luận văn:Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách huyện trên địa bàn huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn hiện nay

Chia sẻ: Nguyễn Thị Bích Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:74

Thêm vào BST

Báo xấu

133
lượt xem 43
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đất nước ta đang bước vào thời kỳ phát triển mạnh mẽ về mọi mặt. Các điều kiện kinh tế, xã hội được cải thiện đáng kể, cuộc sống nhân dân ngày một khởi sắc, diện mạo đất nước ngày một vững bước đi lên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: luận văn:Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách huyện trên địa bàn huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn hiện nay

----- ----- ÁN T T NGHI P tài: “Hoàn thi n công tác qu n lý ngân sách huy n trên a bàn huy n B c Sơn, t nh L ng Sơn hi n nay.” 1
L IM U t nư c ta ang bư c vào th i kỳ phát tri n m nh m v m i m t. Các i u ki n kinh t , xã h i ư c c i thi n áng k , cu c s ng nhân dân ngày m t kh i s c, di n m o t nư c ngày m t v ng bư c i lên. Có ư c i u ó là do ng, Nhà nư c ã có m t chính sách phát tri n úng n h p lý g n li n v i th i cu c. Trong ó ph i k t i quan i m phát tri n kinh t v n d a trên n i l c là chính ã thu ư c nhi u thành t u. Chúng ta ang y m nh c i cách, phát tri n tài chính nh m t o d ng n n tài chính qu c gia v ng m nh, cơ ch tài chính phù h p v i th ch kinh t th trư ng nh hư ng XHCN, th c hi n th ng l i hai nhi m v chi n lư c là công nghi p hoá, hi n i hoá, thúc y kinh t phát tri n nhanh, b n v ng; gi v ng an ninh tài chính qu c gia trong phát tri n và h i nh p. M t khác, ng cũng ch trương phát tri n toàn di n gi a nông thôn và thành th , ng b ng và mi n núi, thu h p t i a kho ng cách gi u nghèo. Trong ó ngân sách nhà nư c v i ý nghĩa là n i l c tài chính phát tri n, trong nh ng năm qua ã kh ng nh vai trò c a mình i v i toàn b n n kinh t qu c dân. Ngu n v n u tư vào n n kinh t hàng năm lên t i hàng nghìn t ng. Trên tinh th n phát tri n kinh t c a iH i ng X, ngân sách nhà nư c nói chung và ngân sách huy n nói riêng hơn lúc nào h t hi u rõ trách nhi m, s m nh c a mình trong tình hình m i - là ng l c c a s phát tri n. V i ch trương phát tri n toàn di n c a ng, c p ngân sách huy n ang ngày càng th hi n rõ ch c năng, vai trò, nhi m v c a mình trên a bàn a phương. M t khác ngân sách huy n có vai trò cung c p phương ti n v t ch t cho s t n t i và ho t ng c a chính quy n huy n và c p chính quy n cơ s ng th i là m t công c chính quy n huy n th c hi n qu n lý toàn di n các ho t ng kinh t xã h i trên a bàn huy n. Tuy nhiên do ngân sách huy n là m t c p ngân sách trung gian gi a ngân sách c p t nh và ngân sách c p xã nên ôi khi ngân sách huy n chưa th hi n ư c vai trò c a mình i v i kinh t a phương. 2
Do v y chính quy n huy n th c thi ư c hi u qu nh ng nhi m v kinh t xã h i mà nhà nư c giao cho th c hi n chi n lư c phát tri n kinh t nhà nư c, kinh t a phương trên các lĩnh v c c bi t là nông nghi p nông thôn t i a bàn thì c n có m t ngân sách huy n m nh và phù h p là m t òi h i thi t th c, là m t m c tiêu ph n u i v i c p huy n. Vì th hơn bao gi h t hoàn thi n trong i m i công tác qu n lý ngân sách huy n là m t nhi m v luôn ư c quan tâm. Xu t phát t v n này, trong th i gian th c t p t i phòng tài chính – k ho ch huy n B c Sơn, T nh L ng Sơn, v i nh ng ki n th c ã ơc ti p thu nhà trư ng cùng v i s giúp t n tình c a các th y giáo cô giáo c bi t là cô giáo Phan Th H nh cùng v i s giúp c a các cán b phòng tài chính – k ho ch ã hư ng d n em t p trung tìm hi u và phân tích tình hình qu n lý ngân sách huy n trên a bàn huy n B c Sơn t nh L ng Sơn v i tài: “Hoàn thi n công tác qu n lý ngân sách huy n trên a bàn huy n B c Sơn, t nh L ng Sơn hi n nay.” M c ích c a tài là thông qua nghiên c u tình hình qu n lý ngân sách huy n trên a bàn huy n nh m tìm ra nh ng gi i pháp thi t th c góp ph n c ng c tăng cư ng công tác qu n lý ngân sách huy n trên a bàn huy n B c Sơn ư c t t hơn. tài ư c trình bày theo n i dung sau: Chương 1: Ngân sách nhà nư c và s c n thi t ph i qu n lý ngân sách nhà nư c huy n trong i u ki n hi n nay. Chương 2: Th c tr ng công tác qu n lý ngân sách huy n trên a bàn huy n B c Sơn, t nh L ng Sơn trong th i gian qua. Chương 3: Các gi i pháp nh m hoàn thi n công tác qu n lý ngân sách huy n trên a bàn huy n B c Sơn t nh L ng Sơn trong th i gian t i. 3
