Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu ảnh hưởng của điều kiện sinh thái và một số biện pháp kỹ thuật đến sinh trưởng và ra hoa của giống hoa đào GL2-2 tại miền Bắc Việt Nam

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:237

Thêm vào BST

Báo xấu

64
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án đánh giá được ảnh hưởng của điều kiện sinh thái và một số biện pháp kỹ thuật đối với sinh trưởng, phát triển nhằm nâng cao chất lượng hoa của đào GL2-2, góp phần bảo tồn và phát triển nghề trồng hoa đào ở Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu ảnh hưởng của điều kiện sinh thái và một số biện pháp kỹ thuật đến sinh trưởng và ra hoa của giống hoa đào GL2-2 tại miền Bắc Việt Nam

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ NGUYỄN THỊ THANH HIỀN NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA ĐIỀU KIỆN SINH THÁI VÀ MỘT SỐ BIỆN PHÁP KỸ THUẬT ĐẾN SINH TRƯỞNG VÀ RA HOA CỦA GIỐNG HOA ĐÀO GL2-2 TẠI MIỀN BẮC VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2015
HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ NGUYỄN THỊ THANH HIỀN NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA ĐIỀU KIỆN SINH THÁI VÀ MỘT SỐ BIỆN PHÁP KỸ THUẬT ĐẾN SINH TRƯỞNG VÀ RA HOA CỦA GIỐNG HOA ĐÀO GL2-2 TẠI MIỀN BẮC VIỆT NAM Chuyên ngành: Khoa học cây trồng Mã số: 62.62.01.10 Hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Đoàn Văn Điếm 2. PGS.TS. Đặng Văn Đông HÀ NỘI, 2015
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận án là trung thực, khách quan và chưa từng dùng để bảo vệ lấy bất kỳ học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận án đã được cảm ơn, các thông tin trích dẫn đều được chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày 5 tháng 11 năm 2015 Tác giả luận án Nguyễn Thị Thanh Hiền i
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện luận án, ngoài nỗ lực và cố gắng của bản thân, tôi nhận được nhiều sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình quí báu của các thầy, cô giáo và các nhà khoa học. Tôi xin trân trọng cảm ơn sự góp ý chân thành và hỗ trợ khoa học của các thầy, cô giáo Khoa Môi trường, Khoa Nông học, Bộ môn Sinh thái nông nghiệp, Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo Viện Nghiên cứu Rau quả, Viện khoa học Nông nghiệp Việt Nam và các đồng nghiệp, cơ quan công tác đã ủng hộ, giúp tôi trong quá trình làm luận án. Xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Đoàn Văn Điếm, PGS.TS. Đặng Văn Đông là những người hướng dẫn khoa học đã tận tình chỉ bảo tôi trong quá trình thực hiện đề tài. Xin cảm ơn Trung tâm Nghiên cứu và Bảo tồn sinh vật cảnh Việt Nam, Công ty Tư vấn và Dịch vụ khoa học Nông nghiệp I, Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các huyện Gia Lâm (Hà Nội), Định Hóa (Thái Nguyên), Mộc Châu (Sơn La) và các xã trên địa bàn huyện đã cung cấp số liệu, hỗ trợ thực hiện các thí nghiệm phục vụ đề tài. Xin cảm ơn bố mẹ, chồng, bạn bè và các con luôn luôn ủng hộ, động viên và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Hà Nội, ngày 5 tháng 11 năm 2015 Tác giả luận án Nguyễn Thị Thanh Hiền ii
MỤC LỤC Trang Lời cam đoan ..................................................................................................................... i Lời cảm ơn ........................................................................................................................ ii Mục lục ............................................................................................................................ iii Danh mục thuật ngữ viết tắt ............................................................................................. vi Danh mục các bảng ........................................................................................................ viii Danh mục các hình .......................................................................................................... xi Trích yếu luận án ............................................................................................................ xii Thesis abstact ................................................................................................................. xiv Phần 1. Mở đầu ............................................................................................................... 