Luận án Tiến sĩ Y học: Nghiên cứu giá trị cắt lớp vi tính đa dãy trong chẩn đoán và kết quả phẫu thuật nội soi điều trị triệt căn ung thư trực tràng

Chia sẻ: Cothumenhmong6 Cothumenhmong6 | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:196

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng ung thư trực tràng; giải phẫu bệnh và phân chia giai đoạn của ung thư trực tràng; đặc điểm giải phẫu cắt lớp vi tính trực tràng, tiểu khung; tình hình phẫu thuật nội soi điều trị ung thư trực tràng trên thế giới và ở Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Y học: Nghiên cứu giá trị cắt lớp vi tính đa dãy trong chẩn đoán và kết quả phẫu thuật nội soi điều trị triệt căn ung thư trực tràng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN QUÂN Y PHẠM THÁI HẠ NGHIÊN CỨU GIÁ TRỊ CẮT LỚP VI TÍNH ĐA DÃY TRONG CHẨN ĐOÁN VÀ KẾT QUẢ PHẪU THUẬT NỘI SOI ĐIỀU TRỊ TRIỆT CĂN UNG THƯ TRỰC TRÀNG LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
HÀ NỘI – 2020 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN QUÂN Y PHẠM THÁI HẠ NGHIÊN CỨU GIÁ TRỊ CẮT LỚP VI TÍNH ĐA DÃY TRONG CHẨN ĐOÁN VÀ KẾT QUẢ PHẪU THUẬT NỘI SOI ĐIỀU TRỊ TRIỆT CĂN UNG THƯ TRỰC TRÀNG Chuyên ngành: Ngoại tiêu hóa Mã số: 9720104 LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC Người hướng dẫn khoa học
1. PGS.TS. Nguyễn Xuân Hùng 2. PGS.TS. Nguyễn Quốc Dũng HÀ NỘI 2020 LỜI CẢM ƠN Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Quân y, phòng sau đại học HVQY, Ban Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Trung tâm phẫu thuật hậu môn trực tràng, phòng kế hoạch tổng hợp bệnh viện hữu nghị Việt Đức đã tạo mọi điều kiện cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án. Tôi xin bày lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Xuân Hùng, PGS.TS Nguyễn Quốc Dũng, những người thầy trực tiếp tận tâm hướng dẫn, tạo điều kiện và cho tôi những kinh nghiệm quý báu trong suốt thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận án. Tôi xin trân trọng cảm ơn các nhà khoa học, các Thầy (Cô) trong Hội đồng chấm luận án cấp cơ sở, cấp trường đã đóng góp những ý kiến quý báu để tôi hoàn thiện luận án này. Tôi xin trân trọng cảm ơn tập thể cán bộ đã động viên, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận án. Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể cán bộ, nhân viên khoa Giải phẫu bệnh bệnh viện hữu nghị Việt Đức đã giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, những người thân và bạn bè đã động viên, hỗ trợ tôi về mọi mặt trong cuộc sống, học tập và công tác. Hà Nội ngày 6 tháng 6 năm 2020 Phạm Thái Hạ LỜI CAM ĐOAN Tôi là Phạm Thái Hạ, nghiên cứu sinh Học viện Quân Y, chuyên ngành Ngoại khoa, xin cam đoan: 1. Đây là luận án do bản thân tôi trực tiếp thực hiện dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Nguyễn Xuân hùng và PGS.TS. Nguyễn Quốc Dũng. 2. Công trình này không trùng lặp với bất kỳ nghiên cứu nào khác đã được công bố tại Việt Nam. 3. Các số liệu và thông tin trong nghiên cứu là hoàn toàn chính xác, trung thực và khách quan, đã được xác nhận và chấp nhận của cơ sở nơi nghiên cứu. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về những cam kết này. Hà Nội, ngày 6 tháng 6 năm 2020 Học viên
Phạm Thái Hạ
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cảm ơn Lời cam đoan Mục lục Danh mục chữ viết tắt Danh mục bảng Danh mục biểu đồ Danh mục hình ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1 CHƯƠNG 1 ..................................................................................................... 3 TỔNG QUAN .................................................................................................. 3 1.1. GIẢI PHẪU, SINH LÝ TRỰC TRÀNG HẬU MÔN ................................. 3 1.1.1. Giải phẫu.............................................................................. 3 1.1.2. Sinh lý bộ máy trực tràng hậu môn...................................... 9 1.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG UNG THƯ TRỰC TRÀNG ........................................................................................................ 10 1.2.1. Lâm sàng........................................................................... 10 1.2.2. Cận lâm sàng..................................................................... 11 *Nguồn: Kijima S. và cs. (2014) [] ..................................................................... 20 1.3. GIẢI PHẪU BỆNH VÀ PHÂN CHIA GIAI ĐOẠN CỦA UNG THƯ TRỰC TRÀNG ............................................................................................ 20 1.3.1. Giải phẫu bệnh ung thư trực tràng.....................................20 1.3.2. Phân chia giai đoạn ung thư trực tràng.............................21 *Nguồn: AJCC, 2010 [52] .................................................................................. 24
