Luận án Tiến sĩ Y học: Nghiên cứu sự biểu hiện mRNA của gen CIZ1b, VEGF và đột biến EGFR với nhiễm virus Merkel Cell ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:179

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung của luận trình bày kết quả đánh giá mức độ biểu hiện mRNA của gen CIZ1b, VEGF, đột biến EGFR và tỷ lệ nhiễm virus Merkel cell. Phân tích mối liên quan giữa mức độ biểu hiện mRNA của gen CIZ1b, VEGF, đột biến EGFR với nhiễm virus Merkel cell và một số triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Y học: Nghiên cứu sự biểu hiện mRNA của gen CIZ1b, VEGF và đột biến EGFR với nhiễm virus Merkel Cell ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN QUÂN Y N VĂN HOÀN HỒ VĂN SƠN NGHIÊN CỨU SỰ BIỂU HIỆN mRNA CỦA GEN CIZ1b, VEGF VÀ ĐỘT BIẾN EGFR VỚI NHIỄM VIRUS MERKEL CELL Ở BỆNH NHÂN UNG THƯ PHỔI KHÔNG TẾ BÀO NHỎ LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
HÀ NỘI – 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN QUÂN Y NGUYỄN VĂN HOÀN HỒ VĂN SƠN N VĂN HOÀN NGHIÊN CỨU SỰ BIỂU HIỆN mRNA CỦA GEN CIZ1b, VEGF VÀ ĐỘT BIẾN EGFR VỚI NHIỄM VIRUS MERKEL CELL Ở BỆNH NHÂN UNG THƯ PHỔI KHÔNG TẾ BÀO NHỎ Chuyên ngành: Khoa học y sinh Mã số: 9 72 01 01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. GS.TS. Nguyễn Lĩnh Toàn
2. TS. Ngô Tất Trung HÀ NỘI – 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận án này là công trình nghiên cứu của riêng bản thân tôi, tất cả các số liệu trong luận án hoàn toàn trung thực và chưa công bố trong bất kỳ công trình nào. TÁC GIẢ Hồ Văn Sơn
LỜI CẢM ƠN Đầu tiên tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện Quân y, Bộ môn Sinh lý Bệnh, Phòng Sau Đại học, Học viện Quân y đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin trân trọng cảm ơn Đảng ủy, Ban giám đốc Bệnh viện Quân y 175, Trung tâm tư vấn di truyền và sàng lọc ung thư (CGC), Trung tâm nghiên cứu y học Việt Đức (VGCARE), Khoa Sinh học phân tử (C17) bệnh viện Trung ương Quân đội 108 và các cơ quan chức năng đã tạo mọi điều kiện cho tôi học tập và thực hiện luận án. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc với GS.TS. Nguyễn Lĩnh Toàn và TS. Ngô Tất Trung, hai thầy hướng dẫn khoa học, đã tận tụy dành thời gian, trí tuệ, công sức giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện và hoàn chỉnh luận án. Tôi chân thành cảm ơn Trung tâm chẩn đoán và điều trị ung bướu, Khoa Sinh hoá Bệnh viện Quân y 175 đã giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài. Nhân dịp này chúng tôi chân thành cảm ơn các bạn bè, đồng nghiệp đã ủng hộ, động viên tôi trong quá trình thực hiện đề tài. Tôi dành tình cảm biết ơn sâu sắc tới gia đình, bố mẹ và vợ con đã luôn động viên, giúp đỡ trong quá trình học tập, nghiên cứu để hoàn thành luận án.