1 1.1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................ 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................. 2 1.2.1. Mục tiêu tổng quát ................................................................................................ 2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể ..................................................................................................... 2 1.3. Những đóng góp mới của luận án ......................................................................... 3 1.4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .............................................................. 3 1.4.1. Ý nghĩa khoa học của đề tài .................................................................................. 3 1.4.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài .................................................................................. 3 Phần 2. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu ................................................................... 4 2.1. Phân loại thực vật, nguồn gốc và đặc điểm thực vật học cây hoa đào.................. 4 2.1.1. Phân loại thực vật ................................................................................................. 4 2.1.2. Nguồn gốc ............................................................................................................. 4 2.1.3. Đặc điểm thực vật học .......................................................................................... 5 2.2. Yêu cầu về điều kiện sinh thái của cây hoa đào ................................................... 9 2.2.1. Yêu cầu điều kiện nhiệt độ ................................................................................... 9 2.2.2. Yêu cầu điều kiện ánh sáng ................................................................................ 10 2.2.3. Yêu cầu lượng mưa và độ ẩm ............................................................................. 11 2.2.4. Yêu cầu điều kiện đất đai .................................................................................... 12 2.3. Yêu cầu dinh dưỡng của cây hoa đào ................................................................. 14 2.3.1. Nhu cầu các chất dinh dưỡng chính .................................................................... 14 iii
2.3.2. Vai trò của phân bón đối với cây đào ................................................................. 15 2.4. Cơ sở khoa học việc điều khiển ra hoa cho cây đào ........................................... 16 2.4.1. Các mối tương quan sinh trưởng, phát triển của cây .......................................... 16 2.4.2. Các phương pháp điều khiển sinh trưởng, phát triển cây ................................... 19 2.5. Tình hình sản xuất cây hoa đào .......................................................................... 24 2.5.1. Tình hình sản xuất cây hoa đào trên thế giới ...................................................... 24 2.5.2. Tình hình sản xuất hoa đào ở Việt Nam ............................................................. 24 2.6. Các vấn đề đặt ra cần nghiên cứu ....................................................................... 27 Phần 3. Vật liệu, nội dung và phương pháp nghiên cứu ........................................... 29 3.1. Vật liệu nghiên cứu ............................................................................................. 29 3.1.1. Giống cây trồng .................................................................................................. 29 3.1.2. Phân bón ............................................................................................................. 