Luận án Tiến sĩ ngành Kinh tế nông nghiệp: Khai thác các công trình hạ tầng trong chương trình xây dựng nông thôn mới vào phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bằng Sông Hồng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:191

Thêm vào BST

Báo xấu

48
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở khoa học về khai thác các công trình hạ tầng trong xây dựng NTM, đề xuất các giải pháp khai thác đầy đủ, hợp lý và có hiệu quả các công trình hạ tầng trong xây dựng NTM vùng ĐBSH và phát triển KTXH của vùng, nhằm phát huy các kết quả và thực hiện tốt mục tiêu Chương trình xây dựng nông thôn mới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ ngành Kinh tế nông nghiệp: Khai thác các công trình hạ tầng trong chương trình xây dựng nông thôn mới vào phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bằng Sông Hồng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN ---------------- PHÙNG TẤT HỮU KHAI THÁC CÁC CÔNG TRÌNH HẠ TẦNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI VÀO PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÀNH KINH TẾ NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI - 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN ---------------- PHÙNG TẤT HỮU KHAI THÁC CÁC CÔNG TRÌNH HẠ TẦNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI VÀO PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG Chuyên ngành: KINH TẾ NÔNG NGHIỆP Mã số: 9620115 LUẬN ÁN TIẾN SĨ Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Phạm Văn Khôi HÀ NỘI - 2019
i LỜI CAM ĐOAN Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi cam kết bằng danh dự cá nhân rằng bản luận án này là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của người hướng dẫn khoa học và không vi phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật. Các trích dẫn, tài liệu tham khảo, các số liệu thống kê trong luận án là hoàn toàn trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Tôi cam kết và chịu trách nhiệm về bản quyền hợp pháp đối với công trình này. Hà Nội, ngày 10 tháng 10 năm 2019 Tác giả Phùng Tất Hữu
ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................. i MỤC LỤC ......................................................................................................................ii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT..................................................................................... v DANH MỤC BẢNG ..................................................................................................... vi PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ XÂY DỰNG NTM VÀ KHAI THÁC CÁC CÔNG TRÌNH HẠ TẦNG CỦA XÂY DỰNG NTM VÀO PHÁT TRIỂN KTXH .............................................................................................................. 11 1.1. Các công trình nghiên cứu về xây dựng NTM và khai thác các công trình hạ tầng của NTM vào phát triển KTXH của các tác giả nước ngoài............................ 11 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về xây dựng nông thôn và NTM ..................................... 11 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về khai thác các công trình hạ tầng vào phát triển KTXH nông thôn .................................................................................................................................. 13 1.2. Tình hình nghiên cứu về xây dựng NTM và khai thác các công trình hạ tầng của NTM vào phát triển KTXH của các tác giả trong nước ................................ 16 1.2.1. Nhóm các công trình khoa học nghiên cứu về xây dựng hạ tầng KTXH nông thôn và xây dựng NTM......................................................................................................................... 16 1.2.2. Nhóm các công trình khoa học nghiên cứu về xây dựng và khai thác các công trình hạ tầng vào phát triển KTXH nông thôn ................................................................................ 24 1.3. Những kết luận từ những nghiên cứu và những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu.................................................................................................................. 27 1.3.1. Những kết luận từ nghiên cứu các công trình về xây dựng NTM và khai thác các công trình hạ tầng xây dựng NTM ......................................................................................... 27 1.3.2. Những khoảng trống và vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu................................... 28 CHƯƠNG 2 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ KHAI THÁC CÁC CÔNG TRÌNH HẠ TẦNG CỦA XÂY DỰNG NTM VÀO PHÁT TRIỂN KTXH ............................... 30 2.1. Cơ sở lý luận và pháp lý về khai thác các công trình hạ tầng của xây dựng NTM vào phát triển KTXH ..................................................................................... 30 2.1.1. Khái niệm về các công trình hạ tầng và khai thác các công trình hạ tầng ở nông thôn vào phát triển KTXH ............................................................................................................... 30 2.1.2. Đặc điểm, yêu cầu và nội dung của khai thác sử dụng các công trình hạ tầng KTXH của Chương trình xây dựng NTM .......................................................................................... 34
