LUẬN VĂN LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH Ở DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI

Chia sẻ: Buiduong_1 Buiduong_1 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:81

Thêm vào BST

Báo xấu

94
lượt xem 24
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp tiến hành hoạt động sản xuất, kinh doanh, tạo ra các loại sản phẩm và cung cấp dịch vụ nhằm thỏa mãn nhu cầu của thị trường (nhu cầu sản xuất và nhu cầu tiêu dùng) thông qua quá trình bán hàng (trao đổi) với mục tiêu là lợi nhuận.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: LUẬN VĂN LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH Ở DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI

LUẬN VĂN LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH Ở DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI 1
CHƯƠNG I: LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH Ở DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI 1.1 Sự cần thiết của việc nghiên cứu công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng 1.1.1 Đặc điểm, vai trò của bán hàng và xác định kết quả bán hàng Trong nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp tiến hành hoạt động sản xuất, kinh doanh, tạo ra các loại sản phẩm và cung cấp dịch vụ nhằm thỏa m ãn nhu cầu của thị trường (nhu cầu sản xuất và nhu cầu tiêu dùng) thông qua quá trình bán hàng (trao đổi) với mục tiêu là lợi nhuận. Bán hàng là quá trình các doanh nghiệp thực hiện việc chuyển hóa vốn kinh doanh của mình từ hình thái hàng hóa sang hình thái tiền tệ và hình thành kết quả tiêu thụ. Đây là kết quả cuối cùng của hoat động sản xuất kinh doanh tại đơn vị. Xét trên góc độ kinh tế, bán hàng là việc chuyển quyền sở hữu hàng hóa, sản phẩm gắn với phần lớn lợi ích hoặc rủi ro cho khách hàng, đồng thời đ ược khách hàng thanh toán hoặc được chấp nhận thanh toán. Theo đó quá trình bán hàng trong doanh nghiệp cho thể chia làm 2 giai đoạn: Giai đoạn 1: Đơn vị bán căn cứ vào hợp đồng kinh tế đ ã ký kết để xuất giao sản phẩm, hàng hóa cho đơn vị mua. Giai đoạn này phản ánh một mặt của quá trình vận động lưu thông thành phẩm. Giai đoạn 2: Khi khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán lúc này quá trình bán hàng được hoàn tất. Doanh nghiệp có thể bù đắp chi phí phát sinh và hình thành kết quả kinh doanh. Tóm lại quá trình bán hàng trong doanh nghiệp có những đặc điểm sau: - Có sự thỏa thuận giữa người mua và người bán về số lượng, chất lượng, quy cách bán hàng. - Có sự thay đổi quyền sở hữu và quyền sử dụng hàng hóa từ người bán sang người mua. 2
- Người bán giao cho người mua một lượng hàng hóa và nhận được tiền hoặc được chấp nhận thanh toán. Khoản tiền này được gọi là doanh thu bán hàng - được dùng để bù đắp chi phí bỏ ra trong quá trình kinh doanh và hình thành nên kết quả bán hàng trong doanh nghiệp. Doanh thu là tổng các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong thời kỳ hạch toán, phát sinh từ hoạt động sản xuất kinh doanh thông thường của doanh nghiệp góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu. Doanh thu được xác định bằng giá trị hợp lý của các khoản đ ã thu đ ược hoặc sẽ thu được sau khi trừ đi các khoản chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán và giá trị hàng bán bị trả lại. Căn cứ vào luật thuế giá trị gia tăng doanh thu bán hàng