Luận án Tiến sĩ Chính trị học: Năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng sông Hồng, Việt Nam hiện nay

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:246

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận và đánh giá đúng thực trạng năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng sông Hồng, Việt Nam hiện nay, luận án "Năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng sông Hồng, Việt Nam hiện nay" đề xuất quan điểm, giải pháp nhằm nâng cao năng lực tham mưu cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng sông Hồng, Việt Nam trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Chính trị học: Năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng sông Hồng, Việt Nam hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN LƯU HUYỀN TRANG NĂNG LỰC THAM MƯU CỦA CÁN BỘ TUYÊN GIÁO CẤP HUYỆN VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG, VIỆT NAM HIỆN NAY LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHÍNH TRỊ HỌC HÀ NỘI - 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN LƯU HUYỀN TRANG NĂNG LỰC THAM MƯU CỦA CÁN BỘ TUYÊN GIÁO CẤP HUYỆN VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG, VIỆT NAM HIỆN NAY Chuyên ngành : Công tác tư tưởng Mã số : 9 31 02 01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHÍNH TRỊ HỌC Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS Hoàng Quốc Bảo 2. TS. Lương Ngọc Vĩnh HÀ NỘI – 2023
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS, TS. Hoàng Quốc Bảo và TS. Lương Ngọc Vĩnh. Các số liệu thống kê, kết quả nghiên cứu, phát hiện mới của luận án là trung thực và chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu khoa học nào trước đây. Luận án có sự dụng, phát triển, kế thừa một số tư liệu, số liệu, kết quả nghiên cứu từ các sách, giáo trình, tài liệu... có liên quan. Hà Nội, ngày..... tháng..... năm 2023 Tác giả luận án Lưu Huyền Trang
DANH MỤC BẢNG BIỂU HÌNH VẼ Bảng 3.1: Mức độ làm chủ kiến thức liên quan đến hoạt động tham mưu ..... 104 Bảng 3.2. Mức độ tự tin và mức độ sử dụng thường xuyên các kỹ năng tham mưu của cán bộ tuyên giáo .................................................... 112 Bảng 3.3. Điểm trung bình mức độ làm chủ một số kỹ năng bộ phận của cán bộ tuyên giáo cấp huyện ........................................................... 118 Bảng 3.4. Đánh giá thái độ của cán bộ tuyên giáo khi thực hiện nhiệm vụ tham mưu ........................................................................................ 125 Bảng 3.5. Tương quan giữa mức độ đáp ứng yêu cầu công việc và mức độ đáp ứng các yêu cầu về năng lực ............................................... 128 Bảng 3.6. Đánh giá tính hiệu quả của sản phẩm tham mưu do cán bộ tuyên giáo cấp huyện thực hiện ...................................................... 131 Hình 3.1. Tần suất cập nhật các nhóm kiến thức phục vụ hoạt động tham mưu ................................................................................................. 111 Hình 3.2. Mức độ làm chủ các kỹ năng “Thu thập và xử lý thông tin tham mưu” của cán bộ tuyên giáo cấp huyện ................................. 115 Hình 3.3. Mức độ làm chủ các kỹ năng “Xây dựng phương án giải quyết vấn đề tham mưu” của cán bộ tuyên giáo cấp huyện ..................... 116 Hình 3.4. Tỉ lệ sáng tạo sản phẩm tham mưu so với văn bản của cấp trên..... 132 Hình 3.5. Đánh giá các yếu tố dẫn đến hiệu quả thấp của sản phẩm tham mưu ................................................................................................. 137
MỤC LỤC DANH MỤC BẢNG BIỂU MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1 Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN........................................................................ 9 1.1. Những công trình nghiên cứu liên quan đến công tác tuyên giáo và cán bộ tuyên giáo .................................................................................... 9 1.2. Những công trình nghiên cứu liên quan đến năng lực cán bộ, năng lực tham mưu và năng lực của cán bộ tuyên giáo cấp huyện ....................... 17 Chương 2: NĂNG LỰC THAM MƯU CỦA CÁN BỘ TUYÊN GIÁO CẤP HUYỆN – MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN .................................... 