iii 2.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến khai thác sử dụng các công trình hạ tầng của Chương trình xây dựng NTM ................................................................................................................ 44 2.1.4. Đánh giá khai thác sử dụng các công trình hạ tầng nông thôn của chương trình xây dựng NTM................................................................................................................................ 50 2.2. Cơ sở thực tiễn về khai thác sử dụng các công trình hạ tầng của Chương trình xây dựng NTM vào phát triển KTXH nông thôn ........................................ 53 2.2.1. Kinh nghiệm khai thác sử dụng các công trình hạ tầng nông thôn vào phát triển KTXH nông thôn của một số quốc gia trên thế giới.............................................................. 53 2.2.2. Kinh nghiệm khai thác sử dụng hiệu quả các công trình hạ tầng KTXH của một số địa phương và chương trình cho vùng trong nước ................................................................ 65 2.2.3. Những bài học rút ra từ nghiên cứu các kinh nghiệm khai thác sử dụng các công trình hạ tầng KTXH của xây dựng NTM trong và ngoài nước vào phát triển KTXH nông thôn............................................................................................................................................ 72 CHƯƠNG 3 THỰC TRẠNG KHAI THÁC CÁC CÔNG TRÌNH HẠ TẦNG CỦA CHƯƠNG TRÌNH XÂY DỰNG NTM VÀO PHÁT TRIỂN KTXH Ở VÙNG ĐBSH CÁC NĂM 2011-2018 ......................................................................... 75 3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội vùng ĐBSH ảnh hưởng đến xây dựng và khai thác sử dụng các công trình hạ tầng KTXH của Chương trình xây dựng NTM vào phát triển KTXH ..................................................................................... 75 3.2. Đánh giá thực trạng khai thác các công trình hạ tầng của Chương trình xây dựng NTM vùng ĐBSH giai đoạn 2010 - 2018 vào phát triển KTXH ................. 82 3.2.1. Khái quát tình hình triển khai Chương trình xây dựng NTM các năm 2011 - 2018 trên phạm vi cả nước................................................................................................................ 82 3.2.2. Kết quả xây dựng các công trình hạ tầng KTXH của Chương trình xây dựng NTM vùng ĐBSH các năm 2011 - 2018 .......................................................................................... 85 3.2.3. Thực trạng khai thác các công trình hạ tầng của Chương trình xây dựng NTM vùng ĐBSH các năm 2011 - 2018 vào phát triển KTXH nông thôn............................................. 91 3.2.4. Đánh giá kết quả khai thác sử dụng các công trình hạ tầng KTXH của Chương trình xây dựng NTM vùng ĐBSH các năm 2011-2017............................................................... 131 CHƯƠNG 4 PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP KHAI THÁC CÁC CÔNG TRÌNH HẠ TẦNG CỦA CHƯƠNG TRÌNH XÂY DỰNG NTM VÀO PHÁT TRIỂN KTXH Ở VÙNG ĐBSH ............................................................................... 138 4.1. Quan điểm và phương hướng khai thác các công trình hạ tầng của Chương trình xây dựng NTM vào phát triển KTXH vùng ĐBSH đến 2030 ................... 138 4.1.1. Quan điểm đẩy mạnh khai thác các công trình hạ tầng của Chương trình xây dựng NTM vào phát triển kinh tế xã hội vùng ĐBSH đến 2030 ................................................. 138
iv 4.1.2. Phương hướng đẩy mạnh khai thác sử dụng các công trình hạ tầng của Chương trình xây dựng NTM vào phát triển kinh tế xã hội vùng ĐBSH đến năm 2030 ........................ 141 4.2. Các giải pháp đẩy mạnh khai thác các công trình hạ tầng của Chương trình xây dựng NTM vào phát triển KTXH vùng ĐBSH đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 ........................................................................................................... 145 4.2.1. Các giải pháp đầu tư và hoàn thiện các công trình hạ tầng đáp ứng yêu cầu phát triển KTXH vùng ĐBSH trong giai đoạn phát triển mới ............................................................ 145 4.2.2. Các giải pháp tổ chức quản lý khai thác các công trình hạ tầng nông thôn vào phát triển KTXH vùng ĐBSH....................................................................................................... 150 4.2.3. Các giải pháp phát triển KTXH từ khai thác công năng mới của các công trình hạ tầng nông thôn trong Chương trình xây dựng NTM của vùng ĐBSH .............................. 158 KẾT LUẬN ................................................................................................................ 164 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ ........................ 166 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................. 167 PHỤ LỤC ................................................................................................................... 174