TP Hồ Chí Minh 03/2020 Hồ Văn Sơn MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................... i MỤC LỤC ............................................................................................ iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................... ix DANH MỤC BẢNG ..................................................................... xi DANH MỤC HÌNH ........................................ xii ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................................ 1 CHƯƠNG 1 ........................................................................................... 3 TỔNG QUAN TÀI LIỆU ..................................................................... 3 1.1.1. Tình hình ung thư phổi trên thế giới ........................................... 3 1.1.2. Tuổi và giới .................................................................................. 4 1.1.3. Tỷ lệ tử vong ................................................................................ 5 1.1.4. Tình hình ung thư phổi ở Việt Nam ............................................. 6 1.1.5. Nguyên nhân gây ung thư phổi .................................................... 6 1.2.1. Gen gây ung thư (oncogene) trong ung thư phổi ....................... 10 1.2.2. Gen ức chế khối u ...................................................................... 11 1.3. Các dấu ấn phân tử trong chẩn đoán, tiên lượng ung thư phổi không tế bào nhỏ .............................................................. 13 1.3.1. Các dấu ấn protein .................................................................... 14 1.3.2. Tự kháng thể (Autoantibody) .................................................... 15 1.3.3. Methyl hóa DNA ........................................................................ 16
1.3.4. DNA khối ung thư trong máu (ctDNA) ...................................... 16 1.3.5. RNA lưu hành trong máu ngoại vi ............................................ 17 1.4. Yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu (Vascular Endothelial Growth Factor VEGF) ............................................................ 19 1.4.1. Đặc điểm cấu trúc và hoạt động chức năng của VEGF .......... 19 1.4.2. Hoạt động của gen mã hóa cho VEGF ...................................... 21 1.4.3. Mối liên quan giữa VEGF và ung thư ....................................... 22 1.5. CIZ1 và biến thể CIZ1b trong ung thư phổi .......................... 24 1.5.1. Đặc điểm cấu trúc và hoạt động chức năng của CIZ1 ............ 24 1.5.2. Hoạt động của gen CIZ1 ........................................................... 26 1.5.3. CIZ1b và mối liên quan với ung thư phổi .................................. 27 1.6. Yếu tố tăng trưởng biểu bì (Epidermal growth factor receptor EGFR) trong ung thư phổi không tế bào nhỏ 29 ...... 1.6.1. Chức năng của EGFR ................................................................ 29 1.6.2. Mối liên quan giữa EGFR và ung thư phổi không tế bào nhỏ . 30 1.7. Virus Merkel cell và ung thư phổi ............................................. 31 1.7.1. Đặc điểm chung của Virus Merkel Cell .................................... 31 1.7.2. Cơ chế gây ung thư của virus Merkel cell ................................ 33 1.7.3. Mối liên quan giữa virus Merkel cell và ung thư phổi .............. 34 1.8. Mối liên quan giữa VEGF, CIZ1b, đột biến EGFR với nhiễm virus Merkel cell. ......................................................................... 35 CHƯƠNG 2 .................................................................................... 37 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................... 37 2.1.1. Tiêu chuẩn chọn mẫu nghiên cứu ............................................. 37 2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ .................................................................... 37 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu ................................................................... 38 2.2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ............................................. 38 2.2.3. Phương pháp chọn mẫu ............................................................ 38 2.2.4. Phương pháp thu thập số liệu ................................................... 38