được ghi nhận như sau: Doanh thu bán hàng là toàn bộ số tiền hàng, tiền cung ứng dịch vụ (chưa - có thuế giá trị gia tăng ) bao gồm cả phụ thu và phí thu thêm ngoài giá bán (nếu có) mà cơ sở kinh doanh được hưởng. Đối với cơ sở kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp và đối với hàng hóa, d ịch vụ không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT. Doanh thu bán hàng là toàn bộ tiền bán hàng, tiền cung ứng dịch vụ bao gồm cả phụ thu và phí thu thêm ngoài giá bán (nếu có) mà cơ sở kinh doanh được hưởng (tổng giá thanh toán bao gồm cả thuế). Kết quả kinh doanh là mục đích cuối cùng của mỗi doanh nghiệp. To àn bộ hoạt động của doanh nghiệp là nhằm mục đích này. Còn bán hàng hóa thành phẩm với vị trí là khâu cuối cùng của quá trình sản xuất kinh doanh, là cơ sở để xác định kết quả kinh doanh. Kết quả hoạt động kinh doanh là biểu hiện số tiền lãi hay lỗ từ các loại hoạt động của doanh nghiệp trong một thời kỳ nhất định. Đây là kết quả cuối cùng của hoạt động kinh doanh thông thường và các hoạt động khác của doanh nghiệp. 3
Như vậy, bán hàng và xác định kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh có mối quan hệ mật thiết với nhau. Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh là mục đích cuối cùng của doanh nghiệp, còn bán hàng là phương tiện trực tiếp để thực hiện mục đích đó. 1.1.2 Yêu cầu quản lý quá trình bán hàng, nhiệm vụ của công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng 1.1.2.1 Yêu cầu quản lý quá trình bán hàng và xác định kết quả kinh doanh ở doanh nghiệp thương mại Trong điều kiện xu hướng khu vực hóa, toàn cầu hóa, tự do thương m ại, tự do cạnh tranh làm cho sự khác biệt giữa thị trường trong nước và ngoài nứơc ngày càng mờ nhạt, điều đó vừa tạo ra cơ hội mở rộng thị trường tiêu thụ nhưng lại đặt ra cho các doanh nghiệp trong nước thử thách lớn hơn do đối thủ cạnh tranh ngày càng nhiều và mạnh. Đứng trước tình hình này đòi hỏi mỗi doanh nghiệp phải lựa chọn cho mình chính xác sản phẩm, chính sách tiêu thụ đúng đắn nhằm đáp ứng yêu cầu đa dạng của thị trường để tăng hiệu quả kinh doanh, do vậy yêu cầu quản lý của doanh nghiệp đối với quá trình bán hàng ngày càng trở nên khắt khe và tuân theo các yêu cầu quản lý cơ b ản sau: Quản lý sự vận động và số liệu có của từng loại sản phẩm, hàng hóa theo chỉ - tiêu số lượng, chất lượng, chủng loại và giá trị của chúng. Quản lý chất lượng, cải tiến mẫu mã và xây dựng thương hiệu sản phẩm là - mục tiêu cho sự phát triển và b ền vững của doanh nghiệp. Tìm hiểu, khai thác và mở rộng thị trường, áp dụng các phương thức bán - hàng phù hợp và có các chính sách sau bán hàng “hậu mãi” nhằm không ngừng tăng doanh thu, giảm chi phí của các hoạt động . Quản lý chặt chẽ các chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp và các - chi phí hoạt động khác nhằm tối đa hóa lợi nhuận. 1.1.2.2.Vai trò ,nhiệm vụ của kế toán doanh nghiệp thương mại Từ những yêu cầu chung của quá trình quản lý kinh tế, khi tổ chức công tác kế toán bán hàng và xác đ ịnh kết quả bán hàng được khoa học, hợp lý sẽ cung cấp những thông tin có ích, kịp thời cho nhà quản lý trong việc ra quyết 4