v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Diễn giải 1 APFC Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương 2 BĐVHX Điểm bưu điện văn hóa xã 3 BHYT Bảo hiểm y tế 4 BGTVT Bộ Giao thông vận tải 5 CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa 6 CNTB Chủ nghĩa tư bản 7 CSHT Cơ sở hạ tầng 8 CSSK Chăm sóc sức khỏe 9 DN Doanh nghiệp 10 ĐBSH Đồng bằng sông Hồng 11 ĐTPT Đầu tư phát triển 12 HTX, HTXNN Hợp tác xã, hợp tác xã nông nghiệp. 13 KCB Khám chữa bệnh 14 KTNT Kinh tế nông thôn 15 KTXH Kinh tế, xã hội 16 NĐ-CP Nghị định chính phủ 17 NN, NT Nông nghiệp, nông thôn 18 Nxb Nhà xuất bản 19 NTM, XDNTM Nông thôn mới, xây dựng nông thôn mới 20 ODA Hỗ trợ Phát triển Chính thức (Official Development Assistance) 21 PTNT Phát triển nông thôn 22 QHSX Quan hệ sản xuất 23 SPSS Phần mềm xử lý số liệu (Statistical Package for the Social Sciences) 24 XHCN Xã hội chủ nghĩa 25 TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh 25 TYT Trạm y tế 27 UNICEF Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (United Nations Children's Fund) 28 USD Đô la Mỹ (United States dollar) 29 WTO Tổ chức thương mại thế giới ((World Trade Organization)
vi DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1. Diện tích, dân số và mật độ dân số các tỉnh vùng ĐBSH năm 2017 ....................... 75 Bảng 3.2: Hiện trạng quỹ đất các tỉnh vùng ĐBSH năm 2017................................................. 79 Bảng 3.3: Nguồn nhân lực vùng Đồng bằng sông Hồng 2010 - 2016 ..................................... 80 Bảng 3.4. Kết quả xây dựng NTM tính đến năm 2017 vùng Đồng bằng sông Hồng .............. 87 Bảng 3.5. Các mô hình quản lý sử dụng các công trình thủy lợi qua kết quả điều tra 4 tỉnh, thành phố năm 2017-2018 ........................................................................................................ 94 Bảng 3.6: Các mô hình quản lý sử dụng các công trình giao thông qua kết quả điều tra 4 tỉnh, thành phố năm 2017 ................................................................................................................. 96 Bảng 3.7: Các mô hình quản lý sử dụng các công trình điện qua kết quả điều tra 4 tỉnh, thành phố năm 2017-2018 .................................................................................................................. 98 Bảng 3.8: Hình thức tổ chức quản lý, khai thác các công trình bưu chính viễn thông............. 99 Bảng 3.9: Hình thức tổ chức quản lý, khai thác nhà văn hóa thôn ......................................... 100 Bảng 3.10: Hình thức tổ chức quản lý nhà văn hóa và các công trình thể thao xã ........................... 101 Bảng 3.11: Hình thức tổ chức quản lý, khai thác chợ nông thôn ........................................... 102 Bảng 3.12: Hình thức tổ chức quản lý, khai thác các công trình nước sạch .......................... 104 Bảng 3.13: Các hoạt động khai thác các công trình thủy lợi của hộ nông dân qua kết quả điều tra năm 2017 ........................................................................................................................... 107 Bảng 3.14. Các hoạt động khai thác các công trình thủy lợi vào phát triển KTXH qua kết quả điều tra 4 tỉnh, thành phố năm 2017 ....................................................................................... 108 Bảng 3.15: Đánh giá hoạt động các công trình thủy lợi của hộ nông dân ............................ 1089 Bảng 3.16: Khảo sát về các hoạt động khai thác các công trình giao thông của hộ nông dân qua kết quả điều tra năm 2017 ................................................................................................ 110 Bảng 3.17: Đánh giá của hộ nông dân về các mức độ đáp ứng của các công trình giao thông qua kết quả điều tra hộ nông dân năm 2017 ........................................................................... 111 Bảng 3.18: Khảo sát về các hoạt động khai thác các công trình điện của hộ nông dân qua kết quả điều tra năm 2017 ............................................................................................................ 112 Bảng 3.19: Đánh giá về các hoạt động khai thác các công trình điện của hộ nông dân qua kết quả điều tra hộ nông dân năm 2017 ........................................................................................ 113 Bảng 3.20: Các hoạt động khai thác các công trình nước sạch nông thôn của hộ nông dân qua kết quả điều tra năm 2017....................................................................................................... 123 Bảng 3.21: Một số chỉ tiêu phát triển KTXH các năm 2015-2018…………………...……..134
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Việt Nam là nước nông nghiệp với 64,26% (Tổng cục thống kê, 2018) dân số sống ở nông thôn và phụ thuộc chính vào nông nghiệp. Do vậy vấn đề phát triển nông nghiệp, nông thôn (NN, NT), nông dân luôn được Đảng và Nhà nước coi trọng và là một trong những mục tiêu hàng đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trước năm 2010, nông thôn Việt Nam phát triển thiếu quy hoạch và mang tính tự phát cao, kiến trúc cảnh quan bị phá vỡ, nhiều nét đẹp văn hóa truyền thống bị mai một hoặc hủy hoại, môi trường ô nhiễm. Kết cấu hạ tầng KTXH lạc hậu, không đáp ứng được yêu cầu phát triển bền vững, đặc biệt là những xã thuộc vùng sâu, vùng xa, các xã giáp biên giới. Quan hệ sản xuất trong lĩnh vực nông nghiệp chậm đổi mới, đời sống người dân còn gặp nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo 14,2%, chênh lệch giàu nghèo khoảng 13,5 lần (Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, 2010). Các vấn đề về văn hóa - xã hội - môi trường - y tế tại nông thôn còn gặp