2.3. Định lượng mRNA bằng kỹ thuật realtime PCR .................. 40 2.4.1. Lấy mẫu xét nghiệm ................................................................... 42 2.4.2. Vật liệu, hóa chất ....................................................................... 43 2.4.3. Thiết bị, máy móc ....................................................................... 44 2.4.4. Phương pháp tách chiết, tinh sạch RNA ................................... 45 2.4.5. Phương pháp tổng hợp cDNA ................................................... 46 2.4.6. Phương pháp đo quang phổ kế xác định nồng độ, độ tinh sạch cDNA ......................................................................................... 47 2.4.7. Phương pháp xác định mức độ biểu hiện mRNA của gen CIZ1b và VEGF huyết tương ............................................................. 47 2.5.1. Tách DNA từ mẫu sinh thiết đúc paraffin (FFPE) bằng bộ sinh phẩm Gene JET FFPE DNA Purification Kit .......................... 49 2.5.2. Thực hiện phản ứng realtime PCR bằng bộ sinh phẩm EGFR Mutation Detection Kit ............................................................. 50 2.5.3. Phân tích kết quả ....................................................................... 51 2.6. Phương pháp phát hiện MCV .................................................. 52 2.6.1. Phát hiện MCV huyết tương và trong mô bằng phương pháp realtime PCR ........................................................................... 52 2.7.1. Chẩn đoán ung thư phổi không tế bào nhỏ .............................. 56 2.7.2. Đánh giá mức độ biểu hiện của mRNA VEGF, mRNA CIZ1b, đột biến EGFR với tình trạng nhiễm virus Merkel ở nhóm bệnh ung thư phổi không tế bào nhỏ ...................................... 65 2.9. Đạo đức trong nghiên cứu .......................................................... 66 2.10. Sơ đồ nghiên cứu ....................................................................... 67 CHƯƠNG 3 ......................................................................................... 68 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................................ 68 3.1.1. Tuổi và giới của nhóm bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ và nhóm chứng .................................................................. 68 3.1.2. Triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân khi nhập viện ............... 69 3.1.3. Tiền sử cá nhân của các bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ ............................................................................................ 70
3.1.4. Một số đặc điểm cận lâm sàng nhóm bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ ...................................................................... 71 3.1.5. Một số đặc điểm cận lâm sàng nhóm người bình thường 77 ....... 3.4.1. Kết quả Ct của phản ứng realtime PCR cho gen CIZ1b ......... 81 3.4.2. Kết quả Ct của phản ứng realtime PCR cho gen VEGF ......... 81 3.4.3. Kết quả Ct của phản ứng realtime PCR cho gen ABL ............ 82 3.5.1. Biểu hiện của mRNA của CIZ1b huyết tương ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ và người bình thường ................ 82 3.5.2. Biểu hiện của mRNA của VEGF huyết tương ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ và người bình thường ................. 83 3.6. Đột biến gen EGFR ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ ................................................................................................ 84 3.7. Kết quả xác định MCV ở người khỏe mạnh và bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ bằng kỹ thuật realtime PCR. ............................................................................................. 86 3.7.1. Kết quả xác định MCV huyết tương nhóm người khỏe mạnh bằng kỹ thuật realtime PCR ................................................... 86 3.7.2. Kết quả xác định MCV ở mô ung thư và huyết tương bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ bằng phản ứng realtime PCR .......................................................................................... 86 3.7.3. Kết quả xác định dương tính với MCV bằng phản ứng PCR. . 87 3.7.4. Kết quả giải trình tự và so sánh đoạn giải trình tự với trình tự MCV trên dữ liệu NCBI. ......................................................... 