định sản xuất và tiêu thụ phù hợp, có hiệu quả, muốn vậy kế toán bán hàng xác định kết quả bán hàng phải thực hiện nhiệm vụ sau: Phản ánh và ghi chép đ ầy đủ, kịp thời, chính sách tình hình hiện có và sự - biến động của từng loại sản phẩm, hàng hóa theo chỉ tiêu số lượng, chất lượng chủng loại và giá trị. Phản ánh và ghi chép đầy đủ, kịp thời và chính xác các khoản doanh thu, các - khoản giảm từ doanh thu và chi phí của từng hoạt động trong doanh thu; và chi phí của từng hoạt động trong doanh nghiệp. Đồng thời theo dõi và đôn đốc các kho ản phải thu của khách hàng. Phản ánh và tính toán chính xác kết quả của từng hoạt động, giám sát tình - hình thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước và tình hình phân phối kết quả các hoạt động. Cung cấp các thông tin kế toán phục vụ cho việc lập báo cáo tài chính và - định kì phân tích hoạt động kinh tế liên quan đến quá trình bán hàng, xác đ ịnh và phân phối kết quả. 1.2.Lý luận chung về chung về kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh ở doanh nghiệp thương mại 1.2.1.Kế toán giá vốn hàng bán 1.2.1.1.Phương pháp xác định giá vốn hàng bán Trị giá vốn hàng bán là toàn bộ các chi phí liên quan đến quá trình bán hàng, gồm có trị giá vốn của hàng xuất kho để bán, chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp phân bổ cho hàng bán ra trong kì. Việc xác định chính xác trị giá vốn hàng bán là cơ sở để tính kết quả hoạt động kinh doanh a. Xác định trị giá thực tế của hàng xuất để bán  Đối với doanh nghiệp sản xuất: Trị giá vốn của hàng xuất kho để bán hoặc thành phẩm hoàn thành không nhập kho đưa bán ngay chính là giá thành sản xuất thực tế của thành phẩm xuất kho hoặc giá thành sản xuất thực tế của thành phẩm ho àn thành. 5
 Đối với doanh nghiệp thương mại: Trị giá vốn của hàng xuất kho để bán bao gồm: trị giá mua thực tế của hàng xuất kho để bán và chi phí mua hàng phân bổ cho số hàng đã bán. Trong đó, : - Trị giá mua thực tế của hàng xuất kho để bán được xác định theo một phương pháp tính giá trị hàng tồn kho. (bình quân gia quyền, nhập trước xuất trước, nhập sau xuất trước, thực tế đích danh). - Chi phí mua hàng phân bổ cho số hàng đã bán: Do chi phí mua hàng liên quan đến nhiều chủng loại hàng hoá, liên quan cả đến khối lượng hàng hoá trong kì và hàng hoá đầu kỳ, cho nên cần phân bổ chi phí mua hàng cho hàng đã bán trong kỳ và hàng tồn cuối kỳ. Tiêu chuẩn phân bổ chi phí mua hàng được chọn lựa là: + Số lượng + Trọng lượng + Trị giá mua thực tế của hàng hoá Công thức: Chi phí mua Chi phí mua hàng của HH hàng của HH + Chi phí mua hàng tồn kho đầu p hát sinh trong phân bổ cho HH đã = bán trong kỳ Tổng tiêu chuẩn phân bổ của HH tồn cuối kỳ và HH đã xuất bán trong kỳ Lưu ý: Hàng hoá tồn cuối kỳ bao gồm hàng hoá tồn trong kho; hàng hoá đã mua nhưng còn đ ang đi trên đường và hàng hoá gửi đi bán nhưng chưa được chấp nhận. b. Xác định trị giá vốn của hàng bán Sau khi xác định được trị giá vốn của hàng xuất kho để bán , doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ, kế toán cần phải xác định kết quả để cung cấp thông tin trình bày báo cáo tài chính (báo cáo kết quả kinh doanh). Tuỳ thuộc vào loại hình doanh nghiệp và sự vận động của sản phẩm ,hàng hoá mà kế toán xác định giá vốn của hàng đã bán: Trị giá vốn của Trị giá vốn của Chí phí bán hàng và 6 hàng đã xuất chi phí quản lý hàng đã bán doanh nghiệp bán
