intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Luận án Tiến sĩ Luật học: Hoàn thiện bộ máy chính quyền cấp tỉnh đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:188

166
lượt xem
33
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận án là đề xuất quan điểm và những giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức và hoạt động của bộ máy chính quyền cấp tỉnh đáp ứng yêu cầu xây dựng NNPQ XHCN ở Việt Nam hiện nay.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Luật học: Hoàn thiện bộ máy chính quyền cấp tỉnh đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam

  1. HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH TRỊNH TUẤN THÀNH hoµn thiÖn bé m¸y chÝnh quyÒn cÊp tØnh ®¸p øng yªu cÇu x©y dùng nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa viÖt nam Chuyên nganh ̀ : Lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật Ma sô ̃ ́ : 62 38 01 01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. LÊ THIÊN HƯƠNG
  2. HÀ NỘI ­ 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của   riêng tôi dưới sự  định hướng, tư  vấn và giúp đỡ  của   người hướng dẫn. Các số  liệu, kết quả  nêu trong luận   án là khách quan, trung thực. Tác giả luận án Trịnh Tuấn Thành
  3. MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU 1 Chương 1 TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU .........8 LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI........................................................... 8 1.1. MỘT SỐ CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN HOÀN THIỆN BỘ MÁY NHÀ NƯỚC.................................. 8 1.2. MỘT SỐ CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP TỈNH................................ 14 Chương 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOÀN THIỆN BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP TỈNH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN........................................... 31 2.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP TỈNH TRONG HỆ THỐNG CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG.......................................................................... 31 2.2. NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN VÀ YÊU CẦU HOÀN THIỆN BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP TỈNH................................ 52 2.3. MÔ HÌNH TỔ CHỨC BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP TỈNH Ở MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ NHỮNG GIÁ TRỊ THAM KHẢO CHO VIỆT NAM.......................................... 69 Chương 3 QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN VÀ THỰC TRẠNG BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP TỈNH Ở VIỆT NAM ............................................................................... 87 3.1. KHÁI LƯỢC SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP TỈNH Ở NƯỚC TA TỪ NĂM 1945 ĐẾN NAY.......................................................................... 87
  4. 3.2. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP TỈNH Ở VIỆT NAM HIỆN NAY........................................ 109 Chương 4 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP TỈNH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM............................................................ 128 4.1. QUAN ĐIỂM HOÀN THIỆN BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP TỈNH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM.............129 4.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP TỈNH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM.............135 4.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ....................................................... 164 KẾT LUẬN 169 DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN........171 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................... 172