29 3.1.3. Số liệu khí tượng ................................................................................................. 30 3.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................ 31 3.2.1. Địa điểm nghiên cứu ........................................................................................... 31 3.2.2. Thời gian nghiên cứu .......................................................................................... 31 3.2.3. Giới hạn của đề tài .............................................................................................. 31 3.3. Nội dung nghiên cứu ........................................................................................... 31 3.3.1. Đánh giá điều kiện tự nhiên ở các vùng trồng đào miền Bắc ............................. 31 3.3.2. Ảnh hưởng của các yếu tố khí tượng tới sinh trưởng, ra hoa và chất lượng hoa của giống đào GL2-2.................................................................................... 31 3.3.3. Một số biện pháp kỹ thuật điều chỉnh sinh trưởng, ra hoa và chất lượng hoa của đào GL2-2 .............................................................................................. 32 3.4. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 32 3.4.1. Phương pháp thí nghiệm đồng ruộng.................................................................. 32 3.4.2. Phương phápphân tích số liệu thí nghiệm ........................................................... 37 3.4.3. Phương pháp đánh giá hiệu quả kinh tế .............................................................. 39 Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận ................................................................... 40 4.1. Đánh giá điều kiện tự nhiên các vùng trồng đào ................................................ 40 4.1.1. Vùng trồng đào đồng bằng sông Hồng ............................................................... 40 4.1.2. Vùng trồng đào Định Hóa tỉnh Thái Nguyên vùng trung du Đông Bắc ............. 44 4.1.3. Vùng trồng đào Mộc Châu, tỉnh Sơn La thuộc vùng núi Tây Bắc ..................... 49 iv
4.1.4. Đánh giá chung ................................................................................................... 54 4.2. Ảnh hưởng của các yếu tố khí tượng đối với sinh trưởng, ra hoa và chất lượng hoa đào GL2-2 .......................................................................................... 58 4.2.1. Ảnh hưởng của các yếu tố khí tượng tới sinh trưởng đường kính thân và đường kính tán của đào phai GL2-2 ................................................................... 58 4.2.2. Ảnh hưởng của các yếu tố khí tượng tới sự xuất hiện nụ đào GL2-2 ................. 70 4.2.3. Ảnh hưởng của các yếu tố khí tượng tới chất lượng hoa đào GL2-2 ................. 77 4.2.4. Tình hình sâu bệnh hại tại 3 vùng trồng hoa đào ................................................ 87 4.2.5. Hiệu quả kinh tế trồng đào ở các vùng sinh thái................................................. 88 4.2.6. Đánh giá chung về ảnh hưởng của các yếu tố khí tượng tới sinh trưởng, ra hoa và chất lượng hoa đào GL2-2 ....................................................................... 89 4.3. Ảnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật tới sinh trưởng, phát triển ra hoa và chất lượng hoa đào GL2-2 ....................................................................... 91 4.3.1. Ảnh hưởng của kỹ thuật bón bổ sung phân lót cho đào phai GL2-2 .................. 91 4.3.2. Biện pháp cắt tỉa điều chỉnh sinh trưởng, ra hoa và chất lượng hoa ................... 97 4.3.3. Ảnh hưởng của thời điểm khoanh vỏ đến sinh trưởng, ra hoa và chất lượng hoa .......................................................................................................... 101 4.3.4. Ảnh hưởng của thời điểm tuốt lá đến chất lượng hoa đào ................................ 