1.4. ĐẶC ĐIỂM GIẢI PHẪU CẮT LỚP VI TÍNH TRỰC TRÀNG, TIỂU KHUNG ........................................................................................................ 24 1.4.1. Vị trí và cấu tạo trực tràng................................................. 24 1.4.2. Hình ảnh chụp cắt lớp vi tính liên quan giải phẫu định khu vùng tiểu khung.................................................................... 24 1.5. PHẪU THUẬT ĐIỀU TRỊ UNG THƯ TRỰC TRÀNG ............................. 30 1.5.1. Phẫu thuật triệt căn điều trị ung thư trực tràng ..................30 1.5.2. Phẫu thuật tạm thời........................................................... 31 1.5.3. Phẫu thuật nội soi điều trị ung thư trực tràng ....................31 1.6. TÌNH HÌNH PHẪU THUẬT NỘI SOI ĐIỀU TRỊ UNG THƯ TRỰC TRÀNG TRÊN THẾ GIỚI VÀ Ở VIỆT NAM ........................................... 33 1.6.1. Trên thế giới....................................................................... 33 1.6.2. Ở Việt Nam........................................................................ 38 CHƯƠNG 2 ................................................................................................... 42 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................... 42 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ................................................................... 42 2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân........................................42 2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ............................................................ 42 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................... 42 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu .......................................................... 42 2.2.2. Các biến số nghiên cứu..................................................... 43 b. Chuẩn bị bệnh nhân................................................................. 46 2.2.3. Quy trình phẫu thuật nội soi...............................................55 2.2.4. Xử lý số liệu ...................................................................... 60 2.2.5. Đạo đức nghiên cứu ......................................................... 61 2.2.6. Sơ đồ nghiên cứu.............................................................. 62 CHƯƠNG 3 ................................................................................................... 63 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................................... 63
Qua nghiên cứu 118 BN được chẩn đoán ung thư trực tràng, được chụp cắt lớp vi tính đa dãy trước mổ và PTNS điều trị triệt căn UTTT chúng tôi thấy kết quả như sau: ................................................................ 63 3.1. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA BỆNH NHÂN UNG THƯ TRỰC TRÀNG ........................................................................................................ 63 3.1.1. Tuổi và giới........................................................................ 63 3.1.2. Phân bố bệnh nhân theo địa dư........................................ 64 3.1.3. Đặc điểm cận lâm sàng..................................................... 64 3.1.4. Đặc điểm mô bệnh học ung thư trực tràng........................66 3.2. KẾT QUẢ CHẨN ĐOÁN UNG THƯ TRỰC TRÀNG QUA CHỤP CẮT LỚP VI TÍNH ĐA DÃY .............................................................................. 70 3.2.1. Kết quả chẩn đoán mức độ xâm lấn qua chụp cắt lớp vi tính đa dãy................................................................................... 70 3.2.2. Kết quả chẩn đoán di căn hạch qua chụp cắt lớp vi tính đa dãy........................................................................................ 72 3.2.3. Kết quả chẩn đoán giai đoạn qua chụp cắt lớp vi tính .......74 3.3. PHƯƠNG PHÁP PHẪU THUẬT NỘI SOI ĐIỀU TRỊ TRIỆT CĂN UNG THƯ TRỰC TRÀNG ................................................................................... 