Luận án Tiến sĩ Y học: Nghiên cứu chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch ở bệnh nhân tăng huyết áp nguyên phát

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:183

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của luận án "Nghiên cứu chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch ở bệnh nhân tăng huyết áp nguyên phát" nhằm khảo sát giá trị chỉ số tương hợp thất trái – động mạch chủ và các thành tố, tìm mối liên quan với đặc điểm nhân trắc, yếu tố nguy cơ tim mạch ở bệnh nhân tăng huyết áp nguyên phát so sánh với người có chức năng tim mạch bình thường.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Y học: Nghiên cứu chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch ở bệnh nhân tăng huyết áp nguyên phát

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN QUÂN Y BÙI THÙY DƯƠNG NGHIÊN CỨU CHỈ SỐ TƯƠNG HỢP TÂM THẤT - ĐỘNG MẠCH Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NGUYÊN PHÁT LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC HÀ NỘI - 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN QUÂN Y BÙI THÙY DƯƠNG NGHIÊN CỨU CHỈ SỐ TƯƠNG HỢP TÂM THẤT - ĐỘNG MẠCH Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NGUYÊN PHÁT NGÀNH : NỘI KHOA MÃ SỐ : 9720107 LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC CHỦ NHIỆM BỘ MÔN HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. LƯƠNG CÔNG THỨC PGS.TS.NGUYỄN OANH OANH HÀ NỘI - 2023
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, tất cả các số liệu do chính tôi thu thập, kết quả trong luận án này là trung thực và chưa có ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào khác. Tôi xin đảm bảo tính khách quan, trung thực của các số liệu và kết quả xử lý số liệu trong nghiên cứu này. Tác giả Bùi Thùy Dương
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tôi xin trân trọng cám ơn Đảng ủy, Ban Giám đốc Học Viện Quân Y và Bệnh viện quân y 103, đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận án. Tôi xin chân thành cám ơn Phòng Sau đại học - HVQY, phòng Kế hoạch tổng hợp cùng các khoa, phòng, ban có liên quan của BVQY 103, đã tạo điều kiện thuận lợi, góp phần giúp tôi hoàn thành luận án. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Oanh Oanh, cô giáo hướng dẫn và PGS.TS. Lương Công Thức, Chủ nhiệm Bộ môn Tim mạch, Giám đốc TT Tim mạch, là những người Cô, người Thầy trực tiếp đã luôn sâu sát và tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình học tập nghiên cứu. Xin được bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới Tập thể giáo viên, Bộ môn Tim mạch - HVQY, đã luôn quan tâm, đóng góp nhiều ý kiến quý báu giúp tôi hoàn thiện luận án ngày một tốt hơn. Tôi xin trân trọng cám ơn Đảng uỷ BM-TT Tim mạch, Cấp uỷ, chỉ huy khoa Nội Tim mạch và các đồng nghiệp trong khoa, BM-TT đã động viên và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và công tác. Xin chân thành cảm ơn những bệnh nhân và người tình nguyện đã tham gia vào nghiên cứu, giúp tôi xây dựng được bộ số liệu cho công trình này. Trân trọng cám ơn bạn bè và các đồng nghiệp đã luôn sẵn sàng giúp đỡ, khích lệ tôi trong quá trình nghiên cứu. Cuối cùng, lời cám ơn sâu sắc nhất của tôi xin dành cho gia đình. Tình yêu, sự quan tâm, động viên và cả những hi sinh thầm lặng của Cha, Mẹ, Chồng tôi và 2 Con trong thời gian qua, đã là chỗ dựa vững chắc nhất giúp tôi theo đuổi việc học tập để đạt được kết quả ngày hôm nay. Cám ơn các
anh, chị, em trong gia đình đã luôn ủng hộ, chia sẻ và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập nghiên cứu. Tôi xin trân trọng cám ơn! Bùi Thùy Dương
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG DANH MỤC BIỂU ĐỒ DANH MỤC HÌNH DANH MỤC SƠ ĐỒ ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN ............................................................................ 3 1.1. Tăng huyết áp ......................................................................................... 3 1.1.1. Khái niệm tăng huyết áp........................................................................ 3 1.1.2. Cơ chế sinh lý bệnh của tăng huyết áp ................................................. 5 1.2. Tương hợp tâm thất - động mạch ......................................................... 15 1.2.1. Tương hợp tâm thất trái- động mạch chủ là gì?................................. 15 1.2.2. Cách đo chỉ số tương hợp và các thành tố bằng phương pháp không xâm nhập ............................................................................................. 26 1.2.3. Ảnh hưởng của tăng huyết áp lên tương hợp tâm thất- động mạch . 