  5. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN HĐND :    Hội đồng nhân dân NNPQ :    Nhà nước pháp quyền  UBHC :    Ủy ban hành chính UBND :    Ủy ban nhân dân XHCN :    Xã hội chủ nghĩa
  6. 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Chính quyền cấp tỉnh là bộ  phận cấu thành quan trọng của hệ thống  chính quyền địa phương, là cầu nối trực tiếp giữa chính quyền trung ương   với chính quyền địa phương, trực tiếp chỉ đạo, giải quyết những công việc   trong phạm vi lãnh thổ địa phương. Vì vậy, năng lực, hiệu lực và hiệu quả  hoạt động của chính quyền cấp tỉnh tác động trực tiếp đến việc phát huy   quyền làm chủ tập thể của nhân dân, bảo đảm cho sự ổn định và phát triển   của đất nước. Thực tiễn cho thấy ở đâu chính quyền cấp tỉnh mạnh thì ở đó các chủ  trương, chính sách, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước được chấp  hành nghiêm chỉnh, quyền làm chủ của nhân dân lao động được phát huy và  ở  đâu chính quyền cấp tỉnh hoạt động kém hiệu lực, hiệu quả  thì thì ở  đó  đời sống kinh tế, văn hóa của nhân dân gặp nhiều khó khăn, trật tự an ninh   mất  ổn định. Chính vì vậy, từ  khi khai sinh Nhà nước Việt Nam dân chủ  cộng hòa đến nay Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến việc củng cố,   hoàn thiện bộ  máy chính quyền địa phương và kết quả  hoạt động của bộ  máy chính quyền địa phương đã góp phần vào nhiều thành tựu đạt được trên  các lĩnh vực kinh tế ­ xã hội; quốc phòng ­ an ninh; hội nhập quốc tế... Tuy   nhiên, trước yêu cầu cải cách hành chính nhà nước, hội nhập quốc tế và xây  dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, bộ  máy chính quyền địa phương nói  chung, bộ máy chính quyền cấp tỉnh ở nước ta nói riêng trong thời gian qua   cũng còn những tồn tại, hạn chế. Đó là: cơ cấu tổ chức bộ máy c hính quyền  địa phương hiện nay còn chưa có sự phân cấp rõ ràng về trách nhiệm, quyền  hạn; hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền cấp tỉnh với vai 
  7. 2 trò là “cầu nối” giữa Trung  ương và địa phương chưa đáp ứng các yêu cầu  đặt ra; vẫn còn tình trạng tham ô, lãng phí, quan liêu, tham nhũng của một số  cán bộ, công chức của các cơ quan trong bộ máy nhà nước cấp tỉnh. Từ năm  2005 đến nay, để đánh giá mức độ hiệu quả của hoạt động điều hành chính  sách kinh tế của chính quyền cấp tỉnh, ở nước ta đã áp dụng 02 chỉ số là chỉ  số   năng   lực   cạnh   tranh   cấp   tỉnh   (PCI) và   chỉ   số cách   hành   chính   (PAR  INDEX), tuy nhiên, kết quả đánh giá 2 chỉ số này của nhiều tỉnh trong những  năm gần đây chưa tốt (ví dụ: năm 2012, có 13/63 tỉnh, thành phố xếp loại tốt  về PCI; có 19/63 tỉnh xếp loại tốt về PAR INDEX;  năm 2013, có 13/63 tỉnh  thành phố xếp loại rất tốt và tốt về PCI; 28/63 tỉnh có kết quả PAR INDEX  dưới mức trung bình của cả nước). Nguyên   nhân   của   thực   trạng   trên   là   do   bộ   máy   chính   quyền   địa  phương nói chung, bộ máy chính quyền cấp tỉnh chưa được tổ chức theo mô  hình phù hợp; địa vị  pháp lý chưa được phân định cụ  thể  dẫn đến còn tình  trạng chồng chéo công vụ, không rõ trách nhiệm; quyền tự quản và tự  chủ  của HĐND và hiệu quả  hoạt động của HĐND còn nhiều bất cập; thể  chế  cho tổ chức và hoạt động của bộ máy chính quyền cấp tỉnh chưa được hoàn   thiện; đội ngũ cán bộ, công chức ở nhiều tỉnh, thành phố chưa đáp ứng được  yêu cầu quản lý nhà nước trong điều kiện xây dựng NNPQ và hội nhập  quốc tế; tính minh bạch, dân chủ  trong bộ  máy chính quyền  ở  nhiều địa   phương chưa được đề cao… Để  khắc phục những tồn tại, hạn chế  trong hoạt động của bộ  máy  nhà nước nói chung, bộ máy chính quyền cấp tỉnh nói riêng đáp ứng nhu cầu  mở  rộng dân chủ  và thực hiện quyền làm chủ  trực tiếp của nhân dân và  những đòi hỏi mới của thực tiễn, Đại hội XI của Đảng đã đặt ra nhiệm   vụ:“Khẩn trương nghiên cứu, sửa đổi, bổ  sung Hiến pháp năm 1992 (được  