77 3.3.1. Phương pháp phẫu thuật................................................... 77 3.3.2. Thời gian phẫu thuật.......................................................... 79 3.4. KẾT QUẢ SỚM SAU PHẪU THUẬT NỘI SOI TRIỆT CĂN ĐIỀU TRỊ UNG THƯ TRỰC TRÀNG ......................................................................... 79 3.4.1. Tai biến, biến chứng trong và sau phẫu thuật ...................79 3.4.2. Kết quả sớm sau phẫu thuật..............................................80 3.5. KẾT QUẢ XA SAU PHẪU THUẬT NỘI SOI TRIỆT CĂN ĐIỀU TRỊ UNG THƯ TRỰC TRÀNG ......................................................................... 82 3.5.1. Di chứng rối loạn chức năng tình dục, tái phát và tử vong sau phẫu thuật...................................................................... 82 3.5.2. Thời gian sống thêm toàn bộ và sống thêm không bệnh ...83
3.5.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian sống thêm ..............85 CHƯƠNG 4 ................................................................................................. 107 BÀN LUẬN .................................................................................................. 107 4.1. ĐẶC ĐIỂM ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU .............................................. 107 4.1.1. Tuổi ................................................................................. 107 4.1.2. Giới.................................................................................. 107 4.1.3. Phân bố bệnh nhân theo địa dư ..................................... 108 4.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG CỦA UNG THƯ TRỰC TRÀNG ...................................................................................................... 109 4.2.1. Đặc điểm lâm sàng của ung thư trực tràng.....................109 4.2.2. Đặc điểm cận lâm sàng của ung thư trực tràng ...............111 4.2.3. Đặc điểm mô bệnh học ung thư trực tràng......................112 4.3. GIÁ TRỊ CHỤP CẮT LỚP VI TÍNH ĐA DÃY TRONG CHẨN ĐOÁN UNG THƯ TRỰC TRÀNG ....................................................................... 114 4.3.1. Giá trị chụp cắt lớp vi tính đa dãy trong chẩn đoán mức độ xâm lấn .............................................................................. 114 4.3.2. Giá trị chụp cắt lớp vi tính đa dãy trong chẩn đoán di căn hạch.................................................................................... 116 4.3.3. Giá trị chụp cắt lớp vi tính đa dãy trong chẩn đoán di căn tạng..................................................................................... 118 4.3.4. Giá trị của chụp cắt lớp vi tính đa dãy trong chẩn đoán giai đoạn ................................................................................... 119 4.4. KẾT QUẢ CỦA ĐIỀU TRỊ PHẪU THUẬT TRIỆT CĂN UNG THƯ TRỰC TRÀNG .......................................................................................... 120 4.4.1. Phương pháp phẫu thuật................................................. 120 4.4.2. Thời gian phẫu thuật........................................................ 121 4.4.3. Tai biến và biến chứng trong và sau phẫu thuật ..............122 4.4.4. Thời gian phục hồi chức năng tiểu tiện, tiêu hoá sau phẫu thuật ................................................................................... 128
4.4.5. Số ngày nằm điều trị........................................................ 130 4.5. DI CHỨNG, TÁI PHÁT VÀ THỜI GIAN SỐNG THÊM SAU PHẪU THUẬT NỘI SOI ĐIỀU TRỊ UNG THƯ TRỰC TRÀNG ........................ 131 4.5.1. Di chứng rối loạn tình dục................................................ 131 4.5.2. Tỷ lệ tái phát ................................................................... 133 4.5.3. Thời gian sống thêm toàn bộ và sống thêm không bệnh . 135 4.6. CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN THỜI GIAN SỐNG THÊM SAU PHẪU THUẬT NỘI SOI ...................................................................................... 137 KẾT LUẬN .................................................................................................. 144 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ .......................................... 