Luận án Tiến sĩ Y học: Nghiên cứu nồng độ IgA, IgG, IgM huyết tương ở bệnh nhân hội chứng thận hư nguyên phát

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:200

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án Tiến sĩ Y học "Nghiên cứu nồng độ IgA, IgG, IgM huyết tương ở bệnh nhân hội chứng thận hư nguyên phát" trình bày các nội dung chính sau: Khảo sát nồng độ IgA, IgG, IgM huyết tương ở trẻ em và người lớn mắc hội chứng thận hư nguyên phát; Phân tích mối liên quan giữa nồng độ IgA, IgG, IgM huyết tương với một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và giá trị tiên lượng đáp ứng điều trị corticosteroid liều tấn công ở trẻ em, người lớn mắc hội chứng thận hư nguyên phát.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Y học: Nghiên cứu nồng độ IgA, IgG, IgM huyết tương ở bệnh nhân hội chứng thận hư nguyên phát

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN QUÂN Y NGUYỄN THI THU HIÊN ̣ ̀ NGHIÊN CỨU NÔNG ĐÔ IgA, IgG, IgM HUYÊT T ̀ ̣ ́ ƯƠNG Ở BÊNH NHÂN HÔI CH ̣ ̣ ƯNG THÂN H ́ ̣ Ư NGUYÊN PHAT ́ LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
̀ ̣ HA NÔI – 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN QUÂN Y NGUYỄN THI THU HIÊN ̣ ̀ NGHIÊN CỨU NÔNG ĐÔ IgA, IgG, IgM HUYÊT T ̀ ̣ ́ ƯƠNG Ở BÊNH NHÂN HÔI CH ̣ ̣ ƯNG THÂN H ́ ̣ Ư NGUYÊN PHAT ́ Chuyên ngành : Nội khoa Mã số : 9720107 LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC Hướng dẫn khoa học: ̣ 1. PGS.TS. Lê Viêt Thăng ́ ̣ 2. PGS.TS. Pham Văn Trân
̀ ̣ HA NÔI – 2021
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận án là trung thực, khách quan và chưa từng được bảo vệ ở bất kỳ học vị nào. Tác giả luận án Nguyễn Thi Thu Hiên ̣ ̀
ii LỜI CAM ̉ ƠN ̣ ̣ ̀ ực hiện luân an tôi đã nh Trong quá trình hoc tâp va th ̣ ́ ận được rất nhiều sự giúp đỡ, tạo điều kiện của cac t ́ ập thể lãnh đạo, các nhà khoa học, cac bac si, điêu d ́ ́ ̃ ̀ ưỡng, ki thuât viên, chuyên viên: ̃ ̣ ̣ ̉ ơn Ban Giám đôc, Phong sau Đ Tôi xin trân trong cam ́ ̀ ại học, Bô môn ̣ ̣ ̣ ThânLoc mau, cac Phong, Ban ch ́ ́ ̀ ưc năng cua Hoc viên Quân Y, n ́ ̉ ̣ ̣ ơi đa đao ̃ ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ tao, tao moi điêu kiên thuân l ̀ ̣ ợi giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập. Trân trọng cảm ơn Ban Giam đôc Bênh viên Quân Y 103, cac Phong, ́ ́ ̣ ̣ ́ ̀ Ban chưc năng cua Bênh viên. Khoa ThânLoc mau đa h ́ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ̃ ương dân giup đ ́ ̃ ́ ỡ ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ợi cho tôi trong qua trinh hoc tâp va thu thâp sô va tao moi điêu kiên thuân l ̀ ́ ̀ ̣ ̣ ̀ ̣ ́ ̣ ̣ liêu tai Khoa. ̣ ̉ ơn Ban Giám đôc, Viên Nghiên c Xin trân trong cam ́ ̣ ưu s ́ ưc khoe tre ́ ̉ ̉ em, cac Phong, Ban ch ́ ̀ ưc năng cua Bênh viên, khoa Thân loc mau, Khoa ́ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ̣ kham bênh Bênh viên Nhi Trung ́ ương tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện thu thâp sô liêu. ̣ ́ ̣ ̣ ̉ ơn Sở Y tê Phu Tho, Ban Giam hiêu tr Tôi xin trân trong cam ́ ́ ̣ ́ ̣ ương ̀ ̉ ́ ̣ ̣ ̃ ̣ ̣ ̣ ̉ Cao đăng Y tê Phu Tho, Khoa bô môn đa tao moi điêu kiên đê tôi đ ́ ̀ ược tham gia chương trinh hoc tâp va nghiên c ̀ ̣ ̣ ̀ ứu. Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Lê Viêt Thăng, ̣ ́ ̣ ̣ ̣ PGS. TS Pham Văn Trân – Hoc viên Quân Y nh ững người Thầy tâm huyết đã tận tình hướng dẫn, động viên, dành nhiều thời gian trao đổi và định hướng cho tôi trong quá trình thực hiện luận án. ̣ Tôi xin trân trong c ảm ơn bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã động viên, khích lệ, tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận án này. Đặc biệt, xin trân trong cam ̣ ̉ ơn tât ca bênh nhân va ng ́ ̉ ̣ ̀ ươi nha đa ̀ ̀ ̃ ̣ ̀ ̣ châp thuân tinh nguyên tham gia vào nghiên c ́ ứu này. Tac gia luân an ́ ̉ ̣ ́ NCS. Nguyên Thi Thu Hiên ̃ ̣ ̀
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LƠI CAM ̀ ̉ ƠN ................................................................................................. ii MỤC LỤC ...................................................................................................... iii DANH MUC CH ̣ Ư VIÊT TĂT ̃ ́ ́ ..................................................................... xi DANH MỤC BẢNG .................................................................................... xiii Bảng .............................................................................................................. xiii Tên bảng ....................................................................................................... xiii Trang ............................................................................................................. xiii DANH MỤC BIỂU ĐỒ ............................................................................. xxiv Biểu đồ ....................................................................................................... xxiv Tên biểu đồ ................................................................................................ xxiv Trang ........................................................................................................... xxiv DANH MỤC HÌNH .................................................................................... xxvi Hình ............................................................................................................. xxvi Tên hình ...................................................................................................... xxvi Trang ........................................................................................................... xxvi ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1 Chương 1 ......................................................................................................... 