30 1.3. Tình hình nghiên cứu chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch ............ 33 1.3.1. Các nghiên cứu nước ngoài................................................................. 33 1.3.2. Các nghiên cứu trong nước ................................................................. 40 CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............. 42 2.1. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 42 2.1.1. Nhóm chứng ........................................................................................ 42 2.1.2. Nhóm bệnh nhân tăng huyết áp .......................................................... 43 2.2. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................... 44 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu............................................................................. 44
2.2.2. Cỡ mẫu ................................................................................................. 44 2.2.3. Lập bệnh án và hồ sơ theo dõi ............................................................ 44 2.2.4. Các phép đo đạc sử dụng trong nghiên cứu ....................................... 47 2.2.5. Các tiêu chuẩn sử dụng trong chẩn đoán............................................ 57 2.2.6. Xử lý số liệu ........................................................................................ 63 2.2.7. Đạo đức trong nghiên cứu ................................................................... 65 CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ...................................................... 67 3.1. Đặc điểm chung ................................................................................... 67 3.1.1. Đặc điểm nhân trắc và yếu tố nguy cơ tim mạch .............................. 67 3.1.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng....................................................... 69 3.1.3. Đặc điểm chức năng động mạch, hình thái và chức năng thất trái. . 71 3.2. Giá trị chỉ số tương hợp thất trái - động mạch chủ và các thành tố và mối liên quan với đặc điểm nhân trắc, yếu tố nguy cơ tim mạch ở bệnh nhân tăng huyết áp nguyên phát.................................................................. 76 3.2.1. Giá trị chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố ở bệnh nhân tăng huyết áp ................................................................................ 76 3.2.2. Mối liên quan tương hợp tâm thất - động mạch theo một số đặc điểm nhân trắc ở bệnh nhân tăng huyết áp ................................................... 78 3.2.3. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với yếu tố nguy cơ tim mạch và bệnh kèm theo ở bệnh nhân tăng huyết áp................................................................................................... 91 3.3. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp thất trái- động mạch chủ và các thành tố với hình thái, chức năng thất trái và chức năng động mạch ở bệnh nhân tăng huyết áp nguyên phát ...................................................... 92 3.3.1. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất- động mạch và các thành tố với hình thái thất trái ở bệnh nhân tăng huyết áp .......................... 92 3.3.2. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất- động mạch và các thành tố với sự biến đổi chức năng thất trái ở bệnh nhân tăng huyết áp ... 94
3.3.3. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với chức năng động mạch ở bệnh nhân tăng huyết áp .............. 101 CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN ...................................................................... ….103 4.1. Đặc điểm chung ................................................................................. 103 4.1.1. Đặc điểm nhân trắc và yếu tố nguy cơ tim mạch ............................ 103 4.1.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng..................................................... 106 4.1.3. Đặc điểm chức năng động mạch, hình thái và chức năng thất trái. 106 4.2. Giá trị chỉ số tương hợp thất trái - động mạch chủ và các thành tố và mối liên quan với đặc điểm nhân trắc, yếu tố nguy cơ tim mạch ở bệnh nhân tăng huyết áp nguyên phát................................................................ 109 4.2.1. Giá trị chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố ở bệnh nhân tăng huyết áp nguyên phát......................................................... 109 4.2.2. Mối liên quan tương hợp tâm thất - động mạch theo một số đặc điểm nhân trắc ở bệnh nhân tăng huyết áp nguyên phát............................ 112 4.2.3. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với yếu tố nguy cơ tim mạch và bệnh kèm theo ở bệnh nhân tăng huyết áp. nguyên phát ………………………………………… ..... 123 4.3. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp thất trái - động mạch chủ và các thành tố với hình thái, chức năng thất trái và chức năng động mạch ở bệnh nhân tăng huyết áp nguyên phát .................................................... 124 4.3.1. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất- động mạch và các thành tố với hình thái thất trái ở bệnh nhân tăng huyết áp nguyên phát ... 124 4.3.2. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với sự biến đổi chức năng thất trái ở bệnh nhân tăng huyết áp nguyên phát .................................................................................................. 127 4.3.3. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với chức năng động mạch ở bệnh nhân tăng huyết áp nguyên phát ................................................................................................................ 139
KẾT LUẬN .................................................................................................. 143 HẠN CHẾ CỦA NGHIÊN CỨU................................................................. 145 KIẾN NGHỊ ................................................................................................. 145 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN……. ......................................... 147 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Phần viết tắt Phần viết đầy đủ 1 ACC/AHA American College of Cardiology/American Heart Association - Trường môn tim mạch Hoa Kỳ/ Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ 2 ADA American Diabetes Asociation - Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ 3 AI Augmentation index - Chỉ số tăng thêm (hay chỉ số tăng áp) 4 AUC Areas under ROC curve - Diện tích dưới đường cong ROC 5 BC Bạch cầu 6 BMI Body Mass Index - Chỉ số khối cơ thể. 7 BNP B-type natriuretic peptide - Peptide lợi niệu type B 8 BSA Body surface Area - Diện tích da cơ thể 9 Ca Độ co giãn của thành động mạch 10 CI Cardiac index - Chỉ số tim 11 CO Cardiac output - Cung lượng tim 12 Cut-off Điểm cắt 13 Dd Diastolic distance - Đường kính thất trái cuối thì tâm trương 14 ĐMV Động mạch vành 15 ĐTĐ Đái tháo đường 16 ECG Điện tim 17 e’ Vận tốc Doppler mô đo ở vòng van 2 lá đầu tâm trương 18 E/e’ Tỷ lệ của vận tốc sóng E van 2 lá chia vận tốc sóng e’ vòng van 2 lá 19 Ea Arterial elastance - Độ đàn hồi động mạch 20 EaI Arterial elastance index - Chỉ số độ đàn hồi động mạch 21 Ees End systolic elastance - Độ đàn hồi thất trái cuối thì tâm
STT Phần viết tắt Phần viết đầy đủ thu. 22 EesI End systolic elastance index- Chỉ số độ đàn hồi thất trái cuối thì tâm thu 23 Ees(sb) End systolic elastance single beat method - Độ đàn hồi thất trái cuối thì tâm thu tính theo phương pháp đơn nhịp. 24 EDV End diastolic volume - Thể tích thất trái cuối tâm trương. 25 EDVi End diastolic volume index- Chỉ số thể tích thất trái cuối tâm trương (EDV/BSA). 26 ESP End systolic pressure - Áp lực tâm thất cuối thì tâm thu 27 ESV End systolilc volume - Thể tích thất trái cuối tâm thu 28 ESPVR End systolic pressure volume relationship - Quan hệ thể tích - áp lực cuối kỳ tâm thu 29 ESC/ESH European Society of Cardiology/ European Society of Hypertension - Hội tim mạch Châu Âu/ Hội Tăng Huyết Áp châu Âu 30 EF Ejection fraction - Phân suất tống máu 31 ET Ejection time - Thời gian tống máu thì tâm thu 32 FS Fraction shortening - Phân số co cơ thất trái. 33 HATT Huyết áp tâm thu 34 HATTr Huyết áp tâm trương 35 HATB Huyết áp trung bình 36 IVCT Isovolumic contraction time - thời gian co đồng thể tích 37 IVRT Isovolumic relaxation time - thời gian giãn đồng thể tích 38 LVEDD Left ventricular end diastolic distance - Đường kính thất trái cuối tâm trương 39 LVESD Left ventricular end systolic distance - Đường kính thất
STT Phần viết tắt Phần viết đầy đủ trái cuối thì tâm thu 40 LVM Left Ventricular Mass - Khối lượng cơ thất trái. 41 LVMI Left Ventricular Mass Index - Chỉ số khối lượng cơ thất trái tính trên diện tích da cơ thể. 42 MPI Myocardial performance index - Chỉ số chức năng cơ tim 43 NYHA New York Heart Association - Hội tim mạch New York 44 PĐTT Phì đại thất trái 45 PP Pulse pressure - Áp lực mạch đập (hiệu số huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương) 46 RAAS Renin-angiotensin-aldosterone system - Hệ thống Renin - Angiotensin - Aldosteron 47 RLLP Rối loạn lipid 48 RO C Receiver Operating Characteristic - Biều đồ ROC 49 RWT Relative wall thickness - Độ dày thành thất tương đối 50 ST Suy tim 51 SV Stroke volume - Thể tích tống máu 52 SVR System vascular resistance - Sức cản mạch hệ thống (hay trở kháng mạch hệ thống). 53 SVRi System vascular resistance index - Chỉ số sức cản mạch hệ thống. 54 TB Trung bình 55 THA Tăng huyết áp 56 TM Time mode - Chế độ theo thời gian 57 TT Tâm thu