  8. 3 sửa đổi, bổ sung năm 2001) phù hợp với tình hình mới”, trong đó có vấn đề về  chính quyền địa phương. Thực hiện Nghị quyết Đại hội XI, ngày 28/11/2013,  Quốc hội đã thông qua Hiến pháp năm 2013, trong đó có một chương (Chương   IX) quy định về chính quyền địa phương, tuy nhiên, những quy định của Hiến  pháp 2013 về chính quyền địa phương mới chỉ dừng ở những quy định có tính  nguyên tắc, quy định chung và trong quá trình triển khai thi hành Hiến pháp cần  phải khẩn trương sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành  về chính quyền địa phương.  Từ thực trạng và yêu cầu nêu trên, tác giả chọn đề  tài: “Hoàn thiện   bộ máy chính quyền cấp tỉnh đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp   quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam” nhằm phân tích, đánh giá cơ sở lý luận,  thực trạng hoạt động và đưa ra các giải pháp góp phần hoàn thiện bộ máy  chính quyền cấp tỉnh có ý nghĩa cấp thiết cả về mặt lý luận và thực tiễn,  đáp  ứng yêu cầu cải cách hành chính nhà nước, xây dựng Nhà nước pháp  quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện nay và những năm tới. 2. Mục đích và nhiệm vụ của luận án 2.1. Mục đích của luận án Mục  đích của luận án là đề  xuất quan  điểm và những giải pháp  nhằm hoàn thiện tổ  chức và hoạt động của bộ  máy chính quyền cấp tỉnh  đáp ứng yêu cầu xây dựng NNPQ XHCN ở Việt Nam hiện nay.  2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu của luận án ­ Làm rõ khái niệm, vị trí, vai trò, chức năng của bộ máy chính quyền   cấp tỉnh trong bộ máy nhà nước. ­  Xác  định các  yêu  cầu của  công  cuộc  xây  dựng  nhà  nước   pháp  quyền đối với việc hoàn thiện tổ  chức và hoạt động của bộ  máy chính   quyền cấp tỉnh ở Việt Nam hiện nay.
  9. 4 ­ Phân tích các yếu tố   ảnh hưởng và các tiêu chí đánh giá mức độ  hoàn thiện trong tổ chức và hoạt động của bộ máy chính quyền cấp tỉnh.  ­ Khái quát lịch sử phát triển, thực trạng về bộ máy chính quyền cấp  tỉnh từ  năm 1945 đến nay và xác định những yêu cầu cần hoàn thiện bộ  máy chính quyền cấp tỉnh đáp  ứng yêu cầu xây dựng NNPQ XHCN Việt   Nam. ­ Phân tích mô hình tổ  chức chính quyền cấp tỉnh của một số nước  trên thế giới và rút ra những vấn đề có thể tham khảo, vận dụng vào việc   xây dựng, hoàn thiện bộ máy chính quyền cấp tỉnh ở Việt Nam. ­ Xác định quan điểm, định hướng và đề  xuất các giải pháp hoàn   thiện bộ máy chính quyền cấp tỉnh ở Việt Nam. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu  Luận án nghiên cứu những vấn đề  lý luận về  hoàn thiện bộ  máy  chính quyền cấp tỉnh; đánh giá thực trạng tổ  chức và hoạt động của bộ  máy chính quyền cấp tỉnh  ở  nước ta trong quá trình cải cách bộ  máy nhà   nước và cải cách nền hành chính quốc gia, những tồn tại và định hướng  đổi mới; cơ  chế, chính sách và pháp luật có liên quan đến tổ  chức, hoạt  động của bộ máy chính quyền cấp tỉnh. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Luận án được thực hiện theo mã số chuyên ngành Lý luận và lịch sử  Nhà nước và pháp luật với không gian nghiên cứu là tất cả  các tỉnh, thành   phố trong cả nước. Thời gian nghiên cứu được giới hạn từ sau khi ban hành  Hiến pháp năm 1992 đến nay. 4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu Cơ  sở  phương pháp luận cho việc nghiên cứu đề  tài luận án là các   quan điểm của chủ  nghĩa Mác ­ Lê Nin và tư  tưởng Hồ  Chí Minh, quan  
