Luận văn: Chính sách lãi suất với mục tiêu tăng trưởng kinh tế của Việt Nam

Chia sẻ: Bidao13 Bidao13 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:87

Thêm vào BST

Báo xấu

92
lượt xem 24
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'luận văn: chính sách lãi suất với mục tiêu tăng trưởng kinh tế của việt nam', luận văn - báo cáo, tài chính - kế toán - ngân hàng phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: Chính sách lãi suất với mục tiêu tăng trưởng kinh tế của Việt Nam

Luận văn Chính sách lãi suất với mục tiêu tăng trưởng kinh tế của Việt Nam
1 CHƯƠNG1 :LÃI SUẤT&CHÍNH SÁCH LÃI SUẤT TRONG NỀN KINH TẾ 1 .1 Lý luận cơ bản về lãi suấ t tro ng nền kinh tế 1 .1.1 Khái niệm và p hân loại lãi suấ t 1 .1.1 .1 Khái n iệm Lãi suất là cái giá phải trả cho việc sử dụng vốn trên một thị trường b ất k ỳ, lãi suất vươn tới một m ức cân b ằn g sao cho tổng cầu về vốn bằng tổn g cung về vốn. Hay nói cách khác, lãi suất là giá cả củ a qu yề n sử dụng một đ ơn vị vốn va y tro ng một khoảng thời gian nh ất đ ịnh.Lãi suất cao ha y th ấp do quan hệ giữ a cun g và cầu vốn qu yết định. 1 .1.1 .2 Phân lo ại lãi suất Trong phạm vi nghiên cứu củ a đ ề tài có các cách phân loại nh ư sau : v Ph ân loại th eo tính chất củ a khoản vay Lãi su ất chiết kh ấu : áp dụng khi n gân hàng cho khách hàng vay d ưới h ình thức chiết khấu thương ph iếu ho ặc các giấ y tờ có giá khác chư a đ ến hạn th anh toán của kh ách h àn g. Nó được tín h b ằn g tỷ lệ phần trăm trên mệnh giá của giấ y tờ có giá Lãi suất tái chiết khấu: áp dụng khi NHTW cho các ngân h àn g trun g gian vay dướ i hình th ức ch iết khấu lại các th ương ph iếu ho ặc các giấ y tờ có giá n gắn hạn chưa đến hạn thanh toán của các ngân hàng n ày. Nó cũng đư ợc tính bằng tỷ lệ phần trăm trên mệnh giá củ a giấy tờ có giá. Lãi suất liên ngân hàng: là lãi suất mà các ngân h àn g áp dụng khi cho nhau vay trên thị trư ờng liên n gân hàng. Lãi suất liên n gân hàng được hình thành qu a quan hệ cung cầu vốn vay trên thị trườn g liên n gân hàng và ch ịu sự chi phố i bởi lãi suất cho các n gân hàng trung gian vay củ a N HTW. Mức độ ch i phố i nà y phụ thuộ c vào sự phát triển của hoạt động thị trường mở và tỷ trọn g sử dụng vốn va y NHTW của các ngân hàng trung gian. Lãi suất cơ b ản: là lãi su ất được các ngân hàng sử dụng làm cơ sở để ấn định mức lãi suất kinh doanh của mình. Lãi suất cơ b ản được hình th ành kh ác nh au tù y từng nước, nó có th ể do NHTW ấn đ ịnh (như ở Nhật); ho ặc có thể do tự bản thân các ngân hàng tự xác định căn cứ vào tình hình ho ạt động cụ th ể của n gân hàng
2 m ình (ở M ỹ, An h, Úc); hoặc căn cứ vào m ức lãi suất cơ bản của mộ t số ngân hàng đứng đầu rồi cộ ng (+ ) hoặc trừ ( ) biên độ d ao độn g th eo mộ t tỷ lệ % nhất định để h ình th ành lãi su ất cơ bản củ a m ình (Mala ysia) vv…Mặt d ù kh ác nhau nh ưng lãi suất cơ bản củ a hầu h ết các nước đều hình th ành trên cơ sở th ị trườn g và có một mức lợi nhuận bình qu ân cho phép. v Ph ân loại th eo giá trị thực củ a tiền lãi Lãi suất danh nghĩa: là lãi suất tính theo giá trị danh n gh ĩa của tiền tệ ha y nói cách khác là lo ại lãi su ất chư a loại trừ đ i tỷ lệ lạm phát. Lãi suất thực: là lãi suất điều chỉnh lại cho đúng theo những tha y đ ổi về lạm phát, ha y nói cách khác, là loại lãi suất đã lo ại trừ đi t ỷ lệ lạm phát. Quan h ệ giữa lãi suất thực và lãi su ất danh ngh ĩa được phản ảnh b ằn g p hương trình Fisher: Lãi suất danh nghĩa = lãi suất thực + tỷ lệ lạm phát Vì được điều chỉnh lại cho đúng theo những tha y đ ổi về lạm phát nên lãi su ất thực phản ảnh chính xác khoản thu nhập thực tế từ tiền lãi mà ngư ời cho vay nhận được hay chí ph í thực của việc va y tiền . Sự phân biệt giữ a lãi suất thực và lãi su ất d anh nghĩa có mộ t ý n ghĩa quan trọn g bởi lẽ chính lãi su ất thực chứ khôn g ph ải lãi suất danh nghĩa ảnh hưởn g đ ến đầu tư. v Ph ân loại th eo loại tiền cho va y Lãi suất nội tệ: là lãi suất cho vay và đi vay b ằng đồng nội tệ Lãi suất n goại tệ: là lãi suất cho vay và đi vay bằng đồng ngo ại tệ Mố i liên h ệ giữa hai lãi suất nà y là: iD = iF + ΔE ;Trong đó : iD là lãi su ất nội tệ, iF là lãi su ất n go ại tệ, ΔE là m ức tăn g tỷ giá dự tính của đồng ngo ại tệ. 1 .1.2 Các nhâ n tố tác độ ng đến lãi suất 1 2.1 .1 Nhóm nhân tố ảnh hưởn g đ ến cung cầu vốn Lãi suất được xem là giá cả củ a qu yền sử dụng vốn va y do vậ y nó sẽ đượ c xác định trên cơ sở qu an hệ cung cầu vốn vay trên thị trư ờng.Cung vốn va y là khối lượng vốn d ùng để cho va y kiếm lờ i của các chủ thể khác nhau tron g xã hội. Cầu vốn vay là nhu cầu va y vốn phụ c vụ sản xuất kinh doanh hoặc tiêu dùng củ a các chủ th ể khác nhau tro ng nền kinh tế.