STT Phần viết tắt Phần viết đầy đủ 58 TTr Tâm trương 59 VAC Ventricular arterial coupling - Chỉ số tương hợp thất trái - động mạch. 60 VHoBL Vận tốc tâm thu dòng trào ngược qua van 3 lá 61 VNHA Vietnam National Heart Association - Hội tim mạch Việt Nam 62 VNT /BSA Chỉ số thể tích nhĩ trái tối đa (hay thể tích nhĩ trái hiệu chỉnh) 63 WHO/ISH World Health Organization/International Society of Hypertension - Tổ chức y tế thế giới/Hiệp hội tăng huyết áp quốc tế 64 Zc Aortic characteristic impedance - Trở kháng riêng phần động mạch (hay trở kháng nội tại đầu trung tâm)
DANH MỤC BẢNG Bảng Tên bảng Trang 1.1: Phân loại huyết áp ở người  18 tuổi theo ESC 2018 .............................. 4 2.1. Phân loại huyết áp ở người  18 tuổi ...................................................... 57 2.2. Phân loại suy tim ..................................................................................... 60 3.1. Phân bố tuổi, giới của nhóm nghiên cứu................................................. 67 3.2. Đặc điểm về hình thái cơ thể.................................................................. 68 3.3. Tỷ lệ yếu tố nguy cơ và bệnh kèm theo .................................................. 69 3.4. Đặc điểm lâm sàng .................................................................................. 69 3.5: Đặc điểm xét nghiệm máu ...................................................................... 70 3.6. Đặc điểm chức năng động mạch ............................................................. 71 3.7. Đặc điểm hình thái thất trái trên siêu âm ................................................ 71 3.8. Đặc điểm chức năng tâm thu thất trái ..................................................... 72 3.9. Đặc điểm chức năng tâm trương thất trái ................................................ 73 3.10.Tỷ lệ suy tim theo phân loại của ACCF/AHA 2013 ở bệnh nhân tăng huyết áp……...……………………………………………………….74 3.11. Tỷ lệ suy tim theo phân loại của Hiệp hội tim mạch New York (NYHA) ở bệnh nhân tăng huyết áp.............................................................................. 75 3.12. Giá trị chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố ............ 77 3.13. .Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với giới tính ................................................................................................ 78 3.14. Mối liên quan giữa độ đàn hồi động mạch Ea, EaI với nhóm tuổi ....... 79 3.15. Mối liên quan giữa độ đàn hồi tâm thất Ees, EesI với nhóm tuổi ......... 80 3.16. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất- động mạch với nhóm tuổi ........................................................................................................................ 81 3.17. Mối liên quan giữa độ đàn hồi động mạch Ea, EaI với tuổi theo giới tính . 81
Bảng Tên bảng Trang 3.18.Mối liên quan giữa độ đàn hồi tâm thất Ees, EesI với tuổi theo giới tính ........................................................................................................................ 83 3.19. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch VAC với tuổi ở nam và nữ .................................................................................................... 85 3.20. Hệ số tương quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với tuổi ............................................................................................. 86 3.21.Hệ số tương quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với tuổi ở 2 giới ................................................................................ 86 3.22. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với chỉ số khối cơ thể ................................................................................. 89 3.23. Hệ số tương quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với chiều cao, cân nặng, BMI ở bệnh nhân tăng huyết áp .............. 89 3.24. Hệ số tương quan giữa tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với chiều cao, cân nặng, BMI ở bệnh nhân tăng huyết áp không suy tim .... 90 3.25. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với yếu tố nguy cơ tim mạch và bệnh kèm theo ........................................ 91 3.26. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất-động mạch và các thành tố với phì đại thất trái ......................................................................................... 92 3.27. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với đường kính cuối tâm trương thất trái ................................................... 92 3.28. Hệ số tương quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với Dd, EDV, EDVi ......................................................................... 93 3.29. Hệ số tương quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với RWT, LVM, LVMI ................................................................... 93 3.30. Hệ số tương quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với chỉ số đánh giá chức năng tâm trương thất trái.......................... 94
Bảng Tên bảng Trang 3.31. Hệ số tương quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với các chỉ số đánh giá chức năng tâm thu thất trái ......................... 94 3.32. Hệ số tương quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với BNP ............................................................................................ 95 3.33. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với mức độ suy tim theo ACCF 2013 ........................................................ 96 3.34. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với tăng huyết áp phì đại thất trái không suy tim và tăng huyết áp suy tim phân số tống máu bảo tồn............................................................................... 98 3.35. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với mức độ suy tim theo NYHA ................................................................ 99 3.36. Điểm cut-off và khả năng dự đoán suy tim của VAC so với BNP ở bệnh nhân tăng huyết áp ....................................................................................... 100 3.37. Hệ số tương quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với SVRi ......................................................................................... 102
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ Tên biểu đồ Trang 3.1. Phân bố tuổi của nhóm nghiên cứu ......................................................... 68 3.2. Tỷ lệ suy tim theo theo phân loại của ACCF/AHA 2013 ở bệnh nhân tăng huyết áp .......................................................................................................... 74 3.3. Tỷ lệ suy tim theo phân loại của Hiệp hội tim mạch New York ở bệnh nhân tăng huyết áp ......................................................................................... 75 3.4. Giá trị chỉ số tương hợp tâm thất- động mạch và các thành tố ............... 77 3.5. Mối liên quan giữa độ đàn hồi động mạch Ea với tuổi theo giới tính ... 82 3.6. Mối liên quan giữa chỉ số đàn hồi động mạch EaI với tuổi theo giới tính82 3.7. Mối liên quan giữa độ đàn hồi tâm thất Ees theo tuổi ở nam và nữ ....... 84 3.8. Mối liên quan giữa chỉ số đàn hồi tâm thất EesI theo tuổi ở nam và nữ 84 3.9. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch VAC với tuổi ở nam và nữ .................................................................................................... 85 3.10. Tương quan giữa Ea, EaI với tuổi ở bệnh nhân tăng huyết áp không suy tim................................................................................................................... 87 3.11. Tương quan giữa Ees, EesI với tuổi ở bệnh nhân tăng huyết áp không suy tim ............................................................................................................ 88 3.12. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với mức độ suy tim theo ACCF 2013 ........................................................ 97 3.13. Mối liên quan giữa chỉ số tương hợp tâm thất - động mạch và các thành tố với mức độ suy tim theo NYHA ................................................................ 99 3.14. Đường cong ROC biểu diễn khả năng dự báo tình trạng suy tim của VAC so với BNP ở bệnh nhân tăng huyết áp .............................................. 101 3.15. Tương quan giữa độ đàn hồi thất trái cuối tâm thu với độ đàn hồi động mạch ............................................................................................................. 102