= + 1.2.1.2. Kế toán giá vốn hàng bán của từng phương thức bán hàng a, Kế toán giá vốn hàng bán theo phương thức gửi hàng Theo phương thức này, đ ịnh kỳ doanh nghiệp sẽ gửi hàng cho khách hàng theo những thoả thuận trong hợp đồng. Khách hàng có thể là các đơn vị nhận bán hàng đại lý hoặc là khách hàng mua thường xuyên theo hợp đồng kinh tế. Khi ta xuất kho hàng hoá-thành phẩm giao cho khách hàng thì số hàng hoá –thành phẩm đó vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp, bởi vì chưa thoả mãn đồng thời năm điều kiện ghi nhận doanh thu. Khi khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán thì ghi nhận doanh thu do doanh nghiệp đã chuyển các lợi ích gắn với quyền sở hữu hàng hoá –thành phẩm cho khách hàng. Để phản ánh sự biến động và số liệu có về giá vốn của khách hàng gửi bán, kế toán sử dụng tài khoản 157 –Hàng gửi đi bán- Phản ánh số hiện có và tình hình biến động của trị giá vốn hay giá thành của sản phẩm hàng hoá, thành phẩm gửi bán. Số hàng này chưa xác định là đã tiêu thụ. Kế toán sử dụng một số TK khác: TK 632, TK 155, TK 156,.... Phương pháp hạch toán:  Đối với các đơn vị hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên: Trình tự kế toán theo phương thức gửi hàng: Sơ đồ 1: TK 155, 156 TK 157 TK 632 K ết chuyển trị giá Xuất kho TP, HH gửi đi bán vốn số hàng đã bán TK 155, 156 7
TK 331 Hàng hoá mua gửi bán thẳng Hàng gửi đi không TK133 được chấp nhận  Đối với đơn vị hạch toán hàng tồn kho theo phương p háp kiểm kê định kỳ: Trình tự kế toán theo phương thức gửi hàng Sơ đồ 2: TK 157 TK 632 (1) ( 2) (1): Đầu kỳ kết chuyển số dư TK 157. (2): Cuối kỳ phản ánh Ztt, giá vốn thực tế của sản phẩm, hàng hoá, d ịch vụ đã gửi bán chưa xác định tiêu thụ đén cuối kỳ. b. Với phương thức giao hàng trực tiếp: Tài khoản kế toán sử dụng : Kế toán sử dụng TK 632- Giá vốn hàng bán, TK này phản ánh trị giá vốn hàng hoá, thành phẩm, dịch vụ đã bán và kết chuyển trị giá vôn hàng bán sang TK 911 - x ác định kết quả kinh doanh. Kế toán sử dụng một số tài khoản khác: TK155, 156, 154, 911,... Phương pháp hạch toán:  Đối với đơn vị hạch toán hàng tồn hko theo phương pháp kê khai thường xuyên: Phương pháp hạch toán một số nghiệp vụ chủ yếu: Sơ đồ 3: 8
TK 156 TK 632 TK 911 (1) (4) TK 331 (2) TK 133 (3) (1): Ztt của sản phẩm xuất xưởng bán trực tiếp. (2): Ztt, giá vốn thực té của sản phẩm, hàng hoá xuất kho bán trực tiếp. (3): Giá vốn thực tế của hàng hoá đã mua xuất bán thẳng. (4): Ztt, giá vốn thực tế của sản phẩm, hàng hoá đã bán bị người mua trả lại nhập kho. (5): Cuối kỳ kết chuyển giá vốn thực tế của hàng hoá đã xuất kho bán.  Đối với các đ ơn vị hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ: Phương pháp kế toán một số nghiệp vụ chủ yếu: Sơ đồ 4: TK 155 TK 632 (3) (1a) TK 9 11 9
TK157 (4) (1b) TK 631 (2) TK 159 (5) (6) (1a): Đầu kỳ kết chuyển số dư TK 155 (1b): Đầu kỳ kết chuyển số dư TK 157 (2): Ztt của sản phẩm sản xuất hoàn thành trong kỳ (3): Cuối kỳ kiểm kê phản ánh Ztt của sản phẩm tồn kho, Ztt của sản phẩm gửi bán chưa xác đ ịnh là tiêu thụ. (4): Cuối kỳ kết chuyển giá vốn thực tế của hàng đã xuất bán. (5): Hoàn nhập dự phòng giảm giá hàng tồn kho. (6): Trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho 1.2.2. Kế toán doanh thu bán hàng và các khoản giảm trừ doanh thu bán hàng. 1.2.2.1.Kế toán doanh thu bán hàng. Doanh thu là tổng các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ hạch toán, phát sinh từ hoạt động SXKD thông thường của doanh nghiệp góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu. Doanh thu thuần đ ược xác định bằng tổng doanh thu sau khi trừ đi các kho ản chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán và doanh thu hàng đã bán bị trả lại. Các lo ại doanh thu: Doanh thu tuỳ theo từng loại hình SXKD và bao gồm: - Doanh thu bán hàng. 10
- Doanh thu cung cấp dịch vụ. - Doanh thu từ tiền lãi , tiền bản quyền, cổ tức và lợi tức được chia. Ngoài ra còn các khoản thu nhập khác. Khi hạch toán doanh thu và thu nhập khác lưu ý các quy định sau đây: - Doanh thu chỉ được ghi nhận khi thoả mãn các đ iều kiện ghi nhận cho doanh thu bán hàng, doanh thu cung cấp dịch vụ, doanh thu tiền lãi, tiền bản quyền, cổ tức và lợi tức được chia được quy định tại chuẩn mực “Doanh thu và thu nhập khác”, nếu không thoả mãn các điều kiện thì không hạch toán vào doanh thu. - Doanh thu và chi phí liên quan đến cùng một giao dịch phải được nhận đồng thời theo nguyên tắc phù hợp và theo năm tài chính - Trường hợp hàng hoá hoặc dịch vụ trao đổi lấy hàng hoá hoặc dịch vụ tương tự về bản chất thì không được ghi nhận là doanh thu. - Phải theo dõi chi tiết từng loại doanh thu , doanh thu từng mặt hàng ngành hàng, từng sản phẩm,…theo dõi chi tiết từng khoản giảm trừ doanh thu ,để xác định doanh thu thuần của từng loại doanh thu, chi tiết từng mặt hàng, từng sản phẩm,… để phục vụ cho cung cấp thông tin kế toán để quản trị doanh nghiệp và lập Báo cáo tài chính. 1.2.2.2.Chứng từ kế toán Chứng từ kế toán được sử dụng để kế toán doanh thu và cáckhoản giảm trừ doanh thu bán hàng gồm: - Hoá đơn GTGT (m ẫu 01-GTKT-3LL). - Hoá đơn bán hàng thông thường (mẫu 02-GTTT-3LL). - Bảng thanh toán hàng đ ại lý, kí gửi( mẫu 01-BH). - Thẻ quầy hàng (mẫu 02-BH). - Các chứng từ thanh toán (phiếu thu, séc chuyển khoản, séc thanh toán, uỷ nhiệm thu, giấy báo có NH, bảng sao kê của NH…). - Các chứng từ kế toán liên quan khác như phiếu nhập kho hàng trả lại… 1.2.2.3.Tài khoản kế toán sử dụng: Để kế toán doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ, kế toán sử dụng: 11
TK 511 – Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ. TK 512 – Doanh thu nội bộ TK 3331 – Thuế GTGT phải nộp. TK3387 – Doanh thu chưa thực hiện * TK511- doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ - TK 511 - doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ , chỉ phảnánh doanh thu của khối lượng sản phẩm, hàng hoá ,d ịch vụ đã cung cấp đựơc xác định là tiêu thụ trong kỳ không phân biệt doanh thu đãthu tiền hay sẽ thu được tiền. - Kế toán doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ xủa doanh nghiệp được thực hiện theo nguyên tắc sau: + Đối với sản phẩm, hàng hoá dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ, doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ là giá bán chưa có thuếGTGT. + Đối với sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ không thuộc diện chịu thuế GTGT hoặc chịu thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp thì doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ là tổng giá thanh toán. + Đối với sản phẩm hàng hoá, d ịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, hoặc thuế xuất khẩu thì doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ là tổng giá thanh toán (bao gồm cả thuế TTĐB, hoặc thuế xuất khẩu). + N hững doanh nghiệp nhận gia công vật tư, hàng hoá thì chỉ phản ánh vào doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ số tiền gia công thực tế đ ược hưởng, không bao gồm giá trị vật tư, hàng hoá nhận gia công. + Đ ối với hàng hoá nhận bán đại lý, kí gửi theo phương thức bán đúng giá hưởng hoa hồng thì hạch toán vào doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ phần hoa hồng bán hàng mà doanh nghiệp đ ược hưởng. + Trường hợp bán hàng theo phương thức trả chậm, trả góp thì doanh nghiệp ghi nhận doanh thu bán hàng theo giá bán trả tiền ngay và ghi nhận vào doanh thu hoạt động tài chính về phần lãi tính trên khoản phải trả nhưng trả chậm phù hợp với thời điểm ghi nhận doanh thu được xác định. 12
+ Những sản phẩm, hàng hoá được xác định là tiêu thụ, nhưng vì lí do về chất lượng hoặc yêu cầu giảm giá và được doanh nghiệp chấp thuận; hoặc người mua hàng với khối lượng lớn được hưởng chiết khấu thương mại thì các kho ản giảm trừ doanh thu bán hàng này được theo dõi riêng biệt trên các TK 531 “Hàng bán bị trả lại”, hoặc TK 532 “Giảm giá hàng bán” , TK 521 “Chiết khấu thương mại”. + Trường hợp trong kỳ doanh nghiệp đ ã viết hoá đơn bán hàng và đã thu tiền bán hàng nhưng đến cuối kỳ vẫn chưa giao hàng cho người mua hàng, thì trị giá số hàng này không được coi là tiêu thụ và không được ghi nhận vào TK 511 “Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ”, m à chỉ hạch toán vào bên có TK 131” Phải thu khách hàng “ về khoản tiền đã thu của khách hàng. Khi thực hiện giao hàng cho người mua hàng sẽ hạch toán vào TK 511 về giá hàng đã giao, đã thu trước tiền bán hàng, phù hợp với các điều kiện ghi nhận doanh thu. + Đối với trường hợp cho thuê tài sản, có nhận trước tiền cho thuê của nhiều năm thì doanh thu cung cấp dich vụ ghi nhận của năm tài chính là số tiần cho thuê được xác định trên cơ sở lấy toàn bộ tổng số tiền thu được chia cho số năm thuê tài sản. + Đối với doanh nghiệp thực hiện nhiệm vụ cung cấp sản phẩm, hàng hoá, d ịch vụ theo yêu cầu của Nhà nước, được nhà nước trợ cấp, trợ giá theo quy định thì doanh thu trợ cấp, trợ giá là số tiền được nhà nước chính thức thông báo, hoặc thực tế trợ cấp, trợ giá. Doanh thu trợ cấp, trợ giá được phản ánh trên Tk 5114 “Doanh thu trợ cấp, trợ giá” - Không hạch toán vào tài khoản này các trường hợp sau: + Trị giá mua hàng hóa vật tư, bán thành phẩm xuất giao cho bên ngoài gia công chế biến. + Trị giá sản phẩm, bán thành phẩm, dịch vụ cung cấp giữa các đơn vị thành viên trong một công ty, tổng công ty hách toán toàn ngành (sản phẩm, bán thành phẩm, dịch vụ tiêu thụ nội bộ) + Số tiền thu được về nhượng bán, thanh lí TSCĐ 13
+ Trị giá sản phẩm, hàng hoá đang gửi bán dịch vụ hoàn thành đã cung cấp cho khách hàng nhưng chưa được người mua chấp nhận thanh toán. + Trị giá hàng gửi theo phương thức bán đại lý, ký gửi (chưa xác định là tiêu thụ). + Các khoản thu nhập khác không được coi là doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ. - TK511 có 5 TK cấp 2: + TK5111 -Doanh thu bán hàng hoá :Được sử dụng chủ yếu cho các doanh nghiệp kinh doanh hàng hoá, vật tư. + TK5112- Doanh thu bán thành phẩm: Được sử dụng ở các doanh nghiệp sản xuât vật chất như công nghiệp , xây lắp , ngư nghiệp , lâm nghiệp. + TK5113- Doanh thu cung cấp dịch vụ: Được sử dụng cho các ngành kinh doanh d ịch vụ như giao thông vận tải, bưu điện, du lịch, dịch vụ công cộng, dịch vụ khoa học kĩ thuật. + TK5114- Doanh thu trợ cấp