Qua vi c nghiên c u tài, em ã lĩnh h i ư c nhi u ki n th c m i v qu n lý ngân sách nói chung và ngân sách huy n nói riêng, c v lý lu n và th c ti n tuy nhiên không tránh kh i sai sót do trình còn h n ch . Em xin chân thành c m ơn s hư ng d n t n tình c a cô giáo Phan Th H nh; s giúp c a các cô, chú Phòng KH - Tài Chính-Thương m i Huy n B c Sơn em hoàn thành chuyên này. Em xin chân thành c m ơn ! 4
CHƯƠNG 1: NGÂN SÁCH NHÀ NƯ C VÀ S C N THI T PH I TĂNG CƯ NG QU N LÝ NGÂN SÁCH NHÀ N ƠC HUY N TRONG I U KI N HI N NAY 1.1NGÂN SÁCH NHÀ NƯ C 1.1.1: Khái ni m ngân sách nhà nư c. Trong h th ng tài chính th ng nh t ngân sách nhà nư c là khâu tài chính t p trung gi v trí ch o. Ngân sách nhà nư c cũng là khâu tài chính ư c hình thành s m nh t, nó ra i t n t i và phát tri n g n li n v i s ra ic ah th ng qu n lý nhà nư c và s phát tri n c a kinh t hàng hoá ti n t . Cho n nay, thu t ng “ ngân sách nhà nư c” ư c s d ng r ng rãi trong i s ng kinh t xã h i m i qu c gia. Song, quan ni m v ngân sách nhà nư c l i chưa th ng nh t. Trên th c t , ngư i ta ã ưa ra nhi u nh nghĩa v ngân sách nhà nư c không gi ng nhau tuỳ theo quan i m c a ngư i nh nghĩa thu c các trư ng phái kinh t khác nhau ho c tuỳ theo m c ích nghiên c u khác nhau. Theo quan i m c a các nhà nghiên c u kinh t c i n thì ngân sách nhà nư c là m t văn ki n tài chính, mô t các kho n thu và chi c a chính ph ư c thi t l p hàng năm. Các nhà kinh t h c hi n i cũng ưa ra nhi u nh nghĩa khác nhau v ngân sách nhà nư c. Các nhà kinh t Nga cho r ng “ ngân sách nhà nư c là b ng li t kê các kho n thu chi b ng ti n trong m t giai o n nh t nh c a nhà nư c” Các nhà kinh t Pháp ưa ra quan i m: “ngân sách nhà nư c là văn ki n ư c Ngh vi n ho c H i ng th o lu n và phê chu n mà trong ó, các nghi p v tài chính (thu, chi) c a m t t ch c công (Nhà nư c, chính quy n a phương, ơn v công) ho c tư ( doanh nghi p, hi p h i) ư c d ki n và cho phép”. 5
Còn Trung Qu c: “ngân sách nhà nư c là k ho ch thu - chi tài chính hàng năm c a Nhà nư c ư c xét duy t theo trình t pháp nh”. Vi t Nam, ít nh t cũng có nh ng nghĩa khác nhau v ngân sách nhà nư c: Giáo trình qu n lý tài chính công: ngân sách nhà nư c là d toán hàng năm v toàn b các ngu n tài chính ư c huy ng cho nhà nư c và s d ng các ngu n tài chính ó nh m m b o th c hi n ch c năng c a nhà nư c do Hi n pháp quy nh. Giáo trình qu n lý tài chính nhà nư c:ngân sách nhà nư c là m t ph m trù kinh t l ch s g n li n v i s ra i c a nhà nư c, g n li n v i kinh t hàng hoá - ti n t . Nói m t cách khác, s ra i c a nhà nư c, s t n t i c a kinh t hàng hoá ti n t như nh ng i u ki n c n và cho s phát sinh t n t i c a kinh t hàng hoá ti n t nh ng i u ki n c n và cho s phát sinh t n t i c a ngân sách nhà nư c. Hai ti n nói trên xu t hi n r t s m trong l ch s , nhưng thu t ng ngân sách nhà nư c l i xu t hi n mu n hơn, vào bu i bình minh c a phương th c s n xu t tư b n ch nghĩa. Thu t ng này ch các kho n thu và các kho n chi c a nhà nư c th ch hoá b ng pháp lu t th c hi n quy n l p pháp v ngân sách nhà nư c ( quy t nh v các kho n thu, các kho n chi, t ng s thu, t ng s chi ..) còn quy n hành pháp giao cho chính ph th c hi n. Trong th c t vai trò i u hành ngân sách c a chính ph r t l n nên còn thu t ng “ngân sách chính ph “ mà th c ra là nói t i “Ngân sách nhà nư c”. Giáo trình lý thuy t tài chính: “ngân sách nhà nư c là ph m trù kinh t và ph m trù l ch s . Ngân sách nhà nư c ư c c trưng b ng s v n ng c a các ngu n tài chính g n li n v i quá trình t o l p, s d ng qu ti n t t p trung c a nhà nư c và các ch th trong xã h i, phát sinh khi nhà nư c tham gia phân ph i các ngu n tài chính qu c gia theo nguyên t c không hoàn tr tr c ti p là ch y u”. Lu t ngân sách nhà nư c ã ư c Qu c h i nư c c ng hoà xã h i ch nghĩa Vi t Nam khoá IX, kỳ h p th 9 thông qua ngày 20 – 03 – 1996 cũng có 6
