Luận văn: Biện pháp thúc đẩy kinh doanh xuất khẩu mặt hàng cao su ở Công ty Thực phẩm miền Bắc (fonexim) - Bộ Thương Mại

Chia sẻ: Nguyen Bao Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

140
lượt xem 36
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngày nay, hoạt động xuất khẩu giữ vai trò hết sức quan trọng trong hoạt động thương mại của bất kỳ quốc gia nào trên thế giới.Thông qua hoạt đông xuất khẩu,các quốc gia khai thác được lợi thế của mình trong phân công lao động quốc tế, tạo nguồn thu ngoại tệ quan trọng cho đất nước, chuyển đổi cơ cấu kinh tế và tạo công ăn việc làm cho dân cư.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: Biện pháp thúc đẩy kinh doanh xuất khẩu mặt hàng cao su ở Công ty Thực phẩm miền Bắc (fonexim) - Bộ Thương Mại

Luận văn Biện pháp thúc đẩy kinh doanh xuất khẩu mặt hàng cao su ở Công ty Thực phẩm miền Bắc (fonexim) - Bộ Thương Mại 1
Lời mở đầu Ngày nay, hoạt động xuất khẩu giữ vai trò hết sức quan trọng trong hoạt động thương mại của bất kỳ quốc gia nào trên thế giới.Thông qua hoạt đông xuất khẩu,các quốc gia khai thác được lợi thế của mình trong phân công lao động quốc tế, tạo nguồn thu ngoại tệ quan trọng cho đất nước, chuyển đổi cơ cấu kinh tế và tạo công ăn việc làm cho dân cư. Đối với Việt Nam,hoạt động xuất khẩu thực sự có ý nghĩa chiến lược trong sự nghiệp xây dựng và phát triển kinh tế, tạo tiền đề vững chắc để thực hiện thắng lợi mục tiêu CNH - HĐH đất nước và từng bước hội nhập vào nền kinh tế khu vực và thế giới. Trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2005, Đảng và Nhà nước ta đã nêu rõ : Chúng ta phải tiếp tục xây dựng một nền kinh tế mở cửa theo hường đẩy mạnh xuất khẩu đồng thời thay thế nhập khẩu bằng những mặt hàng trong nước sản xuất có hiệu quả. D ựa trên những điều kiện thuận lợi về đất đai,khí hậu và một nền kinh tế nông nghiệp lâu đời với trên 70% dân số tham gia sản xuất nông nghiệp Việt Nam đã xác đ ịnh cao su là một trong những mặt hàng xuất khẩu quan trọng tạo nguồn thu ban đầu cần thiết cho phát triển kinh tế đất nước.Trên thực tế,hàng cao su Việt nam xuất khẩu không ngừng tăng lên cả về số lượng và chất lượng trong những năm qua.Nguyên nhan là do Đảng và Nhà nước ta đã kịp thời đề ra những biện pháp,chính sách cụ thể nhằm khuyến khích,tạo điều kiện thuận lợi cho các công ty kinh doanh xuất khẩu cao su có thể nâng cao hơn nữa khả năng cạnh tranh của mình cũng như uy tín của Việt Nam trên thị trường cao su thế giới. Công ty Thực phẩm miền Bắc (fonexim) - Bộ Thương Mại là một trong những công ty thực hiện khá tốt hoạt động xuất khẩu cao su.Tuy nhiên bên cạnh những thành tựu đạt được,Công ty vẫn còn không ít khó khăn cần phải khắc phục để đẩy mạnh xuất khẩu mặt hàng này.Xuất phát từ thực tiễn trên tôi 2
quyết định chọn đề tài :"Biện pháp thúc đẩy kinh doanh xuất khẩu mặt hàng cao su ở Công ty Thực phẩm miền Bắc (fonexim) - Bộ Thương Mại " làm đề tài cho chuyên đề tốt nghiệp. Đ ề tài gồm 3 chương lớn với các nội dung sau : Chương I : Những vấn đề cơ bản về kinh doanh xuất khẩu mặt hàng cao su. Chương II :Thực trạng kinh doanh xuất khẩu cao su của Công ty Thực phẩm miền Bắc (fonexim) - Bộ Thương Mại. Chương III : Phương hướng và biện pháp thúc đẩy kinh doanh xuất khẩu cao su ở Công ty Thực phẩm miền Bắc (fonexim) - Bộ Thương Mại. D ựa trên lý luận và phân tích thực tế đ ã đ ược học,tôi đưa ra một số biện pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu nói chung,xuất khẩu cao su nói riêng nhằm mở rộng thị trường của Công ty trên toàn thế giới. Đ ược sự giúp đỡ nhiệt tình của thầy giáo hướng dẫn Nguyễn Quang Huy và tập thể cán bộ của Công ty Thực phẩm miền Bắc - Bộ Thương Mại tôi đã hoàn thành được đề tài này.Do nhận thức còn hạn hẹp cũng như chưa trải qua thực tế nên trong đề tài còn nhiều thiếu sót.Tôi rất mong nhận được sự góp ý của các thầy cô,các cán bộ Công ty để đề tài được ho àn thiên tốt hơn. Q ua đây tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đ ến thầy giáo Nguyễn Quang Huy và tập thể cán bộ Công ty Thực phẩm miền Bắc - Bộ Thương Mại đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành đề tài này. Mục lục Lời mở đầu Chương I : những vấn đề cơ bảnvề kinh doanh xuất khẩu cao su mặt hàng cao su…………………………………6 3
