http://www.ebook.edu.vn
4
Chương 1
NHỮNG ĐẶC ĐIỂM KINH TẾ KỸ THUẬT CỦA SẢN PHẨM
XÂY DỰNG
I. Khái niệm về sản phẩm xây dựng
- Sản phẩm đầu tư xây dựng là các công trình xây dựng đã hoàn thành (bao
gồm cả việc lắp đặt thiết bị công nghệ ở bên trong).
- Sản phẩm xây dựng là kết tinh của các thành quả khoa học - công nghệ và tổ
chức sản xuất của toàn xã hội ở một thời kỳ nhất định.
- Sản phẩm có tính chất liên ngành, trong đó những lực lượng tham gia chế
tạo sản phẩm chủ yếu: các chủ đầu tư, các doanh nghiệp nhận thầu xây lắp; các
doanh nghiệp tư vấn xây dựng; các doanh nghiệp sản xuất thiết bị công nghệ, vật
tư thiết bị xây dựng; các doanh nghiệp cung ứng: các tổ chức dịch vụ ngân hàng và
tài chính; các cơ quan quản lý Nhà nước có liên quan.
Công trình xây dựng là sản phẩm của công nghệ xây lắp được tạo thành
bằng vật liệu xây dựng, thiết bị công nghệ và lao động, gắn liền với đất.
Đặc điểm kinh tế kỹ thuật của ngành xây dựng có thể xem xét ở hai hướng:
- Đặc điểm của sản phẩm xây dựng;
- Đặc điểm của quá trình sản xuất xây dựng.
II Những đặc điểm của sản phẩm xây dựng
Ngành xây dựng có những đặc thù riêng vì thế cần được nghiên cứu riêng.
Các đặc thù ở đây chia ra làm 4 nhóm:
1. Bản chất tự nhiên của sản phẩm;
2. Cơ cấu của ngành cùng với tổ chức quá trình xây dựng;
3. Những nhân tố quyết định nhu cầu;
4. Phương thức xác định giá cả.
Sản phẩm xây dựng với tư cách là các công trình xây dựng hoàn chỉnh
thường có những đặc điểm sau:
- Sản phẩm mang nhiều tính cá biệt, đa dạng về công dụng, cơ cấu và cả về
phương diện chế tạo. Sản phẩm mang tính đơn chiếc vì phụ thuộc vào đơn đặt
hàng của chủ đầu tư, điều kiện địa lý, địa chất công trình nơi xây dựng.
- Sản phẩm là những công trình được xây dựng tại chỗ. Vốn đầu tư xây dựng
lớn, thời gian xây dựng và thời gian sử dụng lâu dài.
- Sản phẩm thường có kích thước lớn và trọng lượng lớn.
http://www.ebook.edu.vn
5
- Sản phẩm có liên quan đến nhiều ngành cả về phương diện cung cấp các
yếu tố đầu vào, thiết kế và chế tạo sản phẩm, cả về phương diện sử dụng công
trình.
- Sản phẩm xây dựng liên quan đến cảnh quan môi trường và môi trường tự
nhiên, do đó liên quan nhiều đến lợi ích của cộng đồng, nhất là đến dân cư của địa
phương nơi đặt công trình.
- Sản phẩm mang tính tổng hợp về kỹ thuật, kinh tế, xã hội, văn hóa - nghệ
thuật và quốc phòng. Sản phẩm chịu nhiều ảnh hưởng của nhân tố thượng tầng
kiến trúc, mang bản sắc truyền thống dân tộc, thói quen tập quán sinh hoạt… Có
thể nói sản phẩm xây dựng phản ánh trình độ kinh tế khoa học - kỹ thuật và văn
hoá trong từng giai đoạn phát triển của một đất nước.
III. Những đặc điểm kinh tế - kỹ thuật của sản phẩm xây dựng
Xuất phát từ tính chất và đặc điểm của sản phẩm xây dựng ta có thể rút ra
một số đặc điểm kinh tế- kỹ thuật chủ yếu của sản xuất xây dựng như sau:
1 - Sản xuất thiếu tính ổn định, có tính lưu động cao theo lãnh thổ
Đặc điểm này kéo theo một loạt các tác động gây bất lợi sau:
- Thiết kế có thể thay đổi theo yêu cầu của chủ đầu tư về tính công dụng hoặc
trình độ kỹ thuật, các vật liệu.