3 Lãi suất i O LS lượng cun g vốn va y LD lượng cầu vốn va y Cung cầu vốn va y H ình 1 .1: Q uan hệ giữa cung cầu vốn và lãi suấ t Đườn g cung cầu vốn va y n ói trên cho các nhà kin h tế học mộ t mô h ình để xác định lãi su ất th ị trườn g, đ ược gọi là mô hình “kh uôn mẫu tiền va y”. Điểm cân b ằng cung cầu vốn vay tại mộ t thờ i điểm xác định m ức lãi su ất thị trường. Các nhân tố ảnh h ườn g đ ến lãi su ất thị trường bao gồm: v Nhóm nhân tố làm lệch chu yển đường cun g vốn Tài sản và thu nhập: trong giai đo ạn đang tăng trưởng kinh tế thu nhập tăng và do đ ó tài sản của các chủ thể kinh tế tăn g lên, làm tăn g khả năng cung ứng vốn. Rủ i ro: n ếu như rủi ro mất vốn kh i cho vay tă ng lên thì việc cho vay trở nên kém hấp d ẫn, cung vốn va y giảm xuốn g. v Nhóm nhân tố làm lệch chu yển đường cầu vốn Khả năng sinh lợi dự tính của các cơ hội đầu tư: càng có nhiều cơ hội đầu tư sinh lợi thì càn g làm tăng nhu cầu đi vay. Điều nà y thườn g th ấy tron g điều kiện nền kinh tế tăng trưởn g. Khi kinh tế tăn g trưởng, các cơ hội đ ầu tư sinh lời tăn g lên làm cho nhu cầu va y vốn tăng m ạnh. Mặt kh ác, tron g điều kiện kinh tế phát triển, của cải cũng tăng lên và sẽ kích th ích tăng cun g vốn vay. Vậ y lãi suất sẽ tăng ha y giảm ? Trong th ực tế th ì lãi suất cân bằng trong những điều kiện nh ư vậ y th ườn g tăng lên do hiệu ứng tăng cung vốn vay từ tăng của cải d iễn ra chậm hơn tăng cầu vốn va y do nền kinh tế tăng trư ởng nh anh. Lạm phát dự tính: chi phí thực củ a việc vay tiền được xác đ ịnh chín h xác h ơn b ằn g lãi suất thự c, nó b ằn g lãi suất danh ngh ĩa trừ đi lạm phát dự tính. Với một
4 mức lãi suất cho trước, khi lạm phát dự tính tăng lên thì chi ph í thực của việc va y tiền giảm xuốn g, đ iều nà y làm tăng nhu cầu vay vố n. Khi lạm phát dự tính tăng lên, lợ i tức dự tín h củ a việc ch o va y so với việc đ ầu tư vào các tài sản hữu hình giảm xuốn g tại mọi mứ c lãi suất làm cho cun g vốn vay giảm. Lạm phát dự tính xảy ra cũn g làm cho chi phí thực củ a việc va y tiền giảm d ẫn đ ến nhu cầu va y vốn tăng lên. Kết quả là lãi suất cân bằng tăn g. Nhà kinh tế học Irving Fisher là ngư ời đ ầu tiên đã nêu ra sự liên hệ giữa lạm phát dự tính với lãi suất vì vậ y m ối liên hệ đó còn được gọ i là hiệu ứng Fisher. Tình h ình ngân sách ch ính phủ : vì chính phủ các nước hiện n ay có xu hướng tài trợ cho th âm hụt ngân sách b ằn g đi vay nên tình trạn g thâm hụt ngân sách củ a chính phủ sẽ tác đ ộng đến nhu cầu vay vốn của ch ính phủ và do đó tác động đến nhu cầu vay vốn của nền kinh tế. 1 .1.2 .2 Nhóm nhân tố ảnh hưởng đến cung cầu tiền tệ Ứng với mỗi một m ức cun g cầu tiền sẽ xác định được một lãi suất cân bằng tương ứng. Cho nên có th ể nói nhữn g nh ân tố ảnh hưởng đến qu an hệ cung cầu tiền tệ trên th ị trườn g cũn g sẽ ản h hưởng đến sự biến động của lãi su ất trên thị trường. Lãi suất MS1 MS2 i1 MD i2 Cung cầu tiền H ình 1 .2 : Mô hình khuôn mẫu ưa thích tiền mặ t Để p hân tích sự ảnh hưởng củ a cun g cầu tiền tệ tớ i mức lãi su ất cân bằng , mô hình “khuôn mẫu ưa thích tiền m ặt” ở hình trên được sử dụn g. Khuôn m ẫu ưa th ích tiền mặt cho thấ y lãi suất cân bằng tha y đổ i khi các đường cun g, cầu tiền tệ d ịch chu yển. v Nhóm nhân tố làm dịch chu yển đườn g cầu tiền
5 Thu nh ập : thu nhập tăng lên sẽ làm tăn g nhu cầu nắm giữ tiền để giao dịch và là n ơi cất giữ giá trị, do đó làm cho lượn g cầu tiền tăng lên và n gược lại. Mứ c giá: những tha y đ ổi của mứ c giá sẽ làm cầu về tiền th ực tế thay đ ổi nếu cầu tiền danh n ghĩa chưa tha y đ ổi.Do n ền kinh tế có xu hướng cầu mộ t lượn g tiền thực tế không đ ổi ứng với một mức lãi suất và thu nhập nhất định n ên cầu tiền danh n ghĩa sẽ phải tha y đổi theo mức giá để đảm bảo ổn đ ịnh cầu tiền thực tế. Kết q uả là là một sự gia tăn g lên của mứ c giá sẽ làm lượng cầu tiền tăng lên . v Nhóm nhân tố làm dịch chu yển đườn g cun g tiền Cun g tiền tron g nền kinh tế hiện na y p hần lớn chịu sự tác độn g của CSTT của các NHTW. Cun g tiền th ay đổ i, ngoài nh ững hoạt đ ộng nh ằm thực th i mụ c tiêu của CSTT ra, còn chịu ảnh hưởng bởi mức độ phụ thuộc của NHTW vào chính phủ và chế độ tỷ giá hối đoái củ a nước đó . Nếu sự phụ thuộc của NHTW vào chính phủ cao thì tình trạn g th âm hụ t ngân sách kéo dài có thể sẽ tạo sức ép khiến NHTW ph ải in thêm tiền mua các chứng khoán chín h phủ vào để tài trợ cho thâm hụt n gân sách, d ẫn đến tăng cun g tiền. Thêm vào đó, một ch ế độ tỷ giá hối đoái cố đ ịnh đòi hỏi sự can thiệp của NHTW vào th ị trường n goại hố i thô ng qua ho ạt động mu a b án ngo ại tệ, và do vậy cũng sẽ ảnh hướn g đ ến cung tiền. 1 .1.2 .3 Các nhân tố kh ác Tỷ lệ lạm ph át: nhân tố này có ảnh hưởng rất lớn đ ến sự biến