38 2.1. Khái niệm và các yếu tố cấu thành năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện............................................................................... 38 2.2. Yêu cầu đối với hoạt động tham mưu và tiêu chí đánh giá năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện ........................................... 59 2.3. Các yếu tố tác động đến năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện ................................................................................................ 80 Chương 3: NĂNG LỰC THAM MƯU CỦA CÁN BỘ TUYÊN GIÁO CẤP HUYỆN VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG, VIỆT NAM – THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA ................................ 88 3.1. Đặc điểm các đơn vị hành chính cấp huyện và đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng Sông Hồng .......................................... 88 3.2. Thực trạng năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng Sông Hồng ............................................................................. 102 3.3. Một số vấn đề đặt ra trong việc nâng cao năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng Sông Hồng hiện nay............. 138 Chương 4: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC THAM MƯU CỦA CÁN BỘ TUYÊN GIÁO CẤP HUYỆN VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG, VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN TỚI .......................................................................................................... 157 4.1. Dự báo những khó khăn, thách thức đối với năng lực tham mưu của đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng Sông Hồng trong thời gian tới .................................................................................... 157 4.2. Quan điểm nâng cao năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng Sông Hồng, Việt Nam trong thời gian tới ......... 160 4.3. Một số giải pháp nâng cao năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng Sông Hồng, Việt Nam trong thời gian tới .. 170 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 190 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh vai trò của cán bộ, coi “cán bộ là gốc” của mọi công việc. Cán bộ tuyên giáo nói chung và cán bộ tuyên giáo ở cấp huyện - những người tham mưu cho cấp ủy về công tác tuyên giáo, trở thành nhân tố có ảnh hưởng quan trọng đến chất lượng, hiệu quả công tác tuyên giáo. Đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp huyện không chỉ trực tiếp tiến hành hoạt động tham mưu với lãnh đạo ban tuyên giáo và cấp ủy cấp huyện về các lĩnh vực tuyên giáo trên địa bàn, mà còn là những người đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố sự thống nhất tư tưởng, chính trị trong Đảng, sự đồng thuận trong xã hội, củng cố lòng tin của Nhân dân với Đảng, Nhà nước, góp phần tăng cường khối đại đoàn kết, tăng cường ý chí, sức mạnh tinh thần của Nhân dân trên toàn địa bàn cấp huyện. Vì vậy, cùng với phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, năng lực tham mưu là một thành tố cơ bản, một yêu cầu quan trọng tạo nên chất lượng đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp ủy cấp huyện. Vùng đồng bằng Sông Hồng với vị trí là vùng kinh tế - xã hội động lực phát triển hàng đầu; đồng thời có Thủ đô Hà Nội là trung tâm đầu não của cả nước, luôn thu hút sự quan tâm và đầu tư trọng điểm trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội quốc gia. Nhận thức sâu sắc vai trò của đội ngũ cán bộ tuyên giáo, những năm qua, cấp ủy cấp huyện ở các tỉnh, thành phố vùng đồng bằng sông Hồng đã quan tâm nâng cao năng lực tham mưu cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo vừa đảm bảo tuân thủ những quy định về tinh giản biên chế, đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, vừa thực sự trở thành lực lượng lao động chất lượng cao, đủ đức, đủ tài, đủ khả năng nhận diện, dự báo và tham mưu đề xuất các giải pháp hiệu quả cho cấp ủy. Nhờ đó, công tác tuyên giáo ở các địa phương không ngừng được nâng cao về chất lượng, hiệu quả, đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ công tác tuyên giáo trong thời kỳ cách mạng mới.