nhiều bất cập, tệ nạn xã hội ngày càng tăng, hủ tục lạc hậu còn dai dẳng, an sinh xã hội ở mức thấp, môi trường sống của người dân ô nhiễm. Bên cạnh đó là hệ thống chính trị cơ sở còn yếu kém về năng lực và trình độ. Một số chương trình, đề án, chính sách phát triển nông thôn đã được tiến hành nhưng chưa đạt được hiệu quả cao. Nhận thấy sự cần thiết của việc phát triển kinh tế xã hội của đất nước phải gắn liền với phát triển nông thôn, ngày 04/6/2010, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 800/QĐ-TTg Phê duyệt Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới (NTM) giai đoạn 2010 - 2020. Với mục tiêu chung là xây dựng nông thôn phát triển toàn diện trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường, hệ thống chính trị ở cơ sở và an ninh trật tự xã hội ở nông thôn có những yêu cầu riêng đối với từng vùng sinh thái, vùng KTXH khác nhau. Sau 9 năm thực hiện Chương trình trong bối cảnh chịu ảnh hưởng của suy thoái kinh tế thế giới, kinh tế trong nước gặp nhiều khó khăn, cả nước đã triển khai thực hiện với sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy, chính quyền các cấp, sự hưởng ứng và tham gia tích cực của người dân và đã đạt được kết quả bước đầu khả quan. Đặc biệt, Chương trình xây dựng nông thôn mới đã huy động gần 3 triệu tỷ đồng cho xây dựng các công trình hạ tầng nông thôn. Các công trình đó bước đầu đã được khai thác vào phát triển KTXH. Nhờ đó, KTXH nông thôn bước đầu đã có những chuyển biến theo hướng sản xuất hàng hóa và hội nhập kinh tế quốc tế. Bộ mặt nông thôn ở nhiều nơi được đổi mới, văn minh hơn, hệ thống chính trị cơ sở tiếp tục được củng cố, thu nhập
2 và điều kiện sống của nhân dân được cải thiện và nâng cao. Đây có thể coi là một bước đi đúng đắn của Đảng và Nhà nước trong tiến trình xây dựng và phát triển KTXH và khai thác bước đầu có hiệu quả của hệ thống hạ tầng nông thôn. Các công trình hạ tầng trong xây dựng NTM đã và đang được xây dựng, xong việc khai thác chưa được phát huy đầy đủ, gây nên sự lãng phí, mục tiêu xây dựng NTM chưa được thực thi. Đặc biệt, các kết quả của Chương trình xây dựng NTM, nhất là các công trình về hạ tầng chưa được khai thác vào phát triển KTXH trên quy mô rộng của các địa phương, chủ yếu là sự khai thác nhỏ lẻ của các hộ nông dân, nên chưa được phát huy đầy đủ. Vì vậy, hiệu quả xây dựng NTM chưa cao, mục đích của xây dựng nông thôn chưa đạt được theo mục tiêu của Chương trình. Đồng bằng sông Hồng (ĐBSH) là một trong các vùng có trình độ phát triển cao trong các vùng kinh tế của cả nước. Nông thôn vùng ĐBSH có nhiều lợi thế để phát triển KTXH, nhất là huy động nguồn lực cho phát triển kinh tế nông thôn và xây dựng NTM. Vì vậy, xây dựng NTM ở vùng ĐBSH có kết quả cao hơn các vùng khác, mức độ khai thác các kết quả của xây dựng hạ tầng hội trong xây dựng NTM ở mức độ cao hơn. Tính đến hết tháng 2 năm 2019, vùng ĐBSH đã có 1.448/1779 số xã được công nhận đạt chuẩn NTM, tương đương 81,4%, vượt xa mức bình quân chung cả nước là 46,4% (Văn phòng Chương trình quốc gia xây dựng NTM, 2019). Hơn nữa, vùng ĐBSH là nơi có trình độ phát triển KTXH nông thôn khá cao, nơi có sự chuyển đổi cây trồng vật nuôi theo hướng sản xuất hàng hóa, chuyển dịch cơ cấu kinh tế với sự gia tăng và phát triển của các ngành nghề nông thôn; với các phong trào văn hóa, xã hội, thể dục, thể thao khá sôi động. Tất cả những chuyển biến đó tạo những thuận lợi cho việc khai thác các công trình hạ tầng nông thôn vừa xây dựng phát triển KTXH của Vùng. Tuy nhiên, những bất cập của triển khai xây dựng NTM vẫn bộc lộ rõ ở vùng ĐBSH, khi các công trình hạ tầng nông thôn chưa được khai thác chủ động trên quy mô lớn. Hàng trăm ngàn tỷ đồng tập trung đầu tư cho các công trình hạ tầng nông thôn của Vùng chưa được chú trọng khai thác vào phát triển KTXH một cách đúng mức, gây nên sự lãng phí không hề nhỏ. Đây là những vấn đề phát sinh mới của thực tế cần được nghiên cứu một cách cụ thể, bài bản để tìm ra các hướng giải quyết kịp thời. Trong khi đó, hầu như chưa có công trình nào nghiên cứu sâu dưới góc độ một đề tài nghiên cứu về vấn đề này. Từ thực tế trên, tôi đã lựa chọn: “ Khai thác các công trình hạ tầng trong Chương trình xây dựng NTM vào phát triển KTXH vùng Đồng bằng sông Hồng” làm
3 đề tài nghiên cứu luận án tiến sĩ kinh tế, chuyên ngành Kinh tế nông nghiệp. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở khoa học về khai thác các công trình hạ tầng trong xây dựng NTM, đề xuất các giải pháp khai thác đầy đủ, hợp lý và có hiệu quả các công trình hạ tầng trong xây dựng NTM vùng ĐBSH vào phát triển KTXH của Vùng, nhằm phát huy các kết quả và thực hiện tốt mục tiêu của Chương trình xây dựng NTM. 2.2. Mục tiêu cụ thể Một là, hệ thống hóa và làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về xây dựng NTM, đặc biệt về khai thác đầy đủ, hợp lý và hiệu quả các công trình hạ tầng của xây dựng NTM cho phát triển KTXH. Hai là, đánh giá đúng khai thác các công trình của Chương trình xây dựng NTM cho phát triển KTXH vùng ĐBSH những năm qua trên những phương diện: thành tựu, hạn chế và nguyên nhân, những vấn đề đặt ra cần giải quyết. Ba là, đề xuất định hướng, quan điểm, cơ chế, chính sách và giải pháp khai thác đầy đủ, hợp lý và hiệu quả các công trình hạ tầng trong xây dựng NTM cho phát triển KTXH vùng ĐBSH những năm 2019 - 2030 có tính đồng bộ và khả thi. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là các vấn đề kinh tế, tổ chức khai thác các công trình hạ tầng trong Chương trình xây dựng NTM ở vùng ĐBSH vào phát triển KTXH của Vùng. Tuy nhiên để có đánh giá đầy đủ, vấn đề kinh tế, tổ chức của khai thác các công trình hạ tầng - luận án được xem xét cả quá trình từ quy hoạch đến tổ chức xây dựng và khai thác sử dụng như là các nhân tố ảnh hưởng đến khai thác các công trình hạ tầng nông thôn. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Đề tài nghiên cứu các vấn đề của khai thác các công trình hạ tầng trong xây dựng NTM trên địa bàn các tỉnh, thành phố thuộc vùng ĐBSH, trong đó nghiên cứu sâu ở 4 tỉnh, thành phố là Hà Nội, Hải Dương, Thái Bình, Vĩnh Phúc. - Về thời gian: Số liệu thứ cấp và số liệu sơ cấp phục vụ cho nghiên cứu được
4 thu thập cho giai đoạn 2011 - 2018. Các vấn đề định hướng và giải pháp được xem xét đến 2030. - Về nội dung: Luận án nghiên cứu vấn đề khai thác các công trình hạ tầng nông thôn vào phát triển KTXH của vùng ĐBSH. Tuy nhiên, công trình hạ tầng nông thôn có phạm vi rộng, vì vậy luận án chỉ tập trung vào các công trình có tác động mạnh đến phát triển KTXH như các công trình thủy lợi, giao thông, điện, chợ, nhà văn hóa thôn, xã, nước sạch, y tế, giáo dục, vệ sinh môi trường. 4. Cách tiếp cận và câu hỏi nghiên cứu 4.1. Cách tiếp cận - Tiếp cận đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu là các vấn đề kinh tế, tổ chức khai thác các công trình hạ tầng trong xây dựng NTM vào phát triển KTXH của vùng ĐBSH. Vì vậy, đề tài đã tiếp cận tới các công trình hạ tầng từ thiết kế quy hoạch, thiết kế công trình đến tổ chức xây dựng và tổ chức khai thác sử dụng, theo mối quan hệ giữa các công trình hạ tầng với mục tiêu phát triển KTXH của Vùng. Cụ thể: + Trong thiết kế quy hoạch và tổ chức xây dựng các công trình hạ tầng, các vấn đề phát triển KTXH được coi như là các căn cứ để quy hoạch và tổ chức xây dựng, với ý nghĩa là: xây dựng các cơ sở hạ tầng nông thôn đáp ứng cho các mục tiêu về phát triển kinh tế xã hội, những tiêu chí được thiết kế trong xây dựng NTM ở từng tỉnh, thành phố trong vùng ĐBSH. + Tiếp cận theo 2 nhóm chủ thể tổ chức xây dựng và khai thác các công trình hạ nông thôn tầng trong xây dựng NTM: (1) Xây dựng và khai thác các công trình hạ tầng thông qua các hoạt động quản lý của nhà nước như: quy hoạch, kế hoạch của các sở, phòng chức năng ngành như: Sở Nông nghiệp và PTNT, sở Xây dựng, các Ủy ban nhân dân huyện, xã, các Ban Chương trình NTM cấp tỉnh, thành phố, cấp huyện và cấp xã. (2) Các tổ chức kinh tế, các DN và hộ nông dân ở các địa phương với tư cách là những người trực tiếp khai thác và thụ hưởng lợi ích từ các công trình hạ tầng do xây dựng NTM mang lại. Ngoài ra, luận án tiếp cận và nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến xây dựng và khai thác các công trình hạ tầng trong xây dựng NTM như phạm vi, nội dung, tiến độ triển khai các Chương trình… như là môi trường kinh tế và pháp lý cho các hoạt động tổ chức xây dựng và khai thác các công trình. - Tiếp cận theo không gian nghiên cứu: Luận án tiếp cận các đối tượng nghiên
5 cứu trên phạm vi không gian rộng của các tỉnh vùng ĐBSH. Vì vậy theo không gian nghiên cứu, các vấn đề chung như tiến độ và kết quả xây dựng sẽ nghiên cứu tổng thể trên phạm vi toàn vùng. Đối với các vấn đề chuyên sâu, trực tiếp vào vấn đề khai thác các công trình hạ tầng trong xây dựng NTM vào phát triển kinh tế xã hội của vùng, luận án nghiên cứu điển hình thông qua điều tra, khảo sát sâu (các địa bàn khảo sát sâu đã thể hiện ở phạm vi nghiên cứu). 4.2. Các câu hỏi nghiên cứu Luận án đặt ra các câu hỏi nghiên cứu, làm rõ sau: (1) Khai thác các cơ sở hạ tầng của Chương trình XD NTM vào phát triển KTXH nông thôn nói chung, ở vùng ĐBSH nói riêng dựa trên cơ sở lý thuyết nào?. (2) Trên thế giới, quốc gia nào có kinh nghiệm trong tổ chức khai thác các cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội, của xây dựng NTM vào phát triển KTXH nông thôn?. Các kinh nghiệm đó có thể vận dụng vào ĐBSH được không, điều kiện nào để có thể vận dụng các kinh nghiệm đó?. (3) Trên thực tế, xây dựng các cơ sở hạ tầng trong xây dựng NTM ở Việt Nam và ĐBSH đã được triển khai thế nào? Thực trạng về các mô hình, mức độ tổ chức khai thác đã đạt được các kết quả gì, có gì hạn chế? Nguyên nhân của các hạn chế. (4) Để khai thác có hiệu quả các công trình hạ tầng trong xây dựng NTM vào phát triển KTXH của vùng ĐBSH cần theo định hướng gì, có những giải pháp gì? Điều kiện gì? 5. Phương pháp thu thập, xử lý thông tin và phương pháp nghiên cứu 5.1. Các phương pháp thu thập thông tin Để tiến hành nghiên cứu, tác giả lựa chọn một số huyện của Thành phố Hà Nội, các tỉnh Thái Bình, Vĩnh Phúc, Hải Dương làm nơi điều tra, khảo sát nhằm thu thập số liệu minh họa cho các phân tích và đánh giá. Để có hệ thống dữ liệu phân tích đề tài tổ chức điều tra theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên về khai thác các công trình hạ tầng của Chương trình xây dựng NTM vùng ĐBSH dưới dạng các biểu mẫu thu thập thông tin và điều tra phỏng vấn. Cụ thể: - Nghiên cứu định tính: + Phỏng vấn lãnh đạo các cấp + Phỏng vấn cơ sở đang khai thác các công trình hạ tầng nông thôn vào phát triển kinh tế xã hội của vùng ĐBSH.