1 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ................................. 1 TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 2 PHỤ LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT AJCC : American Joint Committee on Cancer (Hiệp hội Ung thư Hoa kỳ) BN : Bệnh nhân BQ : Bàng quang CHT : Cộng hưởng từ CLVT : Cắt lớp vi tính ĐM : Động mạch ESMO : European Society for Mediccal oncology(Hiệp hội ung thư Châu âu) GPB : Giải phẫu bệnh HM : Hậu môn HMNT : Hậu môn nhân tạo HT : Hóa trị HXT : Hóa xạ trị MM : Mổ mở MN : Miệng nối MTTT : Mạc treo trực tràng MXL : Mức xâm lấn ÔHM : Ống hậu môn PET/CT : Positron Emission Tomography PET PM : Phúc mạc PT : Phẫu thuật PTNS : Phẫu thuật nội soi SANTT : Siêu âm nội trực tràng TK : Thần kinh TM : Tĩnh mạch TT : Trực tràng UICC : Union for International Cancer Control (Hiệp hội ung thư Quốc tế) UTTT : Ung thư trực tràng
XT : Xạ trị DANH MỤC BẢNG Bảng Tên bảng Trang Bảng 1.1. Phân giai đoạn theo Thoeni trên cắt lớp vi tính: .................... 17 Bảng 1.2. Ưu điểm và hạn chế của CLVT với các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh trong chẩn đoán và tiên lượng ung thư trực tràng ................ 19 Bảng 1.3. So sánh giai đoạn bệnh theo TNM, theo Dukes và Astler – Coller .............................................................................................................. 23 b. Chuẩn bị bệnh nhân................................................................. 46 Bảng 3.1. Phân bố theo độ tuổi và giới ..................................................... 63 Bảng 3.2. Phân bố địa dư ............................................................................ 64 Bảng 3.3. Đặc điểm kháng nguyên bào thai ung thư .............................. 64 Bảng 3.4. Đặc điểm thăm trực tràng và nội soi trực tràng .................... 65 Bảng 3.5. Đặc điểm tổn thương trong phẫu thuật ................................. 66 Bảng 3.6. Đặc điểm mô bệnh học của ung thư trực tràng .................... 67 Bảng 3.7. Đặc điểm di căn hạch trên GPB của ung thư trực tràng 67 ...... Bảng 3.8. Giai đoạn bệnh của ung thư trực tràng trên giải phẫu bệnh 68 ......................................................................................................................... Bảng 3.9. Các phương pháp điều trị bổ trợ sau phẫu thuật ................ 69 Bảng 3.10. Đánh giá mức độ xâm lấn của ung thư trực tràng qua 70 ...... chụp cắt lớp vi tính ...................................................................................... 70 Bảng 3.11. Đối chiếu các giai đoạn T của ung thư trực tràng .............. 71
qua chụp cắt lớp vi tính với giải phẫu bệnh ........................................... 71 Bảng 3.12. Giá trị chẩn đoán mức xâm lấn T của cắt lớp vi tính đa dãy với GBP .......................................................................................................... 71 Bảng 3.13. Đánh giá di căn hạch của ung thư trực tràng qua chụp cắt lớp vi tính đa dãy ........................................................................................... 72 Bảng 3.14. Đối chiếu giai đoạn di căn hạch của ung thư trực tràng . 73 . qua chụp cắt lớp vi tính đa dãy với giải phẫu bệnh ............................... 73 Bảng 3.15. Giá trị chẩn đoán giai đoạn N của cắt lớp vi tính đa dãy 74 ... Bảng 3.16. Chẩn đoán giai đoạn ung thư trực tràng trên cắt lớp vi tính đa dãy .............................................................................................................. 74 Bảng 3.17. Đối chiếu giai đoạn ung thư trực tràng ............................... 75 qua chụp cắt lớp vi tính đa dãy với giải phẫu bệnh( n=118) ................ 75 Bảng 3.18. Giá trị chẩn đoán giai đoạn ung thư trực tràng .................. 76 theo AJCC của cắt lớp vi tính đa dãy (n=118) .......................................... 76 76 ......................................................................................................................... Bảng 3.19. Phương pháp phẫu thuật nội soi điều trị ung thư trực tràng ................................................................................................................ 77 Bảng 3.20. Giới hạn cắt u trong phẫu thuật nội soi ............................... 77 điều trị ung thư trực tràng ........................................................................ 77 Bảng 3.21. Vét hạch và làm miệng nối trong phẫu thuật nội soi ........ 78 điều trị ung thư trực tràng ......................................................................... 78 Bảng 3.22. Thời gian phẫu thuật nội soi điều trị ung thư trực tràng 79 .. Bảng 3.23. Biến chứng sau mổ ................................................................... 80 Bảng 3.24. Thời gian rút dẫn lưu ổ bụng ................................................. 80 Bảng 3.25. Thời gian có nhu động ruột trở lại sau mổ .......................... 81 Bảng 3.26. Thời gian nằm viện sau mổ .................................................... 81