động của lãi suất. Bởi lẽ sự tăn g h ay giảm tỷ lệ lạm ph át kéo th eo sự biến độn g của giá trị tiền tệ, từ đó ảnh hưởng đ ến lợi ích kinh tế của người cho vay. N ếu tỷ lệ lạm ph át tăng thì lãi suất ph ải tăn g th eo. Lúc đó, các TCTD mới thu hú t đượ c nguồn vốn tiền gửi. Khi tỷ lệ lạm phát giảm th ì lãi suất tín dụng cũng giảm. Để đảm b ảo h ạch toán kinh doanh cho các TCTD.Ngược lại, NHTW sử dụng lãi su ất tín dụng làm công cụ kiềm ch ế lạm phát. Khi lạm p hát tăn g cao , NHTW đ iều ch ỉnh tăng lãi su ất tiền gửi đ ể làm hạ cơn sốt lạm ph át. Tỷ suất lợi nhuận bình qu ân củ a nền kinh tế: hoạt động của các do anh n ghiệp là nền tảng củ a hoạt độ ng tín dụng. Do đó tỷ su ất lợ i nhuận bình quân của nền kinh tế là cơ sở để xác đ ịnh lãi su ất tín dụng hợp lý. Thôn g thườn g mức lãi suất tín dụng
6 nhỏ hơn tỷ su ất lợ i nhu ận bình quân. Đó là hài hò a lợi ích n gườ i đi va y và người cho va y. Chính sách kinh tế của Nh à nước: bằng các ch ính sách kinh tế, Nh à n ước can th iệp vào th ị trường tín dụng, nhằm du y trì sự vận động của lãi su ất phù hợp vớ i yêu cầu phát triển kinh tế xã hội. Các ch ính sách ưu đãi cho vay tác động trực tiếp đến lãi suất, chính sách thuế, ưu đ ãi đ ầu tư, cho vay trọng điểm vv… 1 .1.3 Cấu trúc lã i suất tín dụng Cấu trúc của lãi suất tín dụn g đ ược ch ia thành hai loại : Cấu trúc rủi ro : là những kho ản va y có cùn g kỳ hạn, nhưng có mức lãi su ất khác nhau.Các nhân tố quan trọng tron g việc xác định cấu trúc rủi ro là rủi ro vỡ nợ, tính lỏng củ a giấy nh ận nợ và ch ính sách thuế thu nh ập củ a n gười cho vay. Cấu trúc kỳ hạn: kỳ h ạn thanh toán của mộ t khoản cho vay có tác độn g đến lãi suất củ a nó. Mố i tươn g quan của lãi suất những khoản cho vay có k ỳ h ạn thanh to án khác nhau đư ợc gọi là cấu trú c k ỳ h ạn của lãi su ất. Đối với nhữn g khoản cho vay có kỳ hạn ngắn thì có mức lãi suất th ấp và những kho ản cho va y có k ỳ h ạn dài th ì có mức lãi suất cao. Mứ c chênh lệch lãi suất củ a h ai khoản vay đó là đ ể bù đắp rủi ro trong thời gian cho va y. Mố i liên hệ giữa thờ i gian và lợi suất của một kho ản vay kh i được thể hiện dưới d ạn g đồ th ị có hình d ạn g là một đường cong, còn gọi là đườn g con g lãi suất. Lợi suất Đáo hạn Đườn g con g lãi suất (Y TM ) Lã i suất ngắn hạn thấ p h ơn lã i suấ t dà i hạn Nói cá ch khác, đi va y ngắn hạn rẻ hơn vay dài hạn Th ời gian đáo h ạn H ình 1 .3 : Cấ u trúc kỳ hạ n của lã i suất (đường cong lã i suất)
7 Các lý thu yết về cấu trúc kỳ hạn củ a lãi suất giải th ích sự đa d ạn g của các đường lãi suất nh ư : · Lý thu yết m ôi trường ưu tiên và ph í thanh kho ản giải thích đư ờng cong lãi suất thư ờng có hìn h dạng dố c lên do các nh à đ ầu tư ưa thích trái phiếu n gắn hạn h ơn trái ph iếu dài hạn, nên sẵn sàng trả thêm khoản phí thời h ạn K>0. Vì vậ y, nga y cả khi lãi suất ngắn hạn dự tính , tính bình qu ân , không tăng th ì lãi suất dài hạn vẫn cao hơn lãi suất ngắn hạn và làm cho đ ườn g cong lãi suất thường dố c lên. · Lý thu yết dự tính giải thích lãi suất kh i lãi suất n gắn hạn th ấp , đường lãi suất có hình dạng d ốc lên trên. Khi lãi suất ngắn hạn cao, đường lãi suất có hình d ạng dố c xuốn g. Vì khi lãi suất ngắn hạn thấp, mọi người thườn g dự tính rằng lãi suất ngắn hạn sẽ tăng lên một mức tươn g đố i hợp lý trong tư ơng lai và tru ng b ình các lãi su ất n gắn hạn trong tương lai sẽ cao hơn lãi suất ngắn hạn hiện tại . Vì vậ y lãi suất dài h ạn (là trun g bình các lãi suất ngắn hạn) sẽ cao hơn lãi suất n gắn hạn h iện tại và làm cho đ ườn g lãi suất dố c lên. Ngược lại, khi lãi suất ngắn hạn khá cao, mọi người thường dự báo là lãi suất n ày sẽ trở về một mức bình thường nào đó trong tương lai. Khi n ày lãi su ất dài hạn sẽ thấp hơn lãi suất ngắn hạn h iện tại do lãi suất dài h ạn là trung bình các lãi suất ngắn hạn. 1 .1.4 Vai trò của lãi suất tro ng nền kinh tế 1 .1.4 .1 Kích th ích lợi ích vật chất để thu hút các khoản tiền tiết kiệm Thông thường khi có mộ t kho ản tiền tiết kiệm, dân chúng thườn g nghĩ đến việc sinh lờ i trên khoản tiền đó như: đầu tư chứ ng kho án, bất độn g sản, mua vàn g, gửi tiền vào tài khoản ở n gân hàng và các TCTD khác vv…Một trong nhữn g hình thức đầu tư có tính an toàn khá cao đối với người dân là gửi tiền vào n gân h àng. Để thu hú t được nhiều khách hàng gửi tiền vào ngân h àn g, lãi suất là một trong những b iện pháp hấp dẫn mà các ngân hàng thườn g sử dụn g. 1 .1.4 .2 Lãi suất là công cụ phân phối vốn, kích thích sử dụn g vốn có hiệu quả và đ iều ch ỉnh các hoạt động đầu tư. Trong n ền kinh tế th ị trườn g, lãi suất tín dụng đượ c coi là côn g cụ quan trọng đ ể phân phối vốn hợp lý và phù hợp với đ ường lối phát triển kinh tế từng thời k ỳ.