3 TỔNG QUAN .................................................................................................. 3 1.1. Chẩn đoán và điều trị bệnh nhân hội chứng thận hư .................... 3 1.1.1. Khái niệm, phân loại và nguyên nhân hội chứng thận hư 3 ....... 1.1.2. Cơ chế bệnh sinh một số triệu chứng ...................................... 7 1.1.3. Triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng ...................................... 10
iv 1.1.4. Biến chứng của hội chứng thận hư ........................................ 13 1.1.5. Tiến triển và tiên lượng .......................................................... 16 1.1.6. Chẩn đoán hội chứng thận hư ................................................ 18 1.1.7. Điều trị hội chứng thận hư ..................................................... 19 1.2. Thay đổi nồng độ IgA, IgG và IgM ở bệnh nhân hội chứng thận hư nguyên phát ................................................................................. 23 1.2.1. Đặc điểm IgA, IgG, IgM ......................................................... 23 1.2.2. Vai trò của IgA, IgG và IgM trong tổn thương cầu thận ở bệnh nhân hội chứng thận hư ................................................. 29 1.2.3. Các phương pháp định lượng IgA, IgG và IgM trong máu và dịch tiết ................................................................................... 32 1.2.4. Phương pháp xác định IgA, IgG và IgM tại mô ...................... 35 1.3. Những nghiên cứu trong và ngoài nước liên quan đến đề tài luận án ...................................................................................................... 37 1.3.1. Nghiên cứu nước ngoài ........................................................... 37 1.3.2. Nghiên cứu trong nước ............................................................ 42 Chương 2 ....................................................................................................... 44 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................... 44 2.1. Đối tượng, thời gian và địa điểm nghiên cứu ................................ 44 2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn đối tượng nghiên cứu ........................... 44 2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ nhóm bệnh ............................................. 45 2.2. Nội dung và phương pháp nghiên cứu ........................................... 46 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu ................................................................ 46 2.2.2. Nội dung nghiên cứu ................................................................ 46 a) Cho đặc điểm chung, đặc điểm nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương của các đối tượng nghiên cứu. ..................................... 46
v 2.2.3. Các tiêu chuẩn chẩn đoán, phân loại sử dụng trong nghiên cứu ............................................................................................ 56 2.3. Các loại sai số và cách khắc phục ................................................. 59 2.3.1. Một số sai số mắc phải .......................................................... 59 Sai số trong quá trình lựa chọn bệnh nhân ......................................... 60 Sai số trong quá trình tiến hành xét nghiệm: Sai số liên quan đến máy móc nơi xét nghiệm, kít xét nghiệm, hoặc do ảnh hưởng của môi trường tác động lên xét nghiệm. ..................................................... 60 Sai số trong quá trình thu thập số liệu: có thể gặp khi thăm khám, khai thác bệnh sử của bệnh nhân, sai số trong nhập liệu và phân tích số liệu. ..................................................................................... 60 2.3.2. Cách khắc phục ....................................................................... 60 Sai số do lựa chọn bệnh nhân: Để khắc phục sai số này, bệnh nhân và nhóm chứng được lấy ngẫu nhiên, theo thứ tự thời gian (trong 3 năm nghiên cứu). Nhóm bệnh và chứng tương đồng về tuổi và giới. Loại những bệnh nhi mắc HCTH
