xô (cũ) nói: “K ch b n i n nh là i n nh d ng văn h c ho c là văn h c trên ư ng i lên màn nh, cũng gi ng như k ch b n sân kh u là sân kh u d ng văn h c ho c là văn h c trên ư ng i lên sân kh u” Tóm l i, k ch b n i n nh là m t lo i hình m i c a văn h c bao g m hai y u t văn h c và i n nh, ch t li u sáng tác c a k ch b n xu t phát t i s ng xã h i- con ngư i, cách th hi n c a nó d a trên cơ s hư c u ( i v i phim truy n và phim ho t hình) và sáng t o c a ngư i ngh s . 6, Kich b n truy n hình 6.1, S ra i và ưu th c a truy n hình M c dù nh ng chương trình truy n hình u tiên c a nh ng năm 30 c a th k này là các tác ph m i n nh, nhưng ngu n g c c a truy n hình l i cl pv i i n nh. i n nh b t u khai sinh v i các b phim c a anh em Luymiêre (Pháp 1859), trong khi ó m m m ng c a truy n hình l i l i là con l c truy n nh (1843). Mc ích c a nh ng th nghi m u tiên là nh ng hình nh tĩnh, có nghĩa là nó có m i liên h v i nhi p nh trong giai o n ti n thân này. Có l vì th mà ngư i ta cho r ng s ra i c a vô tuy n truy n hình là m t bư c ti p n i t nhi p nh “k thu t vô tuy n truy n hình thư ng ư c xem là g n li n v i k thu t nhi p nh, nh vào s thay i có tính ch t cách m ng, vi c ghi nh n các hình nh b ng i n, i n t hay t tính, cho phép làm ư c nh ng “b c nh óng h p” dư i nh ng hình th c khác nhau trên các băng nh a hay trong h p (catset). Th nhưng truy n hình hi n i (truy n hình s d ng cable hay sóng vô tuy n) “màn nh nh ” ã k
th a t i n nh nh ng hình nh chuy n ng và thành qu phim có ti ng. Hơn th n a, truy n hình còn ư c th a hư ng nh ng i m m nh c a n n ngh thu t th 7 như Montage, c c nh, góc máy mà i n nh sơ khai ã ph i m t hàng ch c năm th nghi m m i g t hái ư c. Và ngôn ng truy n hình g n như ng nh t và k th a ngôn ng t o hình i n nh. L ch s loài ngư i là l ch s c a k th a. i n nh ra i là s k th a c a nhi p nh, sân kh u, văn h c, iêu kh c, h i ho , âm nh c, còn truy n hình là s k th a t i n nh và báo chí. Như v y truy n hình, m t t báo hình, dùng phương ti n ngôn ng hình nh và âm thanh chuy n t i thông tin. M i m t phương ti n truy n thông u có m t th m nh nh t nh, nó b sung h tr cho nhau trong s nghi p chung. Tuy nhiên trong ba lo i báo noi, báo vi t, báo hình thì lo i báo hình có th hơn h n so v i hai lo i kia. B i ngoài vi c bình lu n, gi i thích các hi n tư ng, s vi c, ho c m t v n nào ó truy n hình còn có hình nh s ng ng giúp ngư i xem ch ng ki n các s ki n ang di n ra. Ví d như o n phim c nh tai n n giao thông, xác ngư i m t nát bên vũng máu v i chi c xe máy b p dúm dư i g m m t chi c xe ôtô, nhà làm phim truy n hình ã quay ngay th c t ang di n ra t o ra ư c nh ng hình nh c bi t nh t, tiêu bi u nh t nh m làm rõ ch c a phim ngư i xem hi u ư c ý nghĩa c a ngư i nh truy n t t i h . Hay nh ng c nh i l i m t tr t t trên ư ng, v a hè tr thành v trí thu n l i buôn bán, kinh doanh, h p ch làm ách t c giao thông nghiêm tr ng. Nh ng hình nh s ng ng ó, ph n nào khi n cho ngư i xem ý th c ư c tình tr ng m t tr t t giao thông nư c ta hiên như th nào. ây cũng chính là ưu i m c a truy n hình mà các lo i hình báo chí khác không có ư c. Hình nh phát sóng c a truy n hình còn có kh năng vươn t i nh ng vùng xa xôi khác nhau trong m i mi n c a c nư c m t cách nhanh chóng. Nh ó, m i ngư i dân dù âu cũng có th nhanh chóng bi t ư c ư c nh ng s vi c r t xa m t cách tư ng t n. ây là th m nh n a c a lo i hình báo hình so v i các th lo i khác.Ưu th v âm thanh, hình nh, ph n ánh cu c s ng m t cách chân th t