6 + Phỏng vấn nông dân đang thụ hưởng các lợi ích từ các kết quả Chương trình xây dựng NTM của vùng. - Điều tra và nghiên cứu định lượng + Lựa chọn địa bàn điều tra: Vùng ĐBSH có 10 tỉnh, thành phố. Luận án điều tra theo phương pháp điều tra chọn mẫu nên lựa chọn thành phố Hà Nội nơi có nguồn lực cho xây dựng NTM thuận lợi hơn các địa phương khác, Thái Bình là tỉnh vốn trước thuần nông, nhưng là nơi có phong trào xây dựng điện, đường, trường, trạm; Vĩnh Phúc là nơi có địa bàn nông thôn phức tạp có cả đồng bằng, trung du và miền núi; Hải Dương là tỉnh có những chuyển biến khá mạnh trong phát triển kinh tế nông thôn những năm gần đây. + Xác định đối tượng điều tra: Để đánh giá khai thác các công trình hạ tầng trong xây dựng NTM vào phát triển KTXH luận án phỏng vấn điều tra (1) cán bộ các cấp về các vấn đề chung, cách thức quản lý khai thác, các mô hình tổ chức khai thác, các chính sách cần ban hành; (2) điều tra các cơ sở quản lý, khai thác các lợi ích của các công trình về tình hình hoạt động quản lý và khai thác công trình; (3) điều tra các tổ chức, cá nhân thụ hưởng lợi ích từ các công trình về sự chuyển biến của các hoạt động KTXH trước và sau khi xây dựng các công trình, đưa công trình vào hoạt động. + Kích thước mẫu điều tra: (1) Phỏng vấn cán bộ huyện, xã ở địa phương điều tra 50 người, cấp huyện 15 người (lãnh đạo phòng nông nghiệp và PTNT, cán bộ phụ trách xây dựng NTM), cấp xã 35 người (cán bộ chính quyền xã và các tổ chức chính trị của xã). (2) Phỏng vấn cơ sở đang quản lý khai thác các công trình hạ tầng nông thôn vào phát triển kinh tế xã hội của vùng ĐBSH (các công ty quản lý và khai thác điện, thủy nông, các ban quản lý nhà văn hóa, chợ, các công ty cung cấp nước sạch...). Tổng số 50 cơ sở, mỗi tỉnh 10 cơ sở, 5 cơ sở khai thác công trình hạ tầng kinh tế, 5 cơ sở khai thác các công trình hạ tầng xã hội. (3) Phỏng vấn nông dân đang thụ hưởng các lợi ích từ các kết quả Chương trình xây dựng NTM của vùng. Tổng số 240 hộ, mỗi tỉnh, thành phố 60 hộ. + Phương pháp thu thập dữ liệu: Sử dụng bảng hỏi để thu thập dữ liệu và sử dụng điều tra viên để phỏng vấn trực tiếp bằng phiếu phỏng vấn sơ cấp; Việc thu thập và lựa chọn các thông tin thứ cấp: Các dữ liệu thứ cấp được thu thập từ Thư viện Quốc gia; Thư viện Đại học Kinh tế Quốc dân; Tổng cục Thống kê; Bộ nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Các báo cáo của Sở nông nghiệp và Phát triển
7 nông thôn, Văn phòng điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới Trung ương, cấp tỉnh, huyện, xã ở các tỉnh, thành phố vùng ĐBSH; các trang WEB; các sách, báo và tạp chí đã xuất bản v.v. 5.2. Phương pháp xử lý và phân tích dữ liệu Dữ liệu sau khi thu thập được tổng hợp thông qua phần mềm SPSS. Từ kết quả xử lý, luận án tổng hợp thành các bảng số liệu, thiết kế các hình, biểu đồ và sơ đồ theo số liệu và các nội dung của đề cương phân tích được xây dựng trước đó. 5.3. Các phương pháp nghiên cứu Để đạt được những mục tiêu nghiên cứu và thực hiện những nội dung cơ bản sẽ nghiên cứu đã trình bày ở trên, phương pháp nghiên cứu được thực hiện, bao gồm: (1) Đề tài sử dụng phương pháp luận của duy vật biện chứng, duy vật lịch sử làm cơ sở phương pháp luận nghiên cứu và sử dụng các phương pháp cụ thể sau: - Phương pháp chuyên gia: Luận án sử dụng phương pháp chuyên gia để tiếp cận các tri thức và nghiên cứu các nhà khoa học, các nhà quản lý về các vấn đề liên quan đến xây dựng và khai thác các công trình hạ tầng cho phát triển KTXH ở các tỉnh, thành phố vùng ĐBSH. Phương pháp chuyên gia được áp dụng dưới 2 hình thức: Trao đổi trực tiếp về các vấn đề của luận án và xin ý kiến của các chuyên gia về một nội dung nào đó của luận án trong quá trình hoàn thiện. - Phương pháp chuyên khảo: Luận án sử dụng phương pháp chuyên khảo để tiếp cận các mô hình khai thác các công trình hạ tầng mang tính điển hình, trong đó có khảo sát sâu các đơn vị quản lý và khai thác các công trình điện, thủy nông ở Vĩnh Phúc, Hà Nội và Thái Bình. Phương pháp chuyên khảo được áp dụng dưới hình thức khảo sát trực tiếp và tiếp cận các báo cáo sơ kết, tổng kết điển hình, nhất là các báo cáo về sự chuyển đổi cơ chế quản lý và tổ chức khai thác các công trình hạ tầng nông thôn trong Vùng và một số địa phương khảo sát kinh nghiệm ngoài vùng. - Phương pháp thống kê kinh tế: Luận án sử dụng phương pháp phân tích thống kê (phân tổ, đồ thị hóa số liệu); phương pháp so sánh (so sánh hệ số, so sánh số tương đối, số tuyệt đối, số bình quân; so sánh giữa các thời kỳ, so sánh của các mối quan hệ liên kết ngành hàng) được sử dụng thường xuyên nhằm phân tích thực trạng xây dựng NTM và khai thác các công trình hạ tầng trong xây dựng NTM vào phát triển KTXH của Vùng. - Phương pháp dự đoán, dự báo: Các phương pháp dự đoán, dự báo cũng được vận dụng trong việc định hướng các mô hình, các phương hướng xây dựng các