  10. 5 điểm của Đảng và Nhà nước ta về  nhà nước và pháp luật, về  xây dựng  NNPQ XHCN, về  cải cách bộ  máy nhà nước, nhất là đổi mới tổ  chức và  hoạt động của CQĐP. Bên cạnh đó, tác giả Luận án cũng sử dụng các quan  điểm khoa học được rút ra từ  các công trình nghiên cứu khoa học trong  nước và quốc tế. Các phương pháp nghiên cứu chủ  đạo của Luận án là phương pháp   duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Trong công trình nghiên cứu, tác giả  Luận án cũng sử  dụng các phương pháp truyền thống như  phương pháp  lịch sử, phân tích, tổng hợp, quy nạp, so sánh, thống kê, kinh nghiệm thực   tiễn tổ  chức, hoạt động của bộ  máy chính quyền cấp tỉnh trong quá trình  cải cách bộ máy nhà nước ở nước ta hiện nay. Trong đó: ­ Phương pháp lịch sử, phân tích, quy nạp được sử dụng chủ yếu tại   chương 2, nêu lên các cơ  sở  lý thuyết của vấn đề  đặt ra, từ  đó khái quát  hóa thành những luận điểm, quan điểm làm nền tảng lý thuyết xuyên suốt   toàn bộ nội dung luận án.  ­ Phương pháp lịch sử, phân tích, tổng hợp, thống kê được áp dụng  nhằm làm rõ những nội dung của chương 3. Đây là chương đánh giá thực   trạng bộ máy chính quyền cấp tỉnh qua đó phát hiện được những ưu điểm,   hạn chế  tạo cơ  sở  cho việc đề  xuất các giải pháp  ở  chương 4. Ngoài ra,  phương pháp phân tích cũng được áp dụng nhằm làm sáng tỏ  những nhận  định, quan điểm đã được nêu trước đây về những vấn đề liên quan đến nội  dung nghiên cứu của đề tài. ­ Phương pháp phân tích, chứng minh được sử dụng chủ yếu ở Chương   4 để làm rõ những quan điểm, giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện bộ  máy   chính quyền cấp tỉnh phù hợp với yêu cầu xây dựng NNPQ XHCN ở nước ta  hiện nay. 5. Những điểm mới về mặt khoa học của luận án
  11. 6 ­ Luận án sẽ  là công trình nghiên cứu một cách có hệ  thống và toàn   diện về vấn đề  hoàn thiện bộ máy chính quyền cấp tỉnh từ góc độ  nghiên  cứu liên ngành: khoa học pháp lý và khoa học hành chính. ­ Trên cơ sở phân tích các quan điểm lý luận và thực tiễn, luận án đưa  ra một số vấn đề lý luận như: khái niệm, mục tiêu, yêu cầu, điều kiện bảo  đảm hoàn thiện bộ máy chính quyền cấp tỉnh ở Việt Nam. ­ Luận án cũng làm sáng tỏ quá trình hình thành và phát triển bộ máy   chính quyền cấp tỉnh ở Việt Nam qua các thời kỳ. ­ Trên cơ  sở  đánh giá thực trạng tổ  chức và hoạt động của bộ  máy  chính quyền cấp tỉnh, luận án đề  xuất các quan điểm và giải pháp hoàn   thiện bộ máy chính quyền cấp tỉnh trong điều kiện xây dựng NNPQ XHCN  ở Việt Nam, trong đó nêu rõ quan điểm của tác giả về mô hình tổ chức bộ  máy chính quyền cấp tỉnh ở Việt Nam. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án 6.1. Ý nghĩa lý luận của luận án ­ Kết quả  nghiên cứu của luận án góp phần đề  xuất với Đảng, Nhà  nước phương hướng, giải pháp hoàn thiện bộ  máy chính quyền cấp tỉnh   dựa trên những cơ sở khoa học và thực tiễn. ­ Kết quả  nghiên cứu của luận án còn là tài liệu tham khảo cho học  tập, nghiên cứu, giảng dạy  ở  các cơ  sở  đào tạo chuyên ngành luật học và   hành chính học.  6.2. Ý nghĩa thực tiễn của luận án  Việc nghiên cứu về bộ máy chính quyền cấp tỉnh trên cơ sở cách tiếp  cận của khoa học lý luận nhà nước và pháp luật sẽ  đóng góp một cách   thiết thực cho việc triển khai thi hành Hiến pháp 2013, đồng thời, kết quả  nghiên cứu của luận án sẽ  góp phần vào việc hoàn thiện bộ  máy chính 
  12. 7 quyền địa phương nói chung, bộ  máy chính quyền cấp tỉnh nói riêng  ở  nước ta. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở  đầu, kết luận, danh mục công trình nghiên cứu của  tác giả  đã công bố  liên quan đến luận án và danh mục tài liệu tham khảo,  nội dung của luận án gồm 4 chương, 10 tiết.