nh t ó cũng cho ta th y quá trình làm ra m t s n ph m truy n hình khá ph c t p và kỳ công. 6.2. Vai trò và c i m c a k ch b n truy n hình M t phóng viên báo vi t i n cơ s , thu th p tin t c, vi t tin bài. Ho t ng sáng tác c a nhà báo mang tính ch t cá nhân. H vi t nh ng gì mình thu nh n ư c ra gi y b ng phương ti n ngôn ng ch vi t ơn thu n. Và bài báo hoàn thành, d u sao công vi c cũng ơn gi n. Làm m t chương trình truy n hình, cho dù là m t b n tin ng n cũng u ph i qua các khâu: xác nh tài, ch , phác th o n i dung, l a ch n cách quay sao cho thich h p v i n i dung ó,... khâu cu i cùng là s p x p ghép n i các c nh thành nh ng câu bình, n i ti p nhau lôgic. D a trên ý nghĩa tài c a các c nh, vi t l i bình. B t kỳ m t tác ph m truy n hình nào cũng là s n ph m mang tính t p th cao, là k t qu óng góp c các thành viên: quay phim, biên t p, o di n, d ng phim. V y làm th nào có s th ng nh t gi a các khâu và t p th tác gi ó? V m t này, truy n hình ã h c t p i n nh: k ch b n truy n hình. M t k ch b n có th xem như xương s ng c a m t s n ph m truy n hình. M i th lo i c a truy n hình l i có nh ng k ch b n mang c trưng tính ch t riêng, phù h p v i th lo i ó. Chúng tôi xin bàn k hơn v v n này trong chương sau. K ch b n báo chí truy n hình mang tính d ki n, d báo, ch không ph i d ng n nh. B i vì ph n l n các chi ti t trong k ch b n u là nh ng d ki n c a phóng viên v nh ng cái s p x y ra trong m t tương lai g n. M t khác nó không ư c phép hư c u, vì v y nó luôn d a trên cơ s ngư i th t vi c th t. K ch b n truy n hình bao gi cũng d ki n ư c nh ng nét chung nh t c a v n mà nó c p. Các s ki n, v n , c bi t là nh ng chi ti t c a các s ki n,v n mà truy n hình c p thư ng hay thay i. Thông thư ng cho n lúc d ng ư c m t chương trình hay tác ph m truy n hình thì b n thân chương trình
và tác ph m ó có khác nhi u so v i k ch b n lúc ban u. Vì th mà có nhi u k ch b n ch hoàn ch nh sau khi ưa vào giai o n h u kỳ. K ch b n báo chí truy n hình ư c xây d ng trên cơ s các s ki n có th t và ngh thu t “ráp n i” các s ki n b ng tư duy logic c a tác gi . Nó thư ng ư c th hi n dư i d ng: v a là k ch b n văn h c v a là k ch b n o di n, trong k ch b n toát lên toàn b n i dung c a tác ph m và bi n pháp th hi n tác ph m. K ch b n truy n hình ư c s d ng t t c các th pháp ngh thu t i n nh th hi n tác ph m, nhưng ch t li u c a nó là nh ng s ki n, con ngư i...có th t không ư c hư c u. Hơn n a, nó ư c vi t ra d ng cương và s d ng trong ph m vi h p nên nó không ư c dùng thư ng th c như m t tác ph m k ch b n i n nh hay văn h c nói chung. K ch b n, ngoài nh ng tác d ng là “kim ch nam” cho ho t ng c a phóng viên và quay phim, là “linh h n” cho t p th làm phim, giúp cho tác ph m có ch tư tư ng, i tư ng ph c v , cách th hi n tác ph m rõ ràng rành m ch,...k ch b n còn là căn c phóng viên thu th p tài li u, s d ng có hi u qu ti ng ng hi n trư ng, ch n âm nh c phù h p v i n i dung tư tư ng, tác ph m...b i vì xem k ch b n ngư i phóng viên bi t mình c n thu th p tài li u gì, ph ng v n ai, câu h i như th nào?... Hơn n a, k ch b n còn ch cho ta th y c nh nào, chi ti t nào c a s ki n là chính và hình nh nào, chi ti t nào là ph t ó xác nh s c nh c n quay và s p x p các s ki n theo logic nh t nh (n u là k ch b n chi ti t), qua k ch b n ngư i quay phim còn có th bi t quay c nh nào, góc nào có hi u qu cao... Nh có k ch b n mà toàn b tư li u và hình nh quay v , phóng viên u có th s d ng vào các tác ph m và th hi n toàn b n i dung mà tác ph m mu n trình bày. Xây d ng k ch b n là công vi c u tiên sau khi xác nh tài, ch . Vi c xây d ng k ch b n chính là s xác nh và th ng nh t hành ng iv i nh ng vi c c n làm c a thành viên nói trên thông qua các bư c quay, d ng và vi t l i bình. y là k ch b n c a m t tác ph m truy n hình.