107 Phần 5. Kết luận và đề nghị ....................................................................................... 111 5.1. Kết luận ............................................................................................................. 111 5.2. ĐỀ nghị ............................................................................................................. 112 Danh mục các công trình đã công bố có liên quan đến luận án .................................... 113 Tài liệu tham khảo ........................................................................................................ 114 Phụ lục .......................................................................................................................... 121 v
DANH MỤC THUẬT NGỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nghĩa tiếng Việt BVTV Bảo vệ thực vật CT Công thức CV% Hệ số biến động (Coefficient of variation) hay còn gọi là sai số thí nghiệm Đ/C Đối chứng ĐBSH Đồng bằng sông Hồng DT Diện tích DTTN Diện tích tự nhiên DVNN Dịch vụ nông nghiệp FAO Tổ chức nông lương thế giới (Food and Agriculture Organization) GR Tổng thu (Gross Return) GTNC Giá trị ngày công GTSX: Giá trị sản xuất HQKT Hiệu quả kinh tế HSXĐ Hệ số xác định KTTV&MT Khí tượng Thủy văn và Môi trường HTN Hoa tự nhiên HVNNVN Học viên nông nghiệp Việt Nam KV Khoanh vỏ LSD0.05 Sai khác nhỏ nhất có ý nghĩa với mức ý nghĩa 0,05 (Least Significant Difference) MBCR Tỷ suất lợi nhận biên (Marginal Benefit Cost Ratio) MI Thu nhập hỗn hợp (Mix Income) NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn NS Năng suất NXB Nhà xuất bản P/C Phân chuồng RAVC Lãi thuần (Return Above Variable Cost) vi
Từ viết tắt Nghĩa tiếng Việt RCB Kiểu khối ngẫu nhiên đầy đủ (Randomized Complete Block) ST, PT Sinh trưởng, phát triển TN&MT Tài nguyên và Môi trường TVC Tổng chi phí biến động (Total Variable Cost) UBND Ủy ban Nhân dân Σ(t0C) Tổng nhiệt độ (0C) R mm Tổng lượng mưa (mm) Sgiờ Tổng số giờ nắng (giờ) vii
DANH MỤC CÁC BẢNG STT Tên bảng Trang 2.1. Cơ cấu số lượng một số loại hoa ở Việt Nam qua một số năm ........................ 25 4.1. Một số tính chất vật lý và hóa học đất phù sa cổ sông Hồng tại huyện Gia Lâm .....42 4.2. Tần số một số loại thời tiết đặc biệt thường gặp ở Hà Nội ............................... 44 4.3. Các loại đất chính tại huyện Định Hóa, Thái Nguyên ...................................... 46 4.4. Một số tính chất vật lý và hóa học đất tại huyện Định Hóa, Thái Nguyên ...... 47 4.5. Tần số một số loại thời tiết đặc biệt thường gặp ở Định Hóa ........................... 49 4.6. Các nhóm đất chính ở huyện Mộc Châu .......................................................... 50 4.7. Một số tính chất vật lý và hóa học đất đỏ vàng tại huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La ............................................................................................................... 51 4.8. Tần số một số loại thời tiết đặc biệt thường gặp ở Mộc Châu .......................... 53 4.9. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến sự tăng trưởng đường kính thân, đường kính tán cây hoa đào tại các vùng sinh thái khác nhau ..................................... 59 4.10. Ảnh hưởng của các yếu tố khí tượng đối với tăng trưởng đường kính thân và đường kính tán cây đào GL2-2 ở các giai đoạn sinh trưởng........................ 60 4.11. Ảnh hưởng của nhiệt độ trung bình đối với tăng trưởng đường kínhthân và đường kính tán cây ở các giai đoạn sinh trưởng .......................................... 61 4.12. Ảnh hưởng của số ngày có nhiệt độ dưới 150C trong các giai đoạn sinh trưởng tới đường kính thân và đường kính tán cây đào GL2-2 ........................ 63 4.13. Ảnh hưởng của số ngày có nhiệt độ dưới 200C đối với sinh trưởng đường kính thân và đường kính tán cây đào GL2-2 .................................................... 65 4.14. Ảnh hưởng của tổng nhiệt độ đối với sinh trưởng đường kính thân và đường kính tán câyđào GL2-2 .......................................................................... 66 4.15. Ảnh hưởng của số giờ nắng trong các giai đoạn sinh trưởng đối với tăng trưởng đường kính thânvà đường kính tán cây đào GL2-2 .............................. 68 4.16. Ảnh hưởng của lượng mưa ở các giai đoạn sinh trưởng đối với đường kính thân và đường kính tán cây đào GL2-2 .................................................... 69 4.17. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến thời gian ra nụ hoa của cây đào GL2-2 ở các vùng sinh thái khác nhau ......................................................................... 71 viii