  13. 8 Chương 1 TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU  LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI Nghiên cứu vấn đề hoàn thiện bộ máy chính quyền cấp tỉnh cần đặt  trong tổng thể  đổi mới tổ  chức và hoạt động của bộ  máy nhà nước nói   chung và bộ máy chính quyền địa phương nói riêng, vì vậy, việc đánh giá  tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề  tài tập trung vào những  nội dung sau: 1.1.   MỘT   SỐ   CÔNG   TRÌNH   NGHIÊN   CỨU   LIÊN   QUAN   ĐẾN   HOÀN   THIỆN BỘ MÁY NHÀ NƯỚC Đổi mới tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước luôn là vấn đề  thu hút sự quan tâm của nhân dân, các nhà quản lý, các nhà khoa học nhằm   nâng cao hiệu lực, hiệu quả  quản lý nhà nước, phục vụ  nhân dân. Trước   yêu cầu đổi mới tổ chức và hoạt động của bộ  máy nhà nước theo nguyên   tắc pháp quyền, vấn đề  này đã được nghiên cứu, tiếp cận ở nhiều góc độ  khác nhau.  ­ Cuốn “Tổ  chức bộ  máy nhà nước Việt Nam theo các Hiến pháp   1946, 1959, 1980, 1992 và 1992 sửa đổi, bổ  sung 2001” do Nguyễn Đăng  Dung làm chủ  biên [15]. Cuốn sách đã nêu và phân tích những vấn đề  cơ  bản về  tổ  chức bộ  máy nhà nước ta qua các bản Hiến pháp, trong đó đề  cập sâu về cơ cấu tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ của các cơ  quan   nhà nước như Quốc hội, Chính phủ, các cấp hành chính địa phương tại các   bản Hiến pháp 1946, 1959, 1980, 1992. Vấn đề  có ý nghĩa của công trình  khoa học này là cùng với việc phân tích, so sánh về cơ cấu tổ chức bộ máy   các cơ quan nhà nước, các tác giả đã nêu bật được những điểm mới, những   bước phát triển của các cơ  quan qua các bản hiến pháp (mô hình tổ  chức, 
  14. 9 phương thức hoạt động, các mối quan hệ  tương tác trong vận hành…) và  đưa ra những hạn chế, bất cập đòi hỏi phải có định hướng khắc phục, đổi   mới để  nâng cao hiệu lực, hiệu quả  hoạt động của bộ  máy nhà nước nói  chung và từng cơ  quan, hệ  thống cơ  quan nhà nước nói riêng. Những kết  quả của công trình này là những gợi mở để tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện  bộ  máy nhà nước ta, trong đó có bộ  máy chính quyền cấp tỉnh trong điều  kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền, hội nhập quốc tế. ­ Cuốn “Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam   trong thời kỳ  đổi mới”  do Nguyễn Văn Yểu và Lê Hữu Nghĩa đồng chủ  biên, [120]. Cuốn sách đã tái hiện quá trình hoàn thiện lý luận về Nhà nước   và xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam của nhân dân, do nhân  dân, vì nhân dân; làm sâu sắc hơn các quan điểm về nhà nước pháp quyền,  đặc biệt là việc xây dựng nhà nước pháp quyền trong điều kiện tăng cường  vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, phát huy quyền làm chủ  của nhân dân trong việc tham gia quản lý, giám sát hoạt động của các cơ  quan nhà nước. Những kết luận, luận giải được thể  hiện trong công trình  này đã tạo những cơ sở lý luận cơ bản cho việc phân tích, đánh giá yêu cầu  và định hướng đổi mới, hoàn thiện bộ máy chính quyền cấp tỉnh trong điều  kiện hiện nay. ­ Trong cuốn “Đổi mới, hoàn thiện bộ máy Nhà nước trong giai đoạn   hiện nay” [42], tác giả Bùi Xuân Đức đã phân tích các cơ sở lý luận và thực   tiễn, quan điểm, nguyên tắc cải cách bộ máy nhà nước được thể  hiện qua  các quy định của Hiến pháp năm 1992. Trên cơ  sở  đánh giá thực trạng và  hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ  máy nhà nước theo Hiến pháp 1992,  tác giả  đã kiến nghị  những giải pháp có tính thuyết phục để  tiếp tục đổi   mới, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam, bảo đảm tăng   cường hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu quản lý đất nước trong giai đoạn  