2 Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, việc nâng cao năng lực tham mưu cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp ủy cấp huyện vẫn tồn tại nhiều hạn chế. Nhận thức của cấp ủy, lãnh đạo ban tuyên giáo các cấp và bản thân cán bộ tuyên giáo cấp huyện về tầm quan trọng của hoạt động tham mưu, cũng như sự cần thiết phải nâng cao năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện hiện nay chưa thực sự đầy đủ, chưa tương xứng với vị thế, tính chất và tầm quan trọng của hoạt động này. Thêm vào đó, thực tế hoạt động tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp ủy cấp huyện hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế, nhất là trong hiệu quả dự báo; tính nhanh nhạy, sắc bén với các vấn đề nảy sinh trong thực tế chưa được phát huy; hoạt động còn mang nặng tính hành chính, sự vụ, thực hiện theo chỉ đạo, phân công của lãnh đạo; chưa có nhiều đề xuất, tham mưu mang tính đột phá, sáng tạo, đi trước thực tiễn; cán bộ tuyên giáo còn yếu về ngoại ngữ, công nghệ thông tin, chưa theo kịp tốc độ phát triển của thời đại số, năng lực nhiều mặt chưa ngang tầm nhiệm vụ... Những hạn chế này, nếu không sớm được khắc phục sẽ trở thành rào cản trong việc hiện thực hóa các mục tiêu phát triển đã được các cấp ủy Đảng đề ra. Trong thời gian tới, để tiếp tục phát huy vai trò của công tác tuyên giáo, năng lực tham mưu của đội ngũ cán bộ tuyên giáo nói chung và cán bộ tuyên giáo cấp ủy cấp huyện cần phải được nâng lên một tầm cao mới, để tham mưu hiệu quả, sắc bén hơn nữa các vấn đề tư tưởng, văn hóa, khoa giáo; hướng tới nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu toàn diện của Đảng trên mặt trận tư tưởng - văn hóa, từ Trung ương đến cơ sở, đặc biệt là việc phát hiện, đẩy lùi, ngăn chặn sớm các nguy cơ tiềm ẩn, các vấn đề phức tạp về tư tưởng có thể nảy sinh ngay từ cơ sở. Cùng với sự phát triển của cả nước, vùng đồng bằng Sông Hồng tiếp tục có những bước phát triển mạnh mẽ về tốc độ chuyển đổi cơ cấu kinh tế, cơ cấu khai thác, sử dụng tài nguyên, cơ cấu tổ chức đời sống xã hội; thu hút vốn đầu tư tiếp tục tăng cao. Từ đó, tất yếu kéo theo những biến đổi đáng kể trong đời sống văn hóa - xã hội, tư tưởng, tình cảm, lối sống của các tầng lớp dân
3 cư, gia tăng áp lực lên các vấn đề môi trường, an ninh, an toàn xã hội... cũng như các nguy cơ về an ninh chính trị - tư tưởng. Những vấn đề được dự báo kể trên, cùng những tác động của tình hình thế giới và khu vực, đặt ra cho đội ngũ cán bộ nói chung và đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng Sông Hồng nói riêng những nhiệm vụ hết sức nặng nề, phức tạp. Do đó, việc nghiên cứu tìm ra các giải pháp khắc phục những hạn chế về năng lực, trình độ cán bộ tuyên giáo nói chung và năng lực tham mưu của đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp ủy cấp huyện vùng đồng bằng Sông Hồng nói riêng trở thành yêu cầu, đòi hỏi tất yếu cả về mặt lý luận và thực tiễn. Trên cơ sở các lý do trên, tác giả chọn vấn đề “Năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng Sông Hồng, Việt Nam hiện nay” làm đề tài nghiên cứu của luận án tiến sĩ ngành Chính trị học, chuyên ngành Công tác tư tưởng. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận và đánh giá đúng thực trạng năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng Sông Hồng, Việt Nam hiện nay, luận án đề xuất quan điểm, giải pháp nhằm nâng cao năng lực tham mưu cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng Sông Hồng, Việt Nam trong thời gian tới. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Luận án tập trung vào những nhiệm vụ cơ bản sau: - Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án, nhận xét khái quát về các kết quả đã nghiên cứu và xác định hướng nghiên cứu của luận án. - Hệ thống hóa, phát triển, phân tích làm rõ những vấn đề lý luận về năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện. - Khảo sát, phân tích, đánh giá đúng thực trạng và nhận diện những vấn đề đặt ra cần giải quyết trong việc nâng cao năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng Sông Hồng, Việt Nam.