I.Khái quát về kinh doanh xuất khẩu hàng hoá………6 1.Khái niệm về kinh doanh xuất khẩu……………………………..6 2.Vai trò của kinh doanh xuất khẩu hàng hoá…………………….7 3.Nhiệm vụ của xuất khẩu hàng hoá………………………………13 4.Các hình thức xuất khẩu…………………………………………15 II.nội dung kinh doanh xuất khẩu mặt hàng cao su…19 1.Nghiên cứu thị trường xuất khẩu…………………………………19 2.Xây d ựng chiến lược và kế hoạch xuất khẩu……………………..21 3.Tổ chức giao dịch và đàm phán ký kết hợp đồng………………..22 4.Tổ chức thực hiện hợp đồng xuất khẩu…………………………..30 5.Đánh giá hiệu quả xuất khẩu……………………………………..34 III.thị trường cao su thế giới và các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu cao su…………………….37 1.Thị trường xuất khẩu cao su thế giới……………………………..37 2.Các nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động xuất khẩu cao su………...40 chương II :thực trạng kinh doanh xuất khẩu cao su của công ty thực phẩm miền bắc – bộ thương mại……45 I.khái quát chung về công ty thực phẩm miền bắc……………………………………………………………………….45 1.Quá trình hình thành và phát triển của công ty………………45 2.Bộ máy tổ chức,chức năng nhiệm vụ của công ty………………47 3.Đặc điểm vốn kinh doanh của công ty…………………………..51 4.K ết quả hoạt động kinh doanh của công ty……………………..56 4
II.thực hàng cao trạng kinh doanh xuất khẩu mặt su……………………………………………………………………………62 1.thực trạng xuất khẩu của công ty nói chung…………………….62 2.Kim ngạch xuất khẩu cao su……………………………………..63 3.Cơ cấu mặt hàng xuất khẩu……………………………………….65 4.Thị trường và bạn hàng xuất khẩu……………………………….66 5.Phương thức xuất khẩu……………………………………………69 6.Tổ chức nghiệp vụ kinh doanh xuất khẩu cao su………………..70 7.Các biện pháp công ty đã sử dụng………………………………..71 8.Hiệu quả kinh doanh xuất khẩu cao su…………………………..72 III.k ết luận rút ra qua phân tích thực trạng kinh doanh xuất khẩu cao su của công ty thực phẩm miền bắc thời gian qua……………………………………………………..74 1.Những thuận lợi……………………………………………………74 2.Khó khăn và hạn chế………………………………………………77 3.Nguyên nhân làm hạn chế công tác thúc dẩy hoạt động xuất khẩu cao su của công ty…………………………………………………………..79 chương III : phương hướng và biện pháp thúc đẩy kinh doanh xuất khẩu cao suở công ty thực phẩm miền bắc………………………………………………………………….83 I.dự báo thị trường cao su thế giới………………………..83 II.phương hướng xuất khẩu cao su…………………………85 1.Đ ịnh hướng xuất khẩu cao su của Việt nam……………………..85 2.Đ ịnh hướng xuất khẩu cao su của công ty……………………….86 III.giải pháp thúc đẩy xuất khẩu cao su ở công ty thực phẩm miền bắc………………………………………………….87 5
1.Tăng cường công tác nghiên cứu thị trường……………………...87 2.Hoàn thiện công tác tạo nguồn hàng xuất khẩu…………………91 3.Nâng cao nghiệp vụ kinh doanh…………………………………..93 4.Hoàn thiện phương thức kinh doanh……………………………..94 5.Biện pháp hỗ trợ từ phía nhà nước……………………………….95 kết luận Tài liệu tham khảo 6
Chương I Những vấn đề cơ bản về kinh doanh xuất khẩu mặt hàng cao su I. Khái quát về kinh doanh xuất khẩu hàng hoá 1. Khái niệm về kinh doanh xuất khẩu. Xuất khẩu là hoạt động kinh doanh buôn bán trên phạm vi Quốc tế. Nó không phải là hành vi mua bán riêng lẻ mà là cả một hệ thống các quan hệ mua bán phức tạp có tổ chức cả b ên trong và bên ngoài nhằm mục tiêu lợi nhuận, thúc đẩy sản xuất hàng hoá phát triển, chuyển đổi cơ cấu kinh tế,ổn định và từng bước nâng cao mức sống nhân dân. Xuất khẩu là ho ạt động kinh doanh dễ đem lại hiệu quả đột biến nhưng có thể gây thiệt hại lớn vì nó phải đối đầu với một hệ thống kinh tế khác từ bên ngoài mà chủ thể trong nước tham gia xuất khẩu không dễ dàng khống chế được. Mục đích của hoạt động kinh doanh là khai thác được lợi thế của các quốc gia trong phân công lao động quốc tế, tạo nguồn thu ngoại tệ cho đất nước. Hoạt động xuất khẩu diễn ra trong mọi lĩnh vực, trong mọi điều kiện với nhiều loại mặt hàng khác nhau. Phạm vi hoạt động xuất khẩu rất rộng cả về không gian và thời gian. X uất khẩu hàng hoá là một trong những lĩnh vực kinh doanh Quốc tế. Bởi vậy, xuất khẩu mang đặc trưng rõ rệt của kinh doanh Quốc tế nói chung, ngoài ra còn mang một số đặc trưng về xuất khẩu . - Các chủ thể kinh tế tham gia hoạt động xuất khẩu thường có quốc tịch khác nhau, ngôn ngữ khác nhau, mang những bản sắc văn hoá khác nhau. 7