8 chính sách lãi suất, n ếu tạo ra được mứ c lãi suất cho vay thấp h ơn tỷ suất lợi nhuận b ình quân sẽ có tác dụn g thúc đẩy các doanh ngh iệp tăn g nhu cầu đầu tư, mở rộng sản xu ất, đổi mới thiết bị, tran g bị công n gh ệ sản xu ất hiện đại bằng nguồn vốn va y n gân hàng. Hiệu qu ả cuố i cùng làm tổng thu nhập quố c d ân tăng lên . Mặt kh ác, lãi suất là căn cứ để các chủ th ể kinh tế lựa chọn cơ hộ i đầu tư. Doanh n ghiệp chỉ kinh doanh kh i tỷ suất lợi nhuận cao hơn lãi su ất tín dụn g. Cá nhân chỉ gửi tiết kiệm khi lãi su ất đem lại cao hơn món đ ầu tư khác và cao hơn tỷ lệ lạm phát. Như vậ y, lãi suất tín dụng làm tha y đổi tỷ lệ giữa tích lũ y và tiêu dùng của doanh n gh iệp và cá nhân, đồng nghĩa vớ i việc là họ mở rộng hay thu h ẹp đầu tư. 1 .1.4 .3 Lãi suất là công cụ đo lường tình trạn g sức khoẻ của nền kin h tế Mỗ i một sự biến động, dù là nhỏ nh ất cũng ảnh hưởng đ ến hoạt độn g của mỗi cá nhân , tổ chứ c và của cả nền kinh tế. Ở các nư ớc kinh tế phát triển, giá trái khoán và lãi suất được yết giá hàng n gà y. Ngườ i ta có thể căn cứ vào sự b iến độ ng của lãi su ất đ ể d ự báo các yếu tố kh ác của nền kinh tế nh ư: tính sinh lời của các cơ hội đầu tư, mứ c lạm phát dự tính, mứ c thiếu hụt ngân sách. Các yếu tố n ày h ợp th ành ch ỉ tiêu “sức khỏ e” củ a nền kinh tế. Ngườ i ta có thể dựa vào lãi su ất trong một thờ i kỳ để d ự báo tình hình kinh tế trong tươn g lai. Trên cơ sở đó các doanh n ghiệp lập kế hoạch chỉ tiêu tron g tương lai của họ, trong kh i đó n gân hàng và các nhà đầu tư cần d ự b áo lãi su ất để qu yết định xem chon mua tài sản nào. 1 .1.4 .4 Lãi suất là công cụ điều tiết kinh tế vĩ mô của NHTW Lãi suất tín dụng là một côn g cụ thực hiện CSTT, thể hiện trên các mặt: Tron g điều kiện nền kinh tế có lạm phát, NHTW có thể tăn g lãi su ất tiền gửi để rút tiền từ lưu thông về làm giảm tỷ lệ lạm phát, tạo điều kiện để sứ c mu a của ổn định, đ ảm bảo cho sản xuất và lưu thông h àn g hó a phát triển. Ngư ợc lại, khi n ền kinh tế đã su y th oái, NHTW thực hiện chính sách nới lỏng tiền tệ để chống su y thoái và lãi suất giảm xuống. Thông qua lãi suất tái chiết khấu để điều chỉnh khối lượn g cho vay đối với các NHTM, ngh ĩa là đ iều ch ỉnh khố i lượng cun g ứn g tiền vào lưu thôn g. Từ đó mở rộng h ay thu hẹp sản xuất, tăng ha y giảm công ăn việc làm .
9 Tăng hay giảm lãi suất tín dụng, sẽ ảnh h ưởn g đến tăng ha y giảm số lượng n goại tệ trong nướ c. Vì vậ y ảnh hưởng đ ến quan h ệ cung cầu n goại tệ, dẫn đến sự th ay đổi tỷ giá do đó ảnh hư ởng đến xuất nh ập kh ẩu hàng hóa tron g từng thời kỳ. 1 .2 Lã i suất, đầu tư và tă ng trưởng kinh tế Lãi suất tác độn g đến tăng trưởng thông qua h ai h iệu ứng đó là lãi su ất tác động đến tiêu dùn g và đ ầu tư. v Tác độn g của lãi suất đến tiêu dùn g Mức lãi su ất th ấp sẽ khu yến khích tiêu dùng nhiều h ơn là tiết kiệm từ đó làm tăng tổng cầu tron g n ền kinh tế, và n gược lại khi lãi suất tăng d ân chúng sẽ có xu hướng dành phần lớn thu nhập đ ể gửi tiết kiệm vào ngân hàng, từ đó làm giảm tổng cầu . Do xu hướng cân b ằn g cung cầu trong n ền kinh tế, tổn g cu ng sẽ giảm một lượng tương ứng. Lúc đó GDP th ực sẽ giảm dưới mức năng lự c sản xu ất tố i ưu và tỷ lệ thất nghiệp cao hơn mức tự nhiên, n ền kinh tế sẽ rơ i vào tình trạn g su y tho ái. v Tác độn g của lãi suất đến đ ầu tư Khi nền kinh tế tăn g trưởng sẽ khu yến khích đ ầu tư mở rộn g sản xuất.Chi tiêu cho đ ầu tư là chi tiêu của khu vực sản xuất đ ể mua nhà xưởng, th iết b ị, má y móc m ới và gia tăn g lượn g hàng tồn kho nhằm gia tăng qui mô sản xuất. Có rất nhiều các nh ân tố ảnh hưởng đến chi tiêu cho đầu tư, song có ba n gu yên nhân chính đó là: lãi suất, lạm phát dự tính , lợ i nhuận dự tính. Về mối quan hệ giữa lãi suất và đ ầu tư, mức lãi suất càng thấp th ì mức đầu tư càn g cao và n gược lại. Điều n ày có thể giải th ích là khi đầu tư , nguồn vốn có th ể được tài trợ b ằn g vốn tự có ha y đi vay mượn. Bất lu ận dự án đầu tư được tài trợ b ằng phương thứ c n ào , mức lãi suất cũng là một ph ần ch i phí cơ hội của dự án đó. Tiền trả lãi cho kho ản tiền vay để đầu tư cho sản xu ất là ch i phí trực tiếp. Nhưng n guồn vốn tự có của mộ t do anh nghiệp có thể dùn g đ ể cho va y với m ột m ức lãi su ất n ào đó. Tiền lãi mà do anh nghiệp b ị mất khi sử dụng nguồn vốn tự có để tài trợ cho dự án riêng của ch ính m ình , tha y vì d ùng để cho vay đượ c gọ i là chi ph í cơ h ội. Mứ c lãi suất càng thấp thì chi phí cơ hội của dự án càng thấp , càng có nh iều dự án đ ầu tư m an g lại lợi nhuận và vì vậ y m ức đầu tư sẽ gia tăn g.