  15. 10 mới, trong đó có những kiến nghị cụ thể về việc xây dựng mô hình tổ  chức  chính quyền địa phương  ở  từng cấp. Tuy nhiên, những kết quả  nghiên cứu  chưa đề  cập cụ  thể  đến việc hoàn thiện bộ  máy chính quyền cấp tỉnh  ở  những mặt, khía cạnh cụ thể. ­ Cuốn “Tổ  chức Nhà nước Việt Nam 1945 ­ 2007”  [2] đã phân tích  về tổ chức bộ máy Nhà nước Cộng hoà XHCN Việt Nam từ năm 1945 đến  năm 2007 trên cơ sở  các quy định của các bản Hiến pháp, Luật và các văn  bản hướng dẫn thi hành. Điểm nhấn quan trọng của cuốn sách là đề  cập   đến từng thiết chế trong bộ máy nhà nước từ trung  ương đến địa phương,  trong đó nêu bật được những bước phát triển, hoàn thiện của từng thiết   chế dựa trên những cơ sở lý luận và thực tiễn trong từng thời kỳ, điều kiện   lịch sử cụ thể của đất nước. Cuốn sách cũng dành 01 chương để phân tích,  đánh giá tổ chức và hoạt động của bộ  máy chính quyền địa phương, trong   đó có bộ  máy chính quyền cấp tỉnh. Kết quả  nghiên cứu trong công trình  này chỉ  đề  cập đến khía cạnh lịch sử  tổ  chức và hoạt động của bộ  máy  chính quyền địa phương mà chưa có điều kiện phân tích, đánh giá toàn diện  về  bộ  máy chính quyền một cấp cụ thể là cấp tỉnh. Tuy vậy, các kết quả  nghiên cứu là cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc tiếp tục nghiên cứu sâu   và tiếp cận cụ thể hơn về bộ máy chính quyền cấp tỉnh. ­ Trong cuốn “Thống nhất phân công và phối hợp quyền lực nhà   nước ở  Việt Nam” [52], tác giả  Lê Quốc Hùng đã nêu bật những cơ sở lý   luận về sự thống nhất, phân công và phối hợp trong tổ chức quyền lực nhà  nước, đặc biệt là cách thức, phương thức thể  hiện sự  thống nhất, phân  công và phối hợp giữa các cơ  quan nhà nước trong việc thực hiện các   quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp trong điều kiện xây dựng Nhà nước  pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân ở nước ta. Trên cơ sở phân tích  những vấn đề  lý luận như  trên, tác giả  đã đánh giá thực trạng, hiệu quả 
  16. 11 cũng như những tồn tại của sự phân công và phối hợp giữa các cơ quan nhà   nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp và nêu ra  những định hướng nâng cao hiệu quả  tổ  chức và hoạt động của bộ  máy  nhà nước; đảm bảo sự  phân công và phối hợp giữa các cơ  quan nhà nước   trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. Những kết  quả  nghiên cứu là cơ  sở  tham khảo quan trọng cho việc đánh giá mức độ,   khả năng phân công, phối hợp, phân cấp, ủy quyền trong việc tổ chức thực   hiện quyền lực nhà nước  ở  địa phương, trong đó có bộ  máy chính quyền   cấp tỉnh. ­ Trong cuốn  Mô hình tổ  chức và hoạt động của Nhà nước pháp   quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam” [115], các tác giả đã khái quát và khẳng  định những tư  tưởng về  Nhà nước pháp quyền trong lịch sử  và những giá  trị  tiến bộ  có thể  nghiên cứu, vận dụng trong điều kiện xây dựng Nhà   nước pháp quyền XHCN Việt Nam. Cuốn sách cũng phân tích khá tổng thể  và sâu sắc về  tổ chức và hoạt động của bộ  máy chính quyền địa phương;   đánh giá các mô hình tổ  chức và