- Xuất khẩu hàng hoá, dịch vụ sẽ đem lại cho quốc gia một lượng ngoại tệ phục vụ cho nhập khẩu phát triển trong nước, đồng thời mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp. - Hoạt động xuất khẩu diễn ra trên thị trường rộng lớn khó kiểm soát. - Mua bán qua trung gian chiếm tỷ trọng lớn. - Đồng tiền thanh toán sẽ là đồng ngoại tệ đối với ít nhất một trong các đối tác . Đồng tiền thanh toán thường là ngoại tệ mạnh. - Hàng hoá xuất khẩu vận chuyển qua biên giới. - Xuất khẩu hàng hoá, dịch vụ sẽ chịu sự điều chỉnh của các nguồn luật khác nhau và phải tuân theo các tập quán Thương mại Quốc tế cũng như địa phương. 2- Va i trò của xuất khẩu hàng hoá Kinh doanh xuất khẩu tạo điều kiện cho nhiều quốc gia có thể phát huy tối đa những lợi thế của mình về vốn, công nghệ, tài nguyên, nguồn lao động. Đồng thời kinh doanh xuất khẩu cũng tạo điều kiện cho nhiều quốc gia đang phát triển và những quốc gia kém phát triển có điều kiện tiếp thu được những công nghệ, kinh nghiệm quản lý kinh doanh tiên tiến của các quốc gia đi trước. Xuất khẩu hàng hoá nằm trong khâu phân phối lưu thông của quá trình tái sản xuất mở rộng, nhằm mục đích liên kết giữa sản xuất và tiêu dùng giữa nước này với nước khác. Vai trò của xuất khẩu được thể hiện qua các điểm sau: a. Xuất khẩu là phương tiện chính góp phần tạo nguồn vốn cho nhập khẩu phục vụ CNH- HĐH đất nước. Nhiệm vụ trọng tâm, cơ bản của Việt Nam trong chiến lược ổn định và phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2002 là đưa Việt Nam trở thành một nước công nghịêp phát triển. Vì vậy nhiệm vụ cơ bản của những năm tới đây là đẩy mạnh quá trình CNH- HĐH đất nước. 8
Để tiến hành CNH - HĐH thì cần phải có đủ 4 yếu tố, đó là nhân lực, tài nguyên, vốn và kỹ thuật. Nhưng không phải hiện nay bất cứ quốc gia nào cũng có đủ các yếu tố đó, đặc biệt là các nước đang phát triển và kém phát triển trong đó có Việt Nam. Công nghiệp hoá đất nước đi theo những bước đi hợp lý là con đường tất yếu để khắc phục tình trạng nghèo nàn và chậm phát triển của nước ta. Để CNH trong một thời gian ngắn, đòi hỏi phải có số vốn lớn để nhập khẩu máy móc, thiết bị kỹ thuật, công nghệ tiên tiến cùng với phương pháp quản lý tiên tiến của các nước phát triển. Nguồn vốn để nhập khảu có thể được hình thành từ các nguồn như: - Đầu tư nước ngoài - Vay nợ, viện trợ - Thu từ hoạt động du lịch, dịch vụ thu ngoại tệ - Xuất khẩu hàng hoá Các nguồn vốn như đầu tư nước ngoài, vay nợ, viện trợ ... tuy quan trọng nhưng rồi cũng phải trả bằng cách này hay cách khác ở thời kỳ sau. Chẳng hạn như, nguyên tắc nhận vốn từ nước ngoài phải là trả bằng sản phẩm hoạc chia sẻ tài nguyên thiên nhiên cho bên kia. Đặc biệt trong thời gian gần đây, sau cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ Châu á (năm 1997) và vụ khủng bố toà nhà trung tâm Thương mại thế giới ở New York (11-9-2001)làm cho các hoạt động đầu tư của các nước phát triển vào các nước đang và kém phát triển giảm sút rất mạnh. Trong đó đầu tư nước ngoài ở V iệt Nam giảm sút rất nhanh cả về số lượng dự án đầu tư và số vốn đầu tư. Do vậy, nguồn vốn quan trọng nhất để nhập khẩu phục vụ CNH đất nước chính là xuất khẩu . Xuất khẩu quyết định quy mô và tốc độ tăng trưởng của nhập khẩu. ở nước ta, thời kỳ 1986 - 1990 nguồn thu của nước ta về nhập xuất khẩu chiếm 3/4 tổng nguồn thu ngoại tệ, năm 1994 thu xuất khẩu đã đảm bảo được 80%nhập khẩu so với 24,6% năm 1986. Với xu hướng này các năm sau kim ngạch xuất khẩu đều tăng lên so với các năm trước đó. 9