88 3.7.5. Tỷ lệ nhiễm MCV ở nhóm bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ và nhóm chứng người bình thường ........................... 88 3.8.1. Mối liên quan giữa biểu hiện mRNA của CIZ1b và VEGF với các rối loạn tế bào máu ngoại vi ............................................ 89 3.8.2. Mối liên quan giữa biểu hiện mRNA của CIZ1b và VEGF với rối loạn hoạt độ men gan ........................................................ 90 3.8.3. Mối liên quan giữa biểu hiện mRNA của CIZ1b và VEGF với rối loạn nồng độ Glucose máu ............................................... 90 3.8.4. Mối liên quan giữa biểu hiện mRNA của CIZ1b và VEGF với mô bệnh học của khối u .......................................................... 91
3.8.5. Mối liên quan giữa biểu hiện mRNA của CIZ1b và VEGF với độ biệt hóa của khối u ............................................................. 92 3.8.6. Mối liên quan giữa biểu hiện mRNA của CIZ1b và VEGF với giai đoạn của bệnh .................................................................. 93 3.8.7. Mối liên quan giữa biểu hiện mRNA của CIZ1b và VEGF với đột biến gen EGFR .................................................................. 94 3.8.8. Mối tương quan giữa biểu hiện mRNA của CIZ1b và VEGF với các chỉ số cận lâm sàng ..................................................... 94 3.9.1. Mối liên quan giữa nhiễm MCV với giai đoạn bệnh và độ biệt hoá tế bào khối u trong ung thư phổi không tế bào nhỏ ........ 98 Bảng 3.38. Mối liên quan giữa giai đoạn bệnh và nhiễm MCV . 99 . Bảng 3.39. Mối liên quan giữa độ biệt hoá tế bào khối u và nhiễm MCV ................................................................................. 99 3.9.2. Mối liên quan giữa nhiễm MCV với các đặc điểm cận lâm sàng 99 .................................................................................................. 3.9.3. Mối liên quan giữa nhiễm MCV với marker ung thư ............. 101 Bảng 3.41. Mối liên quan giữa nhiễm MCV với marker ung thư 101 ..................................................................................................... 3.9.4. Mối liên quan giữa nhiễm MCV với đột biến EGFR ............ 101 Bảng 3.42. Mối liên quan giữa nhiễm MCV với đột biến EGFR 101 ..................................................................................................... 3.9.5. Mối liên quan giữa nhiễm MCV với mức độ biểu hiện gene VEGF và CIZ1b ..................................................................... 102 Bảng 3.43. Mối liên quan giữa nhiễm MCV với mức độ biểu hiện gen VEGF và CIZ1b ........................................................ 102 3.10.1. Giá trị chẩn đoán ung thư phổi không tế bào nhỏ của biểu hiện mRNA của CIZ1b .......................................................... 103 3.10.2. Giá trị chẩn đoán ung thư phổi không tế bào nhỏ của biểu hiện mRNA của VEGF .......................................................... 103 CHƯƠNG 4 ....................................................................................... 105 BÀN LUẬN ........................................................................................ 105 4.1. Một số đặc điểm chung của nhóm bệnh nhân ung thư phổi
không tế bào nhỏ ...................................................................... 106 4.1.1. Tuổi mắc bệnh ......................................................................... 106 4.1.2. Giới ........................................................................................... 107 4.1.3. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ .................................................................... 107 4.2. Mức độ biểu hiện mRNA của gen CIZ1b, VEGF, đột biến EGFR và tỷ lệ nhiễm Virus Merkel Cell ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ ..................................................... 110 4.2.1. Mức độ biểu hiện mRNA của gen CIZ1b ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ ........................................................... 110 4.2.2. Mức độ biểu hiện mRNA của gen VEGF ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ ........................................................... 114 4.2.3. Đột biến EGFR ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ trong nghiên cứu ..................................................................... 118 4.2.4. Tỷ lệ nhiễm MCV ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ trong nghiên cứu ..................................................................... 