4 - Đề xuất quan điểm và giải pháp nâng cao năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng Sông Hồng, Việt Nam trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng Sông Hồng, Việt Nam hiện nay. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: Luận án nghiên cứu năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo thuộc ban tuyên giáo cấp ủy cấp huyện theo lát cắt của các thành tố cấu thành, bao gồm: kiến thức, kỹ năng, thái độ. - Phạm vi không gian: Luận án nghiên cứu năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp ủy cấp huyện, thuộc các tỉnh vùng đồng bằng Sông Hồng. - Phạm vi thời gian: Luận án khảo sát các số liệu từ năm 2018 đến 2023 tại các ban tuyên giáo cấp ủy cấp huyện, là thời điểm triển khai thực hiện Nghị quyết số 18 - NQ/TW Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, ngày 25/10/2017 về “một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”. Các giải pháp trong luận án có ý nghĩa đến năm 2030. 5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Luận án được thực hiện trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; lý luận khoa học công tác tư tưởng; quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về các vấn đề liên quan đến đề tài luận án. 5.2. Cơ sở thực tiễn Luận án kế thừa kết quả nghiên cứu, số liệu thống kê của các đề án khảo sát đội ngũ cán bộ, báo cáo tổng kết công tác tổ chức cán bộ, báo cáo sơ kết, tổng kết công tác tuyên giáo của các ban tuyên giáo cấp ủy cấp huyện vùng đồng bằng
5 Sông Hồng, báo cáo thu hoạch các lớp bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ công tác tuyên giáo cấp huyện và số liệu khảo sát trực tiếp từ kết quả nghiên cứu thực tế. 5.3. Phương pháp nghiên cứu * Phương pháp luận: Luận án sử dụng các nguyên tắc, quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử, đó là: nguyên tắc khách quan; nguyên tắc đề cao tính năng động, chủ quan của ý thức; quan điểm toàn diện; quan điểm phát triển; quan điểm lịch sử - cụ thể. * Phương pháp nghiên cứu cụ thể: Trên cơ sở cách tiếp cận từ góc độ khoa học công tác tư tưởng, luận án sử dụng đồng thời một số phương pháp nghiên cứu chuyên ngành và liên ngành: Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Thu thập, sắp xếp các nguồn tài liệu trong và ngoài nước liên quan đến luận án, từ những quan điểm lý thuyết, thu thập các dữ liệu, thông tin, đến các số liệu thống kê, các công trình khoa học, các báo cáo... để bóc tách, phân loại, lý giải... làm rõ các vấn đề liên quan đến cơ sở lý luận và những vấn đề thực tiễn về năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng Sông Hồng. Phương pháp logic - lịch sử: Được sử dụng trong việc tìm hiểu về sự phát triển của cá nhân, diễn biến của sự kiện và tiến trình hoạt động diễn ra theo trình tự thời gian, đánh giá sự vận động, biến đổi của các đối tượng dưới tác động của các yếu tố chủ quan, khách quan để đánh giá mối liên hệ, xu hướng phát triển và quy luật vận động của cá nhân, sự kiện, hoạt động. Phương pháp logic - lịch sử cũng được sử dụng trong khái quát hóa các đề tài nghiên cứu, từ các công trình khác nhau thành các chủ đề, vấn đề để tổng thuật và sử dụng logic - lịch sử để sắp xếp các công trình theo trình tự thời gian công bố. Phương pháp phân tích và tổng hợp: Được sử dụng trong việc phân loại, so sánh, đối chiếu các tác phẩm, bài viết, văn kiện của Đảng, Nhà nước; các báo cáo đánh giá của các ban tuyên giáo; các công trình khoa học trong và ngoài nước có liên quan đến đề tài luận án, các số liệu điều tra, khảo sát. Trên cơ sở đó, phương pháp tổng hợp được sử dụng để khái quát những vấn đề
6 chung mang tính quy luật, chắt lọc những dữ liệu, những thông tin cần thiết để phục vụ cho luận án như: đánh giá thuận lợi, khó khăn; khái quát những ưu điểm, hạn chế trong năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng Sông Hồng. Phương pháp thống kê: Dùng để thống kê, phân loại, sắp xếp các tài liệu, số liệu, sự kiện, dữ liệu... có được trong quá trình nghiên cứu, tiếp cận thông tin. Phương pháp điều tra xã hội học: Được sử dụng thông qua việc thực hiện khảo sát với cán bộ tuyên giáo và lãnh đạo ban tuyên giáo tại tất cả các ban tuyên giáo cấp ủy cấp huyện của 05 tỉnh, thành phố trong khu vực đồng bằng Sông Hồng gồm: Hà Nội, Hải Dương, Hưng Yên, Nam Định, Thái Bình; trong đó ngoài Thủ đô Hà Nội, còn lại gồm 02 tỉnh thuộc tiểu vùng Bắc đồng bằng Sông Hồng là Hưng Yên, Hải Dương và 02 tỉnh thuộc tiểu vùng Nam đồng bằng Sông Hồng là Nam Định, Thái Bình. Số phiếu phát ra là 305 phiếu (tổng số cán bộ tuyên giáo của 70 đơn vị thuộc diện khảo sát); số phiếu thu về có đầy đủ thông tin hợp lệ là 293 phiếu. Nội dung khảo sát tìm hiểu nhận thức và thái độ của đối tượng khảo sát và các nội dung liên quan đến các thành tố kiến thức, kỹ năng, thái độ của cán bộ tuyên giáo cấp huyện khi thực hiện hoạt động