ghi: “ Ngân sách nhà nư c là toàn b các kho n thu, chi c a Nhà nư c trong d toán ã ư c cơ quan nhà nư c có th m quy n quy t nh và ư c th c hi n trong m t năm m b o th c hi n các ch c năng, nhi m v c a Nhà nư c” Trong khi a s u d ng khâu d toán thì quan ni m c a Lu t Ngân sách nhà nư c ã c p n khâu l p và th c hi n d toán ngân sách. Quan ni m c a Lu t ngân sách là sâu s c hơn c , v a ph n ánh ư c n i dung cơ b n c a ngân sách ( toàn b các kho n thu, chi ) v a th hi n ư c tính ch t “d ki n” chưa x y ra c a ngân sách (trong d toán ) ng th i cũng ph n ánh quá trình ch p hành ngân sách ( ư c th c hi n ); v a ph n ánh tính niên c a ngân sách ( trong m t năm ) ng th i th hi n ư c tính pháp lý c a ngân sách ( ã ư c cơ quan nhà nư c có th m quy n quy t nh ); v a th hi n quy n ch s h u ngân sách (thu, chi nhà nư c ) ng th i cũng th hi n v trí, vai trò, ch c năng c a ngân sách nhà nư c ( m b o th c hi n các ch c năng, nhi m v c a nhà nư c ). Như v y nh nghĩa v ngân sách như trong Lu t ngân sách nhà nư c s a i năm 1998 là úng n. nh nghĩa này ã nhìn nh n ngân sách nhà nư c m t cách toàn di n theo nhi u góc khác nhau. 1.1.2 Quá trình hình thành và phân c p ngân sách nhà nư c vi t nam ngân sách nhà nư c xu t hi n và t n t i t lâu song các ho t ng c a nó ch nh m ph c v ch y u cho nhu c u hư ng th c a vua chúa và nuôi dư ng quân i. Ch sau khi s xâm lăng c a th c dân Pháp ã t ư c k t qu s cai tr c a chúng ã chuy n t các viên ch c quân s sang tay các viên ch c dân s và hai thành ph Hà N i H i Phòng ư c công nh n là hai thành ph có tư cách pháp nhân có ngân sách riêng vào năm 1981 m u cho vi c hình thanhg ngân sách c l p c a các t nh và th xã khác, thì cơ ch tài chính và h th ng ngân sách nư c ta m i ư c hình thành y và hoàn ch nh. Sau khi cách m ng tháng Tám thành công ( năm 1945) Nhà nư c ta ã th c hi n quy n l c v ngân sách nhà nư c ã có nh ung chính sách mang tính ch t 7
cách m ng tri t , như s c l nh v vi c bãi b thu thân, hình thành h th ng thu m i v i quan i m gi m b t gánh n ng thu khoá cho dân nghèo. Ti p theo ó là hàng lo t các bi n pháp nh m kh ng nh quy n l c v tài chính và c ng c ngân sách c a nhà nư c Vi t Nam, như phát hành ti n kim khí ( ngày 1-12- 1946) và gi y b c Vi t Nam (ngày 3 - 2- 1946); t ra “ Qu c l p” nh m huy ng v n cho ngân sách nhà nư c. Nói chung trong giai o n kháng chi n ( 1946 – 1954) thì v n huy ng và chi tiêu c a ngân sách nhà nư c u nh m m c ích ph c v kháng chi n th ng l i. n năm 1967 ch phân c p qu n lý ngân sách ra i. H th ng ngân sách nhà nư c bao g m: ngân sách trung ương và ngân sách a phương( các t nh, thành ph phía B c). Như v y cách m ng tháng Tám thành công n năm 1967 ch có m t ngân sách nhà nư c. Năm 1972 Nhà nư c ban hành “ i u l ngân sách xã” ngân sách xã ư c xây dung nhưng chưa ư c t ng h p ngân sách nhà nư c. Năm 1978 Chính ph ra quy t nh s 108/CP ngân sách a phương ư c phân thành hai c p: ngân sách t nh ( thành ph ) và ngân sách huy n( qu n). V i ngh quy t 138/H BT ( ngày 19 – 11- 1983) ngân sách xã ư c t ng h p vào ngân sách nhà nư c và h th ng ngân sách nhà nư c g m b n c p: - ngân sách trung ương - ngân sách t nh, thành ph - ngân sách huy n ( qu n, th xã). - ngân sách xã ( phư ng, th tr n). Nh m phù h p v i i u ki n m i c a t nư c trong th i kỳ m i, ngày 20 – 03- 1996 Qu c h i nư c c ng hoà xã h i ch nghĩa Vi t Nam ã thông qua lu t Ngân sách nhà nư c. Lu t này có hi u l c thi hành t năm ngân sách 1997. Theo ó thì h th ng ngân sách nư c ta ư c chia ra làm b n c p: - ngân sách trung ương - ngân sách c p t nh 8