10 Trong kh i mức lãi su ất cao không khu yến khích đầu tư th ì ngư ợc lại, m ức lạm phát dự đoán cao có tác dụng khu yến kh ích đầu tư vì chi phí đ ầu tư thư ờng bỏ ra hầu hết ở năm đầu nên khôn g bị ảnh hưởng b ởi lạm ph át. Mức lạm tăn g sẽ làm cho thu nhập ròng của d ự án đầu tư tron g những năm sau gia tăn g.Do đó có một kết lu ận rất quan trọn g của những tác độn g ngược ch iều nà y đ ối vớ i qu yết định đầu tư của các doanh n ghiệp. Đó là đ ầu tư phụ thuộc vào lãi su ất thực. Mức lãi suất th ực càn g th ấp thì mức đầu tư càn g cao. Lãi suất thự c i1 i2 I1 I2 Đầu tư H ình 1 .4: Mố i qua n hệ giữa lã i suất và đầ u tư GDP là giá trị tín h bằng tiền của tất cả các sản ph ẩm và d ịch vụ cuố i cùng nội địa m à n ền kinh tế đạt đư ợc trong mộ t thời kỳ nhất định. Bao gồm sản phẩm và d ịch vụ tiêu dùn g của hộ gia đình, đầu tư củ a khu vực doanh nghiệp, tiêu dùng của khu vực Chính phủ và xu ất khẩu ròng. Tổn g chi tiêu tron g nền kinh tế luôn bằng với GDP thực đ ể n ền kinh tế đạt ở trạn g th ái cân b ằn g. Tăng trưởn g kinh tế là sự tăng lên về số lượng, ch ất lượng, tố c độ và qu y mô sản lượn g của nền kinh tế trong một thời k ỳ nh ất đ ịnh . Hiện n ay, người ta thường tính mứ c gia tăng về tổn g giá trị củ a cải xã hộ i bằng các đại lượn g như tổng sản phẩm quốc dân (GNP) ho ặc tổng sản phẩm quốc nội (GDP ). Tăng trư ởng kinh tế xét ở đầu vào do tác động củ a ba yếu tố : số lượng vốn đ ầu tư, số lượn g lao động và n ăn g suất các nhân tố tổng hợp. Để tăng trưởng một cách b ền vững thì một tro ng nhữn g điều kiện cực kỳ quan trọng đối với mọ i quốc gia là phải mở rộng đầu tư. Người ta h ay nói đ ến một tron g những ngu yên nhân
11 chính làm cho kinh tế của năm con rồng Châu Á tăn g trưởng nhanh trong một thời gian dài là do vốn đầu tư phát triển tăng liên tục (chiếm khoảng 30 % tron g GDP). Như vậy, mộ t bộ phận của chi tiêu tron g n ền kinh tế là đầu tư lại p hụ thuộ c vào lãi suất. Giả sử các nhân tố khác không đổi, lãi suất càng cao thì đầu tư càng th ấp . Điều n ày d ẫn chi tiêu cân bằng giảm . Ngược lại khi lãi suất thực giảm thú c đ ẩy các do anh nghiệp gia tăng đầu tư th eo kế hoạch . Lãi su ất được qu yết đ ịnh bởi sự cân bằn g trên TTTT. Bằn g cách gia tăng hoặc giảm m ức cung tiền, NHTW có th ể làm giảm hoặc tăn g lãi su ất. Từ đó sẽ ảnh hưởng đ ến đầu tư và sản lượn g. Để th ấy được kênh tru yền d ẫn lãi suất củ a CSTT h oạt động như th ế nào, chúng ta sẽ liên kết TTTT (ở đ ó lãi suất đượ c qu yết đ ịnh) với thị trường hàn g hóa (ở đó chi tiêu cần bằng được qu yết định ). Trước hết, phân tích nền kinh tế tại mộ t mố c thời gian đ ể xem ch i tiêu cân bằng và lãi suất đư ợc qu yết định như th ế n ào . MS Lãi Lãi suất su ất thực i th ực i MD Tổng (a ) Cun g cầu tiền I (b ) Đầu tư chi tiêu (c ) I GDP GDP thực H ình 1 .5 : Mố i quan hệ lã i suất, đầu tư và GDP thực Nền kinh tế đang trong tình trạng cân bằng như đã ch ỉ ra trong hình trên.Giả sử NHTW cho rằng nền kinh tế phát triển qu á nóng và lạm ph át sẽ bùng nổ. Để kiềm chế lạm phát, NHTW qu yết định giảm tổng cầu bằn g cách thực h iện một
12 n ghiệp vụ th ị trường mở là b án các chứng từ có giá, làm giảm khả năng cho vay của các NHTM và kéo theo là làm cho mức cung tiền giảm. Tác động tứ c thờ i trên TTTT là sự gia tăng lãi su ất. Lãi su ất tăng sẽ kéo theo một sự sụ t giảm trong đầu tư th eo kế hoạch. Mộ t sự sụt giảm trong đầu tư theo kế ho ạch sẽ kéo th eo sự sụ t giảm trong chi tiêu dự định và tổn g chi tiêu kế hoạch. Khi tổng ch i tiêu kế hoạch giảm sẽ làm cho chi tiêu cân bằng và GDP thực giảm. Quá trình n ày sẽ không d ừng lại ở đ ây vì khi GDP thự c giảm sẽ làm giảm cầu tiền thự c.Cầu tiền thực giảm lại làm lãi suất giảm và đầu tư lại tăng lên (nhưng thấp h ơn mức ban đ ầu ). M S1 MSo Lãi suất Lãi i1 thực suất i2 thực io MDo I M D1 Tổng Cung cầu tiền I1 I2 Io Đầu tư chi Eo tiêu E2 E1 Io I2 I1 GDP1 GDP2 GDPo GDP thực H ình 1 .6 : Tá c động của cung tiền đến lãi suấ t, đầ u tư và tăng trưởng GDP Như vậy, m ọi sự điều tiết cắt giảm lượn g cung tiền của NHTW b ằn g các công cụ củ a CSTT, sẽ làm tăn g lãi suất trên TTTT từ đó làm giảm nhu cầu đầu tư và tác độ ng làm giảm GDP thực. Ngược lại, kh i NHTW bơm thêm tiền vào lưu thông, sẽ làm giảm lãi suất trên TTTT, từ đó làm tăng nhu cầu đ ầu tư và tác động làm tăng GDP thực.