i v i c m t bu i truy n hình thì sao? Vi c s p x p các chương trình truy n hình, chương trình n l i ti p n i chương trình kia m t cách logic, và s d ng hình hi u c a các chương trình như th nào, c n có m t k ch b n không. Theo chúng tôi, ch c ch n ph i có k ch b n. Nhưng ch c năng k ch b n này không ph i là s th ng nh t gi a các khâu và t p th làm phim mà là s th ng nh t gi a các chương trình truy n hình nh (bông hoa nh , th i s , chuyên , qu ng cáo th i ti t) t o nên m t t ng th chương trình l n c a m t t báo hình v i úng nghĩa c a nó. Như v y th hi n b ng ngôn ng âm thanh, hình nh, truy n hình th c s m r ng ph m vi c a mình: không ch thông tin th i s , chính tr , truy n hình ã sang c khu v c sân kh u và i n nh, nh ng v k ch, sân kh u c truy n hay b phim. Gi ây mu n xem, ngư i ta không c n ph i ra r p xinê hay nhà hát thư ng th c. Màn nh nh ã áp ng ư c nhu c u này, nó th c s là ngư i b n thân thi t trong gia ình và ó là s kỳ di u và uy n chuy n c a truy n hình. M t chương trình truy n hình là t ng h p c a nhi u th lo i báo chí và lo i hình ngh thu t khác nhau (sân kh u, i n nh) nên k ch b n các th lo i này cũng h t s c a d ng. Tuy nhiên, truy n hình trư c h t là m t lo i báo hình, nó mang các c tính c a báo chí. Do ó v n k ch b n truy n hình, chúng tôi s gi i thi u chi ti t trên phương di n k ch b n c a các th lo i báo chí như tin truy n hình, phóng s , bình lu n, ph ng v n...trong chương II. i v i báo vi t và phát thanh công vi c chu n b k ch b n ã là quan tr ng, nhưng trong truy n hình thì k ch b n là c n thi t không th thi u ư c. B i vì, ngôn ng c a báo vi t là dùng ch vi t th hi n ( ôi khi còn dùng nh minh ho ), phát thanh thì dùng ngôn ng âm thanh tác ng vào thính giác ngư i nghe, nên khi i th c t phóng viên báo vi t và phát thanh ch ng hơn trong vi c thu th p tài li u và ti p xúc i tư ng mà tác ph m c p, hơn n a phương ti n k thu t dùng trong quá trình làm tác ph m g n nh và ơn gi n hơn. Còn trong truy n hình, do c trưng c a ngôn ng truy n hình là nghe- nhìn, nó không nh ng ch th hi n b ng l i bình, âm nh c, ti ng ng hi n trư ng mà còn
có c hình nh. i v i truy n hình, hình nh là y u t tác ng m nh nh t t i ngư i xem (60% nhìn và 30% nghe). Vì v y khi i th c t ngoài vi c thu th p, khai thác tài li u như báo vi t, phát thanh, ngư i phóng viên truy n hình còn ph i ghi ư c nh ng hình nh v các s ki n, v n di n ra trong th c t . N u không có s chu n b k ch b n thì làm sao phóng viên có th ch ng ht c hi n ư c tác ph m trong lúc hàng trăm chi ti t c a cu c s ng liên t c tác ng vào nhãn quan, giác quan c a phóng viên; không có k ch b n làm sao ngư i quay phim có th hi u ư cý phóng viên và n i dung tác ph m c n th hi n mà ch n l c ghi l i nh ng hình nh có giá tr , mang y n i dung và ý nghĩa. Hơn n a, m t tác ph m truy n hình không ph i là s n ph m riêng bi t c a ngư i phóng viên như trên báo vi t và phát thanh mà nó ch là s n ph m c a c m t t p th g m: phóng viên, quay phim, ánh sáng, k thu t, lái xe... Vì v y k ch b n ngoài tác d ng cho phóng viên quay phim còn là “phương ti n” giúp cho nhóm làm phim hi u ư c n i dung, hình th c tác ph m và nhìn vào k ch b n t m i thành viên còn có th bi t công vi c c a b n thân mình. Nh có k ch b n t p th làm phim th c hi n công vi c nh p nhàng ăn ý, và góp ph n làm gi m b t s t n kém v t ch t cho oàn làm phim. Khác v i k ch b n sân kh u, k ch b n truy n hình thư ng ch s d ng m t l n gi ng như k ch b n phim. B i vì k ch b n trong truy n hình và k ch b n i n nh sau khi dàn d ng thành m t tác ph m hoàn ch nh có th phát sóng ho c chi u phim ư c coi như k ch b n ã hoàn thành “nhi m v ”. Mu n xem l i tác ph m ngư i ta ch vi c em phát sóng ho c chi u l i tác ph m ã ư c dàn d ng và s d ng l n trư c ch hi m khi mang k ch b n ó ư c dàn d ng l i. Nói m t cách khác, sau khi k ch b n truy n hình ho c phim truy n ư c s d ng, ngư i ta ã có m t “thành ph m” hoàn ch nh và mu n xem l i ngư i ta em “thành ph m” ó ra phát sóng và chi u l i. Còn m t k ch b n sân kh u thì ư c nhi u oàn sân kh u dàn d ng và bi u di n, ng th i sau bu i bi u di n thì “thành qu ” ch còn l i tâm trí nh ng ngư i xem v di n, mu n trình di n cho nh ng khán gi xem thì l i dùng k ch b n ó dàn d ng t u. Nói cách khác m i l n bi u di n là m t l n các
ngh s sân kh u l i s d ng k ch b n m t l n và m t k ch b n sân kh u có th ư c lưu truy n t th i i này qua th i i khác. Ví d như các v bi, hài k ch c a S chxpia. 6.3, Phóng viên biên t p tác ph m truy n hình Phóng viên biên t p là ngư i ch u trách nhi m chính, m nh n nh ng công vi c quan tr ng, n ng n trong quá trình sáng t o tác ph m báo chí truy n hình. Trong hàng lo t công vi c ngư i biên t p ph i làm, vi c quan tr ng u tiên là vi t k ch b n hay làm cương cho tác ph m. Dù là k ch b n hay cương thì cũng ph i xác nh rõ tài tư tư ng, ch cho tác ph m. John Hohenberg, m t tác gi ngư i M ã vi t: “Ngư i nào vi t cho truy n hình cũng ph i bi t k t h p s khéo léo và trí sáng su t c a nhà so n k ch, c a ngư i vi t truy n cho i n nh và c a ký gi th c nghi m” 6.4, M t s khác bi t gi a truy n hình và i n nh Tuy truy n hình ư c th a hư ng nhi u i m m nh c a n n ngh thu t th b y c bi t là v k thu t Montage, c c nh, góc máy... nhưng truy n hình cũng có nh ng nét riêng phân bi t có b n s c c thù c a mình v m c ích và k thu t quay d ng hình nh. V m t hình th c, truy n hình và i n nh có cùng m t phương th c truy n thông: Ngôn ng hình nh và âm thanh nhưng v b n ch t, truy n hình i n nh là hai lĩnh v c khác nhau, do ó n i dung, m c ích i tư ng tác ng, vai trò c a hình nh và âm thanh gi a chúng cũng có nh ng i m khác bi t. Cũng như b t kỳ m t lo i hình báo chí nào khác, truy n hình có ch c năng ch y u là thông tin th i s và xác th c v m i s ki n di n bi n x y ra hàng ngày trong cu c s ng t i ông o qu n chúng. Tính ph c p là i u không th thi u ư c trong thông tin báo chí. i tư ng ph n ánh c a truy n hình là b n thân s phát tri n c a cu c s ng, là cu c s ng như chính nó có trên th c t thông qua vi c th hi n nh ng s ki n hi n tư ng, con ngư i có th c, nh ng v n h ts c l n lao, quan tr ng ư c m i ngư i quan tâm.