- ngân sách c p huy n - ngân sách c p xã 1.1.3. Vai trò c a NSNN Vai trò t t y u c a ngân sách nhà nư c m i th i i và trong m i mô hình kinh t là công c i u ch nh vĩ mô n n kinh t xã h i, là vai trò quan tr ng c a ngân sách trong cơ ch th trư ng. Vai trò này v m t c th có th c p n nhi u n i dung và nh ng bi u hi n a d ng khác nhau song trên góc t ng h p có th khái quát trên ba khía c nh sau: 1.1.3.1 Vai trò c a ngân sách nhà nư c trong phân ph i t ng s n ph m xã h i Vai trò này th hi n các m t ch y u sau: Xác nh m t cách khoa h c t ra m t t l huy ng t ng s n ph m xã h i vào ngân sách nhà nư c, l y ó làm căn c i u ch nh quan h nhà nư c v i doanh nghi p và dân cư trong phân ph i t ng s n ph m xã h i. Xác nh quan h thu trong t ng s n ph m, m b o nhà nư c có ngu n thu thư ng xuyên, n nh, th c hi n i u ti t h p lý l i ích trong n n kinh t qu c dân. Xác nh các hình th c huy ng ngoài thu trên th trư ng tài chính, dư i các hình th c công trái qu c gia, trái phi u kho b c, nh m trang tr i b i chi ngân sách nhà nư c. Xác nh vai trò quy n s h u tài s n công và tài nguyên qu c gia gi i quy t ngu n huy ng. 1.1.3.2 Vai trò c a ngân sách nhà nư c trong n nh và tăng trư ng kinh t Th hi n vi c kích thích, t o hành lang, môi trư ng và gây s c ép. Nhà nư c th c hi n chính sách thu v a kích thích v a gây s c ép. T o i u ki n thu n l i trên các m t tài chính, khuy n khích các thành ph n kinh t có doanh l i trong u tư phát tri n. u tư cho k t c u h t ng kinh t và xã h i, t o môi trư ng thu n l i cho u tư khai thác tài nguyên, s c lao ng, th trư ng... u tư vào các ngành kinh t mũi nh n các công trình tr ng i m, các cơ s kinh t then ch t chuy n i cơ c u kinh t , có thêm nh ng s n 9
ph m ch l c t o ra cơ s v t ch t k thu t làm ch d a cho các ngành các thành ph n kinh t trong phát tri n kinh t . Ki m ch và y lùi l m phát, n nh ti n t giá c th trư ng, góp ph n n nh và phát tri n s n xu t, n nh i s ng nhân dân. 1.1.3.3 Vai trò c a ngân sách nhà nư c trong vi c n nh chính tr b o v thành qu cách m ng Vai trò c a ngân sách nhà nư c trong phân ph i t ng s n ph m xã h i, trong n nh và phát tri n kinh t , nâng cao i s ng nhân dân, t o i u ki n cho n nh chính tr thông qua ngân sách nhà nư c b o m các nhu c u và i u ki n không ng ng hoàn thi n b máy nhà nư c, phát huy vai trò c a b máy nhà nư c trong vi c qu n lý m i lĩnh v c c a t nư c, b o m an ninh, qu c phòng, b o v và phát tri n nh ng thành t u ã t ư c trong s nghi p cách m ng. 1.1.3.4 Vai trò ki m tra c a ngân sách nhà nư c Thông qua ngân sách nhà nư c ki m tra quá trình phát tri n kinh t qu c dân, cũng như các ngành, các ơn v s n xu t kinh doanh, nh m thúc y, phát hi n, khai thác ti m năng kinh t , ki m tra b o v tài s n qu c gia, tài s n nhà nư c, ch ng th t thoát lãng phí, ki m tra vi c ch p hành pháp lu t v ngân sách nhà nư c, k lu t tài chính, b o m tr t t k cương trong ho t ng tài chính. Ngoài ra ngân sách m b o chi thư ng xuyên, qu c phòng, an ninh là ngân sách can thi p vào kinh t . Nhà nư c c n ph i tác ng vào quá trình phát tri n kinh t dù ó là kinh t k ho ch t p trung hay kinh t th trư ng. V i ý nghĩa ó, ti m l c tài chính c a Nhà nư c ph i m nh m b o cho Nhà nư c ch ng th c hi n chính sách tài khoá n i l ng ho c th t ch t, th c hi n kích c u u tư, tiêu dùng nh m thúc y tăng trư ng kinh t . Ngày nay, trong n n kinh t th trư ng hi n i, không m t Nhà nư c nào không s d ng ngân sách tác ng vào n n kinh t . Tuy nhiên trong th c t , vai trò công c thúc y tăng trư ng, n nh, i u ti t vĩ mô c a m t Ngân 10