Bảng 3.27. Di chứng rối loạn tình dục sau phẫu thuật nội soi ............. 82 Bảng 3.28. Tỷ lệ tái phát, tử vong sau phẫu thuật ................................. 83 ở các bệnh nhân ung thư trực tràng .......................................................... 83 Bảng 3.29. Thời gian sống thêm toàn bộ của bệnh nhân ung thư trực tràng ................................................................................................................ 83 Bảng 3.30. Thời gian sống thêm không bệnh của bệnh nhân ............... 84 ung thư trực tràng ....................................................................................... 84 Bảng 3.31. Thời gian sống thêm toàn bộ của bệnh nhân ...................... 85 ung thư trực tràng theo tuổi ....................................................................... 85 Bảng 3.32. Thời gian sống thêm không bệnh của bệnh nhân .............. 86 ung thư trực tràng theo tuổi ....................................................................... 86 Bảng 3.33.Thời gian sống thêm toàn bộ của bệnh nhân ........................ 87 ung thư trực tràng theo giới ....................................................................... 87 Bảng 3.34. Thời gian sống thêm không bệnh của bệnh nhân ung thư trực tràng theo giới ....................................................................................... 88 Bảng 3.35. Thời gian sống thêm toàn bộ của bệnh nhân ung thư trực tràng theo nồng độ CEA .............................................................................. 89 Bảng 3.36. Thời gian sống thêm không bệnh của bệnh nhân .............. 90 theo nồng độ CEA ........................................................................................ 90 Bảng 3.37. Thời gian sống thêm toàn bộ của theo mức độ biệt hóa 91 .... Bảng 3.38. Thời gian sống thêm không bệnh theo mức độ biệt hóa 92 .... Bảng 3.39. Thời gian sống thêm toàn bộ theo phương pháp phẫu thuật 93 ......................................................................................................................... Bảng 3.40. Thời gian sống thêm không bệnh theo phương pháp phẫu thuật. .............................................................................................................. 94 Bảng 3.41. Thời gian sống thêm toàn bộ theo điều trị bổ trợ ............... 95
Bảng 3.42. Thời gian sống không bệnh theo phương pháp điều trị bổ trợ ................................................................................................................... 97 Bảng 3.43. Thời gian sống thêm toàn bộ theo mức độ xâm lấn của khối u .............................................................................................................. 98 Bảng 3.44. Thời gian sống thêm không bệnh theo mức độ xâm lấn 99 .... Bảng 3.45. Thời gian sống thêm toàn bộ theo mức độ di căn hạch 100 .... Bảng 3.46. Thời gian sống thêm không bệnh theo mức độ di căn hạch 101 ....................................................................................................................... Bảng 3.47. Thời gian sống thêm toàn bộ theo giai đoạn bệnh ............. 102 Bảng 3.48. Thời gian sống thêm không bệnh theo giai đoạn bệnh 103 ..... Bảng 3.49. Phân tích đa biến các yếu tố ảnh hưởng ........................... 104 đến thời gian sống thêm toàn bộ ............................................................. 104 Bảng 3.50. Phân tích đa biến các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian sống thêm không bệnh ............................................................................... 105 Bảng 4.1. Tuổi của bệnh nhân ung thư trực tràng so với một số nghiên cứu .................................................................................................... 107 Bảng 4.2. Giới tính của bệnh nhân ung thư trực tràng so với ........... 