trợ giá: Được dùng để phản ánh các khoản thu từ trợ cấp trợ giá của nhà nước khi doanh nghiệp thực hiện các nhiệm vụ cung cấp hàng hoá, dịch vụ theo yêu cầu của nhà nước. + TK 5117- Doanh thu kinh doanh bất động sản - TK 512- Doanh thu nội bộ Tài khoản này dùng để phản ánh doanh thu của số sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ, lao vụ tiêu thụ trong nội bộ giữa các đ ơn vị trực thuộc trong cùng một công ty, tổng công ty hạch toán ngành. TK 512 có 3 TK cấp 2: + TK 5121- doanh thu bán hàng hoá. + Tk 5122 - doanh thu bán thành phẩm. + Tk 5123 - doanh thu cung cấp dịch vụ. - TK 3331- Thuế GTGT phải nộp TK này áp dụng cho đối tượng nộp thuế theo phương pháp khấu trừ thuế và đối tượng nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp . * TK3387-Doanh thu chưa thực hiện 14
1.2.2.4.Trình tự kế toán một số nghiệp vụ chủ yếu về doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ Trình tự kế toán các nghiệp vụ chủ yếu được thể hiện qua sơ đồ sau: TK 156 TK 632 TK 911 TK511 TK 111,112 (1) TK 157 (8) (9) (3a) (2a) (2b) (4a) TK131 TK152 TK3331 (6a) TK 111,331.. (3b) (7) (4b) TK 133 TK3387 (5) (6b) Chú thích: (1) – Phản ánh giá vốn thành phẩm xuất kho (2a) – Thành phẩm xuất gửi bán (2b) – Thành phẩm gửi bán được tiêu thụ (3a) – Phản ánh doanh thu bán hàng thu tiền ngay (3b) – Phản ánh thuế GTGT phải nộp (4a) – Phản ánh doanh thu bán hàng chưa thu tiền (4b) – Phản ánh thuế GTGT phải nộp (5) – Lãi trả chậm theo phương thức bán hàng trả góp (6a) – Phản ánh giá trị vật tư, hàng hóa nhận về theo giá mua chưa có thuế GTGT theo phương thức đổi hàng. (6b) – Phản ánh thuế GTGT được khấu trừ (7) – Phản ánh trị giá hàng mua về bán thẳng hoặc gửi bán ngay (8) – K ết chuyển giá vốn hàng bán (9) – K ết chuyển doanh thu thuần 15
Đối với các khoản giảm trừ doanh thu như: giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại, thuế tiêu thụ đặc b iệt và thuế xuất nhập khẩu, ta hạch toán như sau TK111,112,131 TK133(3332,3333) TK 511 (1) TK152 (2) (4) TK531 (3a) (5) TK133 (3b) Chú thích: (1)- Thuế TTĐB, thuế XNK phải nộp (nếu có) (2)- Các khoản giảm giá hàng bán (3a) – Phản ánh doanh thu của số hàng bán bị trả lại (3b) – Phản ánh số tiền trả lại cho người mua về số thuế GTGT của hàng bán bị trả lại (4) – K ết chuyển khoản giảm giá hàng bán (5) – Cuối kỳ kết chuyển toàn bộ hàng bán bị trả lại Phản ánh giá vốn của hàng bán b ị trả lại nhập kho, ghi: N ợ TK 155 – Thành phẩm Có TK 632 – Giá vốn hàng bán 1.2.3. Kế toán chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp 1.2.3.1. Kế toán chi phí bán hàng Chi phí bán hàng là những khoản chi phí phát sinh có liên quan đến hoạt động bán hàng. Chi phí bán hàng bao gồm: 16
Chi phí nhân viên: là các khoản phải trả cho nhân viên bán hàng, nhân viên đóng gói, bảo quản, vận chuyển, … bao gồm tiền lương, tiền công, các loại phụ cấp, BHXH, BHYT, KPCĐ. Chi phí vật liệu, bao bì: Các chi phí về vật liệu bao bì, bao gói sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ dùng cho vận chuyển hàng hóa, vật liệu dùng sửa chữa bảo quản tài sản cố định. Chi phí dụng cụ, đồ dùng: Chi phí về công cụ, để phục vụ cho quá trình bán hàng như: dụng cụ đo lường, tính toán, phương tiện làm việc, … Chi phí khấu hao tài sản cố định: Chi phí khấu hao các tài sản cố định dùng trong khâu tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa như: nhà cửa, cửa hàng, phương tiện bốc dỡ, vận chuyển, phương tiện tính toán … Chi phí bảo hành Chi phí dịnh vụ mua ngoài như: chi phí thuê ngoài sửa chữa tài sản cố định, tiền thuê kho, thuê bãi, tiền thuê bốc vác, vận chuyển, hoa hồng trả lại cho đại lý bán hàng, … Chi phí bằng tiền khác: Chi phí tiếp khách ở bộ phận bán hàng, chi phí giới thiệu sản phẩm hàng hóa, quảng cáo, chào hàng, chi phí hội nghị khách hàng, chi phí bảo hành sản phẩm, … Để hoạch toán chi phí bán hàng, kế toán sử dụng TK 641 – chi phí bán hàng. Tài khoản này dùng đ ể phản ánh, tập hợp và kết chuyển các chi phí thực tế phát sinh trong quá trình tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ bao gồm các kho ản chi phí như đã nêu: TK 641: không có số d ư cuối kỳ và có 7 tài khoản cấp hai: TK 6411: Chi phí nhân viên TK 6412: Chi phí vật liệu bao bì TK 6413: Chi phí dụng cụ đồ dùng TK 6414: Chi phí khấu hao tài sản cố định TK 6415: Chi phí bảo hành TK 6417: Chi phí dịch vụ mua ngo ài TK 6418: Chi phí bằng tiền khác 17
Trình tự hạch toán một số nghiệp vụ chủ yếu: TK 334,338 TK641 TK111,112 Khoản giảm trừ Chi phí nhân viên TK152(611),111,112… Chi phí vật liệu (9a) TK911 TK153,1421 TK1422 Chi phí dụng cụ, đồ dùng (9b) (10) TK214 Chi phí khấu hao TSCĐ TK142,242,335. Chi phí phân bổ dần chi phí trích trước 18
TK352 TK111,112,331 Hoàn nhập dự p hòng phải trả Chi phí khác b ằng tiền về chi phì bảo hành sản phẩm, TK133 TK 142,242 TK352 Phân bổ cho Dự phòng phải trả về chi hàng còn cuối kì Phí bảo hành SP, HH hàng hoá TK33311 TK512 Chú thích: (9a): Cuối kỳ kết chuyển toàn bộ chi phí bán hàng để xác định kết quả (9b): Cuối kỳ phân bổ chi phí bán hàng đã bán và hàng còn lại. (10): Ký sau kết chuyển chi phí bán hàng, phân bổ cho hàng .còn lại. 1.2.3.2 Kế toán chí phí quản lý doanh nghiệp Chi phí quản lý doanh nghiệp là các khoản chi phí chi cho việc quản lý kinh doanh, quản lý hành chính và phục vụ chung khác liên quan đến hoạt động của toàn doanh nghiệp. Chi phí quản lý doanh nghiệp bao gồm nhiều khoản cụ thể có nội dung, công dụng khác nhau. Kế toán sử dụng TK 642, TK này có các tiểu khoản sau: TK 6421: Chi phí nhân viên quản lý, gồm: chi phí về tiền lương, phụ cấp, BHXH, BHYT, KPCĐ của nhân viên quản lý doanh nghiệp. - Tk 6423 Chi phí đồ dùng văn phòng: giá trị dụng cụ, đồ dùng văn phòng dùng cho công tác quản lý. 19
- Tk 6424 Chi phí khấu hao TSCĐ: khấu hao những TSCĐ dùng chung cho doanh nghiệp như nhà văn phòng, vật kiến trúc, kho tàng, phương tiện truyền dẫn, máy móc thiết bị quản lý dùng cho văn phòng - Tk 6425 Thuế phí và lệ phí: chi về thuế như thuế môn bài, thuế nhà đ ất … và các khoản phí, lệ phí khác. - Tk 6426 Chi phí dự phòng: các khoản trích dự phòng phải thu khó đòi. - Tk 6427 Chi phí dich vụ mua ngoài: chi phí về điện nước, điện thoại, thuê nhà, thuê sửa chữa TSCĐ, … dùng chung cho toàn doanh nghiệp.Tk 6428 Chi phí bằng tiền khác: các khoản chi bằng tiền khác phát sinh cho nhu cầu quản lý doanh nghiệp ngoài các khoản chi phí đã kể trên như chi hội nghị, tiếp khách, công tác phí. TK 334, 338 TK 642 TK 111, 152 Chi phí nhân viên quản lý các khoản giảm CPQLDN nếu có TK 152, (611), 111,153… Chi phí vật liệu,công cụ TK 911 Tk133 TK 142 K/c CPQLDN để chờ k/c TK 352,,351 Dự phòng phải trả về tái cơ cấu k/c CPQLDN để Dn trợ cấp mất việc làm XĐ KQKD cuối kì Tk214 Tk139 Chí phí KHTSCĐ 20