sách phát tri n ã ư c nh n th c v n d ng r t khác nhau tuỳ thu c quan ni m c a m i Nhà nư c, tuỳ theo b i c nh kinh t c a m i th i kỳ. T t c nh ng i u ó th hi n v trí quan tr ng c a ngân sách nhà nư c v i tư cách là m t công c tài chính vĩ mô s c bén, nh y c m, hi u qu Nhà nư c can thi p, i u ch nh n n kinh t . Do ó, Nhà nư c c n ph i n m ch c cơ ch tác ng c a thu, chi ngân sách i v i kinh t thông qua nh n th c y và làm ch cơ ch tác ng c a hi u ng kích thích kinh t c a ngân sách nhà nư c phát huy vai trò thúc y tăng trư ng, n nh và i u khi n kinh t vĩ mô c a ngân sách nhà nư c. 1.2 NGÂN SÁCH NHÀ NƯ C HUY N VÀ S C N THI T PH I TĂNG CƯ NG QU N LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯ C HUY N TRONG I U KI N HI N NAY 1.2.1 L ch s hình thành ngân sách nhà nư c huy n Trong n n kinh t k ho ch hoá t p trung bao c p, ngân sách nhà nư c ta t ch c thành hai c p: Ngân sách trung ương và ngân sách t nh, thành ph . Vi c phân c p như v y là phù h p v i nhi m v c a m i c p chính quy n trong vi c huy ng t i a ngu n l c tài chính. th i kỳ này, ngân sách nuy n óng vai trò là m t c p d toán. Ngày 15 /5 /1978, v i ch chương xây d ng huy n thành m t c p có cơ c u kinh t hoàn ch nh, có tư cách là m t ơn v kinh t công nông nghi p phát tri n toàn di n, H i ng Chính ph ã ra Ngh Quy t 108 /CP xác nh quy n h n và trách nhi m c a chính quy n a phương c p huy n v qu n lý tài chính, ngân sách. Ngh quy t có quy nh các kho n thu, chi ngân sách huy n. Ngày 19 /11 /1983, H BT ra Ngh quy t s 138 / H BT v c i ti n phân c p ngân sách a phương, nói rõ hơn quy n h n và trách nhi m c a ngân sách huy n. Sau ih i ng l n th VI, n n kinh t nư c ta chuy n i sang n n kinh t th trư ng có s qu n lý c a Nhà nư c, nh hư ng XHCN. Cùng v i à i m i c a n n kinh t t nư c, ngân sách huy n cũng ư c xác nh l i vai trò, 11
nhi m v c a mìmh. C th , ngày 27 /11 /1989 H BT ã ra ngh quy t s 186 /H BT vè phân c p qu n lý ngân sách a phương trong ó có Ngân sách Huy n. Ngày 16 /2 /1992 H BT ban hành Ngh quy t s 186 / H BT s a i b sung ngh quy t186 / H BT ngày 27/11/1989. Kỳ h p th 8 Qu c H i khoá IX kh ng nh: huy n là m t c p chính quy n có hgân sách, ngân sách huy n là m t b ph n h p thành ngân sách a phương thu c h th ng ngân sách nhà nư c. Như v y, ngân sách huy n là m t c p ngân sách th c hi n vai trò, ch c năng, nhi m v c a ngân sách nhà nư c trên ph m vi a bàn huy n. Kh o sát quá trình hình thành ngân sách huy n, ta có th th y ngân sách huy n t m t c p d toán ã tr thành m t c p ngân sách có ngu n thu và nhi m v chi riêng. ó là m t l i i úng n trong quá trình phát tri n n n tài chính qu c gia. Trư c tiên, nó giúp cho Ngân sách c p t nh, trung ương gi m ư c kh i lư ng công vi c. Ti p theo, nó giúp cho các c p chính quy n có th n m b t ư c tình hình kinh t nói chung và tài chính nói riêng t cơ s . Ngân sách huy n mang b n ch t c a ngân sách nhà nư c, ó là m i quan h gi a ngân sách huy n v i các t ch c, cá nhân trên a bàn huy n trong quá trình phân b , s d ng các ngu n l c kinh t c a huy n, m i quan h ó ư c i u ch nh, i u ti t sao cho phù h p v i b n ch t Nhà nư c xã h i ch nghĩa. ó là Nhà nư c c a dân, do dân, vì dân dư i s lãnh oc a ng C ng S n Vi t Nam. Nhà nư c Vi t Nam là Nhà nư c c a công nhân và nhân dân lao ng, b ph n ngư i chi m tuy t i a s trong xã h i. Do v y, l i ích c a Nhà nư c xã h i ch nghĩa Vi t Nam không có gì hơn ngoài mong mu n ư c ph c v t qu c, ph c v nhân dân. Có th nói, vi c Ngân sách Huy n tr thành m t c p ngân sách ã làm cho b m t ngân sách nhà nư c mang m t di n m o, s c thái m i, n n tài chính qu c gia tr nên lành m nh và hi u qu hơn. Th c t ã ch ng minh, trong nh ng năm qua, xét riêng c p huy n, tình hình kinh t - tài chính có nh ng bư c ti n áng k . Ngoài ra, Ngân sách Huy n còn th hi n b n ch t chính tr c a Nhà 12