hoạt động của bộ  máy chính quyền địa   phương trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, trong đó  nhấn mạnh đến vai trò, chức năng, nhiệm vụ  của HĐND và UBND từng  cấp ở địa phương. Tuy nhiên, cuốn sách chưa đề cập sâu về bộ máy chính   quyền cấp tỉnh từ  góc độ  là các cơ  quan có tính cầu nối, điểm nút trong   mối quan hệ giữa bộ máy các cơ quan nhà nước trung ương và bộ máy các  cơ quan nhà nước ở địa phương. ­ Các tác giả  cuốn “Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ   nghĩa Việt Nam trong giai đoạn hiện nay ­ Một số vấn đề  lý luận và thực   tiễn”  [117]  đã phân tích, nêu bật những định hướng xây dựng Nhà nước  pháp quyền  ở  nước ta trong điều kiện tăng cường vai trò lãnh đạo của  Đảng Cộng sản; những đòi hỏi phải đảm bảo sự  vận hành khoa học, sự 
  17. 12 minh bạch trong tổ  chức và hoạt động, sự  phân cấp của các cơ  quan nhà   nước nhằm đảm bảo các quyền con người, quyền công dân trên cơ sở pháp  luật. Một trong những nội dung quan trọng của cuốn sách đã đề  cập đến  các yêu cầu phải phân cấp quản lý nhà nước; các tiêu chỉ đảm bảo sự phân   cấp, phân quyền hợp lý và mối quan hệ giữa các cơ quan nhà nước ở trung  ương và bộ  máy chính quyền  ở  địa phương. Những kết quả  nghiên cứu  trong cuốn sách sẽ  là cơ  sở  để  kế  thừa, nghiên cứu và đề  xuất các giải  pháp hoàn thiện bộ máy chính quyền cấp tỉnh. ­ Cuốn sách “Nhà nước pháp quyền xã hội chủ  nghĩa Việt Nam của   dân, do dân, vì dân ­ lý luận và thực tiễn” [93] đã tổng hợp, khẳng định và  làm sâu sắc hơn các kết quả nghiên cứu của nhiều tác giả về quá trình hình   thành và phát triển các tư  tưởng về  nhà nước pháp quyền trong lịch sử;  phân tích các quan điểm của chủ nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh  và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về nhà nước pháp quyền; đưa   ra quan niệm về mô hình nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì  dân; chỉ ra những yếu tố quy định và chi phối quá trình xây dựng Nhà nước  pháp quyền  ở  Việt Nam, từ đó đề  ra các phương hướng và giải pháp chủ  yếu xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam. Kết quả nghiên cứu   đã cung cấp những cơ  sở  lý luận, các nguyên tắc chung trong việc xây  dựng, thiết kế mô hình tổ chức bộ máy nhà nước tạo cơ sở cho việc nghiên   cứu về mô hình tổ chức bộ máy nhà nước ở cấp tỉnh. ­ Trong cuốn “Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt   Nam ­ lý luận và thực tiễn” [72], tác giả Nguyễn Văn Mạnh đã phân tích rõ  những cơ  sở  lý luận, đặc trưng của nhà nước pháp quyền; quan điểm, tư  tưởng về  nhà nước pháp quyền xã hội chủ  nghĩa; quá trình nhận thức về  nhà nước pháp quyền xã hội chủ  nghĩa của Đảng Cộng sản Việt Nam  được thể hiện qua thời kỳ đổi mới và đặc trưng của Nhà nước pháp quyền 
  18. 13 xã hội chủ  nghĩa; đánh giá thành tựu, hạn chế  trong xây dựng nhà nước   pháp quyền XHCN  ở  nước ta và luận giải những định hướng, giải pháp  tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN  ở  nước ta   hiện nay. Kết quả nghiên cứu của tác giả  cũng đề  cập đến những tồn tại,  hạn chế  trong tổ chức và hoạt động của bộ  máy chính quyền địa phương,   tạo cơ  sở  cho việc tiếp cận, nghiên cứu hoàn thiện bộ  máy chính quyền   cấp tỉnh trong điều kiện nghiên cứu, sửa đổi Hiến pháp 1992 hiện nay. ­ Cuốn “Đổi mới, hoàn thiện bộ  máy Nhà nước pháp quyền xã hội   chủ  nghĩa của dân, do