120 4.3. Mối liên quan giữa mức độ biểu hiện mRNA của gen CIZ1b, VEGF, đột biến EGFR với nhiễm virus Markel cell và một số triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ ............................................................ 121 4.3.1. Mối liên quan giữa biểu hiện gen CIZ1b với lâm sàng và cận lâm sàng ở ung thư phổi không tế bào nhỏ .......................... 121 4.3.2. Hiệu quả chẩn đoán của CIZ1b trong ung thư phổi .............. 122 4.3.3. Mối liên quan giữa biểu hiện gen VEGF với lâm sàng và cận lâm sàng của ung thư phổi .................................................... 123 4.3.4. Kiểu gen VEGF và tiên lượng điều trị ung thư phổi .............. 124 4.4. Mối liên quan giữa tình trạng nhiễm MCV và ung thư phổi 127 ..................................................................................................... KẾT LUẬN ............................................................................... 130 KIẾN NGHỊ .............................................................................. 133 DANH MUC ̣ BÀI BÁO ĐÃ CÔNG BỐ KÊT ́ QUẢ NGHIÊN CƯU CUA ĐÊ TÀI LU ́ ̉ ̀ ẠN ÁN ̂ ................................................ 134
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 1 PHỤ LỤC ............................................................................................ 19 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Phần viết Phần viết đầy đủ tắt ALK Anaplastic lymphoma kinase ALT Alanin transaminase (enzyme chuyển amin của Alanin) AFP Alphafetoprotein ATP Adenosine triphosphate AST Aspartate transaminase (Enzym chuyển amin của Aspartate) AUC Area under the curve (diện tích dưới đường cong) BN Bệnh nhân CIZ1 Protein Cip1interacting zinc finger CIZ1b Biến thể b của Protein Cip1interacting zinc finger COPD Chronic obstructive pulmonary disease (Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính) CT Computed Tomography (chụp cắt lớp vi tính) CEA Carcinoma Embryonic Antigen DNA Deoxyribonucleic Acid EGFR epidermal growth factor receptor (gen mã hóa thụ thể yếu
tố tăng trưởng biểu bì EGFR) ELISA Enzyme linked immuno sorbent assay (Xét nghiệm miễn dịch gắn enzyme) FDA Food and Drug Administration (Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Thuốc Hoa Kỳ) IARC International Agency for Research on Cancer (Cơ quan nghiên cứu ung thư thế giới) IL Interleukin mRNA Messenger RNA (RNA thông tin) MCC Merkel cell carcinoma MCV/ Merkel Cell Polyomavirus MCPyV NCBI National Center for Biotechnology Information (Trung tâm quốc gia về thông tin công nghệ sinh học) PCR Polymerase chaine reaction (Phản ứng chuỗi polymerase) PET Positron Emission Tomography (Chụp cắt lớp bằng phóng xạ) PSA Prostatespecific antigen (Kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt) ROC Receiver Operating Characteristic (đường cong đặc trưng hoạt động của bộ thu nhận) cDNA complementary Deoxyribonucleic Acid RNA Ribonucleic acid SNP Single Nucleotide Polymorphism (Đa hình Nucleotide đơn) UTBMT Ung thư biểu mô tuyến UTBMTBG Ung thư biểu mô tế bào gai UTP Ung thư phổi UTPKTBN Ung thư phổi không tế bào nhỏ UTPTBL Ung thư phổi tế bào lớn UTPNP Ung thư phổi nguyên phát
VEGF Vascular Endothelial Growth Factor (Yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu) VEGFR Vascular Endothelial Growth Factor Receptor (thụ thể của yếu tố tăng trưởng nội mạch VEGFR) WHO World Health Organization (Tổ chức Y tế Thế giới) DANH MỤC BẢNG
DANH MỤC HÌNH Hình Tên hình Trang
1 ĐẶT VẤN ĐỀ Ung thư phổi nguyên phát (UTPNP) là một trong những bệnh lý ác tính thường gặp nhất hiện nay và là nguyên nhân gây tử vong hàn g đầu trong các bệnh lý ung thư. Theo Tổ chức nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC), UTPNP chiếm khoảng 12% ung thư các loại và chiếm 18% tỷ lệ tử vong trong các bệnh ung thư [1]. Trong đó, ung thư phổi không tế bào nhỏ (UTPKTBN) chiếm hơn 80% các trường hợp UTPNP [2], [3]. Tại Việt Nam, ung thư phổi (UTP) có sự gia tăng nhanh chóng, đó là hậu quả của tình trạng hút thuốc lá, ô nhiễm không khí, khói bụi và chất thải công nghiệp… Mặc dù đã có nhiều tiến bộ trong chẩn đoán sớm và điều trị UTP, nhưng khi phát hiện hầu hết các trường hợp thường đã muộn. Tỷ lệ sống thêm 5 năm chỉ khoảng 16% đối với các bệnh nhân được chẩn đoán UTP thời kỳ cuối so với 7090% khi bệnh được chẩn đoán