tham mưu. Phương pháp thảo luận nhóm, phỏng vấn sâu: Luận án triển khai phương pháp theo phương thức: mỗi tỉnh/thành phố chọn ngẫu nhiên 02 huyện/quận để tổ chức thảo luận nhóm với cán bộ ban tuyên giáo; tiến hành phỏng vấn sâu 01 lãnh đạo ban tuyên giáo và 01 đại diện cấp ủy của địa phương được chọn. Tổng cộng có 10 cuộc thảo luận nhóm với 48 người tham dự và 10 cuộc phỏng vấn sâu tại 5 tỉnh khảo sát đã được thực hiện. Các quận, huyện được khảo sát gồm: Hoàng Mai, Quốc Oai (Hà Nội); Thanh Miện, TP Hải Dương (Hải Dương); Khoái Châu, TP Hưng Yên (Hưng Yên); Xuân Trường, TP Nam Định (Nam Định); Vũ Thư; TP Thái Bình (Thái Bình). Nội dung thảo luận và phỏng vấn sâu hướng đến làm rõ hơn những vấn đề về các yếu tố tác động,
7 nguyên nhân của thực trạng, những khó khăn, khúc mắc trong thực tiễn công tác của đối tượng khảo sát và đánh giá của các cá nhân tham gia thảo luận, phỏng vấn. 6. Đóng góp mới và ý nghĩa của luận án 6.1. Đóng góp mới của luận án - Luận án xây dựng được những vấn đề lý luận bước đầu về năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện, bao gồm: xây dựng mới khái niệm năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện; xác định mô hình cấu trúc năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện gồm 3 thành tố: kiến thức, kỹ năng, thái độ và tiêu chí đánh giá năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện gồm: mức độ làm chủ kiến thức, mức độ thuần thục kỹ năng, mức độ phù hợp trong biểu đạt thái độ, kết quả thực hiện nhiệm vụ; đề xuất khung năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện, làm công cụ sử dụng trong công tác cán bộ, trong xây dựng nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng. - Chỉ ra được những vấn đề đặt ra trong thực tiễn và đề xuất một số giải pháp mới nhằm nâng cao năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện. 6.2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án - Kết quả nghiên cứu của luận án đã góp phần làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo cấp huyện vùng đồng bằng Sông Hồng, Việt Nam hiện nay. Những kết quả này, có thể làm cơ sở cho những nghiên cứu tiếp theo về các nhóm năng lực của cán bộ tuyên giáo các cấp. - Luận án có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy, bồi dưỡng... cho cán bộ, học viên, sinh viên chuyên ngành Công tác tư tưởng, Quản lý hoạt động tư tưởng - văn hóa hoặc các lĩnh vực khoa học xã hội có liên quan.
8 - Những giải pháp luận án đề xuất có thể góp phần hình thành ý tưởng cho cấp ủy và những người làm tuyên giáo các địa phương áp dụng trong đổi mới công tác cán bộ, công tác đào tạo, bồi dưỡng... góp phần nâng cao nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên giáo. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận án có kết cấu gồm 4 chương, 12 tiết.
9 Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. Những công trình nghiên cứu liên quan đến công tác tuyên giáo và cán bộ tuyên giáo 1.1.1. Những công trình nghiên cứu về công tác tuyên giáo Phăn Đuông Chít Vông Sa (2002), Công tác lý luận của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào trong thời kỳ đổi mới [83]. Luận án nghiên cứu công tác lý luận của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào dưới góc nhìn của khoa học Lịch sử, đánh giá các bước phát triển và các nội dung đổi mới qua các thời kỳ. Công trình cũng cung cấp những luận điểm cơ bản về công tác lý luận của Đảng, về các lực lượng tiến hành công tác lý luận tại nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. Trong đó, tác giả nhấn mạnh sự cần thiết phải đẩy nhanh nhiệm vụ nâng cao trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ lý luận của đảng đáp ứng kịp thời yêu cầu thời đại. Bun Đuông Cay Xơn (2005), Một số nhiệm vụ cấp bách về công tác tư tưởng của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào trong giai đoạn hiện nay [110]. Công trình khái quát những vấn đề lý luận cơ bản về công tác tư tưởng của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào như: khái niệm công tác tư tưởng, cán bộ tư tưởng, cán bộ tuyên huấn, chức năng, nhiệm vụ của ban tuyên huấn. Trong đó, nhấn mạnh chủ yếu đến nhiệm vụ xây dựng đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức là một trong những nhiệm vụ cấp bách đặt ra đối với công tác tư tưởng của Đảng; đồng thời khẳng định Đảng Nhân dân Cách mạng Lào luôn coi công tác tư tưởng là công tác hàng đầu, là công việc gốc, cần được tiến hành thường xuyên và là việc then chốt trong mọi lĩnh vực. Lý Diệc Bác (2009), 意识形态宣传应增强新颖性和现代性 (Công tác tuyên truyền tư tưởng cần tăng cường tính mới và tính hiện đại) [124]. Tác giả bài viết chỉ ra những yêu cầu phải đổi mới công tác tuyên truyền tư tưởng của Đảng Cộng sản Trung Quốc thông qua việc xây dựng quan niệm, cơ chế, hình