Trong khi ó, i n nh l i là m t lo i hình ngh thu t thư ng ph n ánh cu c s ng thông qua nh ng hình tư ng ngh thu t qua s xu t và c m xúc th m m v i kh năng hư c u không h n nh. Nhi u th pháp i n nh ra i nh m ph c v cho yêu c u tái t o m t cách th m m cu c s ng m i khía c nh, m i ngóc ngách, d ng thái bi u hi n c a hi n th c cu c s ng. i n nh, ngư i xem thư ng th c tác ph m ngh thu t n m ư c thông tin, ý c a o di n thông qua câu chuy n k trên màn nh ngư i xem nhi u khi có c m giác ng c nh s ki n ang x y ra khi ngư i quay phim s d ng góc ch quan, nhưng gi a h v i nhân v t v n có m t kho ng cách. Nhân v t trong phim không bao gi nhìn vào khán gi (có th nhìn vào ng kính quay phim, nhưng là vào i tư ng ư c chi u lên nh ng c nh sau ó…) v i m c ích tái t o cu c s ng m c cao nh t có th ư c khán gi không có c m tư ng ó là phim, mà là cu c s ng. Khi xem m t b phim, khán gi có th b say mê, cu n hút vào c t truy n, vào nh ng tình ti t và nh ng m i quan h , nh ng mâu thu n ph c t p. H dư ng như s ng m t cu c s ng khác, cu c s ng c a nh ng nhân v t trong phim, h có th yêu nhân v t này, ghét nhân v t kia… i n nh thuy t ph c con ngư i b ng tình c m. Qua con ư ng tình c m, i n nh th hi n ch c năng th m m , ch c năng giáo d c và ch c năng gi i trí c a mình. Truy n hình thì sao? M t tác ph m truy n hình n v i công chúng là s k l i, tư ng thu t b ng hình nh và âm thanh nh ng gì tác gi ã ch ng ki n, cho nên ph i có i tư ng k , ó là ngư i xem. Cái mà ngư i xem quan tâm không ph i là c t truy n hư c u cùng v i s di n xu t c a ngư i di n viên trong i n nh, mà là nh ng s ki n, hi n tư ng có th t trong i thư ng có liên quan, nh hư ng tr c ti p t i i s ng ngư i dân: nh ng ch th c a ng, Chính ph , tình tr ng thi u nư c Hà N i, v n môi trư ng và ô nhi m môi trư ng, v n ê i u, v án Nguy n Tùng Dương, chân dung cu c i ngư i n anh hùng Nguy n Th nh… và vi c ưa nh ng thong tin này v i nh ng l l mang tính thuy t ph c m t cách nhanh chóng nh t, tr c ti p, k p th i nh t.
S k th a ngôn ng i n nh c a truy n hình là m t t t y u ã giúp cho truy n hình có m t t m nh hư ng vư t tr i so v i anh em c a nó- báo in, báo phát thanh. Nhưng ó không ph i là s sao chép y nguyên b n g c k c khi truy n hình có m i liên h m t thi t v i i n nh chính lu n (phim th i s , tài li u) v phương pháp và n i dung ph n ánh (các b phim u tiên do anh em Luymiere th c hi n “Tàu vào ga”, “B a ăn sáng c a em bé” mà tr m t và trư ng h p ngo i l (ch ng h n như phim “Ngư i làm vư n n i ti ng”), h u h t các phim c a Luymiere u là phóng s , tài li u. Vi c ch ra s khác bi t gi a hình nh truy n hình và chính lu n không có m t m c ích nào ngoài vi c tăng hi u qu tác ng thông tin, truy n c m iv i khán gi truy n hình, b i vì áp d ng ti n b th pháp i n nh nhi u khi không làm cho hình nh truy n hình thêm ph n ngh thu t mà ngư c l i là khác. Hơn n a s khác bi t y m t ph n nào ch ra c trưng c a k ch b n phân c nh i n nh và k ch b n phân c nh truy n hình. V c tính k thu t c a hình nh: Hình nh i n nh trên phim nh a (sau khi quá trình x lý k thu t hoá ch t) là nh ng hình nh mang tính quang h c thu n tuý và s truy n t ch t lư ng cao trung th c và s c nét g n gi ng như cu c s ng. Hình nh truy n hình ch là nh ng hình nh ư c x lý, tái t o thông qua các tài li u i n t mà kh năng truy n tv s c nét, trung th c v