13 1 .3 Chính sách lãi suất của NHTW 1 .3.1 Khái niệm Chính sách lãi suất là mộ t bộ phận của CSTT của Ch ính phủ, là cách thức quản lý và điều tiết lãi su ất thị trườn g nh ằm kiểm soát lượng tiền cung ứng, kiểm soát lạm ph át đ ể thực hiện các mục tiêu tăng trưởng kinh tế, ổn đ ịnh giá cả, nhiều việc làm và tỷ giá h ối đoái ổn định. 1 .3.2 Nội dung chính sách lãi suất của NH TW Căn cứ vào trình độ phát triển và cơ chế quản lý củ a n ền kinh tế, NHTW sẽ xây dựn g và ban hành chính sách lãi su ất thích hợp, đ ể thi hành thống nhất trong h ệ thống ngân hàng. Đó có thể là lãi suất sàn, lãi su ất trần, lãi su ất cơ bản, lãi suất thỏa thuận. chính sách lãi suất củ a NHTW có th ể thực hiện theo h ai hướn g đó là: chính sách can thiệp trực tiếp và ch ính sách tự d o hóa lãi suất. Khi các nước đã theo đuổi chính sách tự do hóa hoàn toàn th ì NHTW vẫn tìm cách can th iệp nhưng sự can th iệp mang tính thị trườn g, nhằm q uản lý nền kinh tế theo mục tiêu của CSTT. Chính sách can thiệp trực tiếp: là việc NHTW qu i định lãi suất trần , lãi su ất sàn , lãi suất cơ b ản, lãi suất tái ch iết khấu vv…để áp dụng cho từng lo ại khách h àng, từn g nghiệp vụ tín dụng trên thị trường. Như vậ y chín h sách can th iệp trực tiếp được thực hiện b ằn g cách NHTW qu i định biểu lãi suất áp dụn g cho các ho ạt động tín dụng trên thị trường. Biểu lãi suất này đư ợc điều chỉnh mộ t ph ần hay toàn bộ kh i có sự th ay đ ổi mục tiêu phát triển kinh tế xã hộ i. Theo sự phát triển của kinh tế thị trường, nhữn g cách thức qu i định và kiểm so át lãi suất thị trườn g củ a NHTW ngày càng lỏng và linh hoạt h ơn. Chính sách can th iệp trự c tiếp thường đước áp dụn g ở các nư ớc đ an g phát triển trong mộ t điều kiện kinh tế xã h ội nh ất đ ịnh, thị trường tài chính còn yếu , nh iều khó khăn trong quá trình kiểm soát lượng tiền cun g ứng, đồng thời n ền kinh tế có khả năng xả y ra lạm phát cao. Chính sách tự do hóa lãi su ất: là chính sách m à trong đó NHTW khôn g đưa ra những khốn g chế giới hạn b iến động của lãi suất thị trư ờng. Mức lãi suất đượ c h ình thành trên cơ sở quan hệ cung cầu tín dụng.Chính sách n ày được phần lớn các nước có thị trường phát triển áp dụn g, mặc dù th ị trườn g tự do qu yết định lãi su ất
14 nhưng NHTW vẫn điều tiết gián tiếp thông qua việc sử dụ ng công cụ lãi suất tái chiết kh ấu . 1 .3.3 Cơ chế truyền dẫn và tác động chính sách lãi suấ t của NHTW Chính sách lãi suất có thể được NHTW sử dụng nh ằm tác độn g trực tiếp hoặc gián tiếp tới mức cun g cầu tiền để đ ạt được các mụ c tiêu đề ra. v Tác động trực tiếp là tác động thôn g qua côn g cụ lãi suất tiền gử i và lãi su ất cho va y Ấn định lãi suất tiền gửi và lãi suất ch o vay: nếu lãi su ất tiền gửi qui định cao , sẽ thu hút được nh iều tiền gử i, làm gia tăng nguồn vốn cho vay, giảm tỷ lệ lạm phát. Nếu lãi suất tiền gửi th ấp , sẽ làm giảm tiền gửi, giảm khả năng m ở rộn g tín dụng. Nếu lãi su ất cho va y qu i định thấp, các doanh n ghịêp có cơ h ội va y đư ợc nhiều vốn cho sản xuất kinh do anh và ngược lại. Như ợc đ iểm củ a biện pháp điều tiết nà y là làm cho các NHTM mất đi tính linh hoạt và q u yền tự chủ trong kinh doanh, nó dể dẫn đến tình trạng ứ đọng vốn trong ngân hàng nhưng lại thiếu vốn đ ầu tư ho ặc khu yến khích dân cư dùng tiền vào d ự trữ n goại tệ, bất động sản trong khi n gân hàng hụ t hẫng về tiền m ặt cũng như nguồn vốn cho vay. Ấn định khung lãi suất tiền gử i và lãi suất cho vay: NHTW có th ể ấn định khun g lãi suất dư ới nhiều h ình thức nh ư lãi suất sàn , lãi suất trần và mứ c chênh lệch giữa lãi su ất cho va y b ình quân với mức lãi suất tiền gửi b ình quân, lãi su ất trần, lãi suất cơ b ản vv…và bắt buộ c các NHTM phải xâ y dựng biểu lãi su ất kinh doanh n ằm trong khung lãi suất. Biện pháp đ iều tiết n ày có ưu điểm là các NHTM đư ợc phép xâ y dựn g m ức lãi suất linh hoạt h ơn và bước đ ầu có qu yền tự chủ qui đ ịnh mức lãi suất kinh doanh. Đồng thời giúp cho các NHTM lựa chọn dự án kin h tế tối ưu để cho va y, loại bỏ những dự án kém h iệu quả. Nhìn chung việc ấn đ ịnh khu ng lãi suất tiền gửi và cho vay ngà y c àng ít được áp dụn g ở các nước th eo cơ chế thị trường. Bởi vì trong cơ chế thị trư ờng, lãi suất rất nhạ y cảm vớ i vốn đầu tư, nó ph ải được vận đ ộng theo quan h ệ cung cầu vốn trên thị trường. v Tác độn g gián tiếp là tác động thông qua công cụ lãi su ất tái chiết khấu, tỷ lệ dự trữ b ắt buộ c và ngh iệp vụ thị trường m ở
15 Lãi suất tái ch iết khấu: là lãi suất ch o vay ngắn h ạn củ a NHTW đố i với các NHTM và TCTD dưới hình thứ c tái ch iết khấu các chứng từ có giá ch ưa đ ến thời h ạn thanh to án.Với việc ấn định lãi su ất tái chiết kh ấu , NHTW có th ể tác độn g đến khả n ăng vay củ a NHTM và do đó làm cho cun g cầu tiền tệ tăng lên ha y giảm xuốn g. Khi lãi su ất tái chiết kh ấu tăn g lên, các NHTM sẽ b ất lợ i tron g việc va y vốn của NHTW. Trong đ iều kiện đó, các NHTM khôn g có khả năng m ở rộn g tín dụng. Ngượ c lại, kh i lãi suất tái chiết kh ấu giảm, các NHTM có kh ả năng mở rộng cho vay đối với khách h àn g. Do đó, sự th ay đổi lãi suất lãi suất tái chiết khấu đượ c coi như dấu hiệu của đ ịnh hướn g CSTT củ a NHTW. Mứ c độ phát hu y hiệu quả các công cụ nà y căn cứ vào mức độ phụ thuộc về vốn của NHTM vào NHTW, vì thế nó