8 công trình, đặc biệt để dự báo các điều kiện cho khai thác các công trình, từ đó đề xuất các giải pháp khai thác đầy đủ, hợp lý và có hiệu quả các công trình hạ tầng trong xây dựng NTM vào phát triển KTXH của các tỉnh, thành phố trong vùng ĐBSH. 5.4. Khung quy trình phân tích của luận án Sơ đồ 1: Khung quy trình phân tích của luận án. Cơ sở lý thuyết - Tổng quan các công trình có liên Cơ sở thực tiễn quan đến đề tài luận án - Giới thiệu Chương trình mục tiêu - Khái niệm, đặc điểm, yêu cầu khai quốc gia về xây dựng NTM thác các công trình hạ tầng nông - Kinh nghiệm khai thác các công thôn… trình hạ tầng nông thôn ở trong và - Nội dung khai thác các công ngoài nước… trình… - Các bài học cho ĐBSH Phân tích thực trạng khai thác các công trình - Phân tích các điều kiện TN, KT - XH vùng ĐBSH ảnh hưởng đến Quan điểm, khai thác… - Đánh giá thực trạng khai thác các Những kết phương công trình hạ tầng vào phát triển quả đạt hướng và KTXH vùng ĐBSH 2011-2018 được trong các giải + Khái quát tình hình khai xây khai thác… pháp khai dựng NTM các năm 2011-2018… thác các + Kết quả xây dựng các công trình công trình hạ tầng của Chương trình xây dựng NTM vùng ĐBSH 2011-2018 hạ tầng Những hạn nông thôn + Thực trạng khai thác các công trình hạ tầng của Chương trình xây chế, vào phát dựng NTM 2011-2018 vào phát nguyên triển KTXH triển KTXH nông thôn vùng ĐBSH nhân và vùng ĐBSH + Đánh giá kết quả khai thác sử những vấn đến năm dụng các công trình hạ tầng của đề đặt ra 2025. Chương trình xây dựng NTM vào phát triển KTXH nông thôn vùng cần giải ĐBSH các năm 2011-2018 quyết 6. Những đóng góp mới của luận án - Những đóng góp về lý luận: Luận án đã rút ra các vấn đề sau: Một là, các công trình hạ tầng nông thôn vừa có đặc điểm chung còn có đặc
9 điểm riêng về tính địa phương và tính xã hội hóa cao, các công trình đều có quy mô nhỏ và là các công trình ở cuối cấp của hệ thống hạ tầng quốc gia... Các công trình hạ tầng của Chương trình xây dựng NTM, được triển khai tập trung theo Chương trình xây dựng NTM, vì vậy có tính đồng bộ, có tác động nhanh, mạnh đối với sự phát triển KTXH ở từng địa phương. Hai là, trong xây dựng NTM, các công trình hạ tầng nông thôn vừa là nội dung của NTM, vừa là điều kiện vật chất cho thực hiện các nội dung của phát triển KTXH nên giữa chúng có mối quan hệ biện chứng với nhau. Ba là, khai thác các công trình hạ tầng nông thôn là tổng thể các biện pháp kinh tế, tổ chức và kỹ thuật để đưa các công trình vào hoạt động một cách đầy đủ, hợp lý và có hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển KTXH nói chung, địa bàn nông thôn nói riêng phù hợp với hệ thống các công trình hạ tầng đã xây dựng trong những giai đoạn phát triển KTXH nhất định. Bốn là, nội dung khai thác các công trình tập trung vào: (1) Xác định và lựa chon mô hình khai thác; (2) Xây dựng các quy chế khai thác; (3) Tổ chức khai thác các công trình; (4) Bảo dưỡng, sửa chữa, nâng cấp các công trình hạ tầng. Tuy nhiên, khai thác các công trình hạ tầng nông thôn cần được xem xét ngay từ khi quy hoạch, xây dựng các công trình. Không chỉ ở việc tổ chức khai thác các công trình mà quan trọng hơn là ở sự thay đổi các hoạt động KTXH theo các khả năng các công trình hạ tầng tạo ra cho các hoạt động đó. Năm là, để đánh giá khai thác các công trình hạ tầng nông thôn vào phát triển kinh tế xã hội nông thôn một cách đầy đủ, cần đánh giá theo 2 cấp độ: (1) Đánh giá kết quả sử dụng các công trình hạ tầng nông thôn, thông qua số lượng và tỷ trọng hoạt động của các công trình và (2) Đánh giá tác động của khai thác các công trình đến phát triển KTXH nông thôn, qua mở rộng các hoạt động và kết quả của phát triển KTXH nông thôn. - Những đóng góp từ nghiên cứu thực tiễn: Luận án đưa ra các kết luận: Một là, các công trình hạ tầng nông thôn trong Chương trình NTM ở Việt Nam nói chung, vùng ĐBSH nói riêng khi xây dựng chủ yếu chú trọng đến đạt các tiêu chí quy định, chưa chú ý đến sự thay đổi về KTXH khi đưa các công trình vào sử dụng. Hai là, các công trình sau xây dựng đã được đưa vào hoạt động, bước đầu đã tác động đến sự phát triển KTXH trong vùng; đã xuất hiện các mô hình khai thác các công trình phù hợp với điều kiện của từng địa phương. Tuy nhiên, các địa phương chưa thật chú trọng đến sử dụng đầy đủ, hợp lý và hiệu quả theo quy mô lớn.
10 Ba là, để khai thác đầy đủ, hợp lý các công trình hạ tầng nông thôn có hiệu quả cần: (1) Cần nâng cao nhận thức, hiểu biết về mối quan hệ giữa xây dựng và khai thác các công trình hạ tầng của chương trình xây dựng NTM; (2) rà soát, điều chỉnh quy hoạch xây dựng NTM phù hợp với yêu cầu phát triển KTXH nông thôn đến năm 2025, tầm nhìn 2030; (3) nâng cao vai trò quản lý nhà nước trong khai thác các công trình hạ tầng trong xây dựng NTM; (4) tìm kiếm các mô hình thích hợp trong khai thác các công trình hạ tầng của NTM những năm tới; (5) Tiếp tục đầu tư có hiệu quả các công trình hạ tầng NTM; (6) Khai thác có hiệu quả các công trình hạ tầng của NTM vào phát triển KTXH; (7) Nâng cao vai trò của cộng đồng trong quản lý và khai thác các công trình hạ tầng NTM vào phát triển KTXH địa phương. 7. Kết cấu của luận án Ngoài lời mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, phụ biểu… luận án được kết cấu thành 4 chương sau: Chương 1: Tổng quan nghiên cứu về xây dựng NTM và khai thác các công trình hạ tầng của Chương trình xây dựng NTM vào phát triển KTXH. Chương 2: Cơ sở lý luận và thực tiễn về khai thác các công trình hạ tầng của Chương trình xây dựng NTM vào phát triển KTXH. Chương 3: Thực trạng khai thác các công trình hạ tầng của Chương trình xây dựng NTM ở vùng ĐBSH giai đoạn 2011-2018. Chương 4: Phương hướng và các giải pháp khai thác các công trình hạ tầng của Chương trình xây dựng NTM vào phát triển KTXH vùng ĐBSH đến năm 2030.