nư c ta thông qua vi c th c hi n úng n, hi u qu , có sáng t o các ch chương, chính sách c a ng và Nhà nư c. Tuy nhiên, bên c nh nh ng ưu i m ã pháy huy ư c là m t lo t nh ng h n ch c n kh c ph c k p th i, òi h i s quan tâm, tâm huy t c a các cá nhân, ban, ngành ph i h p cùng gi i quy t. 1.2.2 Vai trò c a Ngân sách Huy n Như ã nêu trong nh nghĩa Ngân sách Huy n có vai trò c a ngân sách nhà nư c trên a bàn huy n. ó là vai trò m b o ch c năng Nhà nư c; an ninh, qu c phòng; thúc y phát tri n, n nh kinh t ; bù p nh ng khi m khuy t th trư ng, công b ng xã h i và b o v môi trư ng. 1.2.2.1 Ngân sách Huy n b o m th c hi n vai trò Nhà nư c, b o v an ninh tr t t c p Huy n. Là m t c p chính quy n Huy n cũng t ch c ra cho mình m t h th ng các cơ quan, oàn th hành chính nh m th c hi n các ch c năng c a Nhà nư c. i u ó cũng có nghĩa là cho các cơ quan oàn th ó ho t ng ư c c n ph i có m t qu tài chính t p trung cho nó- ó chính là Ngân sách Huy n. M c dù không l n m nh như ngân sách trung ương nhưng Ngân sách Huy n cũng t o cho mình m t v th nh t nh nh m ch ng trong vi c th c hi n ch c năng Nhà nư c i phương. Tuỳ theo ph m vi a lý, tình hình kinh t xã h i trên t ng Huy n mà nhu c u m b o này là khác nhau. Hi n nay, nư c ta có trên hàng tri u công ch c ang làm vi c trong c nư c. duy trì ho t ng c a b máy này ph i t n m t kho n Ngân sách kh ng l . Nhưng trong khi Nhà nư c ang ch t chiu t ng ng thì m ts ơn v vi c s d ng Ngân sách v n lãng phí, sai ph m. Do v y, òi h i Ngân sách Huy n, v i tư cách là Ngân sách c a các ơn v cơ s c n ph i qu n lý ch t ch , c p phát úng chính sách, ch , h n m c làm sao cho b máy Nhà nư c ho t ng t t mà v n ti t ki m, hi u qu . Trong các ch c năng c a Nhà nư c, ch c năng m b o an ninh tr t t , qu c phòng óng vai trò c bi t quan tr ng. ây là công c quy n l c c a Nhà nư c, nh m b o v ý chí c a Nhà nư c, t o i u ki n an toàn Huy n phát 13
tri n m i m t. m b o cho ch c năng c bi t này, Ngân sách Huy n c n ph i có k ho ch c th , chi ti t, có các kho n d phòng h p lý. 1.2.2.2Ngân sách Huy n công c thúc y, phát tri n n nh kinh t th c hi n t t chi n lư c kinh t - tài chính c a c p t nh, c p trung ương, c p Huy n c n ph i s d ng các công c s n có c a mình i u ti t , nh hư ng. M t trong nh ng công c c l c là Ngân sách. S không có m t cơ câú kinh t n nh, phát tri n n u b qua công c này. Các Huy n ph i căn c vào th m nh c a a phương mình nh hư ng, hình thành cơ c u kinh t , kích thích phát tri n. ng th i các Huy n ph i cung c p kinh phí, v n u tư, h tr v cơ s h t ng, t o môi trư ng thu n l i cho các doanh nghi p ho t ng. Thu là m t phương ti n c l c trong i u ti t vĩ mô kinh t , Huy n có th s d ng công c này i u ch nh cơ c u kinh t . Ngoài ra c p Huy n ph i xây d ng cho mình m t ti m l c kinh t riêng, ó là các doanh nghi p Nhà nư c do c p Huy n qu n lý. Lo i hình doanh nghi p này ph i óng vai trò ch o trong n n kinh t Huy n 1.2.2.3 Ngân sách Huy n phương ti n bù p khi m khuy t th trư ng, m b o công b ng xã h i, gìn gi môi trư ng. ây là vai trò không th thi u i v i Ngân sách m i qu c gia. Nó có tác d ng xoa d u n n kinh t th trư ng. Như chúng ta ã bi t, kinh t th trư ng là ch y theo l i nhu n b t ch p h u qu . Do ó, m t lo t các v n x y n: Th t nghi p, h ngăn cách giàu nghèo tăng, không quan tâm n ngư i già, tr em, ngư i tàn t t, l a o, chi m o t, môi trư ng ô nhi m... Nh ng i u ó t o ra cho n n kinh t - xã h i m t v c th m phía trư c. C p huy n theo dõi các báo cáo t ng h p t c p xã, phư ng ph i có bi n pháp gi i quy t. Ngoài vi c quan tâm n i s ng v t ch t c a ngư i lao ng, Huy n ph i thư ng xuyên quan tâm n i sông văn hoá, tinh th n c a qu n chúng, c i t o các sân chơi, phương ti n gi i trí lành m nh, ti n b . Các d ch v công c ng như giáo d c, y t ph i gi m ư c chi phí cho ngư i dân, làm sao ai cũng ư c h c hành, chăm sóc s c kho y . 14
1.2.3 Ngu n thu và nhi m v chi c a ngân sách nhà nư c huy n 1.2.3.l N i dung thu ngân sách huy n ây là quá trình t o l p, hình thành ngân sách huy n, óng vai trò quan tr ng, quy t nh n khâu sau: chi ngân sách. m b o ngu n thu cho ngân sách c n ph i có chính sách thu h p lý hi u qu . Chính sách thu Ngân sách là t p h p các bi n pháp, ch trương nh m huy ng ngu n thu vào cho ngân sách nhà nư c 15