và điều trị ở các giai đoạn sớm hơn [1]. Vì vậy, chẩn đoán và điều trị sớm UTP là một chiến lược nhiều triển vọng để giảm tỷ lệ tử vong và kéo dài thời gian sống cho bệnh nhân. Với sự phát triển nhanh chóng của y sinh học, đặc biệt là sinh học phân tử ngày càng góp phần đáng kể vào công tác chẩn đoán, theo dõi điều trị, cũng như tiên lượng UTPNP. Gần đây, các nghiên cứu về gen Cip1interacting zinc finger (CIZ1), một gen mã hoá cho một protein nội bào tham gia vào sự khởi đầu tái bản Deoxyribonucleic Acid (DNA), trong đó, biến thể b của Cip1interacting zinc finger (CIZ1b), biểu hiện nhiều ở mô ung thư UTPKTBN , là một dấu ấn phân tử có thể phát hiện sớm UTPNP. Biểu hiện của CIZ1b trong huyết tương, có giá trị chẩn đoán 98% các trường hợp UTPNP so với bình thường, hoặc 95% trường
2 hợp so với u phổi lành tính [3]. Bên cạnh đó, yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu Vascular Endothelial Growth Factor (VEGF) có vai trò hết sức quan trọng trong sự phát triển của khối u. VEGF vừa thúc đẩy hình thành mạch máu nuôi vừa thúc đẩy khối ung thư phát triển . Biểu hiện VEGF ở huyết tương có giá trị trong chẩn đoán, tiên lượng và dự đoán kết quả điều trị UTPNP [4],[5]. Đột biến Epidermal growth factor receptor (EGFR) đóng vai trò hết sức quan trọng trong cơ chế bệnh sinh UTP và là đích phân tử có giá trị trong việc điều trị. Mang lại những hiệu quả rõ rệt trong việc kéo dài thời gian sống thêm và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân UTPKTBN. Vai trò của truyền nhiễm trong UTP đã được nghiên cứu và chứng minh, trong đó có vai trò của nhiễm virus như Human papillomavirus (HPV), EpsteinBarr virus (EBV) và gần đây là nhiễm Virus Merkel cell (Merkel cell Carcinoma virus MCV). Các nghiên cứu cho thấy có sự liên quan rõ rệt giữa nhiễm MCV với nguy cơ UTPKTBN và đột biến EGFR. Tuy nhiên, ở nước ta giá trị của biểu hiện gen CIZ1b, VEGF và đột biến EGFR với tình trạng nhiễm MCV trong UTP nói chung và UTPKTBN nói riêng chưa được nghiên cứu. Chính vì vậy, chúng tôi thực hiện đề tài: “Nghiên cứu sự biểu hiện mRNA của gen CIZ1b, VEGF và đột biến EGFR với nhiễm virus Merkel cell ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ” với mục tiêu: 1. Đánh giá mức độ biểu hiện mRNA của gen CIZ1b, VEGF, đột biến EGFR và tỷ lệ nhiễm virus Merkel cell ở bệnh nhân UTPKTBN.
3 2. Phân tích mối liên quan giữa mức độ biểu hiện mRNA của gen CIZ1b, VEGF, đột biến EGFR với nhiễm virus Merkel cell và một số triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng ở bệnh nhân UTPKTBN. CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Đại cương về ung thư phổi 1.1.1. Tình hình ung thư phổi trên thế giới Ung thư phổi hiện nay vẫn là loại phổ biến nhất cả về tần suất mắc bệnh và tử vong, đặc biệt tại Mỹ, Hàn Quốc và hầu hết các nước châu Á Thái bình dương [1]. Trên toàn thế giới có khoảng 2,1 triệu ca UTP mới được phát hiện và dự đoán có đến 1,8 triệu ca tử vong trong năm 2018 chiếm đến hơn 18% tổng số ca tử vong do ung thư. Ở nam giới , UTP là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở hầu hết các nước ở Đông Âu, Tây Á (đáng chú ý là ở Liên Xô cũ), Bắc Phi, Trung Quốc và Đông Nam Á (ví dụ: Myanmar, Philippines và Indonesia). Ở nữ, UTP là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở 28 quốc gia. Tỷ lệ mắc cao nhất được thấy ở Bắc Mỹ, Bắc và Tây Âu (đáng chú ý là ở Đan Mạch và Hà Lan), Úc/New Zealand, đặc biệt Hungary đứng hàng đầu tỷ lệ mắc bệnh lý này [1]. Tại Mỹ, năm 2018, theo Global cancer statistics 2018, dự báo có khoảng 234.030 case mắc mới (nam 121.680 case, nữ 112.350 case) [1]. Ở các nước Châu Âu, tỷ lệ mắc UTP năm 2018 có khác nhau giữa các vùng: cao nhất là ở Đông Âu 49,3 case/100.000 người đối với nam và
4 11,9 case/100.000 đối với nữ, Tây âu và Nam Âu tương tự nhau khoảng 43 case/100.000 đối với nam và hơn 16 case/100.000 đối với nữ. Đông Nam Á gặp 26,3 case/100.000 với nam và 9,6 case/100.000 với nữ. UTP thường gặp ở nam nhiều hơn nữ. Tuy nhiên, tỷ lệ này đang có xu hướng giảm dần, nhất là ở những nước phát triển. Tỷ lệ mắc bệnh giữa nam và nữ thay đổi theo địa lý và thời gian. Tại Mỹ và Bắc Mỹ tỷ lệ nam/nữ hiện nay tương ứng là 1/1, tại Đông Âu 4/1, Tây Âu là 2/1. Đông – Nam Á tỷ lệ nam/ nữ khoảng 3/1 [1]. Hình 1.1. Dịch tễ học ung thư phổi trên thế giới *Nguồn: theo Global cancer statistics (2018) [1] 1.1.2. Tuổi và giới * Tuổi