vi các kết quả nghiên cứu theo chỉ tiêu nghiên cứu đã đề ra trước đó. 60 .......................................................................................................... 2.4. Phương pháp xử lý số liệu ............................................................. 60 2.5. Đạo đức trong nghiên cứu .............................................................. 61 Chương 3 ....................................................................................................... 64 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................................... 64 3.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu ............................................ 64 3.1.1. Đặc điểm chung ....................................................................... 64 3.1.2. Một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng .......................... 67 3.2. Đặc điểm nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương ở trẻ em và người lớn mắc hội chứng thận hư ................................................. 70 3.2.1. Đặc điểm nồng độ IgA, IgG và IgM ở bệnh nhi hội chứng thận hư ..................................................................................... 70 3.2.2. Đặc điểm nồng độ IgA, IgG và IgM ở người lớn mắc hội chứng thận hư .......................................................................... 73 3.3. Mối liên quan giữa nồng độ IgA, IgG, IgM với các đặc điểm trẻ em, người lớn mắc hội chứng thận hư và vai trò của chúng trong tiên lượng đáp ứng corticosteroid liều điều trị tấn công. ............. 78 3.3.1. Mối liên quan giữa nồng độ IgA, IgG và IgM với các đặc điểm bệnh nhi hội chứng thận hư (n=61) .............................. 78 85 Protein, Albumin máu và Protein niệu 24 giờ đều có giá trị dự báo giảm IgG huyết tương ở trẻ em mắc HCTH nguyên phát, p
vii 3.3.2. Liên quan giữa nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương với các đặc điểm bệnh nhân người lớn mắc hội chứng thận hư (n=87) ....................................................................................... 86 3.3.3. Vai trò của IgA, IgG và IgM huyết tương trong đánh giá đáp ứng với corticosteroid liều điều trị tấn công ở trẻ em và người lớn mắc hội chứng thận hư nguyên phát .................... 96 Đặc điểm Protein niệu 24 giờ (n,%) .......................................................... 97 Trước điều trị (n=33) .................................................................................. 97 Sau điều trị (n=33) ........................................................................................ 97 p ....................................................................................................................... 97 Trung vị (Tứ phân vị) ................................................................................... 97 6,89 (5,26 – 12,51) .......................................................................................... 97 0,77 (0,00 – 5,81) ............................................................................................ 97
viii 7 (21,20) .......................................................................................................... 97 0 (0) ................................................................................................................. 97 5 ≤ 10 g ......................................................................................................... 97 14 (42,40) ........................................................................................................ 97 4 (12,10) .......................................................................................................... 97 > 10 g .............................................................................................................. 97 12 (36,40) ........................................................................................................ 97 6 (18,20) .......................................................................................................... 97 101 ....................................................................................................................... Nhận xét: Tại điểm cắt nồng độ IgA = 0,97 g/l; IgG = 3,9 g/l; IgM = 1,98 g/l và tỷ lệ IgG/IgM = 1,76, đều có giá trị dự báo bệnh nhi không đáp ứng với điều trị Corticosteroid. ....................................................... 101 Đặc điểm Protein niệu 24 giờ (n, %) ....................................................... 103 Trước điều trị (n=57) ................................................................................ 103 Sau điều trị (n=57) ...................................................................................... 103 p ..................................................................................................................... 103 Trung vị (Tứ phân vị) ................................................................................. 103 5,00 (4,10 – 12,60) ........................................................................................ 103 2,32 (0,73 – 3,41) .......................................................................................... 103 Âm tính ........................................................................................................ 103 0 (0) ............................................................................................................... 103 0 (0) ............................................................................................................... 103 ...................................................................................................................... 103