- Các phương án công nghệ và tổ chức xây dựng phải luôn luôn biến đồi phù
hợp với thời gian và địa điểm xây dựng (phương pháp tổ chức sản xuất và biện
pháp kỹ thuật cũng luôn thay đổi cho phù hợp với mỗi công trình xây dựng)
2 - Thời gian xây dựng công trình dài, chi phí sản xuất lớn
Đặc điểm này gây nên các tác động sau:
- Làm cho vốn đầu tư xây dựng của chủ đầu tư và vốn sản xuất của tổ chức
xây dựng thường bị động lâu tại công trình.
- Các tổ chức xây dựng dễ gặp phải các rủi ro ngẫu nhiên theo thời gian và
thời tiết, chịu ảnh hưởng của sự biến động giá cả.
3 - Quá trình sản xuất mang tính tổng hợp, cơ cấu sản xuất phức tạp các công
việc xen kẽ và ảnh hưởng lẫn nhau
Quá trình sản xuất xây dựng thường có nhiều đơn vị tham gia xây lắp một
công trình. Do đó công tác tổ chức quản lý trên công trường rất phức tạp, thiếu ổn
định nên coi trọng công tác điều độ thi công, có tinh thần và trình độ tổ chức phối
hợp cao giữa đơn vị tham gia xây dựng công trình.
4 - Sản xuất xây dựng nói chung thực hiện ở ngoài trời nên chịu ảnh hưởng
nhiều của điều kiện thiên nhiên tới các hoạt động lao động
Các biện pháp có thể làm giảm mức độ ảnh hưởng của yếu tố này là:
- Khi lập kế hoạch xây dựng phải đặc biệt chú ý đến yếu tố thời tiết và mùa
màng trong năm, có các biện pháp tranh thủ mùa khô và tránh mùa mưa bão, áp
http://www.ebook.edu.vn
6
dụng các loại kết cấu lắp ghép chế tạo sản một cách hợp lý, nâng cao trình độ cơ
giới hoá xây dựng độ giảm thời gian thi công ở hiện trường;
- Phải đảm bảo độ bền chắc và độ tin cậy của các thiết bị, máy móc xây dựng;
- Phải chú ý cải thiện điều kiện lao động cho người lao động;
- Phải quan tâm phát triển phương pháp xây dựng trong điều kiện khí hậu
nhiệt đới tìm ra các biện pháp thi công hợp lý, phối hợp các công việc thi công
trong nhà và ngoài trời. Kịp thời điều chỉnh tiến độ thi công bằng các phương pháp
kỹ thuật hiện đại trong quản lý.
5 - Sản phẩm của ngành Xây dựng thường sản xuất theo phương pháp đơn
chiếc, thi công công trình thường theo đơn đặt hàng của chủ đầu tư
Đặc điểm này gây nên một số tác dộng đến quá trình sản xuất xây dựng như:
- Sản xuất xây dựng của các tổ chức xây dựng có tính bị động và rủi ro cao vì
nó phụ thuộc vào kết quả đấu thầu;
- Việc thống nhất hoá, điển hình hoá các mẫu sản phẩm và công nghệ chế tạo
sản phẩm xây dựng gặp nhiều khó khăn;
- Không thể xác định thống nhất giá cả cho một đơn vị sản phẩm cuối cùng.
Ngoài ra, ở Việt Nam có những đặc điểm xuất phát từ hoàn cảnh kinh tế xã
hội, đã tác động không nhỏ tới công tác tổ chức sản xuất trong toàn ngành Xây
dựng.
- Lực lượng xây dựng nước ta rất đông đảo, song còn phân tán manh mún,
thiếu công nhân lành nghề;
- Trình độ trang bị máy móc thiết bị tiên tiến còn rất hạn chế.
- Trình độ tổ chức thi công và quản lý xây dựng kém.