10 thức mới và hoàn thiện những chức năng mới để tăng cường tính thời đại. Yếu tố theo tác giả bảo đảm cho việc đổi mới này chính là sức mạnh nhân cách của người lãnh đạo, tính nêu gương, tính tiên phong và uy tín của người đảng viên sẽ lan tỏa và tạo nên sức mạnh tập thể trên cơ sở sức mạnh của chủ nghĩa yêu nước. Trong phạm vi một bài báo, những kiến giải của tác giả chưa đề cập sâu đến các yêu cầu cụ thể về phẩm chất, nhân cách, năng lực cán bộ tuyên truyền tư tưởng. Lương Khắc Hiếu (chủ biên, 2008), Nguyên lý công tác tư tưởng [51]. Trong bộ sách, nhóm tác giả đã đề cập đến những vấn đề chung nhất của công tác tư tưởng như đối tượng, bản chất, hình thái, mục đích, chức năng, nhiệm vụ, nguyên tắc, phương châm và những nội dung cơ bản của công tác giáo dục tư tưởng, những vấn đề về phương pháp, hình thức, phương tiện và sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tư tưởng. Trong đó, dành riêng một chương bàn về nội dung xây dựng đội ngũ cán bộ tư tưởng. Tác giả đã khảo cứu chủ đề này trên các phương diện: sự cần thiết phải xây dựng đội ngũ cán bộ tư tưởng; mục tiêu và giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ tuyên giáo hiện nay với các tiêu chuẩn về kiến thức, phẩm chất chính trị cần thiết. Ban Tuyên giáo Trung ương (2010), 80 năm ngành tuyên giáo của Đảng Cộng sản Việt Nam 1930-2010 [6]. Nội dung cuốn sách khắc họa lại những chặng đường lịch sử công tác tuyên giáo của Đảng; khái quát những thành tựu và bài học; đưa ra những định hướng cơ bản trong công tác tuyên giáo. Ở phần “những định hướng cơ bản trong công tác tuyên giáo”, cuốn sách bàn về nhiệm vụ và giải pháp, trong đó có giải pháp về công tác cán bộ tuyên giáo; yêu cầu cán bộ tuyên giáo phải tăng cường nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn, nâng cao trình độ lý luận chính trị, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ thời kỳ mới. Ban Tuyên giáo Trung ương (2010), 80 năm truyền thống ngành tuyên giáo – Những kỷ niệm sâu sắc [7]. Nội dung cuốn sách này chủ yếu bàn về kỷ niệm của những người trực tiếp công tác trong ngành tuyên giáo, nhưng cũng chứa đựng một số trăn trở, suy tư, “hiến kế” nâng cao chất lượng, hiệu
11 quả công tác này. Trong đó, có nhấn mạnh một số nội dung về phẩm chất, năng lực, đặc thù của người làm công tác tuyên giáo, thể hiện gợi mở cho công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ cho ngành. Nguyễn Thế Kỷ (chỉ đạo nội dung) - Trần Doãn Tiến (chủ biên, 2014), Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên giáo trước yêu cầu mới [61]. Cuốn sách tập hợp nhiều bài viết liên quan trực tiếp đến việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tuyên giáo, như: nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị; đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân; đấu tranh với các biểu hiện suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; tăng cường tính “tự miễn dịch” với thông tin xấu độc trên mạng xã hội... Phạm Văn Linh (Chủ biên, 2016), Một số vấn đề về đổi mới nội dung, phương thức công tác của Ban Tuyên giáo [63]. Trên cơ sở đánh giá về vai trò của công tác tuyên giáo trong công tác Đảng, khái quát những thành tựu, hạn chế của ngành Tuyên giáo, tác giả khẳng định: Đổi mới nội dung, phương thức công tác tuyên giáo trong mỗi thời kỳ phù hợp với nhiệm vụ cách mạng của Đảng là một vấn đề lớn có ý nghĩa lý luận và thực tiễn. Trên cơ sở đó, đề xuất một số giải pháp đổi mới công tác xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ chuyên trách công tác tuyên giáo, như: coi trọng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tuyên giáo; đổi mới công tác tổ chức, cán bộ; đổi mới về luân chuyển, điều động, bổ nhiệm cán bộ. Vũ Đức Nam (2017), Đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động công tác tuyên giáo trong công tác xây dựng Đảng [66]. Bài viết khẳng định Đảng ta luôn coi trọng công tác tuyên giáo, coi đây là nhiệm vụ thường xuyên và có tính chất mở đường về tư tưởng chính trị, góp phần xây dựng, bồi đắp nền tảng tư tưởng cách mạng, nền tảng chính trị của Đảng, nền tảng tinh thần của xã hội, góp phần đưa đường lối đổi mới của Đảng đi vào cuộc sống, mở rộng dân chủ, khơi dậy sáng tạo của mọi ngành, mọi địa phương, các tầng