11 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ XÂY DỰNG NTM VÀ KHAI THÁC CÁC CÔNG TRÌNH HẠ TẦNG CỦA XÂY DỰNG NTM VÀO PHÁT TRIỂN KTXH 1.1. Các công trình nghiên cứu về xây dựng NTM và khai thác các công trình hạ tầng của NTM vào phát triển KTXH của các tác giả nước ngoài 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về xây dựng nông thôn và NTM - Trong các nghiên cứu của các nhà kinh tế học Mác xít, các vấn đề về phát triển nông thôn, trong đó sự cần thiết đẩy mạnh phát triển KTXH nông thôn đã được làm rõ, những vấn đề ban đầu của chính quyền Xô viết. Cụ thể: + C.Mác (1867), với Tư bản (Das Kapital) là tác phẩm về kinh tế chính trị quan trọng của C.Mác được viết bằng tiếng Đức và dịch ra tiếng Việt. Trong tác phẩm, những luận điểm của C.Mác chỉ rõ xuất phát điểm ban đầu của phát triển ở mỗi quốc gia từ nông nghiệp, do tiến bộ của công cụ lao động, công nghiệp dần tách khỏi nông nghiệp và nhanh chóng trở thành ngành chính có nhiều ưu thế so với ngành nông nghiệp, chính vì lẽ đó nông nghiệp luôn lạc hậu tương đối so với công nghiệp và sự tập trung phát triển nông nghiệp, nông thôn, nhất là các cơ sở hạ tầng nông thôn được đặt ra là tất yếu. + Trong bài viết “Những nhiệm vụ trước mắt của chính quyền xô viết” ở tác phẩm Lê Nin toàn tập, tập 36 (1977), Nhà xuất bản Tiến bộ Matxcơva, Lê Nin đã cho rằng: “Nâng cao năng suất lao động là điều kiện chủ yếu để nâng cao mức sống của nhân dân”. Vì vậy, bộ phận cấu thành kế hoạch hợp tác hoá của Lê Nin là nâng cao trình độ văn hoá của nông dân. Cách mạng văn hoá còn có ý nghĩa lớn hơn nữa, ngay cả trong điều kiện chế độ công hữu về tư liệu sản xuất, nó cần thiết cho việc xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật thích hợp và nâng cao nhanh chóng trình độ văn hoá của nhân dân. Đây cũng là một trong các vấn đề cốt lõi của phát triển nông thôn trong giai đoạn ban đầu của tiến trình xây dựng xã hội mới ở nước Nga xô viết. + Khi “Bàn về thuế lương thực”, Lê Nin toàn tập (1978), Nhà xuất bản Tiến bộ Matxcơva, tập 43, Lê Nin đã dành một phần quan trọng nói về tính tất yếu và vai trò của CNTB nhà nước trong nền kinh tế thời quá độ; chỉ rõ tính tất yếu khách quan của sự tồn tại các quan hệ TBCN trong thời kỳ quá độ và đề ra nhiệm vụ phải hướng sự phát triển của chúng vào con đường CNTB nhà nước, thông qua các hình thức: Tô nhượng, Chủ nghĩa tư bản hợp tác xã, đại lý, Nhà nước cho các nhà tư bản thuê xí nghiệp, vùng mỏ, khu rừng, khu đất… Đây là những cơ sở để tích lũy những điều kiện cho sự phát
12 triển kinh tế nông thôn, trong đó có xây dựng các công trình hạ tầng nông thôn. - Trong những năm gần đây, các nhà nghiên cứu thuộc tổ chức Nông Lương của Liên hiệp quốc (FAO) và ở các nước như Hàn Quốc, Ấn Độ, Trung Quốc... đã đưa ra một số công trình nghiên cứu về kinh tế nông thôn. Đó là: + Rural non-farm livelihoods in transition economies: Emerging issues and policies, JuniorDavis, Economist NRI, UK. Journal of Agricultural and Development Economics, Agricultural and Development Economics Division (ESA) FAO Vol. 3, No. 2, 2006, pp. 180-224. “ Những cách sinh nhai phi nông nghiệp ở các nền kinh tế chuyển đổi: Vấn đề nổi cộm và chính sách”, Tác giả Junior Davis, nhà kinh tế Vương quốc Anh. Bài đăng tại Tạp chí kinh tế nông nghiệp và phát triển, sự phân chia kinh tế nông nghiệp và phát triển, Tổ chức Lương Nông Liên Hiệp Quốc, số 02, năm 2006. Bài nghiên cứu phân tích kinh tế phi nông nghiêp tại nông thôn ở các nền kinh tế chuyển đổi (từ kế hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trường) ở Đông và Trung Âu, bán đảo Balkans và các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ trong giai đoạn từ 1991 - 2006. Theo kết quả nghiên cứu, kinh tế phi nông nghiệp chiếm từ (50 - 70)% thu nhập của nông dân các nước này, vì vậy không thể chỉ coi đó là cứu cánh tạm thời mà cần phải được xem xét trong chiến lược phát triển tổng thể. Nhiều hướng tiếp cận được gợi ý để phát triển khu vực kinh tế này, trong đó đặc biệt nhấn mạnh đến vai trò của nhà nước trong việc cung cấp ổn định chính trị, kết cấu hạ tầng, giáo dục, hỗ trợ về tài chính và tín dụng… - Agricultural Policy Reform and Structural Adjustment in Korea and Japan, Hanho Kim, Yong-Kee Lee. International Agricultural Trade Research Consortium, "Adjusting to Domestic and International Agricultural Policy Reform in Industrial Countries" Philadelphia, PA, June 6-7, 2004. “Cải cách chính sách nông nghiệp và điều chỉnh cấu trúc” tác giả: Hanho Kim, Yong-Kee Lee. Hợp tác nghiên cứu thương mại nông nghiệp Quốc tế, “Điều chỉnh đối với cải cách chính sách nông nghiệp trong nước và Quốc tế ở những nước nông nghiệp” Philadelphia, PA, ngày 6, 7 tháng 6 năm 2004. Tác giả phân tích chính sách nông nghiệp qua các thời kì ở Hàn Quốc (1950 - nay) và Nhật Bản (1860 - nay). Cả hai nước đều trải qua một thời kì dài bảo hộ nông nghiệp và an ninh lương thực được đề cao (đặc biệt với lúa gạo), sau đó là quá trình chuyển đổi mạnh mẽ hướng tới thị trường (từ cuối những năm 1980 đến nay) nhằm tăng cường năng suất lao động và tính cạnh tranh của nông nghiệp trong nước. Đồng