Trong tương lai, nguồn vốn bên ngoài sẽ tăng lên. Nhưng mọi cơ hội đầu tư và vay nợ nước ngoài và các tổ chức quốc tế chỉ thuận lợi khi các chủ đầu tư và người cho vay thấy đ ược khả năng xuất khẩu ,nguồn vốn duy nhất để trả nợ trở thành hiện thực. b. Xuất khẩu đóng góp vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế , thúc đẩy sản xuất phát triển . Hiện nay, do thành quả của cuộc cách mạng Khoa học & Công nghệ hiện đại, cơ cấu sản xuất , và tiêu dùng trên thế giới đã và đang thay đổi vô cùng mạnh mẽ. Các nước phát triển ngày càng tập trung vào sản xuất những mặt hàng có hàm lượng kỹ thuật cao và ít ô nhiễm môi trường. Các nước công nghiệp mới (NICs) đang phấn đấu đuổi kịp các nước phát triển và đã có nhiều nghành vuợt qua các nước phát triển . Các nước Đông Nam á ( trong đó có Việt Nam ) có cơ cấu kinh tế ngày càng thay đổi một cách mạnh mẽ theo chiều hướng gắn kinh tế quốc gia với nền kinh tế thế giới, đẩy mạnh xuất khẩu, thu hút vốn và công nghệ từ nước ngoài. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong quá trình CNH phù hợp với xu hướng phát triển của kinh tế thế giới là tất yếu đối với Việt Nam. Có hai cách nhìn nhận về tác động của xuất khẩu đối với sản xuất và chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Một là, xuất khẩu chỉ là tiêu thụ những sản phẩm thừa do sản xuất vượt quá nhu cầu nội địa. Trong trường hợp nền kinh tế còn lạc hậu và chậm phát triển như nước ta, sản xuất về cơ bản còn chưa đủ tiêu dùng và nếu chỉ thụ động chờ sự thừa ra của sản xuất thì xuất khẩu vẫn cứ nhỏ bé và tăng trưởng thấp và sự thay đổi kinh tế sẽ chậm chạp. Hai là , trên cơ sở lợi thế so sánh của đất nước m ình, coi thị trường và đặc biệt thị trường thế giới là hướng quan trọng để tổ chức sản xuất . Quan điểm này xuất phát từ thị trường thế giới kết hợp với tiềm năng, thực lực của đất nước để tổ chức sản xuất, hình thành các ngành kinh tế hướng về xuất khẩu. Những ngành kinh tế đó phải có kỹ thuật và công nghệ tiên tiến để hàng hoá 10
khi tham gia vào thị trường thế giới có đủ sức cạnh tranh và mang lại lợi ích cho quốc gia. Điều đó tác động tích cực đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế và thúc đẩy sản xuất phát triển. Đó là: - Xuất khẩu tạo điều kiện cho các ngành liên quan có cơ hội phát triển thuận lợi. Ví dụ, khi phát triển dệt xuất khẩu sẽ tạo cơ hội cho việc phát triển ngành sản xuất nguyên liệu như bông hay thuốc nhuộm. Sự phát triển của công nghiệp chế biến thực phẩm xuất khẩu, kéo theo sự phát triển của ngành công nghiệp chế tạo thiết bị. - Xuất khẩu tạo khả năng mở rộng thị trường tiêu thụ, cung cấp đầu vào cho sản xuất, khai thác tối đa sản xuất trong nước. - X uất khẩu tạo ra những tiền đề kinh tế - kỹ thuật nhằm đổi mới thường xuyên năng lực sản xuất trong nước. Nói cách khác xuất khẩu là cơ sở tạo thêm vốn và kỹ thuật, công nghệ tiên tiến từ thế giới bên ngoài vào Việt Nam nhằm hiện đại hoá nền kinh tế nước ta. - Thông qua xuất khẩu, hàng hoá của Việt Nam sẽ tham gia vào cuộc cạnh tranh trên thị trường thế giới về giá cả, chất lượng. Cuộc cạnh tranh này đòi hỏi phải tổ chức lại sản xuất cho phù hợp với nhu cầu thị trường. - X uất khẩu còn đòi hỏi các doanh nghiệp phải luôn đổi mới và hoàn thiện công tác quản lý sản xuất, kinh doanh, nâng cao chất lượng sản phẩm, hạ giá thành. Như vậy theo cách hiểu thứ hai này, xuất khẩu được coi là giải pháp làm chuyển dịch cơ cấu kinh tế một cách mạnh mẽ theo chiều hướng có lợi hơn, hiệu quả kinh tế cao hơn. c- xuất khẩu tác động tích cực đến giải quyết công ăn việc làm và cải thiện đời sống nhân dân. Xuất khẩu tác động đến nhiều mặt của đời sống của người dân. Trước hết, sản xuất hàng xuất khẩu là nơi thu hút hàng triệu người lao động và tạo ra thu nhập không thấp. Việt Nam là một nước có dân số đông (gần 80 triệu người) đứng vào hàng thứ hai Đông Nam á (sau Indonesia) và vào loại nước có dân 11