12 lớp nhân dân, tạo nên sức mạnh tổng hợp của dân tộc. Do đó, việc chăm lo đội ngũ cán bộ tuyên giáo là một giải pháp quan trọng trong đổi mới công tác tuyên giáo hiện nay, bên cạnh việc triển khai toàn diện, đồng bộ nhiều nội dung công việc, để đổi mới toàn diện công tác tuyên giáo. Lương Ngọc Vĩnh (2019), Bài viết: Cần nhận thức đúng về công tác tuyên giáo của Đảng [106]. Bài viết tập trung phân tích, luận giải các cách tiếp cận về công tác tuyên giáo, bước đầu đưa ra khái niệm công tác tuyên giáo của Đảng. Từ đó, giúp người đọc hiểu rõ được công tác cụ thể của những người làm tuyên giáo, những công việc do ngành tuyên giáo theo dõi, hướng dẫn, kiểm tra và định hình được chức năng, nhiệm vụ cụ thể trong thực tiễn của cán bộ tuyên giáo các cấp. Ban Tuyên giáo Trung ương (2020), Tuyên giáo toàn cảnh nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng [10]. Công trình là tập hợp các bài viết xoay quanh hoạt động của ngành Tuyên giáo từ Trung ương đến địa phương, trên tất cả các lĩnh vực. Trong đó, các tác giả bàn luận những vấn đề lý luận và thực tiễn thuộc các lĩnh vực công tác tuyên giáo: Kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội; Tư tưởng Hồ Chí Minh tiếp tục soi sáng sự nghiệp đổi mới và phát triển đất nước; Văn hóa là sức mạnh nội sinh để phát triển bền vững đất nước; Giáo dục và đào tạo góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Việt Nam để phát triển bền vững đất nước; Con người là trung tâm của sự phát triển; Lương Ngọc Vĩnh (2021), Công tác tuyên truyền của Đảng Cộng sản Việt Nam trong thời kỳ mới [107]. Công trình nghiên cứu công tác tuyên truyền của Đảng một cách toàn diện từ những vấn đề lý luận về khái niệm, bản chất, đặc điểm, nguyên tắc hoạt động tuyên truyền đến thực tiễn hoạt động của công tác tuyên truyền trong từng lĩnh vực nổi bật. Tài liệu giúp người đọc hình dung được chức năng, nhiệm vụ và những việc cụ thể cần làm khi tiến hành công tác tuyên truyền của Đảng.
13 Lê Đức Hoàng (2022), Tổ chức và hoạt động của ban tuyên giáo (Đề tài định hướng giáo trình) [54]. Trong đề tài, tác giả đề cập tới nhiều nội dung về tổ chức và hoạt động của ban tuyên giáo (trong các cơ quan Đảng; trong các cơ quan chính quyền; trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; trong các tổ chức chính trị - xã hội; trong doanh nghiệp). Trong đó, tác giả trình bày các số liệu thống kê về cơ cấu, số lượng, chất lượng, đồng thời nhận định khái quát về thực trạng đội ngũ cán bộ tuyên giáo các cấp hiện nay. 1.1.2. Những công trình nghiên cứu về cán bộ tuyên giáo Bùi Phương Dung (2005), Công tác tuyên truyền tư tưởng trong thời kỳ mới [22]. Cuốn sách là giáo trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tuyên truyền tư tưởng của Đảng Cộng sản Trung Quốc, chủ yếu hướng đến làm rõ các khái niệm liên quan đến công tác tuyên truyền tư tưởng: tuyên truyền, báo chí, xuất bản. Tác giả cung cấp khá kỹ lưỡng những phương thức, phương pháp điều tra, khai thác thông tin phục vụ hoạt động tuyên truyền tư tưởng để trang bị cho đội ngũ cán bộ, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên truyền tư tưởng về tri thức, năng lực tuyên truyền, thuyết phục và tác phong người cán bộ tuyên truyền. Zheng Zhi Chao (2019), 如何应对西方网络入侵 - 源于意识形态安全问 (Làm thế nào để ứng phó với sự thâm nhập của phương Tây qua mạng xã hội - nhận diện từ vấn đề an ninh hệ tư tưởng) [129]. Bài viết được đăng tải trên Tạp chí nghiên cứu lý luận (Bắc Kinh) trước làn sóng ảnh hướng lớn của mạng xã hội đến công chúng trẻ tuổi. Thông qua những nhận định về một vấn đề của thực tế xã hội Trung Quốc, tác giả chỉ ra thế mạnh và sự cần thiết của việc phát huy thế mạnh của công tác tuyên truyền lý luận. Bài viết chỉ ra những yêu cầu đối với tuyên truyền tư tưởng lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin thông qua mạng xã hội, để tiếp cận được với giới trẻ như: nội dung truyền tải cần sinh động, dễ hiểu, đại chúng hóa, đơn giản hóa các vấn đề liên quan đến chủ nghĩa Mác, sao cho phù hợp thực tế hoạt động của thế giới mạng, cũng như thói quen của cư dân mạng. Từ đó,