4.18. Ảnh hưởng tổng hợp của các yếu tố khí tượng đối với thời gian từ tuốt lá đến ra nụ ........................................................................................................... 72 4.19. Ảnh hưởng của các yếu tố khí tượng trước khoanh vỏ đối với số ngày từ tuốt lá đến ra nụ đào GL2-2 .............................................................................. 73 4.20. Ảnh hưởng của tổng nhiệt độ giai đoạn từ tuốt lá đến ra nụ đối với thời gian xuất hiện nụđào GL2-2 ............................................................................. 75 4.21. Ảnh hưởng của tích ôn và số ngày có nhiệt độ thấp hơn 150C tới thời gian sinh trưởng từ trồng đến ra nụ giống đào GL2-2 ...................................... 77 4.22. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến chất lượng hoa đào GL2-2 ở các ở các vùng sinh thái khác nhau .................................................................................. 78 4.23. Ảnh hưởng tổng hợp của các yếu tố khí tượng đối với chất lượng hoa đào GL2-2................................................................................................................ 80 4.24. Ảnh hưởng của các yếu tố khí tượng ở các giai đoạn sinh trưởng đối với số hoa trên cành của cây đào GL2-2 ................................................................. 81 4.25. Ảnh hưởng của các yếu tố khí tượng ở các giai đoạn sinh trưởng đối với đường kính hoa đào GL2-2 ............................................................................... 84 4.26. Ảnh hưởng của các yếu tố khí tượng tới thời gian từ nụ đến nở hoa của cây đào GL2-2 .................................................................................................. 85 4.27. Ảnh hưởng của các yếu tố khí tượng ở các giai đoạn sinh trưởng tới độ bền cành hoa tự nhiên ....................................................................................... 86 4.28. Tình hình sâu bệnh hại của giống hoa đào GL2-2 tại 3 vùng nghiên cứu ........ 87 4.29. Hiệu quả kinh tế trồng đào ở các địều kiện sinh thái........................................ 89 4.30. Động thái tăng trưởng đường kính thân, đường kính tán ở các công thức bổ sung phân bón lót cho đào Phai GL2-2 ....................................................... 92 4.31. Số lượng và chất lượng hoa đào GL2-2 ở các công thức bón lót ..................... 94 4.32. Tình hình sâu bệnh hại của đào Phai GL2-2 ở các công thức cắt tỉa................ 95 4.33. Hiệu quả kinh tế các các chế độ bón phân lót bổ sung ..................................... 96 4.34. Ảnh hưởng của biện pháp kỹ thuật cắt tỉa đến sinh trưởng của giống hoa đào Phai GL2-2 ................................................................................................. 98 4.35. Ảnh hưởng của chế độ cắt tỉa đến sự ra hoa và chất lượng hoa ....................... 99 4.36. Tình hình sâu bệnh hại của đào Phai GL2-2 ở các công thức cắt tỉa................ 99 4.37. Hiệu quả kinh tế các biện pháp cắt tỉa cho đàoGL2-2 .................................... 101 ix
4.38. Động thái tăng trưởng chiều dài và đường kính cành lộc của đào GL2-2 ở các công thức khoanh vỏ ................................................................................ 102 4.39. Ảnh hưởng của thời điểm khoanh vỏ đến ra hoa, chất lượng hoa .................. 104 4.40. Hiệu quả kinh tế của biện pháp kỹ thuật thời điểm khoanh vỏ ...................... 106 4.41. Ảnh hưởng của thời điểm tuốt lá đến sự ra hoa và chất lượng hoa ................ 108 4.42. Hiệu quả kinh tế của thời điểm tuốt lá ............................................................ 110 x