ix 36 (63,10) ...................................................................................................... 103 3 10 g ............................................................................................................ 103 17 (29,80) ...................................................................................................... 103 1 (1,90) .......................................................................................................... 103 Protein niệu ................................................................................................ 106 Chương 4 ..................................................................................................... 108 BÀN LUẬN .................................................................................................. 108 4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu ................................ 108 4.1.1. Đặc điểm chung ..................................................................... 108 4.1.2. Một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng ........................ 110 4.2. Đặc điểm nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương ở trẻ em và người lớn mắc hội chứng thận hư ............................................... 116 4.2.1. Đặc điểm nồng độ IgA, IgG và IgM ở bệnh nhi hội chứng thận hư ................................................................................... 116 4.2.2. Đặc điểm nồng độ IgA, IgG và IgM ở người lớn mắc hội chứng thận hư ........................................................................ 121
x 4.2.3. Mối liên quan giữa nồng độ IgA, IgG và IgM ở bệnh nhân hội chứng thận hư ....................................................................... 126 4.3. Mối liên quan giữa nồng độ IgA, IgG, IgM với lâm sàng, cận lâm sàng và vai trò trong tiên lượng đáp ứng điều trị cortocosteroid liều tấn công ở trẻ em, người lớn mắc hội chứng thận hư nguyên phát 127 ........................................................................................................ 4.3.1. Mối liên quan giữa nồng độ IgA, IgG và IgM với các đặc điểm bệnh nhi hội chứng thận hư ........................................ 127 4.3.2. Liên quan giữa nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương với các đặc điểm bệnh nhân người lớn mắc hội chứng thận hư 133 ... 4.3.3. Vai trò của IgA, IgG và IgM huyết tương trong đánh giá đáp ứng điều trị cortocosteroid liều tấn công ở trẻ em và người lớn mắc HCTH nguyên phát ................................................. 141 4.4. Hạn chế của đề tài ....................................................................... 144 KẾT LUẬN .................................................................................................. 144 KIẾN NGHỊ ................................................................................................. 147 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ ....................................... 148 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ............................. 148 TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 1 PHỤ LỤC
xi DANH MUC CH ̣ Ư VIÊT TĂT ̃ ́ ́ TT Viết tắt Chữ viết đầy đủ 1. HCTH : Hôi ch ̣ ưng thân h ́ ̣ ư 2. HA : Huyêt ap ́ ́ 3. THA : Tăng huyêt ap ́ ́ 4. PHMD : Phưc h ́ ợp miên dich ̃ ̣ 5. Ig : Immunoglobulin 6. RAA : ReninAngiotensinAldosterol 7. ĐTĐ : Đai thao đ ́ ́ ường 8. LDLc : Low Density lipoprotein cholesterol ̉ ̣ (Lipoprotein cholesterol ty trong thâp) ́ 9. HDLc : High Density lipoprotein cholesterol ̉ ̣ (Lipoprotein cholesterol ty trong cao) 10. TG : Trigycerid 11. UCMD : Ưc chê miên dich ́ ́ ̃ ̣ 12. VCTM : Viêm câu thân man ̀ ̣ ̣ 13. KDOQI : Kidney Disease Outcome Quality Initiative ̣ ̀ ượng gia kêt qua bênh thân My) (Hôi đông l ́ ́ ̉ ̣ ̣ ̃ 14. TLCT : Trong l ̣ ượng cơ thể 15. HC : Hông câu ̀ ̀ 16. Hb : Hemoglobin
xii 17. BC : Bach câu ̣ ̀ 18. TC : Tiêu câu ̉ ̀ TT Viết tắt Chữ viết đầy đủ 19. HCT : Hematocrit 20. TB : Trung binh ̀ 21. hsCRP : High sensitivitiy CReactive Protein ̉ ưng C đô nhay cao) (Protein phan ́ ̣ ̣ 22. CRP : CReactive Protein (Protein phan ̉ ưng C) ́ 23. BN : Bênh nhân ̣ 24. TB : Trung binh ̀
xiii DANH MỤC BẢNG Bảng Tên bảng Trang Bảng 3.1. So sánh tuổi và giới nhóm bệnh và chứng ở trẻ em .............. 64 Bảng 3.2. So sánh tuổi và giới nhóm bệnh và chứng ở người lớn ........ 65 Bảng 3.3. Phân bố nhóm bệnh theo tình trạng chẩn đoán lần đầu hay tái phát ............................................................................................................ 67 Bảng 3.4. Đặc điểm huyết áp ở nhóm bệnh ........................................... 67 Bảng 3.5. Đặc điểm công thức máu ngoại vi ở nhóm bệnh ................... 68 Bảng 3.6. Đặc điểm nồng độ một số chỉ số sinh hoá máu và mức lọc cầu thận ở nhóm bệnh ................................................................................ 69 Bảng 3.7. Đặc điểm Protein niệu 24 giờ ở nhóm bệnh .......................... 70 Bảng 3.8. So sánh nồng độ IgA, IgG và IgM nhóm bệnh và chứng trẻ em .................................................................................................................... 70 Bảng 3.9. Tỷ lệ bệnh nhi tăng/giảm nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương so nhóm chứng .................................................................................. 71 Bảng 3.10. Tương quan giữa nồng độ các Ig ở nhóm bệnh nhi (n=61) 71 ......................................................................................................................... Bảng 3.11. So sánh nồng độ IgA, IgG và IgM nhóm bệnh và chứng người lớn ....................................................................................................... 73 Bảng 3.12. Tỷ lệ bệnh nhân tăng/giảm nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương so nhóm chứng ....................................................................... 73 Bảng 3.13. Tương quan giữa nồng độ các Ig ở bệnh nhân người lớn (n=87) .............................................................................................................. 74