108 một số nghiên cứu ...................................................................................... 108 Bảng 4.3. Thời gian biểu hiện bệnh của bệnh nhân ung thư trực tràng 110 ....................................................................................................................... so với một số nghiên cứu .......................................................................... 110 Bảng 4.4. Giá trị chụp cắt lớp vi tính đa dãy trong chẩn đoán mức độ xâm lấn của ung thư trực tràng so với một số nghiên cứu. ................. 115 Bảng 4.5. Giá trị chụp cắt lớp vi tính đa dãy trong chẩn đoán di căn hạch của ung thư trực tràng so với một số nghiên cứu. ...................... 117
Bảng 4.6. Thời gian phẫu thuật nội soi điều trị ung thư trực tràng so với ................................................................................................................. 121 một số nghiên cứu ..................................................................................... 121 Bảng 4.7. Tỷ lệ tai biến, biến chứng trong và sau phẫu thuật nội soi 125 ....................................................................................................................... so với một số nghiên cứu .......................................................................... 125 Bảng 4.8. Một số yếu tố nguy cơ gây rò miệng nối trong phẫu thuật nội soi trực tràng ....................................................................................... 127 Bảng 4.9. Thời gian phục hồi chức năng tiêu hóa so với một số nghiên cứu ................................................................................................................ 130 Bảng 4.10. Thời gian nằm viện của bệnh nhân phẫu thuật nội soi so với một số nghiên cứu ............................................................................... 131 Bảng 4.11. Tỷ lệ tái phát tại chỗ của bệnh nhân ung thư trực tràng so với một số nghiên cứu ............................................................................... 135 Bảng 4.12. Thời gian sống thêm toàn bộ so với một số nghiên cứu 137 ...
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ Tên biểu đồ Trang b. Chuẩn bị bệnh nhân................................................................. 46 Biểu đồ 3.1. Thời gian sống thêm toàn bộ của bệnh nhân ung thư trực trang ................................................................................................................ 84 Biểu đồ 3.2. Thời gian sống thêm không bệnh của bệnh nhân ............ 85 ung thư trực tràng ....................................................................................... 85 Biểu đồ 3.3. Thời gian sống thêm toàn bộ của bệnh nhân ung thư trực tràng theo tuổi ............................................................................................... 86 Biểu đồ 3.4. Thời gian sống thêm không bệnh của bệnh nhân ........... 87 ung thư trực tràng theo tuổi ....................................................................... 87 Biểu đồ 3.5. Thời gian sống thêm toàn bộ của bệnh nhân ung thư trực tràng theo giới ............................................................................................... 88 Biểu đồ 3.6. Thời gian sống thêm không bệnh của bệnh nhân ung thư trực tràng theo giới ....................................................................................... 89 Biểu đồ 3.7. Thời gian sống thêm toàn bộ của bệnh nhân theo nồng độ CEA ........................................................................................................... 90 Biểu đồ 3.8. Thời gian sống thêm không bệnh của bệnh nhân ............ 91 theo nồng độ CEA ....................................................................................... 91 Biểu đồ 3.9. Thời gian sống thêm toàn bộ theo mức độ biệt hóa ......... 92 Biểu đồ 3.10. Thời gian sống thêm không bệnh theo mức độ biệt hóa 93 ......................................................................................................................... Biểu đồ 3.11. Thời gian sống thêm toàn bộ theo phương pháp phẫu thuật ............................................................................................................... 94 Biểu đồ 3.12. Thời gian sống thêm không bệnh theo phương pháp phẫu thuật ..................................................................................................... 95