1.2.3.1.1 V trí c a chính sách thu Ngân sách Th nh t, chính sách thu Ngân sách là m t b ph n trong qu n lý kinh t nói chung và qu n lý tài chính nói riêng. Vi c tăng hay gi m thu m t lĩnh v c nào ó ư c th c hi n theo chi n lư c phát tri n kinh t , tài chính vĩ mô. M t khi chính sách thu ngân sách thay i thì l p t c cơ c u kinh t , dù ít hay nhi u cũng có s chuy n d ch. B i vì, i tư ng thu c a Ngân sách là r t a d ng, r ng l n, phong phú, c bi t là nh y c m v i các chính sách thu (thu , phí, l phí...). Th hai, các chính sách thu c a ngân sách có tác ng n các chính sách qu n lý kinh t , tài chính khác. Dư ng như v trí này trùng l p v trí trên, nhưng không, nó hoàn toàn khác. Các chính sách kinh t , tài chính khác ây là thu c các lĩnh v c ngoài ngân sách (kinh t , tài chính c a các t ch c, doanh nghi p...). Do vi c có nh hư ng n tình hình tài chính c a doanh nghi p nên NSNN có th can thi p sâu vào doanh nghi p. 1.2.3.1.2 Các quan i m c n quán tri t khi xây d ng và th c hi n các chính sách thu ngân sách M t là, các chính sách thu ph i góp ph n vào khuy n khích và phát tri n s n xu t kinh doanh, m r ng lưu thông hàng hoá và thúc y c nh tranh lành m nh gi a các doanh nghi p thu c các thành ph n kinh t . Như ph n trên ã trình bày, các i tư ng n p thu r t nh y c m v i vi c ánh thu . Th mà, vi c thu thu là có gi i h n, cónghĩa là, thu b ng thu ch t ư c k t qu t i a t i m t i m thu su t nào ó. ây là hi n tư ng “thu gi t thu , có nghĩa là v i ch trương tăng thu tăng thu Ngân sách, nhưng n khi th c hi n l i có tác ng ngư c l i: S n xu t kinh doanh b ình tr , hi n tư ng tr n thu phát tri n do tâm lý “lư i lao ng”. Hai là, chính sách thu ph i m b o tâp trung qu n lý h p lý ngu n thu cho Ngân sách, ng th i b o m m c s ng h p lý cho các i tư ng dân cư d tác ng c a chính sách thu. Theo quy nh c a Nhà nư c, t t c các kho n u 16
ư c t p trung vào Kho B c Nhà nư c cùng v i s ph i h p c a Ban Tài Chính, cơ quan thu , H i quan. Ba là, chính sách thu ph i m b o công b ng xã h i cho các t ng l p dân cư. ây bao g m c công b ng theo chi u d c và công b ng theo chi u ngang. Công b ng theo chi u d c có nghĩa là i tư ng nào có kh năng n p thu nhi u hơn ph i n p nhi u hơn. Công b ng theo chi u ngang có nghĩa là các i t ng có kh năng n p thu như nhau s ph i n p thu như nhau. B n là, chính sách thu ph i m b o tính qu n chúng. Do trình c a các i tư ng n p thu là khác nhau, th m chí chênh l ch r t l n, vi c ưa ra m t chính sách thu quá khó hi u, ph c t p là m t sai l m. B i vì chi phí cho vi c tuyên truy n, gi i thích chính sách thu ó s r t l n. Khi ó, chính sách thu có khi l i ph n tác d ng. Do ó, n i dung chính sách thu ph i ơn gi n, d hi u, d th c hi n, d dàng ư c ch p nhân. 1.2.3.1.3 Các kho n thu c a Ngân sách Huy n Theo quy nh c a pháp lu t, Ngân sách Huy n có các ngu n thu như sau: Các kho n thu 100% a) Thu môn bài thu t các doanh nghi p, h p tác xã và các h s n xu t kinh doanh ngoài qu c doanh g m: T b c1 n b c 3 thu tr n a bàn xã, th tr n b) Thu sát sinh thu t các doanh nghi p gi t m gia súc trên a bàn phư ng. c) Các kho n phí và l phí t các ho t ng do các cơ quan thu c c p Huy n qu n lý. d) Ti n thu t ho t ng s nghi p c a các ơn v do c p Huy n qu n lý. ) Vi n tr không hoàn l i c a các t ch c, cá nhân nư c ngoài cho c p Huy n theo quy nh c a pháp lu t. 17