là cô ng cụ kém chủ động. Để kh ắc phụ c nhược điểm này, NHTW th ườn g sử dụ ng nó với công cụ DTBB. Tỷ lệ DTBB: là t ỷ lệ p hần trăm giữ a số tiền DTBB và tổng số dư tiền gửi phải tính DTBB các NHTM thu h út được trong một khoảng thờ i gian nh ất định. Việc q ui định tỷ lệ DTBB tạo điều kiện để NHTW kiểm so át quá trình tạo tiền của h ệ thống NHTM và qu an trọng hơn là NHTW sử dụng để tác động đ ến mức cu ng tiền tệ. Khi NHTW qu yết định tăng ho ặc giảm tỷ lệ DTBB, làm giảm hoặc tăn g kh ả n ăng cho va y của các N HTM đố i với n ền kinh tế. Từ đó làm giảm ho ặc tăn g m ức cung tiền tệ đ ể tác độn g đ ến lãi suất thị trường. Nghiệp vụ thị trư ờng m ở: là ngh iệp vụ mua bán các chứn g từ có giá của NHTW trên TTTT. Th ông qu a việc sử dụng công cụ nà y sẽ điều tiết mức dự trữ củ a các NHTM và điều tiết mức cung tiền tệ để điều tiết lãi suất trên thị trường. Khi muốn gia tăn g khối lư ợng tiền trong lưu thông, m ở rộn g tín dụng cho nền kinh tế, NHTW thực h iện mua các chứn g từ có giá trên thị trư ờng. Ngược lại, khi muốn giảm mức cung tiền, thu h ẹp tín dụng, NHTW bán các chứng từ có giá đ an g nắm giữ. 1 .3.4 Vai trò kiểm soát lã i suất TTTT của NHTW Mứ c cung tiền có tác động mạnh mẽ đến tăng trư ởng hoặc kìm hãm sự ph át triển kinh tế. Do đó, đ iều tiết khố i lượng tiền trong lưu thôn g cho phù h ợp với nhu
16 cầu ph át triển kinh tế tron g từng thời k ỳ là n hiệm vụ qua trọng bậc nhất của NHTW. Trong nền kinh tế thị trường, sự biến độn g kinh tế thăng trầm th eo chu kỳ, từ đó nhu cầu về tiền cũn g biến độn g tươn g ứn g. Cần ph ải có khối lư ợng tiền trong lưu thông phù hợp vớ i diễn biến của nền kinh tế, đ ể góp phần thúc đ ẩy tăn g trưởng và kiềm chế lạm phát. NHTW thực hiện vai trò đ iều tiết khối lượng tiền tron g lưu thông qua qua các côn g cụ của CSTT như lãi suất, hạn mứ c tín dụng, dự trữ b ắt buộc, n ghiệp vụ thị trường mở vv… 1 .3.4 .1 Kiểm so át lạm phát, ổn đ ịnh giá cả Trong n ền kinh tế th ị trườn g, ổn định sức mua của đồn g tiền là yếu tố quan trọng giúp ổn định và tăng trưởng kinh tế. NHTW thông qu a các hoạt độn g củ a m ình để khống chế tỷ lệ lạm phát h àn g năm. Có ba loại lạm phát chủ yếu tron g nền kinh tế, trong đó lạm ph át thứ nhất là lạm ph át tiền tệ, xảy ra khi tốc độ tăn g trưởng cung tiền vượ t quá tốc độ tăn g trưởn g thực sự của nền kinh tế. Loại lạm phát nà y thườn g xả y ra tại các nư ớc đang phát triển khi các nư ớc này th eo đuổi cơ chế áp ch ế tài chính ho ặc tro ng trường hợp quốc gia đ an g th eo đuổ i CSTT mở rộng. Lạm ph át tiền tệ có thể được kiểm soát bằng một CSTT th ắt chặt và ch ính sách thu chi n gân sách nghiêm n gặt. Các NHTW thườn g thự c h iện CSTT thắt ch ặt b ằng cách tăng lãi suất ngắn hạn nh ư lãi su ất chiết kh ấu . Cách n ày sẽ làm gia tăng chi phí đ i va y tiền, do đó việc va y tiền lúc nà y sẽ kém hấp h ẫn hơn. Khi đ ó các chủ th ể cần vốn trong nền kinh tế sẽ tự động xem xét lại, thắt ch ặt hơn tron g chi tiêu, phân bổ nguồn vốn. Trong suốt thời k ỳ thự c h iện CSTT thắt ch ặt, NHTW cũng có th ể b án trái phiếu ch ính phủ ra th ị trườn g m ở để thu tiền về.Tu y nhiên, chính sách th ắt chặt tiền tệ có thể sẽ gâ y ra một số h ậu quả nh ư: kh ởi phát và đẩy mạnh cuộ c đua tăng lãi suất, tạo áp lực lên tăng trưởng và việc làm , trở ngại cho thu hút vốn gián tiếp. 1 .3.4 .2 Ổn định tỷ giá, đảm bảo sức mu a đối ngo ại của đồng tiền NHTW can thiệp vào thị trường n goại hối để giử vững tỷ giá h ối đo ái hoặc chủ động điều chỉnh tỷ giá hố i đo ái th eo mục tiêu phát triển kinh tế xã h ội, góp phần ổn đ ịnh sức mu a đối ngoại củ a đồng tiền quố c gia. Để đ iều chỉnh tỷ giá hối
17 đoái có thể sử dụn g các biện ph áp như điều chỉnh lãi su ất tái chiết khấu, can thiệp n goại hối, phá giá, n ân g giá tiền tệ. Th ực tế cho thấ y, khi các yếu tố khác khôn g đổ i, nếu NHTW tăng mức lãi suất tái chiết khấu sẽ làm cho mặt bằng lãi su ất thị trường cũn g tăng lên, lãi suất thị trường tăng lên sẽ là lực hút các luồn g vốn ngoại tệ trên các th ị trườn g khu vực và quốc tế đổ về nướ c, dần dần làm cho đồ ng nộ i tệ sẽ lên giá và ngược lại. Nếu NHTW h ạ th ấp mức lãi su ất tái chiết khấu th ì ngoại tệ sẽ chạ y ra nướ c n goài, dần d ần tỷ giá ngo ại tệ sẽ tăng lên. 1 .4 Cơ chế điều hành lãi suất của NHTW một số quốc gia & những kinh ng hiệm cho Việt Na m. Tron g giai đoạn năm 20012003, hầu hết các nền kinh tế lớn trên thế giới đ ều áp dụng ch ính sách tài chính và tiền tệ nới lỏ ng nhằm kích cầu tron g nư ớc và n găn ch ặn hiện tư ợng kinh tế su y giảm trên toàn cầu do tác độn g của khủ ng hoảng tài chính tiền tệ những n ăm trước đó. Tron g giai đoạn nà y, tăn g trưởng của hầu h ết các nư ớc trên thế giớ i có xu hướng giảm sú t kể cả khối các nước phát triển và khối các nướ c đ an g ph át triển. Thươn g m ại quốc tế cũng có sự giảm sú t mạnh mẽ. Đầu tư quốc tế trong giai đoạn nà y cũ ng có dấu hiệu su y giảm. Theo Ngân hàng Thế giới, dòng FDI đã giảm từ 81 8 tỷ USD năm 2001 xuống còn 681 tỷ USD n ăm 2002 và 580 tỷ USD năm 2003 . Để khắc phục tình trạn g tăng trưởn g kinh tế, thươn g m ại và đ ầu tư giảm sút, các n ước, đặc biệt là các nước phát triển buộc phải lự a chọn giải pháp nớ i lỏng CSTT nhằm thúc đ ẩy tăn g trư ởng. Đi đầu tron g việc thực hiện chính sách tài chínhtiền tệ nới lỏ ng giai đoạn 2001 2003 là M ỹ. Từ n ăm 2001 đến cuối năm 2003, để kích thích tăng trưởn g, chống giảm phát, FED đã 13 lần cắt giảm lãi suất, đưa mứ c lãi su ất cơ b ản từ 6% n ăm 2001 xu ống còn 1% (m ức th ấp k ỷ lụ c kể từ năm 1958 ) vào 25/6 /2003.Cũng th eo chiều hướn g nà y, từ 2001 đến tháng 6/2003 , NHTW Châu Âu (ECB) cũng đ ã 13 lần điều chỉnh chính sách lãi suất, đư a m ức lãi suất của khu vực nà y xuốn g còn 2 % mức th ấp nhất kể từ sau Thế chiến II.Việc M ỹ và EU cắt giảm lãi suất đ ã