xiv Bảng 3.14. So sánh tỷ lệ bệnh nhân tăng/giảm nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương người lớn và trẻ em mắc HCTH ................................ 76 Bảng 3.15. Liên quan nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương với giới 78 Bảng 3.16. Liên quan nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương với tuổi 79 ......................................................................................................................... Bảng 3.17. Liên quan nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương với nồng độ CRP .......................................................................................................... 81 Bảng 3.18. Tương quan nồng độ IgA, IgG, IgM với một số chỉ số sinh hoá máu và mức lọc cầu thận (n=61) ........................................................ 82 Bảng 3.19. Phân tích hồi quy tuyến tính đa biến các yếu tố liên quan đến IgG và IgM ............................................................................................ 83 a Stepwise selection ....................................................................................... 83 Chỉ có nồng độ Protein máu và MLCT có ảnh hưởng đến nồng độ IgG huyết tương, p
xv Bảng 3.25. Tương quan giữa nồng độ IgA, IgG, IgM với một số chỉ số sinh hoá máu và MLCT (n=87) .................................................................... 89 Bảng 3.26. Phân tích hồi quy tuyến tính đa biến các yếu tố liên quan đến IgA, IgG và IgM huyết tương ............................................................ 91 a Stepwise selection ....................................................................................... 92 Chỉ có nồng độ Albumin máu và Protein niệu 24 giờ có ảnh hưởng đến nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương, p
xvi Không đáp ứng (n=10) ................................................................................ 100 p ..................................................................................................................... 100 Tuổi (Năm) .................................................................................................. 100 6,84 ± 3,38 ..................................................................................................... 100 6,77 ± 4,47 ..................................................................................................... 100 6,10 ± 4,12 ..................................................................................................... 100 > 0,05 c .......................................................................................................... 100 Giới nam (n,%) ............................................................................................ 100 9 (69,2) .......................................................................................................... 100 8 (80) ............................................................................................................. 100 6 (60) ............................................................................................................. 100 > 0,05 a .......................................................................................................... 100 Tăng HA (n,%) ............................................................................................ 100 2 (15,4) .......................................................................................................... 100 1 (10) ............................................................................................................. 100 2 (20) ............................................................................................................. 100 > 0,05 a .......................................................................................................... 100 Hemoglobin (g/L) ......................................................................................... 100 139,15 ± 17,68 ............................................................................................... 100 129,20 ± 26,44 ............................................................................................... 100 119,10 ± 19,64 ............................................................................................... 100 > 0,05 c .......................................................................................................... 100 Ure (mmol/L) ............................................................................................... 100 4,80 (3,99 – 5,43) .......................................................................................... 100 4,10 (3,10 – 7,58) .......................................................................................... 100