DANH MỤC CÁC HÌNH STT Tên hình Trang 3.1. Giống đào phai GL2-2 ...................................................................................... 29 4.1. Sơ đồ vị trí các vùng nghiên cứu cây đào miền Bắc Việt Nam ........................ 41 4.2. Diễn biến một số chỉ tiêu khí hậu ở Hà Nội TB 6 năm (2008-2014) ............... 43 4.3. Diễn biến một số chỉ tiêu khí hậu ở Định Hóa, Thái Nguyên .......................... 48 4.4. Diễn biến một số chỉ tiêu khí hậu ở Mộc Châu, Sơn La................................... 52 4.5. Diễn biến nhiệt độ qua các tháng ở 3 vùng sinh thái ........................................ 55 4.6. Diễn biến số giờ nắng qua các tháng ở 3 tiểu vùng sinh thái ........................... 56 4.7. Diễn biến lượng mưa qua các tháng ở 3 tiểu vùng sinh thái ............................ 57 4.8. Đồ thị hồi quy giữa tăng trưởng đường kính .................................................... 62 4.9. Đồ thị hồi quy giữa tăng trưởng đường kính với số ngày có t
TRÍCH YẾU LUẬN ÁN 1. TÓM TẮT Tác giả luận án: Nguyễn Thị Thanh Hiền Tên luận án: Nghiên cứu ảnh hưởng của điều kiện sinh thái và một số biện pháp kỹ thuật đến sinh trưởng và ra hoa của giồng đào GL2-2 tại miền Bắc Việt Nam. Chuyên ngành: Khoa học cây trồng Mã số: 62 62 01 10 Cơ sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam 2. NỘI DUNG 2.1. Mục tiêu nghiên cứu Đánh giá được ảnh hưởng của điều kiện sinh thái và một số biện pháp kỹ thuật đối với sinh trưởng, phát triển nhằm nâng cao chất lượng hoa của đào GL2-2, góp phần bảo tồn và phát triển nghề trồng hoa đào ở Việt Nam. 2.2. Phương pháp nghiên cứu 1. Phương pháp thí nghiệm đồng ruộng 2. Phương pháp phân tích số liệu thí nghiệm  Phương pháp phân tích hồi quy tuyến tính  Phân tích sai số thí nghiệm bằng phần mềm IRRISTAT 5.0 3. Phương pháp đánh giá hiệu quả kinh tế 2.3. Kết quả nghiên cứu đạt được Luận án đã đánh giá được ảnh hưởng của một số yếu tố sinh thái tới sinh trưởng, ra hoa, chất lượng hoa của cây đào GL2-2 và xác định được các yếu tố chi phối chính là nhiệt độ trung bình ( t ngay ); số ngày có nhiệt độ dưới 150C, n(t
EM (cải tiến 1 và 2); cắt tỉa 1 tháng 1 lần và 1½ tháng 1 lần liên tục sau trồng 2 tháng; khoanh vỏ trước Tết Nguyên đán 140-150 ngày và tuốt lá trước Tết Nguyên đán 50-60 ngày giúp cây sinh trưởng, phát triển tốt, kéo dài thời gian nở hoa, tăng số lượng hoa, đường kính hoa, độ bền cành hoa tự nhiên và hoa nở trước Tết Nguyên đán. Các chỉ tiêu sinh trưởng và chất lượng hoa đều sai khác có ý nghĩa thống kê ở mức xác suất P=95% so với đối chứng. Các biện pháp kỹ thuật này cũng cho thu nhập, lãi thuần, hiệu quả đồng vốn và tỷ suất lợi nhuận biên (MBCR) đều tăng so với các biện pháp kỹ thuật khác. Các biện pháp kỹ thuật điều chỉnh sinh trưởng, phát triển, ra hoa và chất lượng hoa đào GL2- 2 chỉ yêu cầu đầu tư ít, hàm lượng sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và hóa chất kích thích sinh trưởng không đáng kể ở mức cho phép, không gây ô nhiễm môi trường, nâng cao chất lượng hoa phục vụ nhu cầu hoa đào vào dịp Tết Nguyên đán. xiii
THESIS ABSTACT 1. SUMARY Name of Ph.D. Student: Nguyen Thi Thanh Hien Thesis Title: Study of effects of ecological conditions and technical measures on growth and flowering of peach variety GL2-2 in Northern Vietnam. Major: Crop Science Code: 62 62 01 10 Place of training: Vietnam National University of Agriculture 2. CONTENT 2.1. Objectives of thesis Evaluate effects of ecological conditions and technical measures on growth, development and flowering of peach variety GL2-2 contributing to conservation and development of flower peach growing in Vietnam. 