18 khiến hàng lo ạt các NHTW khác phải cắt giảm lãi su ất theo.Trung Quố c đ ã ph ải giảm lãi suất liên tụ c trong giai đo ạn 19982003 nh ằm kích cầu trong nước. CSTT n ới lỏng của các nước tron g giai đoạn nà y đã góp phần thúc đẩ y tăng trưởng kinh tế, hoạt động đ ầu tư và thư ơng mại toàn cầu. Năm 2004, GDP thực tế to àn cầu đ ạt 5,3% mức cao nhất tron g vòng 20 năm trước đó. Tố c đ ộ tăng thương m ại toàn cầu cũng đ ạt mức 10 ,8%, cao h ơn so với mức 5,5% của năm 2003 và m ức 0 ,2% của n ăm 2001. Năm 2004, lượng vốn FDI củ a to àn thế giớ i đạt khoảng 612 tỷ USD, tăn g 14 % so với n ăm 2003. Đây là năm đ ầu tiên FDI toàn cầu tăng so với n ăm trước sau kh i đạt mức cao n hất vào n ăm 2000. Sau khoảng gần 3 năm áp dụng CSTT nới lỏn g, cùng với sự phục hồi về kinh tế, đ ầu tư và thương mại, hầu hết các nước trên th ế giới ph ải đối m ặt với lạm phát leo thang m à b iểu hiện là giá cả ngu yên nhiên vật liệu, giá cả h àng tiêu dùng và lương th ực thực phẩm đ ều tăn g mạnh . Thêm vào đó, cuộ c chiến Iraq và khủng hoảng dầu mỏ cũng làm ch o mặt bằng giá thế giới tăng cao . Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) củ a các nước đ ặc b iệt là M ỹ trong giai đoạn 20032005 có dấu hiệu tăng m ạnh. Tố c độ tăng GDP thực tế của M ỹ năm 2005 là 3,1% tron g khi CPI cùng năm lên tới 3,4%. Đứng trư ớc n gu y cơ lạm phát leo thang, từ giữ a năm 2004 đến năm 2006 , M ỹ và các nền kinh tế lớn bắt buộ c phải chấm d ứt CSTT nới lỏng và từng bước chu yển sang chu kỳ đ iều hành CSTT theo hướng b ắt buộ c hơn. Từ giữa năm 2004 đ ến hết n ăm 2006, FED đã liên tiếp 17 lần đ iều ch ỉnh tăng lãi suất cơ bản đồng USD, đ ưa lãi suất cơ bản củ a đồng USD từ 1 % lên 5,25% năm 20 06 và tiếp tụ c du y trì trong nửa đầu n ăm 2007, tạo n ên một làn sóng tăng lãi su ất m ạnh m ẽ ở h ầu h ết các nư ớc trên th ế giới. Cù ng với M ỹ, trong giai đoạn n ày, ECB cũn g đã 3 lần tăng lãi suất từ 2 % lên 2 ,75 %. Tu y chậm h ơn, song từ năm 200 6, làn sóng tăng lãi suất cũng đã lan tới châu Á vớ i việc NHTW các n ước Hàn Quố c, Thái Lan, Thổ Nh ĩ Kỳ liên tiếp tăng mạnh lãi suất vào năm 2006 nhằm kiềm chế lạm phát.Trong năm 2006, NHTW Hàn Quố c đ ã bất ngờ tăn g lãi su ất tiền gử i đồn g nộ i tệ của m ình lên mức 4,25% mức cao nhất trong vòng 3 năm trướ c đó nhằm bình ổn giá cả. NHTW Thái Lan cũng qu yết
19 đ ịnh tăng lãi suất tiền gửi đồn g nộ i tệ củ a m ình th êm 0,25 % lên mức 5%. Tăng m ạnh nhất là Thổ Nh ĩ Kỳ, NHTW nước n ày đã tăn g lãi suất tiền gửi đồng nộ i tệ củ a m ình từ mức 13,25% lên mức 15 % nhằm bình ổn th ị trườn g sau kh i lạm phát ở đâ y có dấu h iệu tăn g mạnh và đồn g Lira củ a Thổ Nhĩ K ỳ đang mất giá. Ngay cả Nh ật Bản, từ năm 2006 cũn g đã hướn g tới đ iều chỉnh CSTT theo hư ớng th ắt chặt khi tu yên bố từ bỏ chính sách lãi suất bằng 0 kéo dài suốt giai đo ạn 20012 005. Từ n ăm 2006, Trung Quố c bắt đầu thực h iện CSTT thắt ch ặt, từ 10/4 /2006 đ ến n ay, Trung Quốc đã liên tục tăn g lãi su ất cơ bản và nâng tỷ lệ DTBB đố i với các NHTM. Từ th án g 4/200 6, lãi suất cơ b ản cho vay bằng đồn g USD kỳ hạn 1 năm được điều chỉnh 3 lần, mỗi lần tăng 0,27% từ mứ c 5 ,13% lên mứ c 6,31%. Lãi su ất tiền gửi bằng đồng NDT sau đó đ ã được điều chỉnh h ai lần, từ mứ c 1 ,98 % lên m ức 2 ,25%. Tron g năm 2006, tỷ lệ DTBB cũ ng đ ã liên tục được điều chỉnh 3 lần , nâng tỷ lệ DTBB tăng lên 1 ,5% trong năm lên mức 9%. Năm 2 007, Trun g Quố c tiếp tục n âng tỷ DTBB lên 12,5 %. CSTT th ắt chặt được các nướ c áp dụng trong giai đoạn 2004 2006 đã khiến tăng trưởng, lạm phát củ a các n ền kinh tế lớn như M ỹ, EU, Nhật Bản có chiều h ướn g chửn g lại sau kh i đã tăng đỉnh điểm vào n ăm 2004. Sau thờ i gian dài liên tục áp dụng CSTT th ắt chặt nhằm n găn ch ặn tình trạng lạm phát leo thang, bước san g năm 2007 , dường như mọi dự báo của các tổ chức kinh tế quốc tế đều cho th ấy, nền kinh tế thế giới có d ấu hiệu tăng trưởn g kh ả quan và các hoạt động kinh tế tài chính vĩ mô tư ơng đối ổn đ ịnh, lạm phát của các khối kinh tế lớ n đã từn g bước được kiểm so át. Tu y n hiên, đ ến giữa năm 2007, dấu h iệu ngu y cơ khủn g hoản g tín dụng của các khối kinh tế lớn bắt đ ầu xuất hiện . Đâ y là hệ quả củ a việc tăng lãi su ất liên tục của FED giai đo ạn 20042006. Khởi đầu là tình trạn g nợ xấu gia tăng trong lĩnh vực cho vay cầm cố ở M ỹ. Để khu yến khích n gười d ân vay tiền mu a nhà, các TCTD đã áp dụn g cơ ch ế cho vay linh ho ạt m à không tính tớ i khả năng chi trả của khách hàng. Cụ th ể là, các công ty đ ịa ố c của M ỹ đã đưa ra nhữn g sản ph ẩm vay trả góp m ới với lãi su ất th ả nổi. Rủi ro phát sinh khi FED liên tục tăn g lãi suất cơ bản của đồng USD trong thời gian dài làm cho lãi su ất cho va y cầm cố của M ỹ cũ ng tăng theo, dẫn đ ến ngư ời dân