g) óng góp t nguy n c a các t ch c, cá nhân trong và ngoài nư c cho Ngân sách Huy n. h) Thu t x lý vi ph m hành chính trong các lĩnh v c thu t các ho t ng ch ng buôn l u và kinh doanh trái phép lu t theo phân c p c a t nh. i) Thu k t dư ngân sách c p huy n. k) B xung t ngân sách c p t nh. l) Các kho n thu khác theo quy nh c a pháp lu t. Các kho n thu ư c phân chia theo t l ph n trăm gi a ngân sách c p t nh và Ngân sách Huy n và Ngân sách xã, th tr n. a) Thu chuy n quy n s d ng t. b) Thu nhà t. c) Ti n s d ng t. d) Các kho n thu phân chia theo t l ph n trăm gi a Ngân sách c p t nh và Ngân sách trung ương, do t nh quy nh trong ph m vi t nh ư c phân c p. e) Các kho n thu s d ng t nông nghi p; thu tài nguyên; l phí trư c b nhà t; thu tiêu th c bi t hàng s n xu t trong nư c thu vào m t hàng (Ngân sách a phương hư ng 100%). Vi c phân c p cho Ngân sách các c p ( t nh, huy n, xã ) do c p t nh quy nh. Riêng t l ph n trăm phân chia thu s d ng t nông nghi p cho xã, th tr n t i a là 100%, t i thi u là 20%. 1.2.3.2 N i dung chi c a Ngân sách Huy n N u như quá trình thu là quá trình t o l p, hình thành Ngân sách thì chi Ngân sách là quá trình s d ng Ngân sách. Nó ngư c l i hoàn toàn v i quá trình thu nhưng l i ch u s i u khi n c a quá trình thu ( Không th chi nhi u trong khi thu ít và ngư c l i ) ng th i, l i t o thêm ngu n thu ( u tư Ngân sách nhàn r i vào các cơ s s n xu t, kinh doanh ). 18
Chi Ngân sách là quá trình s d ng qu NSNN theo nguyên t c không hoàn tr tr c ti p nh m th c hi n các nhi m v kinh t , chính tr , xã h i c a Nhà nư c. * c i m chi Ngân sách Huy n V i tư cách là m t quá trình s d ng qu NSNN, chi Ngân sách huy n có các c i m sau: M t là, chi tiêu Ngân sách luôn g n li n v i các nhi m v kinh t , chính tr , xã h i mà Nhà nư c m nhi m trong m i th i kỳ. c i m này có th nhìn ra t vai trò c a Ngân sách và b n ch t Ngân sách Nhà nư c. Ngân sách Nhà nư c mang b n ch t chính tr , duy trì ho t ng c a b máy Nhà nư c, n nh phát tri n kinh t , m b o xã h i n nh, phát tri n. Hai là, tác d ng c a các kho n chi Ngân sách bao gi cũng ư c xem xét t m vĩ mô b i vì thông thư ng, nh ng kho n chi Ngân sách s phát huy tác d ng trong ph m vi nh t nh. Vi c chi tiêu Ngân sách Huy n ph i phát huy ư c tác d ng trong ph m vi Huy n. Ba là, tính hi u qu c a các kho n chi ư c th hi n toàn di n trên các m t kinh t , chính tr , xã h i. c i m này là bi u hi n m i quan h gi a tài chính v i kinh t , chính tr , xã h i. 1.2.3.2.2 M t s yêu c u c n t ư c trong quá trình chi Ngân sách. Th nh t, khi xem xét, ánh giá tính hi u qu c a chi Ngân sách, chúng ta ph i xây d ng m t lo t các ch tiêu, ch s bao g m c nh tính và nh lư ng. i u ó s giúp cho các nhà phân tích úng n hơn, ánh giá chính xác hơn tính hi u c a c a chi Ngân sách. Th hai, th c hi n chi Ngân sách úng d toán, ti t ki m, hi u qu . Nhi m v chi c a Ngân sách -Huy n *) Chi thư ng xuyên v : a) Các ho t ng s nghi p GD- T, Yt th c hi n theo phân c p c a t nh. 19
b) Các ho t ng s nghi p văn hoá, thông tin, th d c th thao, xã h i và các s nghi p khác do cơ quan c p huy n qu n lý. c) Các ho t ng s nghi p kinh t do cơ quan c p huy n qu n lý: - Nông nghi p, lâm nghi p, thu l i. - Giao thông. - S nghi p th chính. - Các s nghi p kinh t khác. - Qu c phòng, an ninh tr t t , an toàn xã h i. + Qu c phòng: Giáo d c qu c phòng; tuy n quân và ón ti p quân nhân hoàn thành nghĩa v ; ăng ký quân nhân d b ; hu n luy n dân quân t v . + An ninh, tr t t và an toàn xã h i: Tuyên truy n giáo d c qu n chúng b o v an ninh; h tr các chi n d ch gi gìn an ninh; t ng k t phong trào b o v an ninh t qu c; h tr tr t t , an ninh cơ s . ) Ho t ng c a các cơ quan Nhà nư c c p huy n. e ) Ho t ng c a cơ quan c p huy n c a CS Vi t nam. g ) Ho t ng c a cơ quan c p huy n, c a MTTQ Vi t nam, oàn TNCS H Chí Minh, H i CCB VI t nam, H i LHPN VN, H i Nông Dân Vi t nam. h ) Tài tr cho các t ch c xã h i, xã h i ngh nghi p c p Huy n theo quy nh c a pháp lu t. i ) Các kho n chi khác theo quy nh c a pháp lu t. **) Chi u tư phát tri n: - Chi u tư xây d ng các công trình k t c u h t ng kinh t xã h i theo phân c p c a t nh, thành ph . - Chi u tư xây d ng các trư ng ph thông qu c l p, các công trình phúc l i công c ng, i n chi u sáng c p thoát nư c, giao thông n i th , an toàn giao thông v sinh ô th . 20