DANH MỤC HÌNH Hình Tên hình Trang 1.1: Mối quan hệ lưu lượng - áp lực của động mạch và thất trái trong điều kiện tĩnh .................................................................................................................... 5 1.2. Sự hình thành sóng mạch .......................................................................... 8 1.3. Sơ đồ sóng áp lực xuôi dòng và phản hồi ................................................. 8 1.4. Chỉ số tăng áp AI (%)................................................................................ 9 1.5. Phân tích sự tương hợp của thất với tải động mạch ................................ 17 1.6. Các yếu tố cấu thành độ đàn hồi động mạch (Ea) với 3 thành tố cơ bản trở kháng nội tại đầu trung tâm (Zc), độ chun giãn của thành động mạch (Ca) và trở kháng mạch hệ thống (SVR) .................................................................... 20 1.7. Hậu quả tiềm ẩn của việc giảm độ đàn hồi thất trái Ees trong tương hợp thất trái - động mạch ...................................................................................... 24 1.8. Hậu quả tiểm ẩn của tăng độ đàn hồi động mạch Ea trong tương hợp thất trái - động mạch.............................................................................................. 25 1.9. Thời gian tiền tống máu/thời gian tâm thu ............................................. 28 2.1. Máy siêu âm Doppler màu HD 11XE .................................................... 46 2.2. Thời gian tiền tống máu/thời gian tâm thu ............................................. 49 2.3. Siêu âm tim TM mặt cắt trục ngắn. LVESD: ......................................... 50 2.4. Đo thể tích tống máu tại mặt cắt 4 buồng và 2 buồng từ mỏm tim dựa vào nguyên lý Simpson ......................................................................................... 52 2.5. Cách xác định chỉ số Tei thất trái trên Doppler xung ............................. 53 2.6. Hình ảnh Doppler xung dòng chảy qua van hai lá. ................................. 54 2.7. Hình ảnh Doppler mô xác định sóng đổ đầy sớm cơ tim tâm trương e’ và sóng co cơ nhĩ a’. ........................................................................................... 54 2.8. Kỹ thuật diện tích-chiều dài xác định thể tích nhĩ trái ............................ 55
Hình Tên hình Trang 2.9. (A) Thuật toán chẩn đoán rối loạn chức năng tâm trương thất trái ở những trường hợp phân số tống máu thất trái bình thường. (B) Thuật toán ước lượng áp lực đổ đầy thất trái và phân độ chức năng tâm trương thất trái ở những bệnh nhân có phân số tống máu thất trái giảm và những bệnh nhân bệnh cơ tim có phân số tống máu thất trái bình thường sau khi đã đánh giá lâm sàng và dữ liệu 2D khác………………………………………….. 61
1 ĐẶT VẤN ĐỀ Hệ thống tim mạch có chức năng cung cấp máu cho cơ thể không chỉ ở trạng thái nghỉ mà còn cho nhiều hoạt động khác nhau. Do dòng máu đi nuôi cơ thể là dòng dạng xung nên những thay đổi về cung lượng tim sẽ đi kèm với thay đổi về huyết áp động mạch và biên độ sóng mạch. Ở người khỏe mạnh, sự đàn hồi tạo ra do tâm thất co bóp tương thích với độ đàn hồi động mạch do vậy tạo ra hiệu quả về mặt cơ học và năng lượng tối ưu. Việc duy trì độ căng cứng thấp của động mạch và tâm thất sẽ cho phép một thể tích máu lớn do tim tống ra không làm thay đổi lớn về áp lực, tức là không dẫn tới tổn thương mạch máu và các cơ quan, ví dụ khi gắng sức, truyền dịch,...[1]. Quá trình lão hóa cũng như sự tiến triển của các bệnh lý phổ biến như tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh thận mạn tính thường làm tăng độ cứng các động mạch lớn, hậu quả là tác động đến trương lực cơ trơn, chức năng nội mạc và độ bền mạch máu. Để thích nghi với tình trạng tăng tải này, cơ tim sẽ phì đại và tăng độ cứng, làm ảnh hưởng đến sự tương hợp giữa tim và mạch [2]. Như vậy, nghiên cứu hoạt động của tâm thất không chỉ là đánh giá chức năng riêng biệt của nó mà còn phải đánh giá tác động của hệ động mạch lên hoạt động của tâm thất. Trong khi đó, hoạt động của hệ động mạch và tâm thất thường được lượng định bằng các đơn vị khác nhau, dẫn tới rất khó so sánh về mặt thuật toán. Vì vậy, chỉ số tương hợp tâm thất-động mạch (Ventricular Arterial Coupling - VAC) ra đời đã giải quyết được vấn đề này, khi cả 2 thành tố cấu thành VAC là độ đàn hồi động mạch cuối tâm thu Ea và độ đàn hồi tâm thất cuối tâm thu Ees đều được tính bằng mmHg/ml [3]. Các nghiên cứu gần đây cho thấy sự tương tác thất trái và động mạch chủ đóng vai trò quan trọng trong trong diễn biến sinh lý bệnh tim trái như tăng huyết áp, bệnh động mạch vành, bệnh van tim, suy tim. Tuy nhiên trong một thời gian dài, việc tiếp cận nghiên cứu chỉ số tương hợp thất trái-động mạch chủ trên lâm sàng gặp nhiều