2.2. Methods 1.Field experiment 2. Analysis of experimental data  Linear regression analysis  ANOVA analysis by IRRISTAT 5.0 3. Evaluation of economic efficiency 2.3. Results Thesis evaluated effects of ecological conditions and technical measures on growth, flowering and flower quality of peach variety GL2-2. Thesis pointed out that main ecological factors affecting peach GL2-2 consist of mean day temperature, number of days that have lower 150C-200C temperature, total effective temperature, total sunshine hours and total rainfall. Study results also showed that technical measures such as basal dressing with supplement of urea nitrogen or EM solution; pruning every month after growing two months; cutting stem bark before Tet holiday 140-150 days xiv
and plucking off leaves before Tet holiday 50-60 daysincreased production efficiency of flower peach GL2-2. Application of above technical measures makes peach flower bloom on the occasion of Tet holidays, increases flower number, flower diameter and living time of flower contributing to increase of socio- economic and environmental efficiency of GL2-2 flower peach production in Northern Vietnam. Value of indicators of growth and flower quality of experimental treatments are significant different from control treatment with probability 95%. Application of above technical measures increased considerably net income and marginal benefit- cost ratio (MBCR) as well as decreased use of plant protection chemicals and growth stimulators contributing to environmental conservation, increasing peach flower quality to met requirement of people in Tet holidays. xv
PHẦN 1. MỞ ĐẦU 1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Hoa, cây cảnh chiếm một vị trí quan trọng trong đời sống con người, là một loại sản phẩm đặc biệt vừa mang giá trị kinh tế lại vừa có giá trị văn hóa. Những năm gần đây, nghề trồng hoa cây cảnh ở Việt Nam phát triển nhanh chóng cả về số lượng và chất lượng. Hiệu quả trồng hoa, cây cảnh cũng tăng lên rõ rệt từ mức thu nhập trung bình đạt 58 triệu đồng/ha/năm vào năm 2005 đến nay (năm 2014) đã đạt mức thu nhập trung bình 500 triệu đồng/ha/năm (Hữu Khánh, 2014). Cây hoa đào tên khoa học là Prunus persia (L.) Batsch xuất hiện ở Việt Nam đã từ rất lâu. Hoa đào là loại hoa đẹp, tượng trưng cho mùa xuân. Thú chơi đào ngày tết đã trở thành một phong tục, một nét văn hóa đặc sắc không thể thiếu được của người dân miền Bắc Việt Nam mỗi độ xuân về. Ngày nay, dù cuộc sống đã thay đổi, con người luôn hướng tới cái mới lạ, hiện đại nhưng dường như người ta vẫn không quên thú chơi hoa đào ngày tết. Trên các bức tranh tứ bình thường vẽ bốn thứ hoa tượng trưng cho bốn mùa trong năm thì hoa đào được coi là loài hoa tượng trưng cho mùa xuân, đứng đầu trong các loại hoa. Cành hoa đào ngày tết có màu hoa thắm hồng, được uốn tạo theo nhiều dáng thế tượng trưng cho nét mềm mại thanh lịch duyên dáng của con người. Ngày tết, đào được bày ở phòng khách hoặc cắm bên bàn thờ tổ tiên, với dáng thế đẹp, màu hoa hồng đỏ sẽ đem lại nhiều sự may mắn trong năm cho gia chủ. Ngoài ra, cành đào ngày tết còn mang ý nghĩa sâu xa là xua đuổi điềm xấu, cản luồng gió độc, tà khí ra ngoài (Vũ Công Hậu, 1999). Cây hoa đào phân bố rải rác ở khá nhiều vùng sinh thái khác nhau, từ Nghệ An trở ra, nhưng để trở thành hàng hóa, thì chủ yếu tập trung ở Hà Nội, Hải Dương, Thái Bình, Bắc Ninh, Bắc Giang… Hiện nay cây đào là một trong những loại cây hoa chiếm diện tích lớn nhất ở miền Bắc. Hoa đào dễ trồng, dễ chăm sóc, thích nghi với nhiều vùng sinh thái và có nhu cầu tiêu dùng khá cao. Trước kia cây hoa đào chỉ được trồng ở miền Bắc nhưng ngày nay đã được di thực vào một số vùng ở miền Nam như Đà Lạt, Lâm Đồng… và tỏ ra khá thích ứng, có khả năng phát triển (Đặng Văn Đông và Nguyễn Thị Thu Hằng, 2010). 1