dân, vì dân  ở  Việt Nam hiện nay”   của tác giả  Lê  Minh Thông [105] đã nêu bật được những luận cứ khoa học và thực tiễn về  cải cách bộ  máy nhà nước, trong đó có chính quyền địa phương  ở  Việt   Nam. Riêng về chính quyền địa phương, tác giả đã nêu và phân tích sâu sắc  về  những  ưu điểm, hạn chế  trong tổ  chức và hoạt động của chính quyền  địa phương từ  cả  góc độ  thể  chế  và thực tiễn vận hành của các cơ  quan  nhà nước từng cấp chính quyền địa phương; đặc biệt là trên cơ  sở  phân   tích,   đánh   giá   thực   trạng   tổ   chức   và   hoạt   động   của   chính   quyền   địa  phương,   tác   giả   đã   luận   giải   những   cơ   sở   khoa   học,   quan   điểm,   định  hướng và giải pháp cho việc đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả  hoạt  động của bộ  máy chính quyền địa phương. Chính  vì vậy, kết quả  nghiên  cứu của công trình này có giá trị  tham khảo quan trọng cho việc nghiên cứu   hoàn thiện bộ máy chính quyền ở một cấp cụ thể là cấp tỉnh. ­ Kết quả nghiên cứu của đề  tài khoa học cấp Nhà nước “Xây dựng   nhà nước  pháp  quyền  của dân,  do dân,  vì  dân  dướ i sự  lãnh  đạo  của   Đảng” [113] đã phân tích khái quát những giá trị  của tư  tưởng nhà nước   pháp quyền trong lịch sử; cơ sở và khả  năng tiếp nhận những giá trị  phù   hợp của tư  tưởng nhà nước pháp quyền trong quá trình xây dựng, hoàn  thiện bộ  máy nhà nước dưới sự  lãnh đạo của Đảng  ở  Việt Nam.  Đề  tài 
  19. 14 cũng kiến nghị  những định hướng, giải pháp và các điều kiện để  thực   hiện có hiệu quả sự phân công, phối hợp giữa các cơ quan trong bộ máy   nhà nướ c trong việc thực hiện quy ền l ập pháp, hành pháp và tư  pháp.  Với phạm vi nghiên cứu xác định, đề  tài khoa học này chỉ  đề  cập những   vấn đề, nội dung lớn trong v ề  xây dựng nhà nước pháp quyền dưới sự  lãnh đạo của Đảng mà chưa có điều kiện đề  cập nhiều về bộ máy chính  quyền địa phương nói chung, bộ máy chính quyền cấp tỉnh nói riêng. Tuy  nhiên, những kết quả  nghiên cứu của đề  tài là cơ  sở  lý luận cho việc   tiếp tục nghiên cứu về bộ máy chính quyền địa phương. ­ Trong đề  tài khoa học cấp bộ  “Nhận thức và thực tiễn vận dụng   quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về  tổ  chức bộ  máy nhà nước   trong thời kỳ đổi mới (từ 1986 đến nay)” [71], các tác giả đã phân tích, làm  rõ một số cơ sở lý luận, các quan điểm đổi mới tổ chức và hoạt động của   bộ máy nhà nước nói chung và từng hệ thống cơ quan nói riêng (Quốc hội,  Chính phủ, các Bộ, Toà án, Viện kiểm sát, chính quyền địa phương) và đưa   ra các giải pháp đổi mới tổ  chức bộ  máy nhà nước theo yêu cầu, tiêu chí   của Nhà nước pháp quyền phù hợp với điều kiện  ở  nước ta, trong đó có  những giải pháp mang khả thi đối với việc đổi mới tổ  chức và hoạt động   của chính quyền địa phương có giá trị cho việc nghiên cứu đổi mới tổ chức   và hoạt động của bộ máy chính quyền cấp tỉnh. Một số công trình cơ bản nêu trên tuy không đề cập trực tiếp đến tổ  chức và hoạt động của bộ máy chính quyền cấp tỉnh nhưng những kết quả  nghiên cứu là cơ sở lý luận và thực tiễn để định hướng cho việc tiếp cận,   nghiên cứu để  hoàn thiện bộ  máy chính quyền cấp tỉnh  ở  nước ta trong   điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam. 1.2. MỘT SỐ  CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN BỘ  MÁY  CHÍNH QUYỀN CẤP TỈNH
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
5=>2