14 gợi ý quan điểm nâng cao khả năng nắm bắt tâm lý, khả năng sử dụng ngôn ngữ, khả năng tiếp cận thông tin... cho những cán bộ tuyên truyền tư tưởng và đề xuất đổi mới nội dung chương trình đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện kỹ năng cho đội ngũ cán bộ này. Với nhan đề bài viết "Đổi mới tư duy về công tác cán bộ tuyên giáo" (2002), tác giả Lương Khắc Hiếu và Nguyễn Viết Thông [49] đã đề cập đến việc đổi mới cán bộ tuyên giáo. Bên cạnh những ưu điểm mà đội ngũ cán bộ tuyên giáo đã đạt được, các tác giả cũng đã chỉ ra nhiều bất cập về công tác cán bộ tuyên giáo. Trên cơ sở phân tích ưu điểm, hạn chế về công tác cán bộ, các tác giả đã nêu ra 5 giải pháp thiết thực để đổi mới công tác cán bộ tuyên giáo, trước hết là đổi mới về tư duy. Bùi Thế Đức (2015), Xây dựng đội ngũ cán bộ tuyên giáo đáp ứng cả "chất" và "lượng" [41]. Trong bài viết, tác giả đánh giá công tác tuyên giáo là bộ phận cấu thành đặc biệt trong toàn bộ hoạt động của Đảng. Đây là lĩnh vực trọng yếu của công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, góp phần quan trọng vào việc hình thành Cương lĩnh, đường lối chính trị đúng đắn của Đảng, truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến Nhân dân, biến chủ trương, đường lối, chính sách ấy thành hành động cách mạng một cách tự giác của đông đảo Nhân dân, tạo thành các cao trào cách mạng, đưa cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Từ đó, tác giả bài viết đưa ra 04 tiêu chí về phẩm chất, năng lực cơ bản của đội ngũ cán bộ tuyên giáo trong giai đoạn cách mạng hiện nay; trên cơ sở đó đề xuất thực hiện tốt 05 giải pháp về xây dựng đội ngũ cán bộ tuyên giáo để tiếp tục xứng đáng là những chiến sĩ xung kích trên mặt trận tuyên giáo của Đảng. Bùi Thế Đức (2015), Xây dựng đội ngũ cán bộ tuyên giáo giai đoạn hiện nay [42]. Bài viết đưa ra những yêu cầu cơ bản mà đội ngũ cán bộ tuyên giáo cần phải đạt được để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn hiện nay và các giải pháp để hiện thực hóa những yêu cầu về bản lĩnh
15 chính trị, tư duy nhạy bén, bám sát thực tiễn, tác phong làm việc khoa học, được thực hiện tốt trong công tác. Các giải pháp tác giả đề cập phần lớn tập trung vào các điều kiện đảm bảo giúp công tác tuyên giáo được triển khai hiệu quả, chuyên nghiệp. Trong đó, tiêu biểu là các giải pháp về công tác cán bộ, cơ chế chính sách và tạo môi trường học tập thuận lợi. Nhà báo Hà Đăng (2017), có bài viết “Những vấn đề đặt ra cho công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ tuyên giáo trong bối cảnh hiện nay” [37], cũng thể hiện những tìm tòi, trăn trở, tâm huyết với công tác tuyên giáo của Đảng. Tác giả chỉ ra một số hạn chế, bất cập của đội ngũ cán bộ tuyên giáo (kiến thức nền tảng chưa vững, nghiệp vụ, kỹ năng chưa thuần thục) nên chất lượng và hiệu quả tham mưu chưa xứng tầm, đòi hỏi phải đổi mới căn bản, toàn diện công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ. Học viện Báo chí và Tuyên truyền (2017), Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tuyên giáo trong giai đoạn hiện nay [55]. Cuốn sách tập hợp 45 bài viết của các nhà khoa học, các chuyên gia, những người trực tiếp công tác trong ngành tuyên giáo bàn luận đến nhiều khía cạnh về chủ đề xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo. Trong đó, tập trung vào hai mảng nội dung: (1) Bối cảnh hiện nay, những vấn đề đặt ra đối với công tác tuyên giáo và đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tuyên giáo; (2) Thực trạng, giải pháp đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tuyên giáo trong giai đoạn hiện nay. Trong đó, nhiều bài viết nghiên cứu chuyên sâu về chủ đề xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo, như: Chất lượng và tiêu chí đánh giá chất lượng đào tạo cán bộ tuyên giáo; Mô hình nhân cách người cán bộ tuyên giáo; Đổi mới nội dung, chương trình đào tạo – một yêu cầu cấp thiết nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ tuyên giáo hiện nay... Trần Thị Minh Tuyết (2021), Xây dựng đội ngũ cán bộ tuyên giáo chuyên nghiệp đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ [105]. Trong bài viết này, tác giả đề cập đến nhiều vấn đề cụ thể của công tác xây dựng đội ngũ cán bộ tuyên giáo; khẳng định việc xây dựng đội ngũ cán bộ tuyên giáo chuyên nghiệp chính là