Hiện nay, trong quá trình đô thị hoá, diện tích trồng đào truyền thống ở một số vùng đang dần bị thu hẹp. Do đó, các vùng lân cận tiếp thu phát triển nghề trồng hoa đào như Hưng Yên, Quảng Ninh, Thái Nguyên… nhưng năng suất, chất lượng hoa chưa cao vì chưa tiếp cận được kỹ thuật trồng và chăm sóc. Cây đào yêu cầu điều kiện khí hậu ôn hòa và phải có mùa đông đủ lạnh mới có thể ra hoa được. Những vùng khí hậu nóng, không có mùa đông trồng đào không đem lại hiệu quả kinh tế. Ngoài ra cây đào còn nhu cầu về điều kiện ánh sáng, chế độ mưa ẩm... thích hợp thì chất lượng hoa mới cao. Tuy nhiên, những nghiên cứu về sự chi phối của điều kiện sinh thái tới sinh trưởng, phát triển, ra hoa và chất lượng hoa đào còn chưa nhiều. Một số nghiên cứu cho rằng, cây đào yêu cầu một “độ lạnh” thích hợp thì mới ra hoa nhưng “độ lạnh” được thể hiện bằng chỉ tiêu nào? Ở miền Bắc nước ta chế độ nhiệt mùa đông đã đáp ứng được yêu cầu về “độ lạnh” của cây đào chưa? Độ dài thời gian có nhiệt độ thấp khi thời tiết rét đậm, rét hại ảnh hưởng tới sinh trưởng, ra hoa và chất lượng hoa đào như thế nào? Ngoài chế độ nhiệt, chế độ mưa ẩm và thời gian có nắng có ảnh hưởng như thế nào đối với đời sống cây đào? Nếu biết được các chỉ tiêu sinh thái và mức độ chi phối của chúng đối với cây đào sẽ giúp việc chọn địa điểm trồng, thời vụ, mật độ, bón phân, chăm sóc phù hợp. Trong sản xuất, để đáp ứng được nhu cầu chơi hoa của thị trường, nâng cao hiệu quả kinh tế, người trồng đào cần phải điều khiển cho hoa đào nở vào dịp Tết Nguyên đán. Mặc dù cây hoa đào đã được trồng từ lâu với nhiều kinh nghiệm dân gian điều khiển nở hoa, nhưng những kinh nghiệm đó thường bị thất truyền, không thể áp dụng ở các vùng sinh thái khác nhau. Chính vì vậy việc nghiên cứu điều kiện sinh thái cũng như các biện pháp kỹ thuật đối với sinh trưởng và sự ra hoa của đào là việc làm rất cần thiết. 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1. Mục tiêu tổng quát Đánh giá được ảnh hưởng của điều kiện sinh thái và một số biện pháp kỹ thuật đối với sinh trưởng, phát triển nhằm nâng cao chất lượng hoa, hiệu quả của giống đào GL2-2, góp phần bảo tồn và phát triển nghề trồng hoa đào ở Việt Nam. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Xác định được các yếu tố sinh thái ảnh hưởng đến sinh trưởng, ra hoa và chất lượng hoa đào GL2-2. 2
- Nghiên cứu được một số biện pháp kỹ thuật tác động đến sinh trưởng, phát triển, ra hoa, chất lượng và hiệu quả sản xuất hoa đào ở miền Bắc Việt Nam. 1.3. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN - Đã xác định các yếu tố khí tượng chính chi phối sự sinh trưởng và ra hoa của giống đào GL2-2 tại miền Bắc Việt Nam là nhiệt độ trung bình, số ngày có nhiệt độ nhỏ hơn 150C và 200C, tích ôn hữu hiệu, tổng số giờ nắng và tổng lượng mưa. Tùy theo giai đoạn sinh trưởng, phát triển của cây hoa đào mà mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đó thay đổi. - Đánh giá được ảnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật chính như bón phân lót bổ sung, cắt tỉa, khoanh vỏ, tuốt lá đến sinh trưởng, ra hoa và chất lượng hoa của giống đào GL2-2 trồng tại Gia Lâm, Hà Nội. Để giống đào GL2-2 ra hoa đúng dịp Tết Nguyên đán cần khoanh vỏ trước tết 140-150 ngày và tuốt lá trước tết 50-60 ngày. 1.4. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 1.4.1. Ý nghĩa khoa học của đề tài - Cung cấp dẫn liệu khoa học có giá trị về ảnh hưởng của điều kiện khí hậu và những yếu tố sinh thái chi phối chính đối với sinh trưởng, phát triển, ra hoa và chất lượng hoa đào ở miền Bắc Việt Nam. - Kết quả nghiên cứu là tài liệu tham khảo có giá trị trong giảng dạy và nghiên cứu cho ngành trồng trọt nói chung và cây hoa đào nói riêng. 1.4.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài - Từ việc xác định được những yếu tố sinh thái chi phối chính đối với sinh trưởng, phát triển, ra hoa và chất lượng hoa đào ở một số điều kiện sinh thái miền Bắc, đã đề xuất được vùng trồng phù hợp. - Từ việc đánh giá được ảnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật chính như bón phân lót bổ sung, cắt tỉa, khoanh vỏ, tuốt lá đến sinh trưởng, ra hoa và chất lượng hoa của giống đào GL2-2 trồng tại Gia Lâm, Hà Nội đã hoàn thiện được quy trình trồng giống hoa đào GL2-2 phổ biến cho sản xuất. 3