số đông trên thế giới với mức sống của người dân còn rất thấp. Theo số liệu thống kê năm 1997 Việt Nam là một trong những nước có GDP b ình quân đầu người thấp nhất thế giới, bằng 1/2 Trung Quốc, 1/3 Philipine và Indonesia, 1/6 Malayxia, 1/100 Nhật Bản. GDP bình quân đ ầu người một năm năm 2001 của Việt Nam , vào khoảng 300- 400 USD. Thấp hơn rất nhiều so với các nước phát triển cũng như một số nước khác trong khu vực. Do dân số đông lại là m ột nước chậm phát triển nên dư thừa lao động đặc biệt trong khu vực nông thôn hiện nay đang là vấn đề căng thẳng và khó giải quyết. Mặc dù những năm gần đây, lực lượng này có xu hướng giảm so với các nước trong khu vực nhưng tỷ lệ thất nghiệp vẫn khá cao.Nạn thất nghiệp diễn ra khá trầm trọng ở khu vực nông thôn: Trên 11 triệu lao động ở nông thôn cần có việc làm trong những năm tới, 30% dân số ở nông thôn là các hộ nghèo đói.Trong khi đó tốc độ tăng dân số vẫn cao( 1,8% năm) , đặc biệt là khu vực nông thôn. Vấn đề đặt ra là phải làm sao nâng cao được đời sống của người dân và giảm tỷ lệ thất nghiệp. Hoạt động thượng mại nói chung và xuất khẩu nói riêng phát triển kéo theo hàng triệu người tham gia vào vào lĩnh vực này và dần dần nâng cao mức sống của người dân. Bởi vì xuất khẩu phát triển đã kéo theo hàng loạt các ngành nghề khác phát triển ( như đã nói ở trên), khôi p hục lại những ngành nghề truyền thống, khắc phục số nông nhàn trong lĩnh vực nông nghiệp ngày càng triệt để hơn. Xuất khẩu phát triển thúc đẩy quá trình liên doanh liên kết, hàng loạt các ngành nghề mới ra đời đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng hiện đại. Bên cạnh đó, xuất khẩu còn tạo nguồn vốn để nhập kihẩu những vật phẩm tiêu dùng thiết yếu mà trong nước không tự sản xuất được ( hoặc sản xuất nhưng với giá thành cao) phục vụ đời sống và đáp ứng ngày một phong phú thêm nhu cầu của nguươì dân. d- xuất khẩu là cơ sở để mở rộng và thúc đẩy các hoạt động kinh tế đối ngoại của nước ta. 12
Quan hệ kinh tế đối ngoại là tổng thể các mối quan hệ về thương mại kinh tế và KH-KT giữa các quốc gia với nhau. Các hình thức của quan hệ kinh tế quốc tế là xuất nhập khẩu hàng hoá hữu hình và vô hình, đầu tư quốc tế, du lịch dịch vụ, xuất khẩu sức lao động, hợp tác KH -KT, hợp tác sản xuất, hợp tác tài chính... Xuất khẩu và các quan hệ kinh tế đối ngoại làm cho nền kinh tế nước ta gắn chặt với phân công lao động Quốc tế. Thông thường các hoạt động xuất khẩu ra đời sớm hơn các hoạt động kinh tế đối ngoại khác nên nó thúc đẩy các quan hệ này phát triển. Chẳng hạn xuất khẩu và sản xuất hàng xuất khẩu thúc đẩy quan hệ tín dụng, đầu tư, vận tải Quốc tế... Đến lượt nó chính các quan hệ kinh tế đối ngoại lại tạo tiền đề cho mở rộng xuất khẩu. Nói tóm lại, xuất khẩu là hoạt động rất cơ bản của kinh tế đối ngoại, là phương tiện thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Đẩy mạnh xuất khẩu được coi là vấn đề có ý nghĩa chiến lược để thực hiện CNH- HĐH đất nước. Hiện nay nhà nước ta đã và đang thực hiện các biện pháp thúc đẩy các ngành kinh tế hướng vào xuất khẩu, khuyến khích khu vực tư nhân mở rộng xuất khẩu để giải quyết việc làm và tăng thu ngoại tệ cho đất nước. Đối với mỗi doanh nghiệp, vai trò của xuất khẩu được thể hiện ở các khía cạnh sau: - Thông qua xuất khẩu, các doanh nghiệp trong nước có cơ hội tham gia vào cạnh tranh trên thị trường thế giới. Điều đó buộc các doanh nghiệp phải năng động, sáng tạo để tìm ra cho mình một hướng đi đúng, phù hợp để tồn tại và đứng vững trên thị trường Quốc tế. - X uất khẩu buộc các doanh nghiệp phải luôn luôn đổi mới và hoàn thiện công tác quản trị kinh doanh cho phù hợp với thời đại. Đồng thời xuất khẩu còn tạo nguồn thu ngoại tệ cho doanh nghiệp để tái đầu tư vào quá trình sản xuất cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. - Thông qua ho ạt động xuất khẩu, doanh nghiệp có cơ hội mở rộng quan hệ buôn bán với nhiều đối tác nước ngoài. Từ đó có điều kiện học hỏi, 13