màu s c còn kém so v i i n nh. Chính vì lý do ó nên hình nh truy n hình kém rõ ràng trong nh ng c nh quay xa, nh ng v t nh khó nh n ra ho c không tìm th y ư c, nh t là nh ng hình nh truy n hình l i ư c xem trong ph m vi “màn nh nh gia ình”. Ngoài ra m nh t, tương ph n c a truy n hình cũng còn kém xa so v i i n nh. Mu n kh c ph c i m y u ó truy n hình không còn cách khác ph i s d ng phương pháp phóng to lên như là m t ngh thu t quan tr ng hư ng ngư i xem t i nh ng i m ch y u, hi u ư c s vi c ang di n ra. B i v y, ngư i ta quan ni m truy n hình là ngh thu t c n c nh. Khái ni m c n c nh trong truy n hình nên ư c hi u
m t cách linh ho t theo ki u “nh ng hình nh phóng to” ch không nh t quán là c n c nh i n nh, nh ng hình nh dư i vai ngư i tr lên. S khác nhau v m c ích và yêu c u: M t tác ph m i n nh là m t b phim k b ng hình nh. Các c nh, các trư ng o n không nh ng ph i ư c k t h p logic, bám sát k ch b n phân c nh mà còn ph i th hi n ư c tính ngh thu t t i m c cao nh t b ng vi c s d ng các cách quay ch quan, khách quan k t h p v i các x o thu t trong i n nh. Trong phim “khi àn s u bay qua” ( o di n M.Kola tazop) “Nhà quay phim tài năng Urusepxki ưa ra khuôn m t c a Xamolova lên màn nh v i kích thư c l n nh t mà ng kính cho phép. Ông ghi l i ư c t t c nh ng thay i tinh t nét m t ngư i ngh s . Có th nói, t khuôn m t Xamolova, nhà quay phim ã sáng tác ra m t bài thơ v s c di n c m” (1). S c m nh c a ngh thu t i n nh chính là ch th hi n s v t m t cách tinh t nh t, bi u c m nh t, chân th c nh t b ng hình nh. i v i báo hình, tính thông tin, tính th i s c a hình nh ư c t ra r t cao so v i yêu c u th m m c a hình nh. N u như phim truy n, có m t b phim thì ph i m t nhi u th i gi dàn c nh, b trí o c , ph c trang, hoá trang... M t c nh quay ư c th c hi n nhi u l n cho ra m t thư c phim ngh thu t, tính th m m cao trong t ng khuôn hình, b c c nh, ánh sáng, lý tư ng thì trong truy n hình, c th là nh ng th lo i báo chí phóng s tin, giá tr thông tin, t m quan tr ng c a s ki n, v n ư c ghi l i trong nh ng thư c phim th i s t lên hàng u, sau ó m i n tính th m m . Hơn n a thông tin báo chí là thông tin s ki n hi n tư ng nóng h i x y ra, n u ch chăm làm sao t ư c tính th m m , ngh thu t thì s ki n ó v t trôi qua m t r i. Nhi u khi nh ng hình nh “nh p nh m” không nu t mà l i tăng tính thuy t ph c c a phóng s lên, nh t là nh ng thư c phim chi n s . thu hình k p mà không b l di n bi n s ki n, ngư i quay phim ít có i u ki n b c c, khuôn hình chu n, góc lý tư ng, ánh sáng hoàn h o t o hình mà c g ng ghi cho ư c không sót m t chi ti t nh nh t nhưng quan tr ng c a s v t ang di n ra. Nh ghi l i ư c nh ng hình nh có giá
tr tư li u như v y nên có th cung c p ch t li u cho các bài bình lu n hàng tu n, cho các phim tài li u. Âm thanh: Nh có s tr giúp c a âm thanh, hình nh trong chương trình truy n hình tr nên s ng ng như cu c s ng ch không ph i là nh ng hình nh ghi chép khô khan không hi n th c. Âm thanh làm cho tính chân th c c a truy n hình rõ nét hơn r t nhi u. Gi i h n ph n ánh c a báo hình ch d ng l i hi n th c cu c s ng ch không nhào n n, hư c u ch t li u cu c s ng như trong phim truy n. Do v y m c ích c a truy n hình là ghi l i không ch hình nh mà còn hơi th , ng thái c a cu c s ng trong th gi i hình nh và âm thanh bi n ng không ng ng c a cu c s ng.