Biểu đồ 3.13. Thời gian sống toàn bộ theo điều trị bổ trợ ................... 96 Biểu đồ 3.14. Thời gian sống không bệnh theo phương pháp điều trị bổ trợ ............................................................................................................. 98 Biểu đồ 3.15. Thời gian sống thêm toàn bộ theo mức độ xâm lấn 99 ....... Biểu đồ 3.16. Thời gian sống thêm không bệnh theo mức độ xâm lấn 100 ....................................................................................................................... Biểu đồ 3.17. Thời gian sống thêm toàn bộ theo mức độ di căn hạch 101 ....................................................................................................................... Biểu đồ 3.18. Thời gian sống thêm không bệnh theo mức độ di căn hạch .............................................................................................................. 102 Biểu đồ 3.19. Thời gian sống thêm toàn bộ theo giai đoạn bệnh 103 ....... Biểu đồ 3.20. Thời gian sống thêm không bệnh theo giai đoạn bệnh 104
DANH MỤC HÌNH Hình Tên hình Trang Hình 1.1. Thiết đồ đứng ngang: trực tràng với các thành phần liên quan ................................................................................................................. 4 Hình 1.2. Động mạch cấp máu cho trực tràng (nhìn từ sau) ................... 5 Hình 1.3. Tĩnh mạch trực tràng ................................................................... 7 Hình 1.4. Hệ thống bạch huyết trực tràng ................................................ 8 Hình 1.5. Minh họa các giai đoạn T của ung thư trực tràng theo ......... 16 hệ thống TMN [46] ....................................................................................... 16 Hình 1.6. Lớp cắt ngang qua ống hậu môn ở nam giới ......................... 26 Hình 1.7. Lớp cắt ngang qua trực tràng đoạn 1/3 dưới ở nam giới 26 ..... Hình 1.8. Lớp cắt ngang qua trực tràng đoạn 1/3 giữa ở nam giới 27 ..... Hình 1.9. Lớp cắt ngang qua trực tràng đoạn 1/3 trên ở nam giới 28 ...... Hình 1.10. Lớp cắt ngang qua ống hậu môn ở nữ giới .......................... 28 Hình 1.11. Lớp cắt ngang qua trực tràng đoạn 1/3 dưới ở nữ giới 29 ..... Hình 1.12. Lớp cắt ngang qua trực tràng đoạn 1/3 giữa ở nữ giới 30 ....... Hình 1.13. Lớp cắt ngang qua trực tràng đoạn 1/3 trên ở nữ giới 30 ....... Hình 2.1. Máy chụp CLVT 64 dãy BV Việt Đức ...................................... 45 b. Chuẩn bị bệnh nhân................................................................. 46 Hình 2.2. Tư thế bệnh nhân và vị trí kíp mổ. ......................................... 57
1 ĐẶT VẤN ĐỀ Ung thư trực tràng là ung thư thường gặp của đường tiêu hóa, là bệnh phổ biến trên thế giới, đặc biệt là các nước phát triển [], [], []. Theo tổ chức y tế thế giới (2003) ước tính mỗi năm trên thế giới có khoảng 572100 người mắc ung thư đại trực tràng (trong đó ung thư trực tràng chiếm nhiều nhất).Ung thư trực tràng đứng hàng thứ 5 ở Việt Nam sau ung thư phế quản, dạ dày, gan, vú nữ. Ghi nhận mỗi năm hội ung thư Hà Nội (2002) gần 15000 ca mắc mới, tỷ lệ 13,1/100000 dân và khoảng 7000 ca tử vong. Trực tràng là đoạn thấp của ống tiêu hóa nằm trong tiểu khung. Khối u trực tràng trong quá trình phát sinh, phát triển có khả năng xâm lấn sang các tạng khác và cấu trúc giải phẫu lân cận (mạch, thần kinh, cơ quan tiết niệu, sinh dục). Để đạt được hiệu quả cao trong điều trị, chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ đã được sử dụng để chẩn đoán bệnh và mức xâm lấn tạng, di căn hạch trong ung thư tr ực tràng. CLVT đa dãy đầu dò ra đời năm 1998, nhất là với CLVT 64 dãy ra đời năm 2005 đã cải thiện chất lượng chẩn đoán nhờ khả năng cắt xoắn ốc, bóng đạt tới 0.35s/vòng quay…có thể đạt tới tạo ảnh với lớp cắt 0.6251mm, t ạo ảnh ở các bình diện, cho phép đánh giá một cách chi tiết hình ảnh khối u qua các giai đoạn với độ nhạy và độ đặc hiệu cao. Đinh Văn Trực (2011) thấy CLVT 64 dãy đánh giá mức xâm lấn tổ chức xung quanh của UTTT với độ nhạy 85,9%, độ đặc hiệu đạt 77,5%. Theo Vũ Văn Tân (2012), chẩn đoán CLVT giai đoạn T1, T2 có độ nhạy 69%, độ đặc hiệu 93,65%; giai đoạn T3 độ nhạy 88,46% độ đặc hiệu 73%; giai đoạn T4 độ nhạy 81,18, độ đặc hiệu 95,5%. Chụp CLVT đa dãy đầu dò vẫn có giá trị trong chẩn đoán ung thư trực tràng, nhất là chẩn đoán di căn xa như phổi,