tiếp thu kinh nghiệm quản lý tiên tiến từ phía đối tác nước ngoài, góp phần nâng cao năng lực chuyên môn cho các thành viên trong doanh nghiệp. - Chính kinh doanh xuất khẩu góp phần giải quyết các sản phẩm đầu ra cho các đơn vị sản xuất kinh doanh,tạo điều kiện cho quá trình sản xuất kinh doanh diễn ra bình thường. - K inh doanh xuất khẩu phát huy đ ược những khả năng vượt trội của doanh nghiệp khắc phục được những hạn chế của doanh nghiệp.Từ đó đem lại lợi nhuận cao cho doanh nghiệp. Có thể nói một cách khái quát rằng kinh doanh xuất khẩu góp phần mở rộng các quan hệ kinh tế đối ngoại và nâng cao vị thế, uy tín của quốc gia, doanh nghiệp trên thị trường Quốc tế. Về mặt kinh tế mà xét, kinh doanh xuất khẩu đem lại nhiều cái lợi hơn là thiệt hại. Điều đó tuỳ thuộc vào khả năng ứng xử và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp, của từng quốc gia trên thị trường thế giới. 3. Nhiệm vụ của xuất khẩu hàng hoá . Từ sau năm 1986, Chính phủ Việt Nam bắt đầu mở cửa nền kinh tế, xoá bỏ chế độ quản lý kế hoạch hoá tập trung , nền kinh tế của Việt Nam nói chung và xuất khẩu nói riêng đã đạt được những thành tựu nhất định. Trước đây trong cơ chế quản lý kế hoạch hoá tập trung, mọi hoạt động sản xuất kinh doanh đều thực hiện theo kế hoạch từ trên giao xuống. Các doanh nghiệp không được tự chủ trong kinh doanh cũng như không phải lo đầu ra cho sản phẩm, tất cả đ ã có Nhà nước lo. H ơn nữa các doanh nghiệp chỉ cần thực hiện sao cho hoàn thành số lượng được giao, không cần biết chất lượng ra sao cả. Chính vì vậy hàng hoá sản xuất ra với chất lượng kém, trong khi đó hàng hoá lại được sản xuất theo kế hoạch nên không đáp ứng đúng nhu cầu của thị trường. V ì vậy, hàng hoá của Việt Nam rất khó xuất khẩu được. Hoạt động xuất nhập khẩu là do Nhà nước quản lý, các doanh nghiệp không được tự mình tham gia vào hoạt động x uất nhập khẩu hoặc nếu có thì thủ tục cũng rất 14
phức tạp. Vì lẽ đó mà Ngoại thương Việt Nam đ ã kém phát triển lại càng kém hơn. Trong những năm qua, kể từ khi mở cửa nền kinh tế , xuất khẩu Việt Nam đã đạt được những thành tựu quan trọng cả về kim nghạch và cơ cấu cũng như thị trường so với thời kỳ trước song còn nhiều vấn đề phải khắc phục. Phân tích hoạt động kinh doanh hàng hoá xuất khẩu thời gian gần đây có thể rút ra một số kết luận sau: - Tuy tốc độ xuất khẩu tăng nhanh nhưng quy mô còn rất nhỏ bé, chưa đáp ứng được nhu cầu nhập khẩu của nền kinh tế. Trong những năm qua Chính phủ Việt Nam đã liên tục cải cách chế độ xuất nhập khẩu . Tất cả các doanh nghiệp không kể các doanh nghiệp nhà nước hay doanh nghiệp tư nhân nếu như có giấy phép kinh doanh mặt hàng mình cần xuất nhập khẩu , và mặt hàng đó nếu như không thuộc mặt hàng cấm xuất nhập khẩu đều được tự mình trực tiếp tham gia vào hoạt động xuất nhập khẩu. Chính điều này đã làm cho tốc độ xuất khẩu tăng rất nhanh. Tuy vậy, quy mô xuất khẩu của các doanh nghiệp còn rất nhỏ bé. Cơ cấu xuất khẩu thay đổi rất chậm chạp, phần lớn xuất khẩu hàng hoá nguyên liệu ở dạng sơ chế. Chất lượng hàng hoá xuất khẩu của ta thấp nên khả năng cạnh tranh rất yếu. Nguyên nhân là do, một phần các doanh nghiệp đã quen với cơ chế cũ nên chất lượng hàng hoá thấp. Hơn nữa, hầu hết máy móc của các doanh nghiệp đều đã cũ kỹ lạc hậu cộng với trình độ quản lý yếu kém làm cho hàng hoá đã kém chất lượng lại càng kém hơn.Hơn nữa, nước ta là một nước kém phát triển , vì vậy rất thiếu những công nghệ hiện đại. Do đó danh mục hàng xuất khẩu chủ yếu là tài nguyên thiên nhiên hoặc ở dạng sơ chế. Do vậy rất khó có thể thay đổi dược cơ cấu hàng xuất khẩu trong một thời gian ngắn. - Hàng xuất khẩu còn manh mún, chưa có mặt hàng xuất khẩu chủ lực. Việt Nam là một nước nhỏ và là một trong những nước khi tham gia vào thị trường thế giới trong vị trí là một nước chấp nhận giá, không điều tiết được 15
thị trường thế giới về nhu cầu sản phẩm mà mình sản xuất. Do đó, rất khó có thể để làm cho Việt N am có được những mặt hàng mang lại nhiều lợi nhuận hay còn gọi là những mặt hàng chủ lực. - Kim ngạch xuất khẩu thấp, nhưng lại có quá nhiều doanh nghiệp tham gia vào hoạt động xuất nhập khẩu thế giới dẫn đến tăng hàng hoá nhập khẩu và hàng hoá xuất khẩu, tạo điều kiện cho thương nhân nước ngoài chèn ép giá. Do các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam chủ yếu là tài nguyên thiên nhiên và các mặt hàng ở dạng sơ chế cộng vơí Việt Nam là nước chấp nhận giá trên thị trường thế giới nên kim nghạch xuất khẩu của Việt Nam rất thấp và bếp bênh. Phụ thuộc rất nhiều vào bên ngoài. N ếu như giá cả trên thị trưòng thế giới tăng thì kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sẽ tăng. Nhưng nếu như giá cả thị trường thế giới giảm mạnh thì kể cả có tăng khối lượng xuất khẩu rất nhiều so với năm trước nhưng khi có kim ngạch xuất khẩu vẫn còn kém hơn năm trước. Đây là vấn đề cấp bách mà Nhà nước cần phải quan tâm giải quyết. H ơn nữa, mặc dù Nhà nước mở rộng quyền hạn cho các doanh nghiệp được quyền tự mình tham gia vào các hoạt động xuất nhập khẩu trực tiếp nhưng Nhà nước lại không quản lý được các hoạt động xuất nhập khẩu của họ. V ì vậy, thường xảy ra các trường hợp tranh mua, tranh bán giữa các doanh nghiệp. Điều đó càng làm cho kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam thấp đi. Để khắc phục tình trạng trên, trước hết hoạt động xuất khẩu cần hướng vào thực hiện các nhiệm vụ sau: - Phải mở rộng thị trường, nguồn hàng và đối tác kinh doanh xuất khẩu nhằm tạo thành cao trào xuất khẩu, coi xuất khẩu là mũi nhọn đột phá cho sự giàu có. - Phải ra sức khai thác có hiệu quả mọi nguồn lực của đất nước như đất đai, nhân lực, tài nguyên thiên nhiên, cơ sở vật chất kỹ thuật- công nghệ chất xám, theo hướng khai thác lợi thế tuyệt đối và lợi thế so sánh. 16
- Nâng cao năng lực sản xuất hàng xuất khẩu để tăng nhanh khối lượng và kim ngạch xuất khẩu. - Tạo ra những mặt hàng ( nhóm hàng) xuất khẩu chủ lực đáp ứng những đòi hỏi của thị trường thế giới và của khách hàng về cả chất lượng và số lượng có khả năng hấp dẫn và cạnh tranh cao. 4. Các hình thức xuất khẩu. Trên thực tế có rất nhiều loại hình kinh doanh xuất nhập khẩu nhưng những hình thức chủ yếu thường được các doanh nghiệp ngoại thương lựa chọn bao gồm: 4.1.Xuất khẩu và nhập khẩu trực tiếp đây là hình thức mà hàng hoá được mua hay bán trực tiếpcủa nước ngoài không qua trung gian.Phần lớn hàng ở thị trường thế giới đ ược thực hiện qua phương thức xuất nhập khẩu trực tiếp (trên 2/8 kim ngạch buôn bán). Hình thức này co ưu điểm làlợi nhuận của đơn vị kinh doanh xuất nhập khẩu thường cao hơn các hình thức khác do giảm bớt được các khâu trung gian.Với vai trò là người bán trực tiếp,đơn vi có thể nâng cao uy tín của mình thông qua quy cách phẩm chất của hàng hoá.Mặt khác,các đơn vị này cũng có điều kiện tiềp cận thị trường,nắm bắt đ ược các thông tin một cách nhạy bénhơn,để đưa ra những ứng xử linh hoạt,thích ứng với thị trường.Tuy vạy laọi hình này đòi hỏi phải ứng trước một số vốnkhá lớn để sản xuất hoặc thu mua hàng và có thể gặp nhiều rủi ro như hàng không xuất được,thanh toán chậm,lạm phát hay sự thay đổi của tỷ giá hối đoái. 4.2. Xuất nhập khẩu gián tiếp Đây là loại hình xuất nhập khẩu qua trung gian thương mại.Ưu điểm của hình thức này là người trung gian giúp cho người xuất khẩu tiết kiệm được thời gian,chi phí,giảm bớt nhiều việc liên quan đến tiêu thụ hàng.Ngoài ra người trung gian còn có thể giúp cho người xuất khẩu tín dụng trong ngắn hạn và trung hạn bởi vì trung gian có quan hệ với công ty vận tải,ngân hàng...Tuy 17
nhiên,sử dụng hình thức này cũng có nhược điểm là lợi nhuận bị chia xẻ do tổn phí,doanh nghiệp xuất khẩu mất mối quan hệ trực tiếp với thị trường,thông tin nhiều khi không chính xác. 4.3. Chuyển khẩu,tạm nhập tái xuất Đây là hình thức mua của nước này bán cho nước khác,không làm thủ tục xuất nhập khẩu và thường hàng đi thẳng từ nước xuất khẩu sang nước nhập khẩu.Người kinh doanh chuyển khẩu trả tiền cho người xuất khẩu và thu tiền của người nhập khẩu hàng hoá đó.Thường khoản thu lớn hơn tiền trả cho người xuất khẩu,do đó người kinh doanh thu được số chênh lệch(lãi).Các m ặt hàng này(tạm nhập tái xuất,tạm xuất tái nhập,chuyển khẩu)được miễn thuế xuất nhập khẩu. Xét về đường đi của hàng hóa tái xuất và chuyển khẩu giống nhau.Chỗ khác nhau là kinh doanh chuyển khẩu chủ yếu là kinh doanh dịch vụ vận tảiCòn tái xuất là loại hìnhhợp đồng kinh doanh hàng hoá:nhập khẩu để xuất khẩu hàng đó,không qua chế biến,thu lã tức thời.Người kinh doanh bỏ vốn ra mua hàng,bán lại hàng đó đẻ thu lời nhiều hơn.Việc giao dịch thực hiện ở ba nước:nước xuất khẩu,nước tái x uất,nước nhập khẩu.Giao dịch tái xuất là giao dịch ba bên,ở ba nước. Mặc dù xuất nhạp khẩu trực tiếp có những ưu điểm không thể phủ nhận được nhưng hiện naydo chính sách thương mại của từng nước nên hình thức chuyển khẩu vàtạm nhập tái xuất vẫn tồn tại khá phổ biến. 4.4. Mua bán đối lưu Đây là hoạt động giao dịch trong đó hoạt động xuất khẩu kết hợp chặt chẽ với hoạt động nhập khẩu,có sự cân xứng giữa mua và bán,người bán đồng thời là người mua,lượng hàng trao đổi có giá trị tương đương.H ình thức này được sử dụng rộng rãi ở các nước đang phát triển.V ì thiếu ngoại tệ tự do chuyển đổi,các nước này dùng hàng để cân đối nhu cầu trong nước. Trong hình thức này yêu cầu: * Cân bằng về tổng giá trị xuất nhập khẩu 18
* Cân bằng về chủng loại hàng quý hiếm * Cân đối về giá cả Hai loại nghiệp vụ phổ biến nhất trong mua bán đối lưu là đổi hàng và trao đổi bù trừ. - Đ ổi hàng ho ặc hàng đổi hàng: là trao đổi một hoặc nhiều hàng này lấy một hoặc nhiều hàng khác,tổng trị giá tương đương,khi thiếu hụt không qua thanh toán bằng ngoại tệ mà trả bằng hàng khác. - Trao đổi bù trừ : là một mặt hàng này (hoặc nhiều mặt hàng)trao đổi với mặt hàng khác(hoặc nhiều mặt hàng khác),không thanh toán bằng tiền mà trả bằng hàng theo yêu cầu của các bên.Chỗ chênh lệch có thể thoả thuận trả bằng tiề hoặc bổ sung bằng hàng theo yêu cầu của bên kia. Trước đây,nước ta rất hay sử dụng hình thức trao đổi này do không có thị trường tiêu thụ sản phẩm,sản phẩm lại không đa dạng,chất lượng kém.Sự trao đổi diễn ra phổ biến với các nước Đông Âu m à hình thức này cũng ít được sử dụng. 4.5. Gia công quốc tế Đây là hình thức kịnh doanh trong đó một bên,gọi là bên nhận gia công nhập khẩu nguyên liệu hoặc bán thành phẩm của một bên khác(gọi la bên đặt gia công)để chế biến ra thành phẩm,giao lại cho bên đặt gia công và nhận phí gia công. Gia công Quốc tế cũng là hình thức xuất khẩu khá phổ biến,được nhiều nước,đặc biệt là các nước đang phát triển có nguồn nhân lực dồi dào áp dụng.Thông qua hình thức này,họ vừa tạo đ iều kiện cho người lao động có công ăn việc làm,lại vừa tiếp nhận đ ược công nghệ mới.Mặt khác các nước này lại không phải bỏ ra nhiều vốn và cũng không lo về thị trường tiêu thụ. Các nước đặt gia công cũng có lợi vì họ có thể tận dụng được nguồn nguyên liệu phụ và nhân công dồi d ào với giá rẻ của các nước nhận gia công.Song hình thức này cũng có hạn chế là các nước nhận gia công bị phụ thuộc vào 19
nước đặt gia công về số lượng,chủng loại hàng hoá gia công đồng thời cũng bị o ép về phí gia công. ở nước ta gia công xuất khẩu phổ biến là hàng may mặc,lắp ráp điện tử.Đó là một hình thức mậu dịch lao động,xuất khẩu lao động qua hàng hoá. 4.6. Xuất khẩu uỷ thác Trong hình thức này,đơn vị ngoại thương đóng vai trò quan trọng,làm trung gian xuất khẩu,làm thay cho đơn vị sản xuất(bên có hàng)những thủ tục cần thiết đẻ xuất hàng và hưởng phần trăm theo giá trị hàng xuất đã đ ược thoả thuận.H ình thức này bao gồm các bước: * Ký hợp đồng xuất khẩu uỷ thác với đơn vị trong nước * Ký hợp đồng xuất khẩu,giao hàng và thanh toán tiền hàng với bên nước ngoài. * Nhận uỷ thác xuất khẩu từ đơn vị trong nước. Đây là hình thức phổ biến ở Việt Nam hiện nay.Các doanh nghiệp đứng ra nhân sự uỷ thác thường là các doanh nghiệp nhà nước. II Nội dung kinh doanh xuất khẩu mặt hàng cao su 1. Nghiên cứu thị trường xuất khẩu. Lý thuyết Marketing hiện đại đặt cơ sở cho việc nghiên cứu thị trường : "xuất khẩu cái mà thị trường cần chứ không xuất khẩu cái mà mình có". Công tác nghiên cứu thị trường là vấn đề đầu tiên được đắt ra với bất cứ doanh nghiệp nào muốn tham gia vào hoạt động kinh doanh nói chung và hoạt động xuất khẩu nói riêng và nó là khâu then chốt quyết định đến thành bại của hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp về sau. Thông tin về thị trường sẽ là kim chỉ nam dẫn dắt doanh nghiệp đi đến những quyết định tếp theo. 1.1 - Lựa chọn thị trường xuất khẩu. Lựa chọn thị trường xuất khẩu phức tạp hơn nhiều so với việc lưa chọn thị trường trong nước bởi vì các nước khác nhau có những nhu cầu, yêu cầu rất khác nhau về mỗi loại hàng